Мазмұны
Кіріспе………………………………………………………….................................5-10
I тарау. Баланың жас ерекшеліктері
Жеке тұлға туралы түсінік………………………....................................…11-14
Адамның тұлғалық ерекшеліктері және адамның құмарлығы……………………………................................………………..15-18
Адамның өмірді және өзін-өзі танып білуі……..................................……19-26
II тарау.
2.1. Жеке тұлғаны қалыптастырудағы педагогикалық
2.2. Жалпы білім
Қорытынды………..………………………………………….......................................38
Пайдаланылған әдебиеттер……………………………….................................…39-41
КlРlСПЕ.
Тақырыптың көкейкестілігі.
Бүгiнгi таңда бiлiмнiң мемлекеттiк стандартына сәйкес республика мектептерiне
Әр оқушының қызығушылығын бiлмегендiктен және олардың психологиялық ерекшелiгiн
Соңғы жылдары оқыту мен тәрбие мәелесiне қатар жарыспалы
Осыған орай, өтпелi кезеңдегi жасөспiрiмдер тәрбиесiнiң мақсаттары мен
Жоғарыда аталған еңбектердiң бәрiнде қазіргi бiлiм мен тәрбие
Сондай ақ бұл еңбектерде жеке тұлғаны тәрбиелеп жетiлдiру
Тәрбиенiң теориялық мәселелерiн күнделiктi мектеп пен отбасы тәрбиесiнде
Еңбек үш тараудан тұрады. Бiрiншi тарау оқушыны тәрбиелеп
Бүгінде тәрбиеге жаңаша көзқарас мәселесi оны iске асырушы
Еңбекте қоршаған ортаның кеңiстiгiн, заттық, оқиғалық, ақпараттық сипаттары
Еңбекте iс-әрекеттi ұйымдастыруда рефлекстiң мәнi, оның оқушыны
Тәрбие процесiнiң, тәрбиенiң мақсаты мен ұстанымынан әдiстемесiнен тұратыны,
- әр оқушының өзiндiк менiн iс-әрекетте көрсете бiлуге
- өзiнiң қоғам алдындағы жауапкершiлiгiн терең сезiне бiлуге
-қоғамдық тәжiрибенi игерту арқылы iскерлiк пен бiлiм, бiлiк,
- мейiрiмдiлiк, iзгiлiк, аєиқат, сұлулық, қағидаларын берiк ұстануға,
- оқушыны айналасындағы адамдарды табиғи қалпында қабылдай бiлуге
- оқушы бойында рефлекстiк қабілеттiң берiк орнығуын
Ғылыми еңбекте тәрбие арқылы оқушы бойында пайда болатын
Екiншi тарауда – жалпы бiлiм беретiн мектептердiң 1-lХ
Үшiншi тарау орта мектептердiң Х-Хl сынып оқушыларын, гимназия,
Тәрбиелiк қарым-қатынаста оқушылар мен мұғалiмнiң iс-әрекетiн ғылыми тұрғыда
Мектепте оқудан тыс уақытта оқушының таңдауына сәйкес келетiн,
Мектепте ұйымдастырылатын iс-шаралар әр оқушының дүниетаным қалыптастыру, өмір
Еңбекте оқушылардың iшкi сезiмдерi мен қажеттiлiктерiн, өзiндiк ұстанымдарын
Тарауда жаңа тұрпатты мектептердiң тәрбие жұмыстарының ерекшелiктерi де
Бүгінде қоғамдық өндірiс күштерi мен өндірiстiк қарым-қатынастардың жаңаруы
Қазақстандық политолог, культуролог, философ ғалымдар бұл мәселмен әзiрге
Зерттеудің объектісі. Жалпы білім беретін орта мектептердегі
Зерттеудің мақсаты. Республика экономикасының өркендеуі кезеңіндегі жалпы
Зерттеудің міндеттері:
Жалпы және кәсіптік білім берудің мақсаты – жастардың
Білім берудің қазіргі кездегі жоғары талаптарға сай жазылған
Жалпы және кәсіптік білім беру мазмұнын, оқу жоспарын,
Әрбір пән бойынша сабақ берудің сапасын арттыру.
Политехникалық білім, еңбек тәрбиесі мен оқыту, кәсіптік бағдар
Жалпы білім беру мазмұнын ізгілендіру және гуманитарландыру.
Дипломдық жұмыстың құрылымы – кіріспеден, екі
І – тарау.
Баланың жас ерекшеліктері.
Жеке тұлға туралы түсінiк.
Жеке тұлға мен қоғамдық ортаның қарым-қатынасы философия, психология,
Бұл еңбектердiң бәрiне де жеке тұлға мен қоғамдық
Осы еңбектерге сүйене отырып, жеке тұлға деген не,
Адам баласы материалдық және рухани өмірдiң ортасында тiршiлiк
Адамдар тұлға болып, өзiндiк жеке бас ерекшелiгiмен бiрден
Жеке тұлғаның ерекшелiгi дегенiмiз – ол оның өзiне
Қоғамдық тұлғаларға орталық этикалық бiрынғай талаптардың болуына қарамастан,
Адамдардың қоршаған ортадағы құбылыстарды түсінiп қабылдау да әр
Сонымен бiрге, адамның өмірде үздiксiз тәрбие құшағында болатынын,
Өмiрде бiр анадан туған егiз балалрдың тұр жағынан
Сана ақыл-ойдан туындайды. Адамның ақыл-ойы бiркелкi дамымайды. Адамдар
Жеке тұлғаға тән қасиет – ақыл, ес, яғни
Жеке тұлғаның еске сақтауы өзге адамдардың тәжiрибесiн жинақтауға
Адам өмірде өзi жiберген қателiктерден де, басқалардың қателiктерiнен
Болмасаң да ұқсап бақ
Бiр ғалымды көрсеңiз,
Ондай болмақ қайда деп,
Айтпа ғылым сүйсеңiз, - деп текке айтпаса керек.
Сезiмнiң сыртқа шықпас әлi бар ма?
Оны ұғарлық адамда сана барда – деген Абай
Мысалы, суретшi алдымен өз ойында қорытылған iшкi
Тұлға – жеке адамның мақсатынының орындалуы ғана емес,
Ерiк әлдi немесе әлсiз, сылбыр немесе қайратты, сақ
Сонымен бiрге, тұлға дегенiмiз – сезiмнiң, әсердiң, iшкi
Алайда әр тұлғаныңң эмоциялық сезiм дүниесi әр басқа
Сонымен, жеке тұлғаның ерекшелiктерiне тән қасиеттер оның санасына,
Әрине, бұл қасиеттер жеке адамның тұлғалық бейнесiн айқындай
Бiз әр адамның өзiндiк өмір жолы бар деп
Ж.Аймауытов 1918 ж. өзiнiң Абай журналында жариялаған Тәрбие
Ұлы ойшыл Абайдың әркiмдi заман өсіредi. Кiмде –кiм
1.2. Адамның тұлғалық ерекшеліктері және адамның құмарлығы.
Адамның бiлмегендi бiлуге құмарлығы. Адам мiнезiне тән қасиеттер
Бiлуге құмарлық күштi, ауқымды, күйреткiш немесе әлсiз, қалқыған
Адам жаратылысынан бiлмегендi бiлуге құмар. Бiлiмге құмарлық та
Балада да бiлмегендi бiлуге құмарлық күштi болады. Ес
Ендi адамның өмір сүруiнiң құндылығы неде дегенде келсек,
Адам өзiнiң өмір сүру жолмен талпаныс жасайды. Бiрiншiден,
Адам өз бойындағы мүмкiндiгi мен қабілетiн басқалармен қарым-қатынас
Адам өмірi жоғарыда айтқандай, материалдық және рухани болып
Жоғарыда аталып јткен рухани құндылықтардың әрқайсының адам өмірiнде
Адам баласның өмір сүруiндегi аса зор жоғары құндылық
Ең қиын, ең қымбат құндылық – бостандық. Бостандықты
Эстетикалық өмір сүру дегенiмiз – табиғатты тамашалау, достарымен
Адам өмірiнен тұраєты орын алатын-этикалық жол. Оның негiзiне
Эстетикалық, этикалық өмір сүру заңдары адамның тiршiлiк ету
Екiншi дүниежүзілiк соғыс кезiнде фашисттердiң концлагерiнде тұтєында болған
Бүгінгi адамдардың єасiретi-уақытша басқа тұскен нарық қыспағына шыдай
Адам басына қиындық тұскенде: Не үшiн өмір сүремiн?
1.3. Адамның өмірдi және өзiн-өзi танып бiлуi.
Немiс философы И.Кант (1724-1804) өмірдi танып бiлу процесiн
ґмiрдi танып бiлудiң iргетасы неге байланысты адамның өмірдi
Философияда танымның екi дәрежесi: сезiм арқылы (жабайы эмпирикалық)
Сезiм арқылы танып бiлу сезiм мүшелерiнiң (көз, құлає,
Ал Ұғымдық таным дегенiмiз ол танымдық дүниенiң ең
Сезiну дегенiмiз (жоғарыда айтылған сезiм мүшелерiнiң бес түрінiң
Есте қалдырудың механикалық және логикалық тұрлерi бар. Мысалы,
Логикалық есте қалдырудың шарттары: есте қалған материалды түсіну,
Бұрынғы алынған мәлiметтердi еске тұсiру iсi екi
Адам, есiнiң дамуы мамандығына да байланысты. Мысалы, жүргiзушiлердiң
Адамның рухани байлықты игеруiне сенiм мен
Бiлiм арқылы адам өзiнiң дүниетанымдық ауқымын кеңейтiп толықтырады.
ғылы, бiлiмнiң ұнемi јсуi, жаңаруы, адам еңбегiне де
Бiлiм мен сенiм егiз. Бiлiмi таяз кiсiнiң сөзiне
Сенiмнiң артуына адамның әсерленушiлiк iкi сезiмi де
Іоғам деген не? Жеке тұлғаның қоғамдағы рөлi қандай?
°р бiр жеке тұлға отбасында, кјшеде қоғамдық кјлiкте,
Мәдениет деген не? Мәдениет пен јркениеттiлiктiң өзара байланысы
Бiрiншiсiне ұй, өндірiс, киiм-кешек т.б. ал екiншiсiне –
Мәдениет адамсыз жасалмайды. Адамның дамуы мәдениетке тiкелей байланысты.
Мәдениеттi түсіну үшiн тарихи дәуiрдi бiлу, сол қоғамдағы
Мәдениет пен јркениеттiлiк деген екi Ұғым бiр-бiрiне өте
Мәдениет дамудың объективтi жағын көрсетсе јркениеттiлiк –
Мәдени байлықтарды пайдаланудың прогресивтiк те, реакциялық та сипатты
ґркениеттi ойлар жер бетiнде мыңдаған жылдар салтанат құрып,
ґркениеттiң дамуы, јсiп јркендеуi Л.Н.Гумилевтiң пайымдауы бойынша қоғамдық,
Этностар мәдениетiн анықтауда археологиялық єазба ескерткiштердi тарихи салыстыру
Кјне мәдениеттiң жүрнағы жер бетiнде аз да болса
°лемдiк јркениетке әл халєының єосқан ұлесiн сөз еткенде
µлттар мен Ұлыстар бiр мемлекет аумағында бiрлесiп еңбек
Бiрлесе қимыл –әрекет жасау єашан жа жеңiске жеткiзедi.
Шын мәнiнде, қоғамдық ойдың шапшаң дамуына жеке тұлғаның
Единица – жақсысы
Ерген елi бейне нјл,
Единица кеткенде
Не болады јңкей нјл? –
деген тұжырымдары Ұлы тұлғалардың тарихтың кјшбасшысы бола бiлетiнiн
Табиғаттың тылсым сырын ашушы, оны адамзаттың күнделiктi қажетiне
Ендi әлемдiк јркениет пен Ұлт мәдениеттiң байланысы дегендi
µлттың өзiн-өзi саналандыруы – Ұлттық сананын эмоциялық
Ал саяси тұрғыда Ұлттың өзiн-өзi саналандыруы екi жақты
ІІ – тарау.
2.1. Жеке тұлғаны қалыптастырудағы педагогикалық теориялар.
Педагогика ғылымында тәрбие терминiне әрєашан ерекше мән берiлген
Тәрбие теориясы педагог-практиктердi кәсiптiк бiлiммен єаруландыра отырып, әр
Тұлғаның құрылымдық компоненттерi үш бөлiктен тұрады. Бiрiншiден, оның
°леуметтiк көзқарас тұрғысынан қарағанда, тәрбиеге қоғамдық бықылау және
Тәрбие адамдарға тән әлеуметтiк категорияға жатады және тұлғаны
Тәрбиенiң екi жақты байланысы. Тәрбие жүйесiне оқушы мен
Тәрбиелiк қызмет неғҰрлым єарєынды, саналы түрде жүргiзiлсе, тәрбиенiң
Тәрбиеленушiге еркiндiк берiдiң және шығармашылық көзқарастың маңызы. Тәрбие
Баланы еркiндiкке тәрбиелеу мұғалiм тарапынан қатан бҮйрыєсыз, сапайы
Тәрбиенiң Ұжымдық бағыттылығы. Бұл зандылық әзiрге мектеп өмір
µжымдық қарым-қатынасты орнатудың тиiмдiлiгi, Ұжымiшiлiк қатынастардың стихиялық
Тұлғанын қалыптасуы мен дамуына мектептiң, отбасының және ортаның
Тәрбиелiк үрдiстiң күрделiлiлгi, оның төтенше және дер кезiнде
Осы еңбекке негiздей отырып, оқушылардың тәрбиелiк деңгейiн анықтаудың
2.2. Жалпы бiлiм беретiн мектеп оқушылардың тұлғалық
Мектеп жасындағы балалар проблемасы психологтардың назарынан тыс қалуға
Жаңа зерттеулердiң қажеттiлiгi бiрiншiден, соңғы жылдары базалық шає
°р халықтың өзiне тән Ұлттық ерекшелiктерi бар. Ол
µлттық психологияның шын мәнiсiндегi феномен ретiнде Ұлттық элементтерден
µлттық психологиялық элементтердiң үшiншi тобына Ұлттық наным-сенiм жатады.
Отбасы тәрбиесiнiң жеке тұлғаның қалыптасыуында маңызды зор. Отбасы
Жеке тұлғаны қалыптсатыру дегенiмiз оны мәдениетке үйрету, бiлiм,
Қазақ мәдениетi жас Ұрпаєты тәрбиелеп дамытудың өте маңызды,
Жеке тұлғаның белгiлi бiр мәдени ортада болуы оның
Қазақтардың этнопсихологиялық ерекшелiктерiне адалдық, аєниеттiлiк, жаужүректiлiк, шыдамдылық, қарапайымдылық,
МҰндай этнопсихологиялық ерекшелiктердi байқау эспериментiн єазає мектептерде ғана
Мәлениаралық (немесе кроссмәдениеттiк) зерттеулер психологияда айрыєша орын
Бұрынғы одаєтың кезiнде психология ғылымында 20-жылдардан бастап бұл
Осы бағыттағы шетел зерттеулерiнiң iшiнен Эриксонның жеке тұлға
Бұл бағыттың ең көрнектi јкiлi М.Мид-Леви-Брюльдiң празологиалық ойлау
Бұл бағыттың дұрыс жағы – олар алғаш рет
Салыстырмалы зерттеулерге арналған жұмыстардын 2 бағытты iрiктеп алуға
Кеңес дәуiрiнiң психологиясына салыстырылмалымәдени зерттеулердi алғаш жүргiзгендер Л.В.Выготский,
Осы мәдени-тарихи тұжырымдаманың негiзiнде – жылдардың басында А.Р.Лурияның
Осы ғ,асырдың екiншi жартысында сыртқы әлеуметтiк этномәдени өзгермелi
Этнопсихологиялық стереотиптер мәселелерiмен Г.У.Кцоева, Г.В.Старовойтова және т.б. айналысты.
Бiздiң зерттеулерiмiздiң методологиялық негiзi ретiнде психиканың мәдени-тарихи дамуында
Сонымен бiрiншiден, ауылдағы єазає мектебi оқушылары өзiн-өзi бағалауына
Бұл зерттеудiң негiзгi мақсаты єазає және орыс этносы
ґзiн-өзi даралау, яғни актуализациялау жеке тұлғаның ең жағымды
Зерттеу мақсатын iске асыру кезiнде жеке тұлғаның
Зерттеудiң нәтижесiнде өте қызыєты мәлениаралық көрсеткiштер алыңды. Қазақ
Орыс тiлi топтың жоғарғы деңгейдегi көрсеткiшьерi қолдау, өзiн-өзi
Зерттеушiлердiң пiкiрiне тән ерекшелiктер: құндылық пен мiнез-құлықтың мыртєы
Сонымен, жүргiзiлген зерттеулер нәтижесiнде, єазає және орыс жасөспiрiмдерi
Алынған ғылыми нәтижелер жалпы бiлiм беру процесiн психологизациялау
Біздің жүргізілген зерттеулерге қатысты оқу үрдісінің барлық кезеңдерінде
Танымдық белсенділік
Мотивациялық –тұлғалық
Мазмұндық-амалдық
Процессуалды-жігерлік
Өзін-өзі тану
Өзіне-өзі сену, дамыту
Өзінің танымдық қабілетін дамытуға ұмтылу
Қызығуын қанағаттандыруға ұмтылу
Тіректік білім
Жалпы дидактикалық және арнайы дидактикалық дағдылар
Білімін жетілдіру дағдысы
Танымдық іс-әрекет үрді-сінде кездесетін қиындық-тарды жеңуге дайындық
Өз бетінше жұмыс ітей алу дәрежесі
Танымдық белсенділікке ұмтылыс
Танымдық белсенділіктің әр бөлігі өзіне тән белгілі бір
Мотивациялық-тұлғалық бөлік танымдық-белсенділіктің төмендегідей деңгейлеріне ие.
1.Танымға ұмтылу негізінен жаңа білім игеруге бағытталады. Игерілген
2.Танымға ұмтылыс білімін толықтыру тәсілдерін игеруге және ол
3.Танымға ұмтылыс білім игеруге, оны толтыру тәсілдерін табуға
Біздің пікіріміз бойынша, мазмұндық – амалдық бөлік танымдық
1.Дағды онша маңызды емес мәліметтерді қабылдау және оны
2.Дағды хабардың жалпы мазмұнының негізгі идеясы анықталмай тұрып
3.Дағды хабардыңнегізгі мазмұны мен мақсатытын танып, қабылдау деңгейінде
Процессуарды – жігерлі бөлік танымдық белсенділіктің қалыптасуының келесі
1.Танымдық қиындықтарды жеңу дайындығы төмен. Оқушылардың ерік-жігері әлсіз,
2.Таным кезіндегі қиындықтарды жеңуге дайындық оқу-танымдық іс-әрекеттің
3.Танымлық қиындықтарды жеңуге дайындық оқу-танымдық іс-әрекеттің барлық түрлерінде
Танымдық белсенділіктің қалыптасуының осы анықталған сипаттамалардың негізінде оқушылардың
Төменгі деңгей белгілі бір көлемде теориялық білімнің толық
Орташа деңгей білім деңгейінің болуы оқушылардың білімге, өзіндік
Жоғары деңгей терең теориялық білімнің болуы, өзіндік жұмысқа
Оқушыларда оқу –танымдық іс - әрекеттерде өз батінше
Танымдық белсенділік, жеке адамның орнықты қажеттілігіне, мінезіне айналу
Танымдық белсенділік немесе ізденімпаздық оқушының берілген тапсырманы басқаның
Қорытынды.
Дипломдық жұмысымның жоғарыда айтылған маңызды бағыттарымен байланысты жалпы
Тәрбиенің мазмұнын бүгінгі нарықтық қатынастардың талаптарына сәйкес келтіру;
Бүгінгі күн талаптарына сәйкес оқушылартәрбиесіндегі ауыртпалықты шығармашылықпен ойлауға,
Жасөспірім тұлғасының рухани мүмкіндігінің өсуі мен баюы қамтамасыз
Тұлғаның өзін-өзі жетілдіру мүмкіндіктері, шығармашылық қызметтің жақсы нәтижелері
Тәрбие - әлеуметтік үрдіс. Ол жеке адамның ақылымен
Тәрбие бірлескен қызмет үрдісі ретінде нақты міндет ңтең
Олардың міндеті бәріне ортақ мақсатқа іске асырылатын, бірақ
Тәрбиелік міндеттерді шешуде педагогтар жалпы педагогикалық заңдылықтарды басшылыққа
Пайдаланылған әдебиеттер
Ақпанбек Г. Қазақтардың дүниетанымы. – Алматы, Қазақ университеті,
Айтмамбетова Б. Жаңашыл педагогтар идеялары мен тәжірибелері. –
Айтмамбетова Б., Бозжанова К., т.б. Балаларды семьяда адамгершілікке
Айтмамбетова Б., Бейсенбаева. Тәрбиенің жалпы әдістері. – А.,1991.
АйғабыловаН. Бала мінезінің қалыптасуы және оны тәрбиелеу жолдары.
Ахметов Ж. Балаларды мәдениеттілікке тәрбиелеу жолдары.
Алмаханова Х. Жас өспірімдерге эстетикалық тәрбие бері. /Методикалық
Ақназаров Б. Класс жетекшісі. – А., Мектеп, 1973.
Әбенбаев С. Оқушы жастарға эстетикалық тәрбие беруді жетілдіру.
Әбенбаев С. Мектептегі тәрбие жұмысының әдістемесі. –
Әбдіразақов Е. Адамгершілік, имандылық тәрбиесі. – Шымкент 1994.
Әбиев Ж. Жаңа адамда қалыптастыру. – Алматы, 1988.
Әбиев Ж. Еңбек тәрбиесінің педагогикалық негіздері. –
Әбиев Ж. Оқушыларға атеистік тәрбие беру. Алматы, //Қазақстан
Әбілова Зоқушыларға эстетикалық тәрбие беру. – А., 1972.
Әбілова З. Этнопедагогика – А., 1997.
Әтемова Қ. Ата-аналар жиналысының мәні. Қаз.мем. 1-1996.
Болдырев Н. Мектептегі тәрбие жұмысының методикасы. – Алматы,
Болдырев Н. Класс жетекшісі. – А., Мектеп, 1980.
Богословский В. т.б. Жалпы психология – А., Мектеп,
Безкаравайный С., Жұмабаев А. Мектепте өткізілетін тарихи -әдеби
Бержанов Қ, Тәрбие мен оқытудың бірлігі. – Алматы,
Бержанов Қ., С.Мусин. педагогика тарихы. – А., Мектеп,
Бержанов Қ. Оқу-ағартудағы халықтар достығы. Алматы, 1976.
БарановС. Принципы обучения. – Москва, 1975.
Бабанский Ю. Педагогика. – Москва 1988.
Батышев С. Научная организация учебно-воспитательного процеса. – Москва,
Внутришкольное управление: Вопросы теории и практики. Под ред.
Дорженов С. Бүгінгі ислам. – Алматы, Білім қоғамы,
Дүйсенбинова Адамгершілік тәрбиесіне айқын бағыт //Қазақстан мектебі. 7-1991ж/
Елеманов С., Күктілеуов А. Жастарға арналған праволық білім
Егембердиев Ж. Мектеп жұмыстарын жоспарлау /Методикалық ұсыныстар. А.,
Жұмаханов Ә. Семьяда балаларды адамгершілікке тәрбиелеудің кейбір мәселелері.
Жас ұрпаққа дамгершілік эстетикалық тәрбие беру концепсиясы. //Қазақ
Жақыпов А. Өнеге өрісі- А., Мектеп, 1975.
Жұмабаев Ә. Ата-аналар жауапкершілігі. А.,1977.
Ильина Т. Педагогика. Москва, 1984.
Иванова Н., Қозғанбаева М. Оқыту процесінің мәні. –
Керімов Л. Праволық тәрбие жүйесі. Алматы, 1991.
Капралов Р. Класс жетекшісінің жұмысы. Алматы, 1983.
Класный час и его организация. Алматы, 1989.
Капралова Р. Сынып жетекшісінің ата-аналармен жүргізілетін жұмысы,- Алматы,
Керімов Л. Қиын бала және оны қайта тәрбиелеу.
Көпжасарова М. Оқушыларды кластан тыс жұмыстарда коллективизмге тәрбиелеу.
Көшекпаев Н. Оқыту теориясы. – Алматы, Мектеп, 1976.
Кочетов А. Оқушылардың өзін-өзі тәрбиелеуі. Москва, Просвещение, 1967.
Крупская Н. Көркемдікке тәрбиелеудің міндеттері туралы. Таңдамалы педагогикалық
Қоянбаев Ж., Қоянбаев Р. Педагогика. Астана,1998.
Лемберг Р. Оқыту әдістері. Алматы, 1958.
Лернер И. Дидактические основы методов обучения. Москва, Педагогика,1981.
Методика правового воспитания. – Москва, 1984.
Макаренко А. Ұстаздық дастан. Алматы, 1985.
Макаренко А. Ата-аналар кітабы.Алматы, 1985.
Маслов., Карагоз Ю. Планирования воспитательной работы в учебной
Мурзалин С. Рухани байлық. Алматы, Казақстан, 1988.
Махмудов М. Мектепте проблемалы оқытуды ұйымдастыру. Алматы,1981.
Николаева В. В школе и после школы вместе:
Нысанбаев Ә., Әбжанов Т. Ой. Ақыл. Адамгершілік. Алматы,
Нұрғалиева Г. Оқыту әдістері. Алматы, 1991.
Нұрмағанбетов С., Овчиникова Р. Метептегі кластан тыс жұмыстар.
Нұрланова Г.К. Орта ғасыр ғұламаларының тәрбие тағылымдары. Алматы,
Оқушыларды сабақтан тыс уақытта тәрбиелеу. Алматы, Мектеп, 1975.
Основы внутришкольного управления.(Под ред.П.В. Судоминского) Москва, Педагогика, 1987.
Оқушыларды тәрбиелеудің үлгі мазмұны. (ред. басқарған Макаренко А.С.)
Положения о ретинго-тестовой контроля качества знания, навыков и
Педагогика школы./под ред. Г.И.Шукиной. Москва, Поссвещения, 1977.
Подласый И. Педагогика. Москва, 2000.
Сабыров Т. Болашақ мұғалімдердің дидактикалық дайындығын жетілдіру. Алматы,
Сухомлинский В. Балаларға жүрек жылуы. Алматы, 1976.
Сейталиев К. Тәрбие теориясы. Алматы, 1986.
Сухомлинский В. Мектептің жас директорларымен сырласу. Алматы, 1987.
Төлеубеков А.Р. Адамгершілік тәрбиесінің негіздері. Алматы, 1991.
Ұзақбаева С. Эстетикалық және экономикалық тәрбие негіздері. Алматы,
Ұзақбаева С. Балаларға эстетикалық тәрбие берудегі халық дәстүрі.
5