Жоспар
Кiрiспе 3
1.1. AD-AS және IS-LM үлгiлерiнiң бiр-бiрiмен байланысы.
1.2. IS қисығына бюджеттiк салық саясатының әсерi.
1.3. LM қисығы. 8
1.4. Жиынтық сұраныс қисығы. 10
Қорытынды. 12
Тесттер 13
Есеп. 17
Қолданылған әдебиеттер. 19
Кiрiспе
Макроэкономиканың микроэкономикадан бiрден-бiр айырмашылығы онда экономикаға үшiншi жақтан
Өз кезегiнде салық-бюджет саясатын тауар нарығында iске асырса,
Сондықтан мен макроэкономика пәнiнен курстық жұмысымның тақырыбын “Тауар
Жұмыс барысында AD-AS және IS-LM модельдерiнiң бiр-бiрiмен байланысын
Жұмыстың соңында осы тақырыпқа байланысты тест сұрақтары және
1.1. AD-AS және IS-LM үлгiлерiнiң бiр-бiрiмен байланысы.
Бөлiмнiң мақсаты нақты экономика секторының (тауар нарығының) және
Ақша нарығы – бұл қысқа мерзiмдiк несиелiк құралдарды,
Бұл бөлiмнiң мiндетi, осы нарықтардың құрылымын тура анықтаудан
Ақша нарығында пайыздық мөлшерлеменiң ауытқуы жиынтық шығындар шамасына
А. Хансеннiң 1949 жылы шыққан “Монетарлы теория және
IS-LM үлгiсi (инвестиция – қор жинағы, ұнамды өтiмдiлiк
Сондықтан да IS-LM үлгiсi AD-AS үлгiсiнiң нақтыланған
AD = C (Y) + I (R)
Ал ұсыныс, Кейнстiң айтуынша, мынадай болады:
AS = C (Y) + S (Y)
Тауар нарығындағы тепе-теңдiк жағдайы келесi теңдiктi орындағанда ғана
I (R) = S (Y)
Берiлген теңдеудi Дж. Кейнс анықтаған, ол тауар нарығындағы
I ( R ) = S ( R
Төмендегi теңдеу классикалық үлгiдегi тауар нарығындағы тепе-теңiктi көрсетедi.
IS-LM үлгiсiнiң негiзгi теңдеулерi: / (3), 238
Y = C + I + G +Xn
C = a +b (Y – T) –
I = e – d * R -
Xn = g – m’ * Y –
M / P = k * Y –
Үлгiнiң iшкi айнымалылары:
Y (табыс), С (тұтыну), I (инвестиция), X n
Үлгiнiң сыртқы айнымалылары:
G (мемлекеттiк шығындар), M s (ақша ұсынысы), t
Эмприкалық коэффиценттер:
( a, b, e, d, g, m ,
Қысқа мерзiм кезеңiнде экономика ресурстардың толық қамтылмаған жағдайында
Ұзақ мерзiм кезеiнде экономика ресурстардың толық қамтылған жағдайында
(Y = Y*), баға деңгейi Р өзгермелi. Бұл
IS қисығы тауар нарығындағы тепе-теңдiктi көрсетедi.
IS қисығы басқа факторлар тұрақты болған кездегi (
IS қисығының қарапайым түрi инвестициялар емн қор жинағы
1 (а) – суретте қор жинағы функциясы бейнеленген.
1 (ә)-сурете инвестиция функциясы бейнеленген, қор жинағының өсуi
1 (б)-суретте IS қисығы бейнеленген, пайыз мөлшерлемесi төмен
/(3), 239 б. /
Қор жинағы
S
1 (а)-сурет. Қор жинағы функциясы. S2
S1
Табыс
Y өнiм
Y1 Y2
Пайыздық мөлшерлеме
R
R 1
R 2
Y Y
I 1
1 (ә)-сурет. Инвестиция функциясы.
Жоғарыдағы айтылған тұжырымды Кейнс кресiнiң үлгiсiн пайдаланып көрсетуге
1.2. IS қисығына бюджеттiк салық саясатының әсерi.
1). Пайыз және бағалы факторды алсақ пайыз
2). Пайыз қойылым өзгермейдi “ r
Мемлекеттiк шығын мультипликаторы:
∆Y = ∆G \ 1 – MPS
3). Салық өзгерсе, онда:
∆Y = - ∆T*MPS \ 1 – MPS
Бюджеттiк салық саясаты жалпы сұранысты көбейтсе IS қисығы
Бюджеттiк салық саясат жалпы сұранысты азайтса IS қисығы
1.3. LM қисығы.
LM қисығы ақша нарығындағы тепе-теңдiктi көрсетедi.
LM қисығының графигi – ақша ұсынысының (M s)
LM қисығының графигi келесiдей: (2-сурет) /
Ақша нарығының
нақты қоры LM қисығы
R M s R
LM
R 2
M’ D
R 1
M D
Y
M \ P Y 1 Y2
2 (а) –сурет . Ақша нарығы. Табыс мөлшерiнiң
Y1 –ден Y2 –ге өсуi ақшаға деген сұранысты
өсiредi, демек пайыз мөлшерлемесiн R1 –ден болған
R2 –ге өсiредi.
2-сурет.
LM қисығы пайыздық қойылым мен ұлттық табыс арасындағы
LM қисығының қарапайым алгебрасы.
M \ P = L ( r, Y
L сызықты болса L (r, Y ) =
e, f – оң параметрлер.
Сөйтiп, M \ P = e*Y –
Осылайша IS-LM моделi, яғни тауар және ақша нарықтарының
IS-LM қисығы
R
LM
А
R*
IS
Y
Y*
Сурет-3
Мұнда IS:
LM: M \ P = L
А нүктесi нақты шығыстар жоспарланған шығыстарға тең
AD-AS керi , жалпы ұсыныс баға өссе ол
Y = F (K, L)
1.4. Жиынтық сұраныс қисығы.
Ендi IS-LM моделiн пайдаланып AD қисығын график
R LM (P=P2)
LM (P=P1)
IS
Y
Y2 Y1
Сурет 4 (а) IS-LM моделi.
Баға деңгейi
P
P 2
P 1
AD
Y2 Y1 Y
Табыс, өнiм көлемi.
Сурет 4 (ә). Жиынтық сұраныс қисығы.
Жиынтық сұраныс теңдеуiн төмендегiше өрнектеуге болады.
Y = a + bG – f Ta
a, b, f, q - коэффиценттер.
4-шi суреттен көрiнiп отырғандай баға деңгейiнiң P1-ден P2-ге
Ақша ұсынысының азаюы пайыз мөлшерлемесiнiң ( R )
R LM 1 R
LM2
IS2
IS IS1
Y Y
R R
AD2 AD2
AD1 AD1
Табыс, өнiм көлемi
Сурет-5
Мемлекеттiк шығындардың өсуi салық мөлшерiн азайтады нмесе ақша
Қорытынды.
Қорытындылай келе, тауар нарығы және ақша нарығы тұрақты
Тауар нарығы - тек қана тауарлар
IS қисығы тауар нарығындағы тепе-теңдiгiндегi пайыздық қойылым мен
LM қисығы пайыздық қойылым мен ұлттық табыстың
Сонымен IS-LM моделi экономикадағы негiзгi жүргiзiлетiн саясат салық-бюджет
Тесттер
/ (3), 257 б./
Ақша ұсынысы LM қисығының оңға қарай 1
а) LM қисығы және IS тiкше;
ә) LM қисығы IS қисығына қарағанда жатық;
б) LM қисығы тiкше, ал IS қисығы
в) LM қисығы жатық, ал IS тiкше.
Төмендегi теңдiктердiң қайсысы тепе-теңдiк жағдайдағы экономикаға сәйкес келедi.
а) S – I = G –
ә) S + I = a +
б) S + G = I +
в) S = (a-T) + I.
Кейнстiк тұжырым бойынша тұтыну шығындары
а) Тұтыну шығындары қолда бар табысқа
ә) Қолда бар бар табыс өссе,
б) Егер қолда бар бар
в) Барлық жауап дұрыс;
а) және б) дұрыс.
Егер алғашқы өнiм көлемi әлуеттен аз болса, онда
а) Баға деңгейi ақырындап төмендейдi және
ә) Баға деңгейi ақырындап көтерiледi және LM
б) Баға деңгейi көтерiледi, LM қисығын оңға
в) Баға деңгейi ұзақ мерзiмдi кезеңге анықталған
Кейнстiк теорияны классикалықпен салыстыру себебi:
а) Кейнстiк теорияны экономиканы ұзақ мерзiмдi кезеңде
ә) Кейнстiк теория экономиканы қысқа мерзiмдi кезеңде
б) Классикалық теория экономиканы қысқа мерзiмде түсiндiре
в) Кейнстiк теория өзiнiң дәрежесiн мемлекеттегi ақша
г) ә) және б)
Берiлегн макроэкономикадағы классикалық тұжырымның қайсысын
Дж. М. Кейнс сынады ?
а) Сэй заңы;
ә) Ақшаның сандық теориясы;
б) Нарықтағы экономиканың өзiн-өзi реттеу теориясы;
в) Барлық жауаптар дұрыс;
г) а) және б) жауаптары дұрыс.
“AD-AS” моделiнде баға деңгейiнiң өсуi мынаған алып келедi:
а) Тұтынуға шектi бейiмдiлiктiң өсуi;
ә) Мультипликатордың өсуi табысқа әсер етедi;
б) Мультипликатордың төмендеуi табысқа әсер етедi;
в) Мультипликатордың төмендеуi табысқа ешқандай әсер етпейдi;
г) Берiлген жауаптар дұрыс емес.
Егер жиынтық сұраныс өзгеретiн болса, жиынтық сұраныстың көбеюi
а) AS қисығының кейнс кесiндiсi;
ә) AS қисығының аралық кесiндiсi;
б) AS қисығының кейнстiк және аралық кесiндiсi;
в) AS қисығының классикалық кесiндiсi;
г) AS қисығының кейнстiк, аралық және классикалық
Кейнс теориясы бойынша , қор жинау инвестициядан асып
а) Пайыз мөлшерiнiң деңгейi өссе;
ә) Ұзақ мерзiмдi кезеңде экономикада артық өнiм
б) Сэй заңы орындалмайды;
артық өнiм өндiру және
г) ә) және б) жауаптары дұрыс.
Қолда бар табыс шамасы өзгерсе, тұтыну шығындарының көлемi
а) Кейнстiк инвестиция теориясы;
ә) Кейнстiк жұмысбастылық теориясы;
б) Макроэкономикалық классикалық теориясы;
в) Ақшаның сандық теориясы;
г) Кейнстiк тұтыну теориясы.
Экономика тепе-теңдiк жағдайда, жинаққа деген шектi бейiмдiлiк 0,25-ке
а) 6 млрд. өседi;
ә) 4 млрд. өседi;
б) 8 млрд. өседi;
в) 2 млрд. өседi;
Тест жауаптары:
1. б; 2. б;
Есеп.
1. Мемлекет бюджетiнiң тапшылығын қысқарту және инфляция
Шешуi: салықтың өсуi жиынтық сұраныстың қысқаруына
Экономика белсендiлiгiнiң төмендеуi нарықта пайыз мөлшерiнiң қысқару беталыстарында
R LM 1
LM
R0
A P
IS
IS 1
Y2 Y1 Y
Сурет-7
2. Мемлекеттiк сатып алу 500, салық функциясы
а) Мемлекеттiк бюжет сальдосы оң мән бе,
ә) Мемлекеттiк бюджеттiң циклдiк тапшылығы қанша?
Жауабы:
а) Мемлекеттiк бюджет сальдосын шығындар мен кiрiстердi
Мемлекеттiк шығындар = мемлекеттiк сатып алу (G)
Мемлекеттiк кiрiс салық түсiмдерi (Т) = 0.4
Мемлекеттiк бюджет тапшылығы = 1000 – 800
ә) Мемлекеттiк бюджеттiң циклдiк тапшылығы =
Экономика келесiдей мәлiметтермен берiлген.
С = 20 + 0.8 (Y-T + F)
I = 60 (инвестициялар).
T = 40 (салықтар).
F = 10 (трансферттер).
G = 30 (мемлекеттiк шығын).
Табу керек: тепе-теңдiк кiрiс деңгейiн.
Жауабы: а) кiрiстердiң тепе-теңдiк деңгейiн табу
Y = 20 + 0.8 ( Y –
Алгебралық өрнектеуден кейiн келесi мәндi аламыз. У
Қолданылған әдебиеттер.
Агапова Т. А., Серегина С. Ф.
Мамыров Н.Қ., Тiлеужанова М.Ә. / Макроэкономика:
Ивашковский С.Н. \ Макроэкономика: Учебник.
Дорнбуш Р., Фишер С. \ Макроэкономика.
3