МАЗМҰНЫ
КІРІСПЕ...................................................................................................................5
1. ТАУАРЛАР МЕН КӨЛІК ҚҰРАЛДАРЫН КЕДЕНДІК РӘСІМДЕУДІҢ ЖАЛПЫ ЕРЕЖЕЛЕРІ.............................................................................................9
1.1. Кедендік рәсімдеудің негізгі кезеңдері......................................................9
1.2. Тауарларды кедендік жүк декларациясын қолдана отырып кедендік рәсімдеу
1.3. Темір жол көлігіндегі кедендік рәсімдеу мен кедендік бақылау.............23
2. Қазақстан Республикасының кеден шекарасынан темір жол көлігімен
2.1. Кедендік бақылаумен жүргізілетін жүктерді тасымалдау........................32
2.2. Жүктерді кедендік тексеру, бірдейлендіру құралдарын салу және алу,
ашу актісі.....................................................................................................40
2.3.Темір жол көлігімен тасымалданатың жүктерді сақтандыру..................44
2.4.Темір жол көлігінде кедендік рәсімдеу процедураларын жеңілдетілген түрін
3. КЕДЕНДІК РЕСІМДЕУГЕ ҚАТЫСТЫ ЗАҢНАМАНЫ ЖЕТІЛДІРУ ЖОЛДАРЫ…………………………………………………………………….53
3.1. Қазіргі кезендегі кеден ісінің жағдайы…………………………………….53
3.2. Кеден ісі саласындағы нормативтік базаны нығайту жолдары………….58
ҚОРЫТЫНДЫ………………………………………………………………...65
ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ……………………………………..67
КІРІСПЕ
Кеден ісінің пайда болуы мен дамуы әрбір мемлекеттің ұлттық,
Кеден саясаты қолданылатын шаралар мен сыртқы экономикалық қызмет (СЭҚ)
Мемлекеттің кедендік және сыртқы сауда саясатының біртұтастық мәні сыртқы
Кедендік қатынастар халықаралық экономикалық қатынастар сипатына елеулі әсер етеді,
Шекаралардың сыртқы және ішкі аумағы түріндегі мемлекеттің кедендік кеңістігінің
Кеден ісін ұйымдастыру кедендік кеңістікті және бәрінен де бұрын
Кеден органдарына мемлекеттік механизмнің бір бөлігі ретінде сыртқы сауданы
Кеден шекарасы арқылы өткізілетін тауарлар мен көлік құралдарымен байланысты
Кеден ісін үйымдастыру міндетіне кедендік іс-әрекеттердің, көп дәрежеде кеден
- біріншіден, бұл кеден органдарындағы басқару жүйесінің бірлігінде, содан
- екіншіден, экономикалық мүдделерді қорғау бойынша аумақтың-экономикалық әдіс-амалын қалыптастыруда
Бүгінгі күн тәртібінде аймақтық аспект экономикасының нақты секторына көмек
Кедендік жүйені экономикалық басқаруда «үкімет үшін кеден» жүйесінен қазіргі
Жариялылықты, жалпыға бірдейлікті кеңейту және қоғамдық пікірді есепке алу
XXI ғасырда әлемдік қоғамдастықта қауіпсіздік мәселесі, соның ішінде кеден
Жұмыстың осы бағытындағы маңызды факторға өзін-өзі қаржылық қамтамасыздық негізінде
Сондықтан да кеден ісін ұйымдастыру көбінесе оны жүргізу тиімділігіне
1. ТАУАРЛАР МЕН КӨЛІК ҚҰРАЛДАРЫН КЕДЕНДІК РӘСІМДЕУДІҢ ЖАЛПЫ ЕРЕЖЕЛЕРІ
1.1. Кедендік рәсімдеудің негізгі кезеңдері
Кедендік рәсімдеу ҚР кеден шекарасы арқылы тауарлар мен көлік
Бұған қоса кедендік рәсімдеудің міндетті түрде декларанттың кедендік режимді
ҚР Кедендік Кодексінің 360- бабына сәйкес кедендік рәсімдеу ҚР
Кедендік рәсімдеудің бекітілген тәртібін реттейтін негізгі қайнар көз ретінде
ҚР Кеден Комитеті (бұрынғы Кедендік Бақылау Агенттігі) тауарлардың жеке
Кедендік рәсімдеу бірнеше кезеңге бөлінеді.
Алдын-ала кедендік рәсімдеу кезеңіне алдын-ала операциялар өндірісі, яғни негізгі
Негізгі кедендік рәсімдеудің алдында өтетін операциядан тұратын бірнеше алдын-ала
Уақытша сақтау мен тауарларды кедендік бақылауда жеткізудің дәл осы
Кедендік рәсімдеудің екінші кезеңі - негізгі кедендік рәсімдеу. Бұл
Кедендік рәсімдеуге қатысты жалпы ережелерді бекітілген тәртіп ретінде тұтастай
Кедендік рәсімдеудің басы. ҚР Кеден Кодексінің 362- бабында, кедендік
Кедендік рәсімдеу өндірісінің басталуымен оны өткізу орны тікелей байланысты.
Тауарларды ҚР кедендік шекара аумағынан тыс әкетуде, «тауарлар экспортында»
Егер де тауарды өткізетін адам (тауарды жөнелтуші немесе алушы)
Осы кеден органының қызмет аймағындағы тауарларды рәсімдеу барысында, бірақ
Кедендік рәсімдеу өндірісінің уақыты. Кедендік рәсімдеу ҚР кеден органының
Кедендік рәсімдеу кезеңі – бұл таңдалған кедендік режимде тауарлар
Сондай-ақ тауарлар мен көлік құралдарын жеткізу орнынан ұсыну, жеткізу
Тауарлар мен көлік құралдарын кедендік рәсімдеуді шектеусіз жүргізу мүмкін
Сондықтан да тауарлар мен көлік құралдарын кедендік рәсімдеудің ең
Кедендік рәсімдеуге қатысушылар – бұл кедендік рәсімдеуге тікелей қатысатын
Кедендік рәсімдеудің барлық қатысушыларын екі топқа бөлуе болады: негізгі
Кедендік рәсімдеудің негізгі қатысушыларына кеден органдары, ҚР кеден шекарасы
Мүмкін қатысушыларға тауарларды өткізетін адамдардың мүдделерін жақтайтын кедендік брокерлерді:
Өзге мемлекеттік бақылаушы органдардың тиісті рұхсатынсыз кедендік рәсімдеудің аяқталуы
Мұндай құжаттарға: тиісті банк берген келісім төлқұжаты; сапа мен
Жоғарыда айтылғандардың негізінде кедендік рәсімдеудің тауарлар мен көлік құралдарын
Кедендік рәсімдеу оның қатысушыларының қарым-қатынастарының осы түрін реттейтін нақты
Алдын-ала кедендік рәсімдеу бірқатар іс-әрекеттер кешенінен тұрады – негізгі
Алдын-ала операцияларда ҚР кеден органдары ҚР тауарлар мен көлік
Мұндай алдын-ала операцияларға тауарларды уақытша сақтау, тауарларды кедендік бақылауда
Уақытша сақтау рәсімі ҚР кеден шекарасы арқылы өткізілетін
Алдын-ала операцияға жататын уақытша сақтаудың бірнеше мақсаттары бар. Ең
Тауарлар мен көлік құралдарының уақытша сақтауда болуы оларды міндетті
Тауарлар мен көлік құралдарын уақытша сақтау қоймасынан орналастыру бірден
Тауарлар мен көлік құралдарын уақытша сақтау қоймасынан орналастыру барысында
Сондықтан, уақытша сақтау қоймасына қойылған тауарлар мен көлік құралдарына
- қазақстандық тауарлар жөнелтушінің не алушының атауы;
- тасымалдаушының атауы;
- көлік құралы туралы қысқаша мәліметтер (түрі, бағыты,
- жалпылама тауар атауы және оның саны;
Көрсетілген мәліметтер тіркеме қағаз, коносаменттер, маманданымдар, фактура-есепшоттар және басқалар
Сондықтан да тауарлар мен көлік құралдарын уақытша сақтау қоймасына
Уақытша сақтау қоймасындағы тауарлар мен көлік құралдары түрлі операцяилардан
Тәжірибеде уақытша сақтау қоймасындағы тауарларға сатып алу-сату операциясы жүргізілген
Мұндай жағдайда осындай келісімдердің құқықтылығы туралы, ал одан әрі
Сондықтан да қарастырылып отырған кедендік рәсімдеуден өтпеген тауарлармен болған
Кедендік рәсімдеудің барлық процесі аяқталған соң, тауар уақытша сақтау
Тауарларды уақытша сақтау қоймаларында сақтау мерзімі екі айға дейін
Егер де тауарды уақытша сақтау қоймасына қойған адам
Кедендік ережелерді бұзудың заттай дәлелдері болып табылатын тауарлар уақытша
Кедендік режимнің келесі бір түрі бұл тауарларды алдын-ала бақылаумен
Дегенмен де, кедендік бақылаумен тауарларды жеткізу бірнеше жағдайларда қолданылады:
Негізгі кедендік рәсімдеу, бұрын айтып кеткендей ҚР кеден шекарасы
ҚР Кеден Кодексінің 378- бабына сәйкес декларациялау бекітілген нысанда
Сондықтан декларациялау кеден органына тауарларды таңдалған кедендік режимге орналастыру
Сонымен бірге ҚР кеден органына анағұрлым ерте алдын-ала
- кедендік мақсаттарға қажетті құжаттар мен мәліметтерді қоса декларациялау
-кедендік декларацияны беруге өкілетті адамдар, яғни декларанттар.
1.2. Тауарларды кедендік жүк декларациясын қолдана отырып кедендік рәсімдеу
Қазіргі уақытта ҚР-да декларациялаудың негізінен жазбаша түрі қолданылады. Және
2003 жылдың 3 қыркүйегінде Қазақстан Республикасы кедендік бақылау Агенттігінің
ҚР кеден шекарасы арқылы өткізілетін тауарлар мен көлік құралдары
Кедендік рәсімдеу бойынша кедендік операцияларды кеден ісі мен олардың
Негізгі кедендік рәсімдеу мен тауарлар мен көлік құралдарын белгілі
Негізгі кедендік рәсімдеу тауарлар мен көлік құралдарын декларациялау бойынша
Тауарлар мен көлік құралдарын негізгі кедендік рәсімдеуге мыналар жатады:
Негізгі кедендік рәсімдеу (декларациялау) кезеңі бұрын айтып өткендей
Сонымен бірге мәліметтер Қазақстан Республикасының кеден органына анағұрлым ерте
- кедендік мақсаттарға қажетті құжаттар мен мәліметтерді қоса декларациялау
-кедендік декларацияны беруге өкілетті адамдар, яғни декларанттар
Сыртқы экономикалық қызметтер саласында (субъектілерге қожалық етушілердің тауарларды өткізу
Жүктің кедендік декларациясы кедендік мақсаттар үшін қажетті Қазақстан
ЖКД бланкісі кітапшаланған (өзіндік көшірмеленген) ТД-1 нысанды төрт парақтан
ТД-1 нысанды парақтар бір атаудағы тауарларды декларациялау үшін қолданылатын
ЖКД берумен қатар кеден органына кедендік мақсаттар үшін қажетті
Кедендік мақсаттарға қажетті құжаттар тізімі – бұл кедендік құн
Кедендік декларациялауға қажетті құжаттарды мақсатты белгілері бойынша алдын-ала салыстырмалы,
Құжаттардың бірінші тобын ұйымдастырушылық құжаты деп қарайық. Ұйымдастырушылық құжаттарына
Құжаттарджың келесі тобы коммерциялық деп аталады, оларға сыртқы
Одан әрі қарай көлік құжаттарына – коносамент, темір жол
Құжаттардың соңғы тобына алдыңғыларға ұқсамайтын төлем-рұхсатты құжаттар жатады. Оларға
Тауардың жеткізілуін қадағалайтын құжат ХТЖ (халықаралық тасымалдар жеткізілімі) рәсімі
1.3. Темір жол көлігіндегі кедендік рәсімдеу мен кедендік бақылау
Темір жол қатынастарындағы кедендік бақылауды шекаралық және ішкі кеден
- шекаралық темір жол станцияларында;
- шекарада тікелей орналасқан бақылау орындарында;
- мемлекеттік шекара мен шекаралық темір жол станциялары
- адамдардың шекара арқылы өткізетін тауарлары мен
- темір жол өткелдері жолдарындағы кедендік қойма және уақытша
Ішкі кедендер кедендік бақылауды арнайы белгіленген темір жол жолдарында,
Жеке тұлғаларды кедендік рәсімдеу:
- тікелей жолаушылар поезының вагондарында ;
- шекаралық темір жол станцияларының
Бақылаудың технологиялық кешені рәсімдеу мен бақылауға қатысатын бақылау қызметтері
- кедендік бақылау желісі, пошта, телеграф, телефон және банк
- халықаралық тасымалды жүзеге асырушы көлік кәсіпорнының жүгін рәсімдеу
- шекаралық темір жол станциясы тасымалының жолаушылар бөлімінің қызмет
- шекаралық бақылау желісі;
- адамның киімінің астында қарудың және металлдың барын бақылау
- қауіпсіздік желісі.
Кедендік бақылау желісі қол жүгі мен жүкті тексеріп қарау
Елге келген кезде (ҚР) бақылаудың технологиялық кешеніне мыналар жатады:
шекаралық бақылау желісі;
жүктерді алу желісі;
фитосанитарлық және мал дәрігерлік бақылау түрлерімен сәйкес келетін кедендік
Кедендік-шекаралық рәсімдеу мен бақылауға қатысатын мемелекеттік органдар қызметтерінің бірлескен
Адамдарды, тауарлар мен көлік құралдарын шекаралық рәсімдеу бойынша ұйымдастыру
Шекарадан тыс кететін темір жол поездарын уақытылы рәсімдеуді қамтамасыз
Әрбір темір жол қызметі орындарында жергілікті шарттарды есепке ала
Бұл жерлерде бақылауды өткізу үшін қажетті жағдайларды тудыру мақсатында
Тексеріп қарау алаңдарында халықаралық қатынастар вагондарының тұрып қалуына
Күтіп алушы және шығарып салушы адамдар шетелге кетер алдында
Шекаралық темір жол станцияларында халықаралық қатынастар поездарына (вагондарға) жолаушыларды
Шекара арқылы өткізу орындарында өткізу режимдері енгізіледі. Кедендік рәсімдеу
Бақылау орны мен темір жол станциясының арақашықтығы әр түрлі
Шекаралық темір жол орнын бақылау- бұл ұзын өлшемді поездарды
Бақылау орындарында шекара және кеден органдары қызметкерлері жұмыстарының ауысымдары
Бақылау орнының негізгі бағыты – жолаушылар поездарын сыртын-ішін және
Кеден органының БҚӨО (БӨО) бөлімшесі – жүк поездарына шекаралық
Бақылау орындарында рәсімделген көлік құралдары – жолаушылар және жүк
Вокзалдарда және басқа станциялы ғимараттарында шекара әскерлері мен
Темір жол вокзалдарында кедендік рәсімдеу мен бақылау үшін
Шекарадан шекаралық станцияға дейін баратын жеке тұлғалар немесе осындай
Ауысып отырмайтын тікелей жолаушылар қатынасымен шекара арқылы сапар
Шекаралық және кедендік ауысымдардың қызметі (жұмысы) жолаушылар мен жүк
Кеден шекарасында және кеден органы қызметі аймағындағы шұғыл жағдайларға
Күнделікті қызмет – құқық қорғаушылардың шұғыл бөлімшелерінің кеден органдарының
Арнайы операция шекара әскерлерінің, ҚР шекара қызметінің, ҚР ІІМ
Мемлекеттік шекарадан өтетін жолаушылар мен жүк (тауарлы) поездарын кедендік
Қызметті жоспарлау мен ұйымдастыруда күштер мен құралдарды есептеу жолаушылар
Тауарлы поездар мен ондағы тасымалданатын жүктер елден тыс әкетілетін
Жүк поездарын (вагондар мен контейнерлер) кедендік рәсімдеу бақылау орындарында
Бақылау орындарында поезд бригадаларын кедендік рәсімдеу жүргізіледі, тікелей көзбе-көз
Тексеріп қарау шараларын өткізу жөнелту парктерінде және бақылау орындарында
Импорттық және экспорттық операциялар кезінде поездарды кедендік рәсімдеудің өзіндік
Шекарадағы өткізу орнында (жөнелту кедені) орналасқан кеденнен елге алып
Тауарлар кедендік қамтамасыз етумен (пломба, мөр, жиектеу) орамдалып, заттар
Импорттық тауарлармен кеден аумағына жөнелту үшін поездың вагондарын тіркеуді
Тауарларды әкету кедендік рәсімдеу өндірісінің бекітілген тәртібін мәлімденген кедендік
Шекара станциясының шығар жеріне ішкі кедендермен әкетуге рәсімделген де,
Кедендік рәсімдеу бақылауға ұсынылған барлық мәліметтер мен құжаттарды тексергеннен
Кеден талабы бойынша темір жол тексеріп қарауға тауарлар
Тоңазытқышты (рефрижераторлы) секцияларды, сондай-ақ жолсеріктерге арналған орындар бар өзге
Тексеріп қарау шараларын өткізу әдетте келіп тоқтаған парктер мен
Тексеріп қарауда технологиялық қауіпсіздік бойынша нұсқаунама ережелерін, станция жұмысының
ҚР кеден аумағына тірі жануарларды, тез бұзылатын тауарларды, радиоактивті
2. ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ КЕДЕН ШЕКАРАСЫНАН ТЕМІР ЖОЛ КӨЛІГІМЕН ӨТКІЗІЛЕТІН
2.1. Кедендік бақылаумен жүргізілетін жүктерді тасымалдау
Жүктер, кеден бақылауымен, теміржол арқылы, жай-күйлері жүктердің сақталуын қаматамасыз
Қазақстан Республикасының кедендік шекарасынан өткізілетін барлық жүктер, заңдармен көзделген
Кеден бақылауы, кедендік ресімдеу немесе кеден органдары орналасқан орындарда
Кеден органдардың лауазымды адамдарының, кеден бақылауымен тасымалдаланатын жүктер жөнінде,
Кеден бақылауымен жүктерді тасымалдау, теміржолмен, Жүктерді тасымалдау Ережелеріне және
Теміржол байланыс жолдарындағы кеден бақылауы шекаралық және ішкі кеден
Ішкі кеден органдары кеден бақылауын арнаулы бөлінген теміржолдарда, тауарлық
Жөнелтуші кеден органы жүкті межелі кеден органына жеткізу мерзімін,
Қазақстан Республикасына әкелінетін жүктер ішкі қазақстандық кедендерге, тауарды әкелудің
Тауарларды теміржол көлігімен жеткізу, Қазақстан Республикасының Мемлекеттік Табыстар Министрлігінің
Керек құжаттар тапсырылмаған жағдайда, жөнелтуші кеден органдары бөлек жағдайларда,
Жөнелтуші теміржол станциясы, ішкі транзиттік құжатқа немесе транзиттік декларацияға,
Жүкті тасымалдау және оны межелі кеденге жеткізу жауапкершілігі тасымалдаушыға
Мемлекеттік теміржолға кедендік тасымалдаушының құқықтары берілген, демек, жүк әкелген
Жүк орнына жеткізілгеннен кейін тасымалдаушы тауарларды және көлік құралдарды
Кедендердің араларында жүктер, кедендік қамтамасыз жасаланып тасымалданады: пломбалар, желімді
Теміржолдар жүктер мен құжаттарды, табиғи тозу және тасымалдау мен
Кеден бақылауын жасап отырып, жүктерді теміржолмен тасымалдағанда кеден төлемдері
Теміржол қызметкерлері кеден органдарының рұқсатысыз, кеден бақылауымен тасымалданып отырған
Авария немесе дүлей күш орын алған жерде жүргізілетін бақылау:
Жылдам бұзылатын жүктердің тасымалдауын жалғастыра беруге мүмкіндік болмаған жағдайда,
Қоршаған ортаға, адамдардың өмірі мен денсаулықтарына қауіп-қатер тудыратын, қауіпті
Айтылған жүктердің кедендік ресімдеуі тауардың ілеспе құжаттарының негізімен жүргізіледі.
Жолда ортақ теміржол көлігі жүкқұжатымен бара жатырған бір немесе
Вагондар Қазақстан Республикасының сыртына маршрутты жөнелтудің бойынша бара жатырғанда,
Қосымша құжатта, вагонды ағытқан станциямен толтырылған, алғашқы жалпы нысанды
Теміржол, құжаттары жоқ жүкті айқындап, іздестіру барысында бұл жүк
Жүк аймағында орналасқан кеден органына бұл жүктің тиістілігі туралы
Кеден органына, жүктің тиістілігін растайтын, іздестіру хат алысуды, коммерциялық
Осы материалдардың негізімен кедендік орган, жүкті, қосымша тізімдемелерге барлық
Жүк алушы бас тартқан жағдайда немесе жүк алушы жоқ
Теміржолдың, кеден органдардың шығындары жүкті сатқаннан түсетін қаражаттардан өтелінеді.
Қате жіберілген жүктер, станцияның жазбаша арызының негізімен қабылданған, кеден
Қазақстандық теміржол жылжымалы құрылымдарға және контейнерлерге жол беру ретінің
Теміржолдық жылжымалы құрамды (контейнерлерді) және жүктерді кедендік транзиттік режимге
Егерде теміржолдық жылжымалы құрылымның бірлігі немесе контейнер бұдан әрі
Егерде теміржолдық жылжымалы құрылымның бірлігінің немесе контейнердың негізгі сипаттары
Егерде кеден мөрлері мен пломбалары қойылып, жүк тасымалдауға пайдаланылып
Кеден органы теміржолдық жылжымалы құрылымды немесе контейнерлерді арғарай жүре
Рұқсат ететін куәлік екі данадан ресімделеді. Бұл куәліктің бір
Рұқсат ететін куәліктің күші тек рұқсат берілген теміржолдық жылжымалы
Рұқсат ететін куәлікте, теміржолдық жылжымалы құрылымға немесе контейнерге дайындаушы
Айтылған куәлік, өтініш берушіге, рұқсат берілгенін көрсететін кестені, рұқсат
Рұқсат берілгенін көрсететін кесте, ресми мақсаттармен берілетін өзге кестенің
Рұқсат берілгенін көрсететін кесте, №5Қосымшаның (А және Б нысандары)
Жазу «ДОПУЩЕН ДЛЯ ПЕРЕВОЗКИ ПОД ТАМОЖЕННЫМИ ПЕЧАТЯМИ И ПЛОМБАМИ»,
рұқсат берілген елдің толық аталымы – «КАЗАХСТАН», сонымен қатар
теміржолдық жылжымалы құрылымға немесе контейнерге дайындаушы кәсіпорынмен берілген, реттік
егерде теміржолдық жылжымалы құрылымға немесе контейнерге конструкция түрі бойынша
2.2. Жүктерді кедендік тексеру, бірдейлендіру құралдарын салу
Кеден органдары, Қазақстан Республикасының кеден шекарасынан өткізілетін тасымалдау құралдармен
Бірдейлендіру пломбаларды салу, мөрлерді қою, цифрлі, әріпті және басқа
Бірдейлендіру құралдары тек Қазақстан Республикасының кеден органдарымен немесе олардың
Кеден тексеруі жүктерді бірдейлендіру мақсатымен және кедендік жүк декларациясында
Тауарларды кедендік тексеруге салу шешімі кеден органымен Қазақстан Республикасының
Теміржолдар, кедендік тексеру жүргізіп жатырған, кеден органдарына жәрдемдеседі.
Кеденнің талабымен теміржол тексеруге жүктерді, көлік құралдарды міндетті түрде
Вагондарды айыру;
Контейнерлерді түсіру және ашу;
Жүктерді түсіру және т.б.
Рефрижераторлы секцияларды және жолсеріктердің, атқыштардың, әскери күзеттің және басқа
Кедендік шекарасынан өткізуге тиым салынған тауарларды айқындау үшін;
өткізуге шектер қойылған тауарларды айқындау үшін;
декларацияланбаған тауарларды айқындау үшін;
жолсеріктер заңсыз ұлттық және шетел валютасын шығаруын (әкелуін) айқындау
Егерде кеден органынында кеден заңдары бұзылды деп ойлайтын жеткілікті
Қайта кеден тексеруді жүргізу шешімін кеден органының басшысы немесе
Жүктер (Жүктерді тасымалдау Ережелеріне сәйкес пломбасыз тасымалдауға рұқсат берілетін
Кеден бақылауымен тасымалданатын жүктерге салынған пломбаларды тек кеден органдарының
Салынған пломбалар туралы кеден органы тасымалдау құжаттардың №4 бағдарлау
Кедендік тексеруді жүргізу үшін пломбаларды алып тастағанда және тасымалдау
Кедендік тексеру актінде көрсетілген тексерудің нәтижелері міндетті түрде өзіне
тауарларды нақты сипаттау;
тауарларды өндіріп шығарған елді анықтайтын, тауарларға немесе олардың қамтамаларын
тауарлардың сан сипаттауы (салмағы, орындардың саны, қосымша өлшеу бірліктерімен
тексеруге берілген тапсырмамен белгіленген, басқа мәліметтер.
Кедендік тексеру кеден органының арнаулы тағайындалған лауазымды адамдарымен, кедендік
Кедендік тексеру акті үш данамен толтырылады да, былай бөлінеді:
акттің бірінші данасы, кедендік тексеруді жүргізген кеден органының істерінде
екінші данасы станция істеріне беріледі;
үшінші данасы тасымалдау құжаттарға қос тіркеледі де, межелі станцияға
Тасымалдау құралдарға жаңа пломбаларды кеден органы салады.
Шекаралық бақылау, кедендік тексеру, гигиеналық, фитопаталогиялық және басқа тексеру
Ашу акті үш данамен толтырылады. Бір данасы, вагоннан, контейнерден
Вагонды, контейнерді және т.б. ашу актілеріне, ашу жүргізілген станцияның
Алынған және қайтадан салынған пломбалар туралы мәліметтер акттің тиісті
Шекаралық және кедендік бақылау мақсаттарымен, және тексерулердің өзге түрлерін
Жүкті жүк алушыға беру, кедендік тексеру актілерінің мазмұнын еске
Заттай дәлелдемелер болып табылатын жүктерді сақтау:
Заттай дәлелдемелер түрінде ұсталынған жүктер, контрабанда немесе кедендік ережелер
Кеден органында уақытша сақтау қоймасы болмаған жағдайда мұндай тауарларды
Сонымен қатар, заттай дәлеледемелерді тасымалдаумен, оларды тиеумен және сақтаумен,
Заттай дәлелдемелер алынғанда кеден органының лауазымды адамы теміржолға жүк
2.3. Темір жол көлігімен тасымалданатың жүктерді сақтандыру.
Қазіргі кезде Қазақстанның сақтандыру рыногінің жалпы көлемінде жүк сақтандырудың
Бұдан бірнеше жыл бұрын Қазақстанда жүк сақтандыру, жүк тасымалдау
Бірақ, мамандардың пікірлері бойынша, бұндай көрнекті даму, кәсіпорындар жағынан
Жасалынып отырған келісімдердің көбі сыртқы сауда операцияларына жатады: Қазақстанға
Ішкі жүк тасымалдауыды сақтандыруын алсақ, бұндағы динамика онша жағымды
Заң бойынша жүк тасымалдаушылар мен жабдықтаушылар жүктің сақталуына жауап
Жалпы Қазақстанда тасымалданып жатырған жүктердің жалпы көлемінен 10-15 пайыздан
Қазіргі жағдайда сақтандыру компанияларының екінің бірінде жүк сақтандыру операцияларын
Сақтандырушылардың көбі, ықтимал сақтанушыларға қолайлы болсын деп, кеңселерін кеден
Жүк сақтандыру рыногінің даму перспективалары қазір пікірсайысқа салынып
«Ықтимал клиенттердің сақтандырудан бас тартуының негізгі себептері – бұл
Қазақстандық жүк жөнелтушілеріне сыртқы сауда операциялары сақтану саласы жөнінде
Отандық жүк иелерінің сақтандыру саласынан білімділіктері төмен деңгейде екендері,
Көп жүк иелері, егерде тасымалдаушының жауапкершілігі сақтандырылған болса, залалдар
Психологиялық факторлардан басқа, жүк сақтандыру саласындағы жағдайға әсерін тигізетін,
Бірақ сарапшылардың көбі керісінше бұл бизнестің, қандай саяси конъюнктура
Мамандардың бағалауынша, қазір жүк сақтандыру рыногіндағы жағдай клиенттер үшін
Қаншама көп пікірлер болса да, жүк тасымалдау жұмыстарына әр-түрлі
Жүк сақтандыруды кәсіпорындарға тартымды қылатын факторлардың бірі – бұл
Сақтандыру қызмет көрсетудің бағасы, сақтандыруға жататын жүктің түріне байланысты
Жеке авариядан жауапкершілік туындайды, өтеуге қозғалмай тұрған нәрсемен соғылысқаннан
Бұзылуларға жауапкершілік алынбайды, қирауларды еске алмаса. Өтеуге қозғалмай тұрған
2.4. Темір жол көлігінде кедендік рәсімдеу процедураларын жеңілдетілген
Еваразия континетіндегі маңызды геосаясаттық орын алып отырған Қазақстан Республикасы,
Солай, ЖАҚ “Қазақстан темір жолы” ҰК транспорттық саясатында, өңдеуші
Осыған байланысты, РФ теңіз трансконтиненталды рыноктағы бұл құбылыстарды еске
Солай 2003 жылдың 7 ай ішінде, ТҚМ бойымен экспорттық
Бұндай халықаралық қатынас жолдарындағы жүк ағымының күрт өсуіне МПС
Жоғарыда айтылған жағдайларды ескере отырып, ЖАҚ “Қазақстан темір жолы”
СМГСті пайдалану, кеден процедураларын көпке жеңілдетеді, ал бұл,
Европа мен Азия арасындағы транспорт байланысын нығайтуға, БҰҰ Европалық
Қазақстан Республикасының “Кедендік рәсімдеудің жеңілдетілген түрі” туралы кеден кодексінің
ҰК “Қазақстан темір жолы” ААҚ жоғарыда аталған жеңілдетілген тәртіп
3. КЕДЕНДІК РЕСІМДЕУГЕ ҚАТЫСТЫ ЗАҢНАМАНЫ ЖЕТІЛДІРУ ЖОЛДАРЫ
3.1. Қазіргі кезендегі кеден ісінің жағдайы
Қазақстан Республикасының Президенті Қазақстан халқына жолдауында айтылғандай Бүкіл әлемдік
Президент Н.Ә. Назарбаевтің «Қазақстан 2030». Барлық Қазақстандықтардың гүлденуі, қауіпсіздігі,
Біздің алдымызда көлемі жағынан өте ауқымды істерді орындау, және
Сонымен қазіргі Қазақстанынның бүкіл құқығы, құқық
Соңғы кезеңдегі Қазақстанның, әсіресі оңтүстік шегіндегі геоcаяси ахуалдың шиеленісуі,
Сонымен қатар, Қазақстан мемлекетін саяси аренада саяси құралдармен қорғау
Осыған орай, қоғамда өзгерістерге сай материалдық қана емес, рухани
Тіркелеген қылмыстар бойынша, республика бойынша, қылмыс саны ақырғы он
Әрине, экономикалық қылмысты жасау - кеңестік қоғамдық қарым-қатынастардың
Экономикалық қылмыс санының басым көпшілігі, бірқатар себептерге де байланысты:
Төлемдердің біртұтас, белгілі бір мақсаттары бар жүйесін құру, және
Соған орай, Қазақстан Республикасы Президенті 1998 жылдың 12 –
- өз уәкілеттігі шегінде Қазақстан Республикасының экономикалық мүдделерінің қауіпсіздігін
- мемлекет алдындағы салықтар, бюджетке төленетін төлемдер, басқа да
- ішімдік өнімдерінің өндірісі және айналымына мемлекеттік бақылауды;
- мемлекетке шығын клтіретін экономикалық қылмыстар мен
Контрабанданың қоғамға келтіретін нұқсаны тек экономикалық шығын ретінде ғана
Қазақстандық кеден заңдарының дамуы, рыноктық қарым- қатынастардың құрылу жағдайларындағы
Бұл зерттеулердің барлығында дерлік, негізінен қылмыстық - құқықтық мәселелер
Сонымен бірге, кеден саясаты, ішкі және сыртқы саясаттың басты
Әкімшілік әдістердің мәні күрт төмендедеі, бірақ мемлекет олардан толық
Зерттелген саланың криминалдық жағдайын құқық қорғау және бақылау органдарының
Кеден қылмыстарының алдын алудың бүгінгі күнге дейін, криминалистік негізі
Сондықтан, кеден саласындағы қылмыстарының алдын алуды тиімді ұйымдастыру, оларды
3.2. Кеден ісі саласындағы нормативтік базаны нығайту жолдары
Қазіргі кезеңде Қазақстан Республикасының кеден органдары заңнамалық және нормативтік
Астана, Алматы, Атырау, Қарағанды, Шымкент қалаларының әуежайларында кедендік тексеру
Бірқатар шет елдердің жаңа ақпараттық технологияларды енгізу жөніндегі тәжірибесі
Шекарадағы бақылаушы органдармен және СЭҚ-қа қатысушылармен өзара іс-қимыл күшейтілуде.
Үкіметтің қаулыларымен ақапараттың ресми көздері ретінде Қазақстан Республикасының аумағына
Бюджеттің әлеуметтік ортаға шығыс бөлігінің өсуіне байланысты инфляцияның өсіміне
Жекелеп алғанда жеке адамдардың тауарларды жеңілдетілген тәртіппен әкелудің салмақтық
Экономикалық қылмыстар мен әкімшілік құқық бұзушылықтарға қарсы күрес, тауарлар
Анықталған құқық бұзушылықтар бойынша, сондай-ақ қосымша есептеулер нәтижесінде мемлекетке
Кеден органдары қызметінің ең маңызды бағыттарының бірі кадр саясатын
Кеден органдарына 2002 жылдың қыркүйегінен бастап 1607, олардың ішінен
1941-1945 жылдары Ұлы Отан соғысындағы Жеңістің 60-жылдығын мерекелеу күндерінде
Астана қаласында және Достық станциясында кеден органдарының қызметкерлері үшін
Корпоративтік теледидар және Комитеттің ай сайын 5 мың адамнан
Жол жүру кезінде рұқсат етілмеген тоқтатуларды болдырмау мақсатында Қазақстан
Халықаралық ынтымақтастық саласында да белсеңді жұмыс жүргізілуде. Ресей, Қытай,
Елдің Кинологиялық орталығының базасында ДКҰ халықаралық Өңірлік кинологиялық орталығы
Төтенше және Өкілетті Елшілер, Қазақстанда тіркелген халықаралық ұйымдардың өкілдері
ҚОРЫТЫНДЫ
Көліктің кез-келген түрімен Қазақстан Респуликасының кедендік шекарасы арқылы
Тауарлар мен көлік құралдарын кедендік тексеру және кедендік рәсімдеудің,
Кедендік қызметтің құқықтық негізін аша отырып, нормативтік-құқықтық база
Техникалық-эксплуатациялық дәйектемелер және жылжымалы құрамның тиімді түрін
Адам өмірінің қауіпсіздігі саласын сараптай келе және нақты мағлұматтар
Аса тиімді механизация нұсқасын таңдау.
ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
1. ҚР Конституциясы 1995.
2. ҚР Кеден кодексі. 2003
3 ҚР Қылмыстық кодексі 1997
4. ҚР қылмыстық – іс жүргізу кодексі 1997
5. ҚР Әкімшілік құқық бұзушылық туралы кодексі.
6. 1947 ж. 12-қыркүйектегі Тариф пен сауда бойынша бас
1995 ж 1- қаңтардағы ТСБК –Бүкіл әлемдік сауда ұйымы
7. 1983 ж. 14- шілдедегі Тауарларды сипаттау мен кодтаудың
8. «ТМД сыртқы экономикалық қызметінің ортақ тауар номенклатурасы туралы»
9. «Кедендік тариф пен баж туралы» 1991 ж. 24-
10. «ҚР кеден комитетінің білімі туралы» 1991 ж. 12-
11. «Лицензияялау туралы» 1995 ж. 17 сәуірде шыққан Президент
12. «ҚР Мемлекеттік кеден комитеті туралы» 1997 ж. 14-қаңтардағы
13. «ҚР аумағына әкелінетін тауарлардың шыққан елдерін анықтау туралы»
14. «ҚР аумағынан жеке тұлғалардың тауарларды, сонымен бірге көлік
15. «Әкетілетін тауарларға кеден баждарының ставкалары туралы» 1996 ж.
16. «Әкелінетін тауарларға кеден баждарының ставкалары туралы» 1996 ж.
17. «ҚР аумағынан жеке тұлғалардың тауарларды, сонымен бірге көлік
18. «ҚР кеден аумағы арқылы темір жол көліктерімен өткізілетін
19. «Тауарлардың кедендік құнын анықтаудың резервтік әдісін қолдануда пайдаланылатын
№ 794 ҚР Үкімет Қаулысы (Министірлер кабинетінің).
20. «Кедендік баждар мен салықтарды төлеуден толық босатылып, уақытша
№ 668 ҚР Үкімет Қаулысы (Министірлер кабинетінің).
21. «ҚР әкелуге және ҚР әкетуге тыйым салынатын тауарлар
22. «Әкелінетін тауарларға салынатын кедендік баждар ставкаларв туралы» 2001ж.
23. «Кедендік алымдар ставкаларын бекіту, кеден органдарының төлейтін кедендік
24. «ҚР аумағы арқылы жеке тұлғалардың акциздеуге жатпайтын акцизделетін
25 «Кеден органдарын автоматтандыру шаралары және ҚР Мемлекеттік кеден
26. «Преференцияның жалпы жүйесі аясында кедендік преференция ұсыну барысында
27. «Импортқа шығарылатын акцизделген тауарларға қойылатын акциз ставкалары туралы
28. «ҚР –да өндірілген және ҚР кеден аумағына әкелінетін
29. «Акцизделген тауарларды жаңа үлгідегі акциз жинағының маркаларымен міндетті
30. «Кеден қоймалары туралы» ҚР Кеден органының Бұйрығы.
3-қарашадағы Ереже
31. «Уақытша сақтау Ережесін» (уақытша сақтау қоймалары туралы) бекіту
32. «Тауарлардың шыққан елін анықтау тәртібі туралы Нұсқауды бекіту
33. «ҚР кеден шекарасы арқылы жеке тұлғалардың оңайлатылған, жеңілдетілген
34. «ҚР кеден шекарасы арқылы өткізілетін тауарларды кедендік бақылауды
35. «Жеке тексеріп қарау рәсімдерін өткізу мен оны
36. Айтпаев Қ. Қазақстан Республикасының кеден саясатының қалыптасуы. Алматы.,
37. Алибеков С.Т. Таможенное право, Алматы 1997
38. Алибеков С.Т.Таможенное дело в Республике Казахстан, Алматы
Алибеков С.Т. Казахстанское таможенное право (Общая и Особенная части).
Әлібеков С.Т. Қазақстан кеден құқығының жалпы және ерекше бөлімі.
Бахрах Д.Н. Таможенное право как институт административного права/ государство
Борисов К.Г. Международное таможенное право. М., 1997.
Габричидзе Б.Н. Таможенное право - М.: 1999
Жақашев Д.С. Кеден органдарының құқықтық мәртебесі: Теориясы мен практикасының
Исингарин Н.К. //Казахстан исодружество: проблемы экономической интеграции. – Алматы:
Исингарина А.Н. Таможенный союз: проблемы и перспективы. В кн.
Ершов А.Д. Международные таможенные отношения. СПб, 2000.
Комаров С.А. Общая теория государство и права: Москва, 1998
Қазақстанның 2030 жылға дейінгі даму стратегиясы: проблемалар және оларды
Международные договоры, ратифицированные Республикой Казахстан в сфере таможенного законодательства:
Н.Ә. Назарбаев. Қазақстанның болашағы – қоғамның идеялық бірлігінде.
Некрасов Л.А., Джандарбеков И.А. Основы таможенного дела. – Алматы,
Ноздрачев А.Ф.и др.Таможенное право.- М.: Юрист, 1998
Нурахметов Б. Қазақстан Республикасының кеден ісі Алматы 2000
Нұрмашев Ү.Ү., Нұрмашев Р.Ү. Кеден ісің ұйымдастыру. Алматы 2006
Окрыленная таможня // Кеден газеты. – 2001, №5.
Петров Ю., Кудрявцева И. Практика таможенного регулирования. (пособие).М.: Изд-во
Основы таможенного дела М. 1996г
Сапарғалиев Ғ.С. Қазақстан мемлекеті мен құқығының негіздері. – Алматы:
Сарсембаев М.А. Таможенное право Республики Казахстан, учебник, Алматы:2002
Сарсембаев М.А. Правовое регулирование внешнеэкономической деятельности. Алматы, 1995.
Тілемісов Н.Х. Қазақстандағы кеден тарихы. Алматы 2001
Шалтыков А.И. История таможенного дела. Алматы 1999
Цветков В.В., Шербак А.И. Дисципилина и ответственность в аппарате
Экономикалық саясат. Әлеуметтік саясат. Д.Қ. Қабдиев Т.К. Оралтаев Б.Х.
Экономика таможенного дела: Учебное – методическое пособие. РИО РТА,
Экономическая статистика: Учебное пособие для вузов. М., ИНФРА, 1998.
ШПАРГАЛКА
1) тауарлар мен көлік құралдарын жіберу - Қазақстан Республикасы
2) жүк операциялары - кедендік бақылаудағы тауарлар мен көлік
3) ырық бермес күштің әсері - нақты бір жағдай
4) декларант - тауарлар мен көлік құралдарын өткізуші тұлға
5) декларациялау - Қазақстан Республикасының кедендік шекарасы арқылы өткізілетін
6) шетелдік тұлға - осы баптың 8) тармақшасында аталмаған
7) шетелдік тауар - осы баптың 9) тармақшасында аталмаған
8) қазақстандық тұлға - Қазақстан Республикасының азаматы, Қазақстан Республикасында
9) қазақстандық тауар - толығымен Қазақстан Республикасында өндірілген, жеткілікті
10) коммерциялық құжаттар - шот-фактуралар, арнайы тізбелер, тиеу және
11) топтасып тасымалдау - бір көлік құралымен бір мезгілде
12) тұлға - жеке және (немесе) заңды тұлға;
13) тауарларды өткізуші тұлға - өз атынан не басқа
14) тарифтік емес реттеу шаралары - тауарлар мен көлік
15) тарифтік реттеу шаралары - тауарлар мен көлік құралдарын
16) салықтар - тауарлар мен көлік құралдарын Қазақстан Республикасының
17) кедендік төлемдердің және салықтардың төленуін қамтамасыз ету -
18) тауарлар мен көлік құралдарын Қазақстан Республикасының кедендік шекарасы
19) тасымалдаушы - тауарларды іс жүзінде өткізуші не көлік
20) тауарларды алушы - кедендік бақылаудағы тауарларды жеткізуге тасымалдаушы
21) өткізу пункті - адамдарды, тауарлар мен көлік құралдарын
22) мамандандырылған кеден мекемелері - кеден ісі саласындағы міндеттерді
23) электрондық цифрлық қолтаңба құралдары - электрондық цифрлық қолтаңбаны
24) кедендік әкімшілік жүргізу - Қазақстан Республикасының кеден заңдарына
25) кедендік декларация - тауарлар мен көлік құралдары туралы
26) кедендік инфрақұрылым - Қазақстан Республикасы кеден органдарының
27) кедендік бақылау - Қазақстан Республикасының кеден және өзге
28) кедендік ресімдеу - тауарлар мен көлік құралдарын Қазақстан
29) кедендік операциялар - кедендік бақылаудағы тауарлар мен көлік
30) жөнелтуші кеден органы - тауарлар мен көлік құралдарын
31) межелі кеден органы - тауарлар мен көлік құралдарын
32) кедендік баж - Қазақстан Республикасының кеден органдары тауарды
33) кедендік рәсімдер - Қазақстан Республикасының кеден органдары мен
34) кедендік режим - Қазақстан Республикасының кедендік аумағында не
35) кедендік алымдар - Қазақстан Республикасының кеден органдары тауарлар
36) кедендік алып жүру - Қазақстан Республикасының кеден органдары
37) кедендік тариф - Қазақстан Республикасының кедендік шекарасы арқылы
38) кеден терминалы - Қазақстан Республикасы кеден органының қызмет
39) тауар - Қазақстан Республикасының кедендік шекарасы арқылы өткізілетін
40) кедендік бақылаудағы тауарлар - осы Кодекске сәйкес кедендік
41) көлік құжаттары - халықаралық автомобиль жүк құжаттамасы, темір
42) тауарларға ілеспе құжаттар - Қазақстан Республикасының кедендік шекарасы
43) көлік құралы - халықаралық тасымалдауларды жүзеге асыру үшін
44) кеден iсi мәселелерi жөнiндегі уәкілеттi орган - Қазақстан
45) шартты түрде шығару - тауарлар мен көлік құралдарын
46) сыртқы экономикалық қызметке қатысушы - Қазақстан Республикасының заңдарына
47) электрондық құжат - өзіндегі ақпарат электрондық-цифрлық нысанда берілген
48) электрондық цифрлық қолтаңба - электрондық цифрлық қолтаңба құралдарымен
2. Қазақстан Республикасы кеден заңдарының басқа да арнаулы ұғымдары
3. Осы Кодексте пайдаланылатын Қазақстан Республикасы заңдарының азаматтық және
Кедендік режимдердің түрлері
Қазақстан Республикасының кеден заңдарын қолдану мақсатында кедендік режимдердің мынадай
1) тауарларды еркін айналыс үшін шығару;
2) тауарлардың кері импорты;
3) кеден қоймасы;
4) бажсыз сауда дүкені;
5) тауарларды кедендік аумақта қайта өңдеу;
6) тауарларды еркін айналыс үшін қайта өңдеу;
7) тауарларды кедендік аумақтан тыс жерлерде қайта өңдеу;
8) тауарлар мен көлік құралдарын уақытша әкелу;
9) тауарлар мен көлік құралдарын уақытша әкету;
10) тауарлардың экспорты;
11) тауарлардың кері экспорты;
12) тауарлар транзиті;
13) тауарларды жою;
14) мемлекет пайдасына тауардан бас тарту;
15) еркін кеден аймағы;
16) еркін қойма;
17) арнайы кедендік режим.
Кеден режимдерінің түрлері мен олардың сипаты.
Еркін айналым үшін тауарды шығару режимі – Қазақстан аумағына
Тауарлардың кері импорты – ҚР кеден аумағынан экспорт
Тауарларды кері импорттың кедендік режиміне оны кімнің әкеткеніне қарамастан
Тауарларды кері импорттың кедендік режиміне қою үшін олар бір
- экспорттың кедендік режиміне сәйкес Қазақстан Республикасы аумағынан әкетілген
- әкеткен сәтке дейін қазақстандық тауар болу;
- әкелген сәттен бастап 10 жыл ішінде ҚР кеден
- табиғи ескіру немесе дұрыс тасымалданған және сақталған жағдайды
Тауарлар транзиті – тауарлар кедендік бақылауға Қазақстан Респуубликасының екі
Кеден қоймасы – ережелердің кедендік режимі, барлық әкелінген тауарлар
Бажсыз сауда дүкені – тауарлардың кедендік бақылаууда ҚР кеден
Тауарларды қайта өңдеу режимі Қазақстандық кеден заңдылықтармен тауарларды
- кеден аумағында;
- кедендік бақылауда;
- кеден аумағынан тыс.
Кеден аумағында тауарларды қайта өңдеу –ҚР кеден аумағында қайта
Кедендік бақылауда тауарларды қайта өңдеу - артынан еркін
Тауарларды кеден аумағынан тыс қайта өңдеу –
Тауарларды қайта өңдеу операциялары:
- тауарларды жасау, оның ішінде монтаж, жинақтау және өзге
- тауарларды жөндеу, оларды қайта қалпына келтіру мен
- өнімдерді қайта өңдеуге әсері бар немесе тіпті
Тауарларды уақытша әкелу/әкету – тауарларды ҚР кеден аумағында
Еркін кеден аймағы және еркін қойма - шетелдік
5