Жоспар
І. Кіріспе
Мұхтар Әуезовтың «Абай жолы» роман-эпопеясының жазудағы ізденісі
ІІ. Негізгі бөлім
а) Мұхтар Әуезовке әдебиетші ғалымдар мен ақын жазушылардың
ә) «Абай жолы – Халық жолы».
б) «Абай жолы» роман-эпопеясын зерттеген әдебиетші ғалымдардың пікірі.
ІІІ. Қорытынды
IV. Пайдаланған әдебиеттер
Мұхтар Әуезовтың «Абай жолы» роман-эпопеясының жазудағы ізденісі
Жүрегіңнің түбіне терең бойла,
Мен бір жұмбақ адаммын, оны да ойла.
Соқтықпалы, соқпақсыз жерде өстім,
Мыңмен жалғыз алыстым, кінә қойма.
Кемеңгер Абай болашақ ұрпаққа өз сөзін осылай арнады.
Әлемдік мәдениетке қазақ халқы қандай көркемдік игіліктер қосты
М.Әуезов 1987 жылы дүниеге келген. «Қай өлкеде, қай
Уақыт толқыны көптеген байлықтардың көзін ашты. Сол асыл
Мұхтар Әуезов- шығармалары ұлттық шеңбердеен шығандап көтеріліп, әлемдік
М.Әуезов көп уақыт театрда істеді. Осы тәжірибе оған
а) аңызды, эпосты тарихи оқиғаны арқау еткен
ә) тарихи – революциялық тақырыпқа жазылғандар: «Октябрь үшін»,
б) советтік өмір кезеңдерін бейнелейтін шығармалар: «Тартыс»,
в) Ұлы Отан соғыс тақырыбына арналғандар: «Намыс гвардиясы»,
г) фантастикалық пьсалар: «Дос – Бедел дос», «Елу
ғ) ақындар өмірі туралы: «Абай», «Ақан-Зайра», «Қаракөз».
д) сценарийлер: «Райхан», «Абай әндері», «Қалқаман-Мамыр».
1918 жылы Әуезов тұңғыш рет Абай жайлы мақала
Мұхтар Әуезов философиялық қабілетті, ойшыл жазушы. Оқушыға ой
М.Әуезов Абай мұрасынан ерте кезден-ақ зер салды. 1918
Жазушы өз шығармасында Абайдың Пушкинмен рухани жақындасуын көрсетуден
«Абайдың» бірінші кітабы басылғанда, М.Әуезов қырықтың ішінде болатын.
«Абай жолына» , әсіресе жазылып жатқан екінші кітабына
Шыңғыстың нулы саллалары мен қойын-қойнауларындағы өзен, бұлақ, бастаулар,
Әрхам Ысқақұлынан алғашқы деректі 1835 жылы алса, бұл
«Өлушінің күні бітпей, өлтірушінің қолы жетпейді», «Жер анасы
а) Мұхтар Әуезовке әдебиетші ғалымдар мен ақын жазушылардың
«Мұхтар Әуезов – өз заманының ең ұлы жазушысының
«Біріншіден, Әуезов құрғақ, сылдыр сөйлем құрмайды, ең әуелі
Екіншіден, Абай емес-ау, алдымен, Мұхтар Әуезовтың өзі анық
Үшіншіден, Әуезов – суретші, нағыз художник – қағазды,
Төртіншіден, Әуезов – терең психолог. Оқушысының жан дүниесін
«Әуезов – екінші Абай» деген ұғым Абайды қайталау
«Профессор Әуезов өте шешен лектор болған деседі. Осы
«Абай» романының «Тайғақта» деген тарауы естеріңізде бар ма?
Профессор Әуезовтың лекциясын тыңдаған шәкірт әрқашан дәл осы
«М.Әуезов ұлы Абайдың өзгешелік бітімін таныту үшін көркемдік-танымдық
«М.Әуезов сүйікті рухани ұстазы туралы үлкен тебіреніспен толғанады.
«Абайдың жүз жылдығы М.Әуезовтың алдына оның кітаптарын шығарып,
«Қазақстан үшін Әуезов – екіші Абай». (Н.Погодин).
ә) «Абай жолы – Халық жолы»
Заманымыздың ойшылы М.Әуезов Абай нәр алған рухани үш
Абайдың ата тегі түгел санасақ, алысқа кетеді.Бұ күнге
Абай 1845 жылы әкесі Құнанбайдың 41 жасында Ұлжан
Ұлжан мен Айғыз бір ауыл болып, Құнанбай осылармен
Абай, жоғарыда айтылғандай, екі шешенің төл баласы болып
Құнанбайдың орнын басып, кісілікке ие болатын баласы кім
Семейде алғашқы берген молдасы Ғабдұлжапар деген татар иманы.
Абай осы медреседе үш жыл оқиды. Оқуға
Өзі оқымаса да, балаларын оқытып, оқу-білімге ынтық болған
13 жасқа толғанда әкесі Құнанбай оқудан шығарып алып,
Баласын оқудан ерте шығарып алуына себеп болған нәрсе:
Абайдың жас шағында Құнанбайдың досы азайып, дұшпаны көбейеді.
Абайдың аналарына /Зире, Ұлжан/, бауырларына /Оспан, Шәке, Кәкітай/,
Табиғатынан ерекше сезімтал, рухы таза, бала күнінеен халық
Түптеп келгенде, Тоғжан тазалығы, сұлулығы, пәктігі Абайдың әсемдік
Шығармадағы диолектикалық қайшылық, тартыс, күрес сан-салалы, тарам-тарам, жүлге-жүлге.
Бір жағынан жамандық қауласа, екінші жағынан жақсылық көктей
Абай барлық оқиғалардың тап ортасында жүреді. Бір қарағанда,
Жазушы Абайдың жастық сезім, алғашқы махаббатын айқын көзге
1903 жыл мен 1904 жылдың қысында Абайдың тірі
Мағауия өлген соң, Абай бір алуан ауруға айналады.
«Абай жолы» эпопеясы – қазақ қоғамының алуан түрлі
Абай тұлғасы – халықтың тамырымен тамырлас, ажырамас бірлікте
Осы сарының тереңдеген тасқыны «Абай жолы» роман-эпопеясының басынан
Ұлы жазушы Мұхтар Омарханұлы Әуезовтың бас шығармасында бейнеленген
«Абайдың өлген күнінен қанша алыстасақ, рухына сонша жақындармыз...
б) «Абай Жолы» роман-эпопеясын зерттеген әдебиетші ғалымдардың пікірі.
«Абай» романы заңды түрде эпопея аталып кетті. Эпопея
Мұхтар о баста «Телғара» атты трилогия жазбақ болған.
Екінші кітабы шыққан соң, роман орысшаға аударылды. Мемлекеттік
Қазақ кітап оқушылары үшін «Абай» романындағы әрбір бейне
Оқытушы Г.П.Дядин (Омбы облысы) өз ойын былай тұжырымдаған:
Чкалов қаласында оныншы сыныпта оқушы жас қыз Нина
«Абай» романын шетел тілдерінде оқығандардың алған әсерлері де
Роман халықтың рухани мүмкіндігін көрсетті. Роман мерейі –
а) Эпопея қазақ тілінің ішкі мүмкіндіктерін ашып берді.
ә) Эпопеяда реолизм принциптері, көркемдік тәсілдер, әдебиеттің дәстүрлері
б) Эпопея – әдебиетімізде роман женрының пісіп жетілгенін
Бірінші арна: Роман психологиялық әлеуметтік тартыстар, күрестер жүйесіне
Екінші арна: Романда терең психологизм бар. Барлық күрес
Үшінші арна: Адам кейіптері ішкі, сыртқы өзгерістерімен, тіл
Зейнолла Қабдоловтың Қазақ ССР Ғылым академиясында 1957 жылы
«Абай» эпопеясының төрт кітабы түгел талқыланды.
Менің осы сөзім дұрыс емес!
Біріншіден, шын мәнінде кесек бітімді әдеби туынды, нағыз
Екіншіден, шын мәнінде кесек бітімді әдеби туынды, нағыз
Бұл эпопея авторына арналған мақтау сөз емес, бүгінгі
Қорытынды
Міне, осымен «М.Әуезовтың «Абай Жолы» роман-эпопеясына шығарма» тақырыбы
Біз, реферат жұмысымыздың негізгі бөлімін кіріспеде баяндалған үш
Бұл тарауларда тоқталған мәселелерімізді ашып көрсету, теориялық тұрғыдан
Реферат жұмысымызды жазып бітіре отырып, Мұхтар Әуезовтың тек
Пайдаланған әдебиеттер
Ғабит Мүсірепов. «Заман және әдебиет». «Жазушы» баспасы. Алматы
Қабдолов Зейнолла. Екі томдық таңдамалы шығармалар: - Алматы:
Досжан Д. Абай айнасы. – Алматы: Қазақстан,
Жыр тәңірі. Құрастырған Ғ.Қайырбеков. – Алматы: Өнер, 1995
Әуезов Мұхтар. Абай жолы: Роман-эпопея. – Алматы: Жеті
Әуезов Мұхтар. Абай жолы: Роман-эпопея. – Алматы: Жеті
Қазақ әдебиетінің алтын ғасыры. Зерттеу. Астана, «Күлтегін» баспасы,
Әуезов М. Шығармаларының елу томдық толық жинағы. 8-т.
4