Windows 95-тің негізгі объектілері
1. Жұмыс үстелі
Компьютер іске қосылғаннан кейін, бірден Windows 95 операциялық
1.1-сурет. Жұмыс үстелі және оның шарт белгішелері
2. Тапсырмалар тақтасы
Жұмыс үстелінің төменгі жағындағы көлденең жолақ - Тапсырмалар
Іске қосу батырмасында тышқанды шерткенде Бас меню (Главное
3. Тышқан тәрізді тетік
Тышқан тәрізді қол тетіктің екі немесе үш батырмасы
1.2-сурет. Тышқан тәрізді тетік және оның курсор түрлері
Тышқанды шерту - оның сол жақ батырмасын бір
Тасымалдау-курсорды кез келген шарт белгіге орналастырып, тышқанның сол
Жанама немесе динамикалық меню шақыру - тышқанның оң
Терезе көлемін өзгерту — курсорды терезе жақтауына орналастырып,
Тышқанның көмегімен Windows операциялық жүйесін және оның
4. Менің компьютерім
Жұмыс үстеліндегі Менің компьютерім шартбелгісі, компьютердегі бүкіл бумалар
Менің компьютерім терезесінде А:, С: және Е (компакт-диск)
САLС файлында тышқан тетігін екі рет шертсе, кәдімгі
Жұмыс үстеліндегі Тапсырмалар тақтасында (Панель задач) орналасқан сағатты
а) Менің компьютерім терезесі
ә) Менің компьютерім терезесіндегі – С: дискісі
б) Менің компьютерім – С: дискісі - Windows
1.3.-сурет. Менің компьютерім терезесінің біртіндеп ашылу көрінісі
5. Windows -тың Сілтеуіш программасы
Дискі құрылымын көрнекі көрсететін Сілтеуіш (Проводник) програмасын іске
Сілтеуіштіц сол жақ жарты терезесінде компьютердегі негізгі құрылғылар
1.4-сурет. Сілтеуіш терезесінің көрінісі
Сілтеуіштің сол жақ жарты терезесіндегі бұтақ тәріздес каталогтардың
Сілтеуіштің екі терезе ортасын бөліп тұрған сызығы, олардың
6. Терезені ашу, жабу және кішірейту
Әр терезе экраннан көрінгенде, оның оң жақ жоғарғы
- Терезені кішірейту. Бұл белгіні басқанда терезе жиналып
□ Терезені үлкейту. Терезе жұмыс үстелін түгел алып
Х Терезені жабу. Бұл батырманы басқанда, программа жұмысын
7. Бұл не?
Көптеген сұхбат терезелерінде анықтама алу тәсілдері қарастырылған. Ол
8. Жұмысқа нұсқау
Программаны іске қосу үшін, Бас менюді (Главное меню)
Ашық тұрған терезелердің бәрін бір мезгілде жинақтап жабу
Бірден бірнеше файлды немесе бумаларды белгілеу үшін, шартбелгіні
Өшірілген файлдар немесе бумалар арнайы тазартылмайынша Коржында сақталып
Құжатты ашу үшін, оның шартбелгісіне курсорды орналастырғаннан кейін,
Терезелермен жұмыс істеу
Қолданбалы программалардың терезелері
Windows 95 ортасында терезе деген ұғым бар. Кез
Бумаларды өңдеу қызметін атқаратын Қолданбалы программаларға төмендегі программалар
• Менің компыотерім — шартты түрде Қолданба (Приложение)
• Сілтеуіш — Бас меню — Программалар жолынан
Сілтеуіш программасын Менің компьютерім шарт белгісінің немесе Іске
Менің компьютерім және Сілтеуіштің атқаратын қызметтері бірдей, айырмашылықтары
2.1.-сурет. Сілтеуіш программасының терезесі
Қолданбаның (Приложение) терезесі төмендегі стандартты элементерден тұрады: тақырып
Қолданбаның терезесі түгел экранды немесе оның бір бөлігін
Сілтеуіш терезесінің Менің компьютерімнен айырмашылығы, ол екі терезешеден
1. Сол жақ терезеше — компьютердегі бумалар
2. Оң жақ терезеше
2. Қолданбалы программаны іске қосу және оның жұмысын
Windows 95 ортасыңда программаларды төмендегі үш тәсілдің біреуімен
1. қажетті қосымшаның немесе буманың шарт белгісінде немесе
2. Бас меню => Программалар арқылы (егер қажетті
3. Бас мешюдің => Орындау (Выполнить) командасының сұхбат
Бір қолданбаның терезесінде екінші қолданбалы программаны іске қосу
Терезенің оң жақ бұрышында орналасқан терезені басқару батырмалардың
Сілтеуіш терезесі бумаларды немесе файлдарды көшіру, өшіруі тасымалдау
3. Терезенің тақырыбы
Тақырып аймағы терезенің жоғарғы бөлігінде орналасады және төмендегі
• Терезенің сол жақ жоғарғы шегіңде орналасқан Жүйелік
Сілтеуіш терезесінде ашулы тұрған буманың аты, мысалы Сілтеуіш-Практика
• Терезені басқаруға арналған үш
4. Меню қатары
Меню қатары Қолданба терезесінің екінші жолын алып тұрады.
Сілтеуіш қосымшасының меню қатары - Файл, Түзету, Түр,
Менің компьютерім қосымшасының меню қатары - Файл, Түзету,
2.2.-сурет. Меню қатарының Түр бөлімінің Кірме ішкі менюі
Меню қатарының кез келген бip бөлімінде тышқанды шертсек,
Кірме менюмен жұмыс жасаудың мынадай тәртібі бар:
1. Команда орындалмайтын кезде, оның түсі солғын
2. Команданың соңындағы көп нүкте осы команданы таңдап,
3. Егер команданың оң жағында арнайы белгісі болса,
4. Кейбір команданың оң жағында
5. Команда атының алдындағы түртпе белгісі қанатбелгі сол
6. Команда өрісті таңдау тобына кіретін болса, таңдалған
Команданы енгізудің басқа тәсілдері:
• команданы белгілегеннен кейін Enter пернесін
• жылдам орындау пернесін (пернелер тобын) басамыз.
Кейбір Кірме меню командаларының алдында арнайы шарт белгілері
Кірме менюдің командаларын қайталайтын осындай шарт белгілердің
а) Түр менюі ә) Сервис менюі
б) Түзету менюі
2.3.-сурет. Сервис-Өту (Перейти) менюінің сұхбат терезесі
5. Саймандар тақтасы
Саймандар тақтасы — терезенің қосымша элементі болып саналады.
Меню қатарының Түр (Вид)→ Саймандар тақтасы (Панель инструментов)
Қолданбаның атқаратын қызметіне қарай шарт белгілердің құрама өзгеріп
Шартбелгі нағыз сайманның "бейнесі" болуы мүмкін. Төменгі Сілтеуіш
- Орналасуына сәйкес Буферге қиып алу, Буферге көшіріп
- орындалған іс-әрекетті Болдырмау (Отменить) командасы (тереземен жасалған
Өшіру (Удалигь) шарт белгісі (белгіленген аймақты өшіреді); Қасиеттер
Қасиеттер шарт белгілі (қалып-күй қатарында белгіленген режимнің қасиеттерін
Түр (Вид) → Ірі шартбелгілер (Крупные значки), Ұсақ
6. Жанама меню
Қандай да бір объектіге (бума, тапсырмалар тақтасы, программ
2.4.- сурет. Жанама меню түрлері
2.5.-сурет. Терезелердің қабаттаса орналасуы
Жанама менюдің комаңдаларының көмегімен барлық терезелерді, кішірейтуге және
1. Тапсырмалар тақтасының жанама менюін
2. Бәрін жинау (жиыру) (Свернуть
3. Немесе Жиыруды болдырмау (Отменигь свертывание) командасын
Ескерту: Ашық тұрған сұхбат терезесі кішірейтілмейді, Кейбір әрекеттердің
1. Менің компютерім және Сілтеуіш
• Жұмыс үстеліндегі Менің
• Әр шарт белгінің қызметін түсіндіру үшін олармен
2. Жанама менюдің не үшін қолданылатынын, айырмашылықтарын түсіндіріңіз.
Қосымша терезесіңде ағымдағы дискінің немесе буманың мазмұнын өрісті
Меню қатарындағы Түр бөлімінің өрісті таңдау командасындағы "Ірі
Терезенің көлемін өзгертіңіз, оны оңға, солға, жоғары
Терезенің сол жақ шетіне курсорды орналастырғаннан кейін пайда
Қолданбалы программаларды жылдам іске қосу
Мақсаты: Қолданбалы програмаларды:
• бас менюдіц Программалар немесе Құжаттар (Документы) қатарынан,
• жарлықтың көмегімен,
• Табу (Найти) сұхбат терезесінен жылдам іске қосу
1. Қолданбалы программаларды Бас менюдің "Программалар" қатарынан іске
Windows 95 ортасында программаларды іске қосудың бірнеше жолдары
- Қолданбалы программаньщ атын таңдау қажет (3.1-сурет).
3.1-сурет. Программалар қатарынан Paint графикалық редакторын іске қосу
3.1.-суретге көрсегілген жолдың соңында тышқанның батырмасын босатсақ Paint
Бас менюдің программалар қатарынан тізімде бар, кез-келген программаны
3.2- сурет. Paint Графикалық редакторының терезесі
2. Қолданбалы программаны Құжаттар қатарынан іске қосу
Жуық арада жұмыс жасаған құжаттардың жарлықтары автоматты түрде
Бас менюдегі Құжаттар (Документы) жолында құжатын таңдап, тышқанның
Жұмыс соңында осы тізімдегі жарлықтарды өшіру үшін Бас
3.3-сурет. Бас менюдің Құжаттар қатары
Файлдар жүйесін ұйымдастыру
Мақсаты: Файлдар жүйесі туралы:
۰ақпарат алу,
۰оларды сақтау,
۰өшіру, қайта қалпына келтіру,
۰көшіру,
۰жылжыту т.б. үйрену.
1. Файлдар жүйесі
Файл дегеніміз — белгілі бір атпен дискіге жазылып
Дискідегі бумалардың құрылымын Сілтеуіш программасының көмегімен көру үшін:
1. Іске қосу батырмасында тышқанды шерту
2. Бас менюдің Программалар қатарын таңдап, одан
Сілтеуіш терезесінің сол жақ жартысындағы бумада тышқанды шертсек
4.1-сурет. Сілтеуіш программасының терезесі
Терезенің көлемін өзгерту тышқан курсорын оның шекарасына
Сілтеуіш программасын Менің компьютерім шарт белгісінің немесе Іске
Тышқан курсорын Менің компьютерім шарт белгісіне орналастырған соң,
Компьютердіц құрылымымен ондағы мәліметтердің мазмұнын "Менің компьютерім" программасының
1. Менің компьютерім шарт белгісінде тышқанды
2. Қажетті дискінің шарт белгісінде тышқанды екі рет
3. Файлды немесе буманы ашу және программаны іске
4.2-сурет. Менің компьютерім — С: дискісіндегі Pas-asd бумасының
мазмұны
2. Файлдардың және бумалардың атын өзгерту, оларды көшіру,
Файлдардың немесе бумалардың атын өзгерту үшін:
1. Менің компьютерім немесе Сілтеуіш терезесінде оны таңдап
2. меню қатарындағы немесе жанама менюдегі Атын өзгерту
Осы екі әрекеттің бірі орындалған соң, бума немесе
Файлдарды көшіру—жаңа каталогта (бумада) оның тағы бір көшірмесін
Файлды немесе буманы көшіру үшін:
1. Менің компьютерім немесе Сілтеуіш терезесінде қажетті
2. Файл менюіндегі Көшіру (Копировать) командасын таңдаймыз.
3. Көшірмені орналастыратын дискіні немесе буманы көрсету керек.
1. Түзету (Правка) менюіндегі Орналастыру (Вставить) командасын
таңдаймыз.
Осы әрекеттерді файлдың немесе буманың жанама менюіндегі Көшіру,
---- Орналастыру ---- батырмалардың көмегімен де орындауға болады.
Файлды немесе буманы көшіруді тышқанның көмегімен де жүзеге
1. Көшіретін файлды немесе буманы белгілеп аламыз.
2. Файл менюінің немесе жанама менюдің Жөнелту (Отравить)
3. Ашылған жанама менюіндегі дискілер мен бумалар тізімінен
Файл немесе буманы жылжыту үшін:
1. Менің компьютерім немесе Сілтеуіш терезесінде қажетті файлды
2. Түзету (Правка) менюіндегі Қиын алу (Вырезать) командасын
3.Қиын алынған Нысанды (объектіні) орналастыратын дискіні немесе буманы
4. Түзету менюіндегі Орналастыру (Вставить) командасын орындаймыз.
Осы әрекеттерді файлдың немесе буманың жанама менюіндегі Буферге
Файлды немесе буманы жылжытуды тышқанның көмегімен де жүзеге
Бірден бірнеше файлды немесе буманы көшіруге, жылжытуға болады.
Терезенің көлемін өзгерту тышқан курсорын оның шекарасына орналастырып,
Сілтеуіш программасын Менің комьютерім шарт белгісінің немесе
Тышқан курсорын Менің компьютерім шарт белгісіне орналастырылған соң,
Компьютердің құрылымы мен ондағы мәліметтердің мазмұнын «Менің компьютерім»программасының
Менің компьютерім шарт белгісінде тышқанды екі рет шерту;
Қажетті дискінің шарт белгісінде тышқанды екі рет шерту
Терезеден дискіде сақтаулы тұрған файлдар мен бумалардың тізімін
Файлды немесе буманы ашу және программаны іске қосу
Менің компьютерім бір терезелі Қолданбалы программа болғандықтан, іс
Ескерту: Әр жерде орналасқан бірнеше файлды немесе буманы
Файлдар, бумалар, жарлықтарды өшіру және қалпына келтіру
Кез келген объектіні өшіру үшін мына әрекеттердің бірі
۰ Менің компьютерім немесе Сілтеуіш терезесінде өшіруге қажетті
۰ Өшіруге қажетті объектіге курсорды орналастырып жанама менюді
۰ Өшіретін объектіні белгіленгеннен кейін Саймандар тақтасындағы ---
۰ Өшірілетін объектінің шарт белгісін тышқан батырмасын басулы
۰ Файлды немесе буманы белгіленгеннен кейін DELETE пернесін
4.3- сурет Өшіруді растау сұхбат терезесі.
Осы амалдардың біреуі орындалғаннан кейін сұхбат терезесіндегі сұраққа
Осы әрекетпен өшірілген файлдар немесе бумалар өзіміз қажет
Қоржынды тазалау мына жолдардың бірімен орындалады:
• Жұмыс үстеліндегі Қоржынның жанама менюінен Қоржынды тазалау
4.4-сурет. Қоржын белгісінің жанама менюі
Менің компьютерім немесе Сілтеуіш терезесінде Қоржынды белгілегеннен кейін,
Осы амалдардың бірі орындалғаннан кейін сұхбат терезесінің Ok
Қоржын тазаланбай тұрғанда, ондағы файлды қалпына келтіру үшін:
Жұмыс үстеліндегі Қоржын шарт белгісінің жанама менюінен Қалпына
Менің компьютерім немесе Сілтеуіш программасында Қоржынның
мазмұнын көргеннен кейін қажетті файлдың жанама менюіндегі Қалпына
4. Файл, бума, жарлық, диск, компьютер жөнінде мәлімет
Менің компьютерім немесе Сілтеуіш терезесінде файл, бума немесе
• меню қатарындағы немесе жанама менюдің Қасиеттер (Свойства)
• жоғарыда көрсетілген батырманы шертеміз;
Жұмыс үстеліндегі Жарлық жөніндегі мәліметті оның жанама менюіндегі
5. Жаңа бума құру
Жаңа буманы дискіде, бума ішінде құруға болады, яғни
1. Менің компьютерім немесе Сілтеуіш терезесінде жаңа бума
2. Файл менюінде Құру—Бума (Создатъ-Папка) командасын таңдау қажет.
3. Буманың атын жазғаннан кейін ENTER пернесін басамыз.
6. Дискетті форматтау
Файлды немесе буманы дискетке көшіру үшін, ол алдын
1. Дискі қозғағышқа дискетті орналастырамыз да, мына командалардың
• Менің компьютерім немесе Сілтеуіш программасын іске қосқаннан
• Дискінің жанама менюінен Форматтау (Форматировать) командасында тышқанды
4.6-сурет. Дискетті форматтау командасын таңдау
3. Форматтау тәсілдері (Способ форматирования) бөлігіндегі Толық (Полное)
4. Басқа да параметрлер (Прочие параметры) бөлігіндегі Нәтиже
Жүйелік дискет жасау үшін, Жүйелік файлдарда дискіге көшіру
Осы амалдардың бірі орындалғаннан кейін Форматтаудың сұхбат терезесі
Дискеттің түрі
3,5-дюмдік (DD)
3,5-дюмдік (НD)
2. Одан көрсетілген дискеттің түріне қарай Сыйымдылық (Емкость)
5. Форматталу аяқталғаннан кейін Жабу (Закрыть) батырмасында тышқанды
Файлды дискетке көшіру үшін:
1. Дискіқозғағышқа иілгіш дискетті орналастырамыз.
2. Менің компьютерім немесе Сілтеуіш терезесінде қажетті
Дискімен жұмыс істеу программалары
Мақсаты:
• дискідегі қателерді табу және түзету;
• дискіні дефрагментациялау;
• файлдарды архивтеу және қалпына келтіру іс-әрекеттерін орындап
1. Дискіні тексеруге арналған ScanDisk программасы
Қатты дискіге ақпараттар өте күрделі жолмен сақталады, бірақ
Бұл жүйе диск дұрыс жұмыс істеп тұрған кезде
Операциялық жүйенің өзі қатты дискімен дұрыс жұмыс жасап
Осындай жағдайларда мынадай проблемалар кездеседі:
Жоғалған кластерлер. FАТ кестесінде ондағы бар файлдардың біреуі
Тоғысқан файлдық сілтемелер (перекрестные файловые ссылки). Дискінің бір
Жоғарыда айтылған проблемаларды шешу үшін және келешекте дискіде
Программалар - Стандарттар - Қызмет ету программалары -
Көп жағдайларда өте қарапайым тексеру жүргізудің өзі де
Бұл кезде барлық жоғалуға тиіс мәліметтер файлдарға айналдырылады,
ScanDisk программасымен жоғалған кластерлердегі (бөліктердегі) "қалыпқа келтірілген" файлдар
Егер, Қателерді автоматты түрде түзету (Исправлять ошибки автоматически)
Егер ауыстырып қосқышты Толық (Полная) режиміне қоссақ, онда
Қазіргі қатты дискілер сенімді, әрі тұрақты жұмыс істейтін
ScanDisk программасын қолдану жиілігі. Жалпы дискіні күнделікті тексеріп
2. Дискіні дефрагментациялау (Defrag) программасы
Дискідегі қателерді түзету әрекетін ScanDisk программасы орындағанмен де,
Дисктегі әрбір файл белгілі бір орын алып тұрады
Дискіде файлдар жиі жазылады, өшіріледі. Операциялық жүйе файлға
Дискінің бөліктерге бөлініп сақталынған файлдармен жұмыс жылдамдығын арттыру
Бұл программаны іске қосу үшін: Бас меню: Программалар
Операциялық жүйе таңдалған дискіні тексеріп, дефрагментация жасау немесе
8.1-сурет. Дискіні таңдау сұхбат терезесі
Дефрагментациялау әрекетінің ұзақтығы бірнеше факторларға, мысалы дискінің көлеміне,
Диск ақпаратқа толы болған кезде дефрагментация өте ұзақ
8.2-сурет. С дискісін дефрагментациялау кезіндегі экранның көрінісі
Дискіні дафрагментациялау жиілігі.
Дефрагментация тек кюмпыотердің жұмыс істеу жылдамдығына әсер етеді
Егер компьютердің қатты дискісінің жартысына немесе одан да
Ал, дискіде бос орын аз, файлдарды жазу кезінде
3. Васkuр программасы
Архивтеу дегеніміз — алдын ала сығу жолымен файлдардың
Бұл программа ақпараттың резервті көшірмесін құру және бұрын
8.3-сурет. Архивтеу кезіндегі Backupпрограммасының терезесі
Программа іске қосылғаннан кейін архивтеу, қалпына келтіру, файлдарды
Архивтеу және қалпына келтіру әрекеттерін жүзеге асыру үшін
Екінші кезеңде — архивтелген файлдар орналасатын орынды көрсету
Резервті көшірме жасаудың жиілігі сақталатын ақпараттың жаңару жылдамдығына,
Васkuр программасы Windows -тің міндетті түрде құрамына кірмейтін
Васkuр программасын орнату
Васkuр программасы төмендегі әрекеттерді орындау арқылы қондырылады.
1. Бас меню: Баптау — Басқару тақтасы (Настройка
2. Ашылған терезеде Программаларды орнату және өшіру (Установка
3. Windows - ты орнату астарлы бетін
4. Осы терезеде шыққан тізімнен Қызмет ету программалары
5. Одан кейін ашылған тізімде Мәліметтерді архивтеу
Егер Windows-ты орнатуға арналған файлдар қатты дискіде сақталмаған
4. Дискілермен жұмыс істеу жалаушасын көтереміз.
5. Құрамы (Состав) батырмасын шертеміз. Дискілермен жұмыс істеу
6. Васkuр жалаушасын көтереміз.
7. Алдымен Дискілермен жұмыс істеу сұхбат терезесінде одан
Қатты дискідегі файлдарды архивтеу
Көшірілген файлдардың аттары жазылып отыратын арнайы бума ашып,
Мысалы, Клиенттің есебі бумасында сақталған клиенттердің есебін апта
Васkuр программасы іске қосылғаннан кейін стримерді іздейді. Егер
1. Егер компьютерге стример орнатылган болса, оған магниттік
2. Бас меню: Программалар — Стандарттты —Қызмет ету
3. Васkuр программасы стимер және магнитті таспаның компьютерге
4. Терезедегі мәтінді мұқият оқыған соң, Оk батырмасын
Архивтеуге арналған бумаларды таңдау. Бүкіл қатты дискінің көішрмесін
1. Атаусыз — Microsoft Backup терезесінде С: дискісі
2. MSOftice бумасының тұсындағы (+) таңбасында тышқанды шетеміз
3. Ары қарай батырмасын шертеміз. Архивтелген файлдарды орналастыруға
4. Егер компьютерде стример орнатылған болса, Архивті орналастыру
Файлдардың архивтік жиынын сақтау. Біз архивтелетін буманы және
1. Файл менюіңдегі «...деп сақтау» командасын орындаймыз.
2. Файлдың аты өрісінде Жүйенің толық архиві
3. Сақтау батырмасын шертеміз.
Васkuр программасын іске қосу
Бұл программаны іске қосу үшін тығыздалған файлдар орналастырылған
1. Архивтеуді бастау батырмасында тышқанды шертеміз.
2. Архивтің аты мәтіндік терезесінде Дыбыстар архиві деп
3. Оk батырмасында тышқанды шертеміз. Таңдалынып алынған буманы
4. ОК батырмасын шертеміз. Тағы да ОК
5. Атаусыз —MicrosoftBackup терезесін жабамыз да дискі
Архивтелген көшірмелердің көмегімен файлдарды қалпына келтіру.
Қажетті файлдар өшіріліп қалған жағдайда, олардың архивтік көшірмесі
Ескерту: егер архив қатты дискіде жазылған болса оның
8.4-сурет. Архивтелген файлдарды қалпына келтіру терезесі
40