ЖОСПАР
Кіріспе..................................................................................................................3
1 Экономиканың бәсекеге қабілеттілігінің негіздері
1.1 Экономиканың бәсекеге қабілеттілігінің табиғаты мен қағидалары......
1.2 Экономиканың бәсекеге қабілеттілігінің негізгі мәселелері....................
1.3 Бәсекеге қабілеттіліктің экономикалық мәні..............................................9
2 Қазақстанның әлемнің бәсекеге қабілетті елу елдің
2.1 Қазақстан экономикасында бәсекенiң қалыптасуы мен дамуы..............13
2.2 Экономиканың бәсекеге қабілеттілігінің мәні және факторлары..........15
2.3 Қазақстан экономикасының бәсекеге қабілеттілігін көтеру жағдайы...17
2.4 Қазақстанның Бүкіләлемдік сауда ұйымына кіру жолындағы бағыттары...........................................................................................................24
Қорытынды......................................................................................................27
Қолданылған әдебиеттер...............................................................................28
КIРIСПЕ
Әлемдiк тәжiрибе дәлелдегендей экономиканың шикiзат бағыттылығы елдiң тиiмдi
Бәсеке жалпы экономикалық құндылықтар мен жетiстiктердi дамытудың негiзгi
Осылайша әрбiр кәсiпкердiң бәсекеқабiлетi жоғары болуының нәтижесiнде әлемдiк
Бәсеке қоғамға экономикалық еркiндiктi, тиiмдiлiктi, дамудың тұрақтылығын, экономикалық
Бұл тақырыптың өзектiлiгi Елбасымыздың “Бәсеке қабiлеттi Қазақстан”, “Бәсеке
Қазiргi кезде нақты рыноктық қатынастар орнап, бағаны белгiлейтiн
Рынок құрылымы фирмалардың саладағы санына, фирманың көлемiне, тауар
Экономикамыздың нарықтық қатынастарға өтуiне байланысты бәсеке түралы көп
Менiң бұл курстық жұмысты орындаудағы мақсатым ұлттық экономиканың
-Экономиканың бәсекеге қабілеттілігінің негізгі қызметтерін зерттеу;
-Экономиканың бәсекеге қабілеттілігінің негізгі қағидаларын қарастыру;
-Экономиканың бәсекеге қабілеттілігінің негізгі проблемаларына тоқталу;
-Экономиканың бәсекеге қабілеттілігінің мәні және факторларын анықтау;
-Қазақстан экономикасында бәсекенiң қалыптасуы мен дамуын қарастыру;
-Қазақстан экономикасының бәсекеге қабілеттілігін көтеру жағдайына тоқталу;
-Қазақстанның Бүкіләлемдік сауда ұйымына кіру жолындағы бағыттарын көрсету.
1 Экономиканың бәсекеге қабілеттілігінің негіздері
1.1 Экономиканың бәсекеге қабілеттілігінің табиғаты мен қағидалары
Бәсекеге қабілеттілік - қор мен бәсекенің шектеулі жағдайында
Әлемдік тауар рыноктарындағы белгілі бір сегменттерін өрістету немесе
Мемлекеттің бәсекеге қабілеттілігін анықтайтын негізгі фактор – инновациялық
Бәсекеге қабілеттілік қоғамға экономикалық еркiндiктi, тиiмдiлiктi, дамудың тұрақтылығын,
Бәсекеге қабілеттілік шаруашылық өмiрде басты рольде ойнайды.
Бәсекеге қабілеттілік экономикалық категория ретiнде объективтi және
Бәсекеге қабілеттілік жалпы экономикалық құндылықтар мен жетiстiктердi дамытудың
Осылайша әрбiр кәсiпкердiң бәсекеқабiлетi жоғары болуының нәтижесiнде әлемдiк
Қазақстанның соңғы жылдардағы экономикалық өсуге қол жеткiзуiнiң өзi
Бәсекеге қабілеттіліктің экономикадағы орнын оның негiзгi қағидалары арқылы
Бәсекеге қабілеттіліктің негiзгi қағидалары: [2,105б].
-рынокқа қатысушылар санының шектелмеушiлiгi, рынокқа кiрудiң және одан
-материалды еңбек, қаржылық және басқа да ресурстардың мобильдiлiгi.
-сұраныс пен ұсыныс туралы бәсекеге қатысушылардың толық ақпаратта
-өнiмдердiң бiртектiлiгi, сапасының, қасиеттерiнiң ұқсас болып келуi. Ерекше
-рыноктағы жекелеген қатысушылардың әсер теу мүмкiншiлiгiнiң болмауы, бағаның
Бәсекеге қабілеттілік өз кезегiнде салаiшiлiк, салааралық және халықаралық
Салаiшiлiк бәсеке тауарлардың рыноктық бағасын қалыптастырады. Олардың iшiдегi
Салааралық бәсеке әр түрлi рынокта қызмет етушi шаруашылық
Халықаралық бәсеке әр түрлi елдер арасында орын алады.
Халықаралық бәсеке келесiдей сипатталады:
-бiрнеше басты салаларды әлем бойынша өзiне қарату, ноу-хауды
-рыноктың осы заманға сай жылдам дамуын қамтамасыз ету;
-рыноктық бақталаста айқын басымдылық қасиеттерiнiң болуы;
Бәсекенiң толық қанды және тиiмдi дамуы экономика дамуына
1. Қоғамның өндiрiстiк тиiмдiлiгiнiң өсуi;
2. Рыноктық механизмнiң толық қанды қызмет етуi;
3. Өндiрiс факторларының қолданысын жақсарту;
5. Тауарлардың және қызметтердiң әлемдiк стандарттарға өтуi;
6. Инфрақұрылым немесе елдегi қолданып отырған технология-лардың, қатынас
7.Инновацияларды енгiзу.
Бәсеке жаратылысының негiзi шектеулi ресурстарды неғұрлым тиiмдi қолданатын
Рыноктық экономикада рыноктағы көптеген фирмалар мен кәсiпорындар бәсекелiк
1.2 Экономиканың бәсекеге қабілеттілігінің негізгі мәселелері
Таза капитализм механизмі ретінде нарықтық жүйе болып
Бәсеке бұл - қазіргі замандағы аса өзекті мәселелердің
Нарық механизмі кәсіпкерлік пен бәсекеқабілеттілікті дамытпай-ынша өмір сүре
Бәсекені, оның тәсіліне қарай былай бөлеміз: бағалалық және
1.Жетілген бәсеке нарығы — кез келген ұқсас (бір-бірін
2.Монополиялық бәсеке нарығы (грек сөзі "монос"- бір, "полео"-сатамын)
3.Олигополия (грек сөзі "олигос" – аздау, ''полео"- сатамын)
4.Таза мопополия нарықтың бұл түрінде бір ғана өндіруші
Бәсеке-құрылымдық ұғым, ал бақталастық мінез-құлықтық ұғым. Төртінші жетілген
Нарық жағдайын бақылай отырып, бәсеке жағдай жасау мен
Бәсеке көптеген фирмалардың жаңа салаға кіруіне, сонымен бірге
1.3 Бәсекеге қабілеттіліктің экономикалық мәні
Ұлттық экономикадағы нақты саланың дамуын қамтамасыз етуде, отандық
Еліміздің табиғи, экономикалық, ұлттық ерекшеліктеріне сай иелігіміздегі кұндылықтарды
Сонымен қатар, тұтыну нарығындағы өскелең талаптар да отандық
Бәсекеге қабілеттілік дегеніміз — кез-келген экономикалық объектілерге тән
М. Эрлих және Дж. Хайн пікірлері бойынша бәсеке
«Бәсеке қабілеттілік» түсінігі XX ғасырдың 70 жылдарында Батыста
Бәсекеге қабілеттілік — өнеркәсіптік өнімнің құндық және сапалық
Өнімнің бәсекеге қабілеттілігі — тауарлардың тұтынушы қажеттілігін жоғары
Өнімнің бәсекеге қабілеттілігінің сипаттамалары қандай? Оның негізгі кұрауыштарын
А. Негізгі құрауышы
В.Екінші құрауышы өнімді сату мен сервисімен байланысты. Тұтынушы
С. Үшінші құрауыш бұл тұтынушыға, субъективті фактор
Кәсіпорын өнімінің Бәсекеге қабілеттілігін модельдеудің мақсаты бәкелес кәсіпорынның
Өнімнің бәсекеге қабілеттілігінің қалыптасуының механизмі
Кәсіпорын өнімінің бәсекеге қабілеттілігі белгілі бір фактордардың ықпалымен
• Баға;
• Сапалық;
• Жаңалық;
• Жарнама;
• Пайдалану сенімділігі;
• Көркемдеу, мәнерлеу;
• Буып-түю, т. б.
Кең мағынады бәсекеге қабілеттілік бұл - күрделі нарықтық
Өнімнің бәсекеге қабілеттілігін оны баска өніммен салыстырғанда ғана
Өнімнің бәсекеге қабілеттілік мәселесі қазіргі жағдайдағы әлемде
Cондықтан, бәсекеге қабілеттілік тұтынушы үшін қызуғышылық туғызатын (берілгеп
Өнімнің бәсекеге қабілеттілігінің зерттелуі оның өмірлік циклының фазаларына
Тауар өндіруші өзінің нақты бәсекелестерін, олардың мүмкіндіктерін, артықшылықтары
Бәсекелестіктің салалық деңгейдегі қозғаушы күштерін зерттеу нарықық экономика
Нарыққа жаңа бәсекелестердің енуі барысында белгілі бір тосқауылдар
• өндіріс қажеттіліктерінің үнемделуі;
•өнімнің жіктелуі мен сатып алушылардың да сол кезендегі
• тарату каналдарының салыстырмалы жетіспеушілігі;
• саладағы артықшылықтардың болуымен белгіленетін тосқауылдар.
Нарықта әрекет етуші компаниялар арасында бәсекелестіктің қарқандылығы мынандай
• бәсекелестердің сан жағынан көп болуы және олардың
• саланың салыстырмалы баяу өсуі;
•үстеме шығындар немесе тауарлы-материалдық қорлар құны түріндегі тұракты
•дифференциацияның жоқтығы (тиісінше - конверсия шығындары);
• қуаттардың секірмелі өсімі;
• жоғары деңгейге шығу тосқауылдары.
Бәсеке сипаттамалары және оларды анықтайтын факторларды шартты түрде
Өнімді нарыққа шығару — өте жауапты кезең. Жаңа
Тауардың өмірлік циклының өсу этапында ғана өндіріс, маркетинг
Бөлімді аяқтай отырып, айта кететін жайт, бәсекелік күресте
2 Қазақстанның әлемнің бәсекеге қабілетті елу елдің
2.1 Қазақстан экономикасында бәсекенiң қалыптасуы мен дамуы
Экономика ұлттың дамуының басты басымдығы, ал экономикалық өсiмнiң
Экономика халықтың дамуының басты басымдығы, ал экономикалық өсiмнiң
2004 жылғы Елбасымыздың “Бәсекеге қабiлеттi Қазақстан үшiн, бәсекеге
Қазақстанның экономикалық потенциялын өзге де шетелдермен салыстырсақ
Отандық өнеркәсiп кәсiпорындарының сыртқы және iшкi инвестицияларға мұқтаждығы,
Елiмiздiң өтпелi экономика кезiңдегi жекешелендiру мен мемлекет иелiгiнен
Отандық кәсiпорындардағы өндiрiс құрал –жабдықтарының табиғи және моралдық
Жаңа техника мен технологияны, шикiзат пен комплект бұйымдарын
Өнеркәсiп салалары арасындағы салааралық, салаiшiлiк компаниялар мен
Өндiрiстiк инфрақұрылымның жетiлмеуi, сонымен бiрге, өнеркәсiпте қызмет көрсетушi
Жалпы ұлттық өнеркәсiптердi және ауыл шаруашылығының бәсеке қабiлеттiлiгiн
Мiне осы мәселелердi шешiп, дамудың тиiмдi жолы болып
Бiрiншiсi - әр елдiң iшкi тұрақтылық деңгейi.
Екiншi – мемлекеттiк басқару жүйесiнiң тиiмдiлiгi, яғни мемлекет
Үшiншi – бизнестiң тиiмдiлiгi, басқаша айтқанда ел iшiндегi
Төртiншi – инфрақұрылым, немесе ұлттық экономика салаларында қолданылып
2.2 Экономиканың бәсекеге қабілеттілігінің мәні және факторлары
Ендi осы бәсекелiк ортаның дамуының негiзгi факторларының Қазақстан
Бiрiншi фактор, яғни экономиканың тұрақтылығы елiмiзде жақсы деп
Екiншi фактор, экономиканы мемлекеттiк басқару жүйесiнiң және ондағы
Үшiншi фактор, ел iшiндегi кәсiорындардың жаңашылдыққа үзбей
Төртiншi фактор жоғарыдағы аталған үш факторлар негiзiнде және
Сондықтан да Президенттiң 2004 жылы 19 наурызындағы Қазақстан
Бүгiнгi таңда Қазақстан Республикасының экономикасына өте қажеттi
-Ұлттық экономиканың бәсекеге қабiлетiн жоғарлатуды мемлекет өз қызметi
-Отандық өнеркәсiптердiң арасында өзара бәсекелестiктi дамытып, олардың әлемдiк
-Өнеркәсiп салаларында фирмааралық кооперациялар құру;
-Әр түрлi дамыған елдердiң компанияларының стратегиялық альянстарына кiруге
-Ғылыми-өндiрiстiк ресурстарды шоғырландыру арқылы шағын ғылыми-техникалық кластерлер құру,
-ҒЗТКЖ-ның әр түрлi субъектiлерi арасындағы қауымдастықты ұйымдастыру;
-Тозығы жеткен құрал-жабдықтарды жаңарту үшiн несие жүйесiн және
-Бүкiләлемдiк Сауда Ұйымына кiру үшiн өнеркәсiптiң жоспарын құру,
-Қабылданған 2003-2015 жылдарға арналған Индустриялық-инновация-лық стратегияны саналы түрде
Қорыта келе, осы Жолдау бiздердi бәсекеге қабiлеттi экономика
Қазақстан Республикасында рыноктық экономикада қандай-да болмасын монополиялық әрекеттердi
Бiзге белгiлi табиғи монополияның туындауы бұл бiр салаға
Сондықтан монополияларды мемлекет немесе билiк органдары әр түрлi
Монополиялы рынокты бәсекелестiк рынокқа алмастыру;
Монополия жағдайын реттеу;
Жеке меншiк монополияларды мемлекеттiк кәсiпорындарға айналдыру;
Монополистерге ешқандай әсер етпеу.
Осы монополияны реттеу саясаттарының iшiнде мемлекеттiң табиғи монополияны
“Монополия жағдайын реттеу” саясатын мемлекет монополистердiң тауарларына баға
Бағаны шектi шығындар арқылы реттеу жүйесi өзiнiң қызмет
Сондықтан мемлекет бұл мәселенi шешу үшiн монополистiң шеккен
Бiздiң мемлекетiмiзде табиғи монополияларды реутеу саясаттары елiмiз үшiн
2.3 Қазақстан экономикасының бәсекеге қабілеттілігін көтеру жағдайы
Экономикалық құқықтық және әлеуметтік-саяси реформалар кейде қаншалықты қиын
Қазақстан жауапты тандау жасады және бәсекелестікке, меншіктің әрқилы
Біздің еліміз әлемдік темір рудасы қорының шамамен 8
Біздің республиканың міндетіне үлкен бөлігі тасып әкетілетін табиғи
Біздің өнеркәсіп жоғары қосымша құны бар өнімдерді жеткілікті
Нарық экономикасына көшу мынадай компоненттердің: сұраныс пен ұсыныстың;
Елдің экономикалық қауіпсіздігін анықтайтын экономиканың стратегиялық маңызды секторларына
Экономикалық реформалар ЖІӨ құрлымында жақсы байқалды. Мәселен, 1991-ден
Жалпы 2008-2010 жылдары жалпы ішкі өнімнің өсу мөлшері
2010 жылдың қаңтар-желтоқсанында жалпы ішкі өнімнің көлемі ағымдағы
Еліміздің экономикалық даму моделінің дұрыстығын дәлелдейді. Мұны нақты
Мемлекеттін таяудағы он жылдыққа арналған стратегиялық міндеттерінде табиғи
2010 жылдын өнеркәсіп өндірісінің көлемі қолданыстағы бағамен 5124,1
Экономикалық жүйенің қалыптасу кезеніңде инвестициялық саясат басым сипатқа
Қорытындысында қазіргі сәтте жан басына шаққандағы игерілген тікелей
Алғашқы кезде шетелдік инвестицияларды тарту мәселесі Батыстың іскер
Инвесторлардың мұнай- газ саласына белсене келуі осыдан басталды.
кесте—2006-2010 жылдар бойынша нвестициялр көлемі динамикасы
2006 2007 2008 2009 2010
Финанстық емес активтер инвестициясы, млн. тг. 1158148 1307249
Негізгі капиталға инвестициялар млн.тг. 943398 1099986 1327864 1530628
2010 ж. Қаңтар желтоқсанда негізгі капиталға жұмсалған инвестиция-лардың
Соңғы 30 жылда қоры 10 миллиард барль деп
Бүгінде мемлекеттік бюджеттің ширегі ғана мұнай табыстарының есебінен
Тікелей инвестициялар қара және түсті металлургияның тиімділігін көтерді.
Казхром мен Қазалюминий 537,2 млн. доллар мөлшеріндегі инвестициялардың
Қоғам айқын мақсаттар мен оларға қол жеткізу жолдары
Бұл процес Қазақстан кезекті сынаққа— 1997-1998 жылдарғы азиялық
Қазақстан ТМД елдерінің арасынан бірінші болып тұрақты әлеуметтік-экономикалық
Нарыққа берік бағдарланған фермерлер табы пайда болды. «Астық
Қазақстан экономикасы мемлекеттік бюджет пен ірі кәсіпорындарды қаржылай
Осылайша импорттық тауарлар үшін, шетелдік инвесторлар үшін қызықтырғыш
Жаңа материалды игеруде «Казатомпром» кәсіп орындары көшбасшы болып
Кесте 2 - Сауда-саттықтың негізгі көрсеткіштері
2006 2007 2008 2009 2010
Бөлшек сауда ауқымы, млн.тг. 719 550 826 325
Сауданың мемлекеттік секторы 336 406 411 370 370
Мемлекеттік емес сектор 719 214 825 919 968
Көтерме сауда айналымы млн. тг 926 327 111
Есепті кезеңде бөлшек сауда тауар айналымының көлемі
Кесте 3- Қазақстан Республикасының сыртқы сауда айналымы
(млн. АҚШ доллоры)
2006 2007 2008 2009 2010
Барлық сауда айналымы 15085,1 16254,3 213335,4 32877,5 45201,5
Экспорт 8639,1 9670,3 12926,7 20096,2 27849,0
Импорт 6446,0 6584,0 8408,7 12781,3 17352,5
ТМД елдерінің сауда айналымы 5954,1 5237,5 6912,8 10215,1
Экспорт 2644,6 2194,3 2980,5 4097,2 4066,8
Импорт 3309,5 3043,2 3932,3 6117,9 8133,9
Өзге мемлекеттер сауда айналымы 9131,0 11016,8 14422,6 22662,4
Экспорт 5994,5 7476,0 9946,2 15999,0 23782,2
Импорт 3136,5 3540,8 4476,4 6663,4 9218,6
2010 жылы Қазақстанның сыртқы сауда айналымы 45201,5 млн
Кесте 4 - Қазақстан Республикасында негізгі экспортқа шығарылатын
2006 2007 2008 2009
Мұнай және газ конденсаты 4254,8 5027,9 7012,5 11417,1
Көмір 232,2 172,4 249,7 266,8
Мұнай өнімдері 129,9 119,3 252,5 420,7
Табиғи газ 79,1 215,3 228,9 495,8
Мыс, мыс ерітпелері 604,7 577,7 616,5 1011,1
Қорғасын 56,2 53,2 46,8 83,4
Хлопок 83,3 105,3 140,3 170,9
Бидай 321,1 325,1 522,6 389,6
Ет және ет өнімдері 5,1 1,1 0,7 0,4
Жүн 5,0 4,7 4,8 5,4
Кесте 5- Қазақстан Республикасына кіргізілетін импорт тауарларының
2006 2007 2008 2009
Шәй 25,9 25,9 31,2 44,1
Өсімдік майы, маргарин 54,5 61,5 44,8 42,1
Қант 123,0 99,2 132,2 153,0
Кондитерлік тағамдар 66,9 74,6 98,3 145,3
Алкагольді ішімдіктер 16,2 21,9 31,3 59,9
Көмір 4,7 5,1 10,2 19,9
Газ және мұнай 232,2 230,6 259,4 510,9
Мұнай өнімдері 290,9 185,5 270,5 511,0
Электроэнергия 43,0 28,5 42,6 70,4
Химия өндірісі 907,0 983,6 1272,4 1632,6
Көлік, барлығы 1852,2 1881,7 2152,5 3421,9
Женіл автомобильдер 225,5 228,7 347,7 549,7
Ауыр автомобиьдер 70,9 82,0 104,2 274,8
Қазақстанда жоғары сапалы болат пен арнаулы қорытпалардың қуатты
2.4 Қазақстанның Бүкіләлемдік сауда ұйымына кіру жолындағы бағыттары
Қазақстан экономикалық жаңару мен халықаралық нарықтарда бәсекеге қабілетілігін
Қазақстанның дүниежүзілік экономикалық кеңістікке интеграция-лану процесі өте маңызды
Бүкіләлемдік сауда ұйымы 1995 жылы Мароккодағы Маракеш келісімі
Қазақстан бұл ұйымға кіру туралы 1996 жылы ресми
Осынау ірі сауда ұйымының негізгі функциялары мыналарды қамтиды:
БСҰ-ның бір мүшесіне жасалған жағдайлар немесе концессиялар осы
Көп жақты сауда жүйесін орнатудың басты принцептері: [18]
Дискриминациясыз сауда — яғни мемлекеттер қандайда бір мемлекеттің
Халықаралық сауданың либеризациясын ұйымдастыру,— яғни халықаралық сауда жолындағы
Импортты шектеу шараларын қолдану тек БСҰ-ережелеріне сәйкес
Сауда саясатының болжамдылығы— яғни сауда саясатын белгіленген
Бәсекелестікпен әрекеттену— мемлекеттердің әділетсіз сауцда әдістерінен бас
Қазақстан БСҰ-ға кіру жолында өзіне тиімді жолдарды іздестіруде.
Әрине Қазақстан өз тарапынан көптеген отандық өңдірушілерді қорғауға
Келісім-шарт негізінде, тактикасын анықтай келе Қазақстан мен Ресейдің
Қазақстанның БСҰ кіру нәтижелері банк және сақтандыру қызметі
«БСҰ-ға кіру —Қазақстанның әлемдік экономикадағы интегрциялану жолындағы жүйелі
Мемлекеттің БСҰ-ға кіруі үшін негізгі жағдайлар қазіргі кезде
Тұрақты өсу экономиканың көптеген секторларында байқалады: өнеркәсіпте, ауыл
Бәсекеге қабілетті экономиканы құру әлемдік экономикаға интеграциямен тығыз
Қазақстан үшін бұл міндеттің өзектілігін ел басы 5
Ең біріншіден; Қзақстанның жалпы сауда айналымының 50 пайызы
Екіншіден, Қазақстан заңнамасын БСҰ-дың негізгі келісімдерімен сәйкестеп құрылуы
Үшіншіден, Қазқстанның БСҰ-ға енгеннен кейін отндық өнімдерге деген
Төртіншіден, қызмет нарығына ену мүмкіндігі көптеген экономика секторларын
Бесіншіден, сыртқы сауд режидерінің БСҰ талаптарына сай ету,
ҚОРЫТЫНДЫ
Қазіргі таңда Қазақстанның бәсекелестік дамуы үшін түрлі бағдарламалар
Қазақстан Республикасы үшін бәсеке елдің даму стратегиясында ең
Қазақстан Республикасының бәсеке қабілеттілігінің міндеттерін іске асырудағы ұсыныстар:
1. Экономикалық дамудың негізгі мақсаты болып адам басына
Қазақстан үшін тиімді әрі жобасы бойынша ұқсастау, біздің
2. Өнімді экспортқа жылжытуды қамтамасыз ету үшін өнім
3. Мемлекет азық-түлік қауіпсіздігін қамтамасыз ету, ауыл шаруашылық
Біздің мемлекет табиғи бай ресурстар негізінде көтерілу
ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
Абдикаримова А.Т. Импортозамещение и проблема расширения рынка Республики
Айнабек К.С. Диалектика рыночной экономики.- Астана, 2006
Ақжігіт О. Дүниежүзілік сауда ұйымы // Жас қазақ
Ақбекұлы Д. Қарқын жоғары, сапа жақсы.// Көкшетау-2009, 16
Алшанов Р.Әшімбаева А.Бүкіләлемдік сауда ұйымы және Қазақстан //
Алимбаев А. Методологический подход выбора стратегии развития кластеров.//
Арынов Е.М. Экспортная ориентация национальной экономики Автореферат.- Бишкек
Әділ Б. Бәсеке мақсаты және кластерлер // Ақ
Әзизұлы А. Кластерлер жүйесі қайда апарады// Жас қазақ
Әзизұлы А. Келгенде бәсекеге шықпайды үнім // Жас
Әкімов Р. Алдағы мақсатқа жету біздің ортақ ісіміз
Бегежанов Э.Б. Теоритические аспекты международной конкурентоспо-собности Республики Казахстан.
Бобович И.Н. История экономики.- Москва,2007
Қазақстан Республикасы Президентінің Жолдауы.
Джумагельдиева Т. А. Экономический механизм развития конкуренции в
Донских А. На орбите глобального бизнеса // Казахстанская
Дүние жүзілік сауда Ұйымына кірудің манызы // Көкшетау-2009,25қараша
Ерғалиев Ж. Өнеркәсіп өнімдерін өндіру мен өндеу.//Арқа ажары.-2010,
Жаманкулов Б.С. Импортозамещение в Республики КазахстанВ условиях рыночных
Жамалов А. Дүниежүзілік сауда ұйымы // Алтын Орда-2006,24-30
Жаукина М.А. Влияние конкурентоспособности на устойчивое развитие Казахстанской
Жумашева Г.Ж.Некоторые теоритические аспекты оценки конкурентоспо-собности: Параметры оценки
30