Мазмұны
КІРІСПЕ.......................................................................................................................3
I ВЕКСЕЛЬДІҢ ЭКОНОМИКАЛЫҚ МӘНІ, ТҮРЛЕРІ ЖӘНЕ ВЕКСЕЛЬДІҢ ҚОЛДАНЫЛУЫ.........................................................................................................5
1.1 Вексель туралы жалпы түсінік.............................................................................5
1.2 Төлем құралы ретінде вексельдің түрлері және жіктелуі..................................8
II Қазақстан республикасының ВЕКСЕЛЬ АЙНАЛЫСЫ МЕН ЕСЕБІ..........................................................................................................................12
2.1. Вексельдің айналымда қолданылуы.................................................................12
2.2. Ұлттық банкпен коммерциялық банктердің векселді есепке алуы..............18
2.3. Вексельдермен жүргізілетін операциялардың бухгалтерлік есебі.............................................................................................................................20
III. ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНДАҒЫ ВЕКСЕЛЬ АЙНАЛЫСЫНЫҢ ДАМУ БОЛАШАҒЫ................................................................................................21
3.1 Қазақстан Республикасындағы вексель айналысы және оның даму
ҚОРЫТЫНДЫ...........................................................................................................35
ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР............................................................................37
КІРІСПЕ
Еліміздің нарықтық қатынастарға өтуіне байланысты экономикадағы ақша айналысын
Өз кезегінде вексель – қарызды өтеудегі заңды түрде
Вексельдің экономикалық мәні – несиеге алған белгілі бір
Вексель нарықтық экономикалық қатынастарда тауар-ақша қатынастарын және коммерциялық
Вексель қолма-қолсыз есеп айырысудың бір формасына жатады. Себебі,
Сонымен мен курстық жұмысымның тақырыбын бүгінгі таңдағы экономикалық
Мен бұл тақырыпты орындаудағы міндеттеріме келесілерді жатқызамын:
Вексельдің қарыз міндеттемесі ретіндегі жалпы экономикалық сипатын ашу;
Төлем құралы ретінде вексельдің түрлері мен жіктелу құрылымын
Вексельдің банкте қолданылуын жан-жақты талдау;
Қазақстандағы вексель және векселб айналысына қатысты құқықтық заңдарға
Сонымен қатар Қазақстандағы вексель айналысының және оның қатынастарының
I ВЕКСЕЛЬДІҢ ЭКОНОМИКАЛЫҚ МӘНІ, ТҮРЛЕРІ ЖӘНЕ ВЕКСЕЛЬДІҢ ҚОЛДАНЫЛУЫ
1.1 Вексель туралы жалпы түсінік
Өндірістегі жұмыстың айналымдылығы, яғни өнімді өндіру, оны сату
Қолма-қолсыз төлем құралы – вексель болып табылады.
Вексель – қарызды өтеудегі заңды түрде бекітілген төлем
Вексель шығарып және оны пайдалануды дамыту ертеден несие
Вексель – тауар-ақша қатынастарын және коммерциялық несиені дамытуда
Егер кәсіпорын өз ісін парасаттылықпен жүргізіп отырса, оған
Вексель төлем дағдарысын реттеп, заттық қорлардың айналысқа түсуін
Вексель нарығының қызметі – қысқа мерзімді несие беру
Вексель несиені өтемеу қаупімен байланысты болғандықтан ол вексель
Басқа қарыз міндеттемелерінен вексельдің үш түрлі айырмашылығы бар:
Біріншіден, вексельдің дерексіздігі, яғни қарызды қандай жағдайға, не
Екіншіден, оның даусыздығы, яғни қарызды қандай жағдайға алғандығына
Үшіншіден, вексельді айналмалылығы, яғни вексель иемденуші оны
1.2 Төлем құралы ретінде вексельдің түрлері және жіктелуі
Классикалық вексель айналымының негізін коммерциялық вексель құрайды. Қазақстан
«ҚР-дағы вексель айналысы туралы» (28.04.97 ж.) ҚР-ның Заңына
Жай вексель (соло) – вексельді ұстаушыға вексельде көрсетілген
1
2
3
4
Сурет-1 – Жай вексельдің айналысы
Вексельді тауар сатып алушы сатушыға береді (вексель беруші
Сатушы тауарды тиеп қояды немесе тапсырыс бойынша қызмет
Сатушы белгіленген уақытта вексель бойынша төлем өтеуді ұсынып
Сатып алушы көрсетілген қызметке, алынған тауарға ақы төлейді,
Жай вексельді пайдаланғанда тек екі жақ (контрагенттер) өзара
Аудармалы вексель (тратта) – вексельде көрсетілген соманы белгілі
Аваль- вексель бойынша кепілдік.Аваль беруші банк вексель беруші
Вексельдерді есептеу және оны кепілдікке ау операцияларының негізінде
Акцепт – есеп айырысуда төлеушінің (акцептанттың) өз қарызын
Аудармалы вексельдің айналысын келесі суреттен көре көре аламыз:
6
5
3 4 8 7
2
1
Сурет-2 – Аударым вексельдің айналысы
2-ші суреттегі:
вексель беруші (трассант) төлеушіге (трассатқа) яғни қарызға тауарды
төлеуші (трассат) вексель бойынша акцепт беріп оны вексель
вексель беруші (трассант) акцепттелген вексеьді ремитентке –
ремитент аудармалы вексельді трассатқа төлемдерді өтеуге жіберіп отырады;
трассат банкке вексельді төлеуге үкім беріп және сонымен
ремитент вексельді несие берушіге жібереді;
несие беруші вексельді ақшаны өз шотына аудару үшін
ақша трассаттан несие берушіге несиені өтеу ретінде түседі.
Вексель қолма-қолсыз есеп айырысудың бір формасына жатады. Себебі,
Бұл айырмашылықтарға келесілер жатады:
Жай вексель – бұл қарапайым түрдегі борышқордың борыштық
Жай вексельде екі тұлға қатынасады: вексель беруші (қарыз
Жай вексельде вексель беруші – бұл вексель ұстаушыға
Аудармалы вексельде вексель беруші – бұл кредитор, бірақ
Осыдан келіп, оның аудармалы деге наты туындайды. Вексель
Аударым векселiнде мыналар болуға тиiс:
1) құжат мәтiнiнiң өзiне енгiзiлген және осы құжат
2) белгiлi бiр ақша сомасын төлеуге ешқандай шарт
3) төлем төлеуге тиiс тұлғаның (төлеушiнiң) атауы;
4) төлем мерзiмiн көрсету;
5) төлем жасалуға тиiс орынды көрсету;
6) кiмге немесе кiмнiң бұйрығымен төлем төленуге тиiс
7) вексель жасалатын уақыт пен орынды көрсету;
8) вексель беретiн тұлғаның (вексель берушiнiң) қолы.
Кесте 1
Вексельдің жіктелуі
Белгілеріне байланысты жіктеу Вексельдің атауы Сипаттамалар
Алынған табысына байланысты Дисконттық
Пайыздық Номиналдық құнынан төмен сатып алынатын вексель.
Номиналы бойынша сатып алынатын вексель табыс алу үшін
Мерзіміне қарай
Қатысушылардың санына байланысты Қысқа мерзімді
Орта мерзімді
Ұзақ мерзімді
Жай
Аудармалы айға дейін
айдан 1 жылға дейін
1 жылдан жоғары
Вексельді ұстаушыға вексельде көрсетілген соманы белгілі бір уақытта
Вексель берушінің (трассанттың) қарызды алушыға (трассатқа) белгілі соманы
Мақсатына, мәміленің сипатына және қамтамасыз етілуіне қарай Коммерциялық
Банктік
Қаржылық
Қазынашылық
Кезікпе
Фиктивті
Бронзалық
Достық Сатып алу – сату мәмілесі негізінде туындайтын
Банктердің түрлі банктік операцияларды жүзеге асырғандағы дәлелдейтін вексельді
Мәні банктердің қаражатты тартуы.
Өзінің шығынын өтеу үшін мемлекеттің айналымға шығарған вексельі.
Қамтамасыз етілмеген вексель.
Қамтамасыз етілмеген вексель.
Кейіннен банкте оларды есепке алу мақсатында бір-біріне беріледі.
Төлем мерзіміне байланысты Ұсынуы бойынша
Нақты күні көрсетілген
Ұсынылғаннан кейін нақты бір күнде Ұсынған кезде төленеді,
Вексельді нақты төлеу күні көрсетіледі.
Акцепт күні немесе наразылық білдірген күн бойынша анықталады.
Рәсімдеудің дұрыстығына қарай Жарамды
Жарамсыз Вексельдің реквизиттері көрсетіледі.
Вексель ережесінің орындалмауы.
II ВЕКСЕЛЬ АЙНАЛЫСЫ ЖӘНЕ ОНЫҢ ЕСЕБІ
2. Вексельдің айналымда қолданылуы.
Бұл Заң 1930 жылғы 7 маусымдағы Аударым және
Аударым векселi вексель берушiнiң бұйрығымен ақы төленуге тиiс
Ол вексель берушiнiң өзiне берiлуi мүмкiн.
Ол үшiншi тұлғаның есебiнен берiлуi мүмкiн.
Аударым векселi үшiншi тұлғаның тұрғылықты жерiнде немесе төлеушiнiң
Вексельде проценттiк ставка көрсетiлуге тиiс; мұндай нұсқау болмаған
Егер аударым векселiнде аударым векселi бойынша мiндеттi бола
Тұлға атынан iс-әрекет жасауға уәкiлдiк берiлмеген, тұлғаның өкiлi
Егер вексель берушi аударым векселiнде "бұйрыққа емес" деген
Индоссамент жай және ешқандай шарт қойылмаған болуға тиiс.
бланктi не өзiнiң атынан немесе басқа бiр тұлғаның
өз кезегiнде вексельдi бланк арқылы немесе қандай да
вексельдi бланк толтырмастан және индоссамент жасамастан үшiншi тұлғаға
Аударым векселi кiмнiң қолында болса, тiптi соңғы индоссамент
Егер индоссаменттiң "валюта алуға", "инкассаға", "сенiм бiлдiрiлген ретiнде"
Егер индоссаментте "қамтамасыз етiлуге тиiс валюта", "кепiлдiкке берiлетiн
Егер тек вексель ұстаушы вексель алғанда борышкерге саналы
Вексель берушi қандай да болсын аударым векселiнде мерзiмi
Вексель берушi бұл соңғы мерзiмдi қысқартуы немесе неғұрлым
Төлем төлеушi бiрiншi ұсынудан кейiн вексельдi келесi күнi
Егер вексель ұсынудан кейiн белгiлi бiр уақытта төленуге
Акцептпен аударым векселiнiң мазмұнына жасалған қандай да болмасын
Төлем төлеушi акцепт арқылы аударым векселiн мерзiмiнде төлеуге
Алайда, егер төлем төлеушi өзiнiң акцептi туралы вексель
Жай вексель мыналардан тұрады:
1) мәтiннiң өзiне енгiзiлген және осы құжат жасалған
2) белгiлi бiр ақша сомасын төлеуге ештеңемен шарттастырылмаған
3) төлем мерзiмiнiң көрсетiлуi;
4) төлем жасалуы тиiс орынның көрсетiлуi;
5) кiмге немесе кiмнiң бұйрығымен төлем жасалуы тиiс
6) вексельдiң жасалған күнi мен орнының көрсетiлуi;
7) құжатты берушiнiң (вексель берушiнiң) қойған қолы.
Алдыңғы бапта көрсетiлгендердiң қандай болса да бiрi жоқ
Төлем мерзiмi көрсетiлмеген жай вексель ұсыну бойынша төленуге
Ерекше нұсқау болмаған жағдайда, құжат жасалған жер төлем
Жасалған жерi көрсетiлмеген жай вексель - вексель берушiнiң
Жай вексельге, бұл құжаттың табиғатына қайшы келмейтiндiктен, аударым
индоссаментке төлем мерзiмiне төлемге
акцептемеген немесе төлем төлемеген жағдайда талап қоюға делдалдық
Жай вексельге сондай-ақ үшiншi тұлғада немесе төлеушiнiң тұрғылықты
Дәл осылай жай вексельге авальға қатысты қаулылар қолданылады
Жай вексель бойынша вексель берушi де, аударым векселi
Ұсынылғаннан кейiн белгiлi бiр уақыт мерзiмiндегi жай вексельдер
Қазақстан Республикасындағы вексель айналысы Қазақстан Республикасының аумағында жай
Қазақстан Республикасындағы вексель айналысы жөнiндегi қатынастар «Женева вексель
2.2. Коммерциялық банктердің вексельді есепке алуы және Ұлттық
Вексельді еспке алу және кепілге беру арқылы коммерциялық
Дисконт немесе вексельді есепке алу- бұл операция
Заң жағымен қарастырсақ вексельді оның барлық кәдімгі салдарымен
Вексельді еспке алу үшін барлық заң және экономикалық
• Вексельді есепке алу банкпен қабылданған, векселді индоссаменттердің
• Егер клиент есепке алу үшін банке вексель
• Аудармалы вексельдің акцептельмеген экземпляры ұсынылса, банк акцептельген
Құжаттарды қабылдау алдында банк, оған берілетін әр бір
Вексельде басқа тұлғалардың жалған қолдар бар болса да,
Барлық тексерулерден кейін банк вексельді есепке алу шешімін
Операцияларды жүргізу жалпы шарттар негізінде банк, вексельді есепке
Шешім қабылданған соң банк клиентке шешімді жазбаша түрде,
Вексельді банк меншігіне аудару индоссаментті оның пайдасына рәсімдеу
Банкте есепке алынған вексель тіркелуі және сақталуы келесі
• әр бір есепке алынған вексельге «вексельдік құжаттама»
• бұл құжаттамаға вексельге тиісті құжатар тігіледі;
• есепке алынғандар қатал есеп-қисап құжатына жатады.
Банк портфеліндегі вексельдермен келесі операциялар жүргізе алады: қайта
D=N х t x R/360 x 100 =
Дисконттық сан формуласы:
q= N x t/100
Дисконттық санды қолдана отырып есеп жүргізу қолайлы, егер
• 100 мың теңгеден кем емес номиналдық құны
• өтеу мерзімі 6 айдан аспайтын
• Ұлттық Банк қайта есептеген күннен бастап бір
• бірінші сыныпты элементтердің вексельдерін. Бұл вексельдердің төлеушісі
• қолданбалы вексель. Егер вексельдің реквизиттері Қазақстан Республикасының
• төлеу орындары Қазақстан Республикасының территориясындағы вексельдер.
Ұлттық банк қайта есепке алынатын вексель, қаржылық жағдайы
Ұлттық Банк вексельді қайта қаржыландырудан, келесі жағдайларда, бас
• егер вексель бойынша төлем жасау күніне дейін
• егер вексельді рәсімдеу «Қазақстан Республикасындағы вексель айналымы
• егер вексель шығарылған вексель қағаз Ұлттық Банктің
• вексельде берілген мәліметерден: төлем орны, вексель бойынша
Банк вексельді Ұлттық Банке қайта қаржыландыруға өткізгенде келесі
• вексельді қайта есепке алу туралы өтініш;
• вексельдердің түпнұсқаларын (егер бар болса, аллонжбен);
• нотариалды расталғанға вексель көшірмесін;
• вексель коммерцилық екенін куәландыратын, шарттың нотариалды расталған
• жай вексельді берушінің, аудармалы вексель бойынша төлеушінің
• вексельді қайта есепке алуға ұсынған тұлға атына
• берілген вексель бойынша герб алымын заңға сәйкес
Ұлттық Банк вексельді қайта есепке алуға қабылдау алдында,
Вексельді қайта есепке алуға қабылдау тәртібі:
• егер банк Ұлттық Банкке қайта есепке алу
• егер Ұлттық Банкке қайта есепке алу үшін,
• уәкілетті бөлімшенің жауапты қызметкері құжатарды қабылдау кезінде
• вексельдерді қайта есепке алуға қабылдау немесе қабылдамау
• вексельді қайта есепке алуға қабылдау немесе қабылдамау
• вексельді қайта есепке алу қабылдау туралы мәселе
• Ұлттық Банктің пайдасына индосаментпен вексель түпнұсқасы алғаннан
• Ұлттық Банктің ресми қаржыландыру мөлшерлемесін есепке ала
D= HxTxP 360 х100
мұнда:
D - дисконт сомасы (теңгемен); Н - вексель
T - вексельді қайта есепке алу күніне бастап
Р- ресми қайта қаржыландыру мөлшерлемесі (пайызбен).
Мысалы: Ұлттық Банк екінші деңгейлі банктен сомасы 100
Р=100 000*60*7% =1166.7тенгеге тең. 100*360
Шетел валютасымен көрсетілген вексельдер Ұлттық Банктің нормативтік құқықтық
Вексельдерді қайта есепке алу үшін Ұлттық Банкте құжаттарды
Ұлттық Банктің портфеліндегі барлық вексельдер келесі критериялар бойынша
• Индоссамент (атауы мен керекті реквизиттер);
• Вексель бойынша төлеуші;
• Ұлттық Банк (Ұлттық Банктің орталық аппаратының орналасу
• Басқа да керекті параметрлер бойынша.
Бүл жағдайда Ұлттық Банк портфеліндегі вексельдермен келесі операцияларды
• Вексельді индоссамент бойынша тапсыруға, соның ішінде оны
• Төлем мерзімі келгенде вексель бойынша төлемді алуға.
2.3 Вексельдермен операциялар есебi қабылдау тәртібі
Вексельдермен операциялар – бұл банк қызметiндегi маңызды бағыттардың
Вексель айналымы әр түрлi салаларды қамтиды – бұл
Вексельдер шығару негiзiне жататын қызмет мақсаты мен сипатына,
коммерциялық;
қаржылық;
тұрақты вексельдерге бөлiнедi.
Коммерциялық вексель тауарларды несиеге сату-сатып алу қызметi негiзiндегi
Осындай ретпен тауарлық вексель ұсынушыға осы вексель көмегiмен
Қарыз қызметi ақшалай нысанда қаржылық вексельдермен рәсiмделедi. Ақшалай
Жалпы банктегi вексельдермен операция келесi нысандарда жүзеге асырылады:
Банктің есеснтелғен вексельдік операцияларының есебі өткізбелер
1.Банк пен вексельді өшіруді есепке алған кезде:
Дт 1001,1051- кассадағы шақты ақша
Кт 1405- клиенттерге есептелген вексельдер
2.Номинал құрамын төмен болатын вексель банк пен алынғанда
Кт 1001, 1051,2803. –айналымға шығатын банк қаржысы бойынша
3.Номинал бойынша банкпен вексель алынған кезде келесідей өткізбе
Кт 1001,1051- кассадағы шақты ақша
4. Банк кірісіне дисконт сомасы есепке алғанда:
Дт 2803–айналымға шығатын банк қаржысы бойынша сыйақы
Кт 4450 – басқа да бағалы қағаздар бойынша
5. Дисконттық вексельді номиналдан төмен және сатып алу
Дт 1001, 1051,2203,2803 –айналымға шығатын банк қаржысы бойынша
Кт 1405- клиенттерге есептелген вексельдер
6. Сатып алу дисконты мен сату. дисконт арасындағы
Дт 2803–айналымға шығатын банк қаржысы бойынша сыйақы
Кт 4450– басқа да бағалы қағаздар бойынша сый-ақы
7. Дисконтты вексельді номиналдан төмен және сатып алу
Дт1001, 1051, 2203,2803–айналымға шығатын банк қаржысы бойынша сыйақы
Кт 1405- клиенттерге есептелген вексельдер
8. Сатып алу дисконты мен сату дисконт арасьшдағы
Дт 5303 – айналым шығарғанда басқа да бағалы
Кт 2803–айналымға шығатын банк қаржысы бойынша сыйақы
9. Банкпен бас тартқанда вексельді мерзімінде өшірілмеген кезінде
Дт 1200- сатуға арналған банктік вексельдер
Кт 1405- клиенттерге есептелген вексельдер
Банкпен алынған вексельдер бойынша несиелерде сияқты провизия адэылады.
Банкпен алынған вексельдері оойынша құрылған резерв есебі келесі
1. Дт 5303– айналым шығарғанда басқа да бағалы
Кт 1405- клиенттерге есептелген вексельдер
2. Есептелген көлемге дейін вексельдер бойынша құрылған резервті
Дт1405- клиенттерге есептелген вексельдер
Кт 4450– басқа да бағалы қағаздар бойынша сый-ақы
3. Есептелген пайыз бойынша банкке карызды өшіру үшін
Дт 1051, 2203–айналымға шығатын банк қаржысы бойынша сыйақы
Кт 1405- клиенттерге есептелген вексельдер
4.Қабылданған пайыз сомасы банк кірісіне есептелгенде:
Дт – кешендерге ұсынылған ұзақ мерзімді несиелер
Кт 1745- басқа да бағалы қағаздар бойынша қосылған
5. Мерзімінде өтелмеген.қабылданған пайыз сомасы есептелгенде:
Дт 1417– кешендерге ұсынылған ұзақ мерзімді несиелер
Кт 1405- клиенттерге есептелген вексельдер
6. Үмітсіз деп қабылданған негізгі вексель сомасы кұрылған
Дт 1405- клиенттерге есептелген вексельдер
Кт 1424, 1427- клиенттерге несиелер бойынша мерзім шектелген
7.Үмітсіз деп кабылданган пайыз сомасы банк балансынан өшірілгенде:
Дт 1417– кешендерге ұсынылған ұзақ мерзімді несиелер
Кт 1405- клиенттерге есептелген вексельдер
ВЕКСЕЛЬДЕРДІ ЕСЕП ЖҮРГІЗУГЕ ҚАБЫЛДАУ ТӘРТІБІ
Вексельдерді есеп жүргізуге қабылдау туралы банктің шешім қабылдауы
1 вексельдерге есеп жүргізуге тапсырысты:
2 вексельдің тұпнұсқасын:
3 вексельдің нотариалды көшірмесін:
4 егер вексель ұстаушы заңды тұлға болса заңды
5 авальді егер ол жеке актімен берілсе:
6 ҚР Ұлттық банкі Басқармасының 2005 жылғы 13
7 банк белгілеген басқа құжаттарды береді:
Егер есеп жүргізу үшін банкке вексельдің көшірмесі берілсе
ІІІ. ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНДАҒЫ ВЕКСЕЛЬ АЙНАЛЫСЫНЫҢ ДАМУ БОЛАШАҒЫ
Қазақстан Республикасындағы қазіргі нарықтық қатынастардың қалыптасуы кезінде, төлем
«ҚР-дағы вексель айналысы туралы» (28.04.97 ж.) ҚР-ның Заңына
Қазақстан Ұлттық Банкi коммерциялық вексельдердi қайта есепке алу
Қазақстанда вексель айналысын бiрiншi болып қолданушылардың қатарында Казкоммерцбанк
Сонымен қатар, осы банк 2003 жылы домицилиант ретiнде
Мұндағы, “домицилиант” – вексельде көрсетiлген төлемдi төлемдi жүзеге
Трассат тратта бойынша төлеуге келісімін бергеннен бастап борышқор
Жай және аудармалы вексель – коммерциялық вексельдің түрлері
90 жылдың басында және ортасында банктер вексель операциясымен
Вексельмен жасалатын коммерциялық банктердің операциясы мынадай түрге болуға
Коммерциялық банктердің кеңінен тараған вексель операциясына - вексельді
Қазақстанда банктердің акцептік операциялары дамымаған. Ұлыбритания, Германия
Акцептік операцияға қарағанда авальдеу банк үшін қолайлы келеді.
Шетел тәжірибесінде вексельді кепілге ала отырып қарыз, белсенді
Вексель бойынша жасалатын операция қатарына Ұлттық банктің вексельді
Ұлттық банктің қайта есепке алу саясатын белсенді жүргізуі
ҚОРЫТЫНДЫ
Қорыта келгенде, вексель айналысы елдің төлем дағдарысын реттеп,
Вексель бойынша жасалатын операция қатарына Ұлттық банктің вексельді
Ұлттық банктің қайта есепке алу саясатын белсенді жүргізуі
90 жылдың басында және ортасында банктер вексель операциясымен
Вексель туралы Заң 1930 жылғы 7 маусымдағы Аударым
Қазақстан Республикасындағы вексель айналысы жөнiндегi қатынастар «Женева вексель
Жалпы Қазақстанда вексель айналысы енді ғана қалыптасу кезеңінде
ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР
Қазақстан Республикасындағы вексель айналысы туралы 09.07. 2003 заңы.
Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі туралы 1995 ж. 30
Баян Көшенова, Оқу құралы Ақша,
С.Б. Мақыш, Оқу құралы “Ақша айналысы және
Миркин Я.М. / Ценные бумаги и фондовой рынок.
Көшенова Б.А. / Бағалы қағаздар нарығы : Оқу
Ценные бумаги. / Колесникова В.И. Торканов В.С. Москва
«Деньги, кредит, банки» Учебник
Абрамова М.А., Александрова Л.С. Финансы,
Вестник КазНУ. Серия экономическая. №3. – 2005 г.
“Қазақстан Республикасындағы банктер және банк қызметi туралы”
33
Вексель иемденуші (сатушы, төлем алушы - несие беруші
Вексель беруші (сатып алушы төлеуші)
Ремитент
(тратта бойынша ақша алушы)
Несие беруші
(кредитор)
Трассат
(төлеуші)
Трассант
(вексель беруші)