Кіріспе
Бағыт бойынша жүкті жеткізудің басты құралы автомобиль көлігі
Қазіргі кезеңде рудалы емес материалдарды, құрылыс конструкциясын, ағашты,
Осымен қоса, қоймаларға жеткізумен немесе шатыр, қаптау және
Көліктік және тиеу-түсіру жұмыстарындағы еңбек шығынын қысқарту үшін
Алғы шептегі өндірістер мен ұйымдар өндірістік-техникалық жинақтаудың, жүктерді
Материалды-техникалық қамтамасыз етудің мұндай әдісі құрылыс индустриясы өндірісінің,
Аз көлемді және кіші даналы қаптау, бөлу, төбе
Жалпақ және рулонды материалдар объектілерге тікелей оларды қолдану
Сазды кірпіш, керамикалық, шлак бетонды блоктар құрылысқа табанындағы
1 Жүк көтеру механизмінің тағайындалуы, қолданылу аймағы және
Кран деп, үлкен емес арақашықтыққа жүкті горизонтальді орын
Көтергіш крандар мынадай топтарға бөлінеді: консольді , мостылы,
Козловой кранды ашық қоймалар мен тиеу алаңдарындағы, құрылыс
Тағайындалуы бойынша козловой крандар жалпы тағайындалған, құрылыс –
Козловой кран – ең сенімді және ұзақ уақытқа
Козловой крандар жерүсті рельстік жолмен жылжитын екі тірекке
Егер де кранның аралық құрылымы бір жағынан тірек
Көпірдің екі негізгі сызба түрі бар – бірарқалықты
Козловый кран – қатаң тіреуде орналасқан көпір түріндегі
Жалпы козловой кран үшін негізгі механизімдер болып: ілмектің
Кранның негізгі көрсеткіштері болып:
Жүк көтергіш – жүктің ең көп массасы кранмен
Жебенің ұшуы – кранның айналу өсінен ілмекке дейінгі
Жүкті ең биікке көтеру және оны түсіру;
Жүкті көтеру және түсіру жылдамдығы, кранды бұру және
Күштік қондырғының қуаты.
Козловой крандар үшін жүк көтергіш, көтеру биіктігі және
Жүк көтергіш пен атқыштың ұшуы арасындағы байланысты құжатта
Бірінші сан кранның жүк көтергіштігі бойынша топ шамасын
Козловой кран құрылымы арқалық көпiрде негiзделіп, рельс жолы
Кранның бекiтілу орыны әдетте барлық құрылыс алаңында ауданның
Мостылы крандарға қарағанда, сыртқы ұқсастығы байланысты бекiтiлген тіректер
Негiзгi жұмыс құралдары: кранның фермасы, тiректер, жүрiс арбалары,
Жүк таситын арбалар бiр немесе екi, арқандарды жинау
Крандар үлкен маневерностпен, тұрақтылықпен және өтімділікке ие, құрылыстық
2 Жүк көтеру механизмінің полистпаст жүйесінің элементтері мен
Жаппай жүктің асқын жүктемесі үшін электрлі козловой кранның
Полиспаст – иілгіш байланыспен біріктірілген қозғалмалы және қозғалмайтын
- күшпен ұтатын күштік;
- жылдамдықпен ұтатын жылдамдық;
Құрылымы бойынша( барабанға оралатын жіптердің саны бойынша):
- дара немесе қарапайым:
- қабатталған.
Полиспасттың еселігі жүк ілулі тұрған жіптер саны бойынша
Жылдамдық полиспасттары күштікке қарама – қарсы болып келеді.
Жүк көтергіш машиналары – бұл циклден циклге өзгеріп
Жүккөтергіштік машиналарда күштік полиспасттар қолданылады. Жетектік элементтерінің аз
Жүккөтергіш машиналарда қолданылатын арқандар, мүлдем иілгіш денелер болып
Жылдамдық полиспасттардың күштік полиспасттардан ерекшелігі - әдетте гидравликалық
Кесте 1. Жүккөтергіш крандар механизмдерінің жұмыстық тәртіп топтары
Кранның түрі, аталуы және пайдалануы Механизмдердің жұмыс тәртіп
Негізгі көтергіш Көтергіштің қосымшалары Арбашыктың қозғалуы Кранның қозғалуы
1 2 3 4 5 6 7 8
Текелі және жартылай текелі крандар:
монтажды жұмыстар үшін ілгекті
сол жүкті жұмыстар үшін
үзіліссіз пайдаланымдағы грейферлі
сол үзілісті пайдаланымдағы
3
5
6
5
-
-
-
-
3
5
5
4
3
4
5
4
3
5
5
5
-
-
-
-
-
-
6
5
Көтерме механизмін екі еселенген полиспастпен қабылдаймыз (кесте
Кесте 2. Қолданылатын полиспаст еселігі
Қабаттасқан полиспаст Қарапайым полиспласт
Жүккөтергіштік,т Бір полиспасттың еселігі, un Жүккөтергіштік,т Бір полиспасттың
8 дейін
10...16
20...32
40...50 2
2...3
3...4
4...5 1 дейін
1,25...6,3
8...16
20...32 1...2
2...3
3...4
5...6
Қосарланған екі еселенген полистпасты бар көтеру механизмін қабылдаймыз
Барабанға келетін арқандағы күш
(1)
Н
Айналма блоктары болмағандықтан, мына формула бойынша
(2)
,
мұндағы ηбл=0,98.
Арқанға максималды салмақ түсу кезіндегі арқандағы есептік үзілу
Fк = F б *
F = 12386 ·5,5 = 68123 H
3 кестедегі мәліметтерді ескере отыра ІІІ.1.1 кесте бойынша
Кесте 3. Жүккөтергіш машиналарда қолданылатын арқандар
МЕСТ Арқан диаметрі, мм
Крандар үшін Лифтілер үшін Тальдар үшін
2688-80
3069-80
3077-80
3079-80
7665-80
7668-80
7670-60 8,3 - 42
-
-
35 - 62
8,1- 45
18 - 46,5
8,3 - 34 -
-
11,25 - 25,4
-
11,25 - 25,5
-
- 4,1 - 1,5
3,7 - 5,9
-
-
8,1 - 16
-
-
Жүкті арқан (Ж), бірінші маркалы (1), жабынсыз сымнан
Арқан – 11,5 – Ж – 1 –
Арқанның беріктік қорының нақты коэффициенті
kф = F / F б
Орташа сызық бойынша оралған болат арқанның талап етіліп
3 Жүк көтеру механизмінің жетегінің параметрлерін есептеу және
Болат арқанның орташа түзуіндегі блок және атанақтың қажет
,
D = 11,5 * 20 = 230 мм.
ІІІ 2.3 кесте бойынша жүккөтергіштігі 5 т, диаметрі
Бір полистпасттан барабанға оралатын арқан ұзындығы, мұндағы z1
(6)
м
Бір полистпасттан арқанды орау үшін барабанның жұмыс ұзындығы,
(7)
м
Ілмекті құрсамадағы блоктардың жылғамаларының тең қашықтықтағы барабанның оң
(8)
L = 2Lб + l = 2 ·
Құйып жасалған шойын барабан қабырғасының минималды қалыңдығы
,
δmin = 0,02·0,289 + 0,006…0,01 = 0,012…0,016 м
мұндағы
,
Dб = D – d = 0,3 –
δ = 14 мм қабылдаймыз. Барабан материалы ретінде
(11)
Қозғалтқыштың статикалық қуаттылығы мынаған тең, мұндағы η =
(12)
кВт
(12) формуладағы нұсқауларды есепке ала отырып, ІІІ 3.5
Барабанның айналу жиілігі, мұндағы Dрасч = D =
(13)
мин-1
Жетектің беріліс саны
(14)
Редуктордың есептік қуаты, мұндағы kp = 1 және
(15)
кВт
ІІІ 4.2 кесте бойынша беріліс саны және қуаты
4 Номиналды жүккөтергіштігі кезінде іске қосу мерзіміндегі жүк
Барабанға екі тармақталған арқан байланған кезде, қозғалтқыш білігіндегі
(16)
Н·м
мұнда Ғб - жүккөтергіш арқанның күші, Н;
- көтергіш жүкшығырдағы барабан диаметрі, м;
u- механизм жетекшесінің жалпы беріліс саны;
- атанақтың, механизмнің және барабан жетегінің ПӘК-і.
Кесте 4. РЦ-150А және КЦ бәсеңдеткіштерінің kр коэффициенттерінің
Жүктеме түрі Бәсеңдеткіштің жұмыс тәртібі
Үзіліссіз,тәуліктегі жұмыс ұз-ғы,сағ Орташа Жеңіл және үзіліссіз; тәулікте
24 8 3
Тыныш
Орташа бұдырлар
Қатты бұдырлар 1,25
1,5
2,0 1,0
1,25
1,75 0,8
1,0
1,5 0,7
0,8
1,25 0,6
0,7
1,2
Муфта арқылы берілетін номиналды момент статикалық кедергі моментімен
Қозғалтқыштың біліктегі номиналды моменті мына формула бойынша анықталады
,
мұнда Тс - қозғалтқыш білігіндегі механизм қозғалысының статикалық
n - қозғалтқыш білігінің айналу жиілігі, мин
Қозғалтқыш білігіндегі номиналды момент
(18)
Н·м
Біріктіруші муфтаны таңдау үшін есептік момент
(19)
мұнда - жалғастырғышпен берілетін номиналды моменті;
k1 – механизмнің жауапкершілік дәрежесін ескеретін коэффициент;
k2 – механизмнің жұмыс тәртібін ескеретін коэффициент
Н·м
Кесте 5. k1 және k2 коэффициенттерінің мағынасы
Механизм атауы K1 K2
Көтеру 1,3
1,2
ІІІ 5.9 кестеге сүйене отырып айналдыру моменті бойынша
Муфтаның инерция моменті Iм = 0,125 кг·м2. Қозғалтқыш
Қозғалтқыштың орташа іске қосу моменті, мұндағы ψmin =
(20)
Н·м,
мұндағы
мұнда - электроқозғалтқыштың жіберу моментінің
- электроқозғалтқыштың жіберу моментінің ең аз еселілігі;
- қозғалтқыштың ең үлкен жіберу моменті, Н*м;
- қозғалтқыштың номиналды моменті, Н*м.
Жүк көтеру кезіндегі іске қосу уақыты
(21)
с
Барабанның нақты айналу жиілігі мына формуламен анықталады
(22)
мин-1
Жүк көтеру кезіндегі нақты жылдамдық
(23)
м/с
Бұл жылдамдық жақын мәндегі 0,2 м/с стандарттық қатарындағы
Түсіру кезіндегі іске қосу уақыты
(24)
c
Іске қосу кезіндегі үдеуі
,
м/с
t мен a алынған мәндері 6 және 7
Кесте 6. Кран қозғалысының және көтергіш механизмнің тежеуі
Механизмнің аталуы Уақыт,с
Жіберу тежеу
Жүктің жүк көтерген кездегі жылдамдықтағы көтергіш механизмі:
Кем дегенде 0,2 м/с
Көп дегенде 0,2м/с
Қозғалу механизмі:
Кранның
Арбашықтың
1..2
1..2
5...8
1,5...5
1,0
1,5
Кесте 7. Көтеру механизмінің ең үлкен жіберілетін үдеулері
Кранның аталуы [a] м/с
Монтажды крандары
Сұйық металдарды көтеруге арналған крандар
Машина құрылысты зауыттардың крандары
Грейферлі крандар
Массалы себілетін жүктерді жүктейтін крандар 0,1
0,1...0,2
0,2
0,8
0,6...0,8
5 Әр түрлі жүккөтергіштігі бойынша көтеру және түсіру
Салынған тәжірибе негізінде крандарды пайдалану жүккөтергіштігі бойынша ортақ
Жүккөтергіштік механизмінің пайдалану коэффициенті
– жүк көтеру механизмі үшін
(26)
график арқылы қарау (2 сурет)
2 сурет. Көтеру механизмінің
орташаланған сызбасы.
Жүк көтеру кезіндегі барабандағы арқанның тартылуы
(27)
Н
Н
Н
Н
Жүк көтеру кезіндегі моменті
(28)
Н·м
Н·м
Н·м
Н·м
Көтеру кезіндегі іске қосу уақыты
(29)
с
с
с
с
Жүк түсіру кезіндегі барабандағы арқанның тартылуы
(30)
Н
Н
Н
Н
Жүк түсіру кезіндегі моменті
(31)
Н·м
Н·м
Н·м
Н·м
Түсіру кезіндегі іске қосу уақыты
(32)
c
c
c
c
Кесте 8. Қозғалтқышты дамыту және оның іске қосу
Көрсеткіштер атаулары
Белгіленуі
Өлшемі
Жүкті көтеру массасы кезіндегі есептеу нәтижесі, кг
5000 2500 1000 250
ПӘК (2 суретке қарау) η – 0,85
0,8 0,65
0,5
Жүк көтеру кезіндегі барабандағы арқанның тартылуы (27)
619
Жүк көтеру кезіндегі моменті (28)
Көтеру кезіндегі іске қосу уақыты (29)
Жүк түсіру кезіндегі барабандағы арқанның тартылуы (30) Fопс
6070 2428 607
Жүк түсіру кезіндегі моменті (31) Топс Н ·
30,8 12,3 3,08
Түсіру кезіндегі іске қосу уақыты (32)
0,11 0,13 0,14
8 кестеде жүкті түсіру кезіндегі артық момент –
8 кестеде есептеу нәтижелері келтірілген.
6 Көтеру механизмінің электрқозғалтқышын таңдалуын дұрыс тексеру
Жүк көтеру кезіндегі номиналды биіктігі Н = 8
Онда орнатылған қозғалыс уақыты
(33)
с
Механизмнің жұмыс айналымындағы жүкті көтеру және түсіру кезіндегі
с. (34)
Жалпы айналым кезіндегі қозғалтқышты қосу уақыты
с
Орташа квадратталған момент
(36)
Н·м
мұнда - механизмнің әртүрлі жұмыс айналымында
- берілген жүктеме кезіндегі қозғалыстың статикалық момент кедергісінің
- айналымдағы электроқозғалтқыштың қосылуының жалпы уақыты,с.
Қозғалтқыштың орташа квадратталған қуаты
(37)
кВт
Сондықтан, шарт сақталады (3,49 < 9).
(38)
7 Жүк көтеру механизмінің жетегін таңдау
Механизмді тежеу кезінде қозғалтқыш білігіндегі статикалық кедергі моменті
(39)
Н·м
Гостехнадзор нормалау қажеттілігі бойынша тежеуіш арқылы дамыту моменті,
ІІІ 5.11 кесте бойынша тежеуіш моменті 160 Н·м,
Талап етілген Тт = 91,14 Н·м тежеуіш моментін
(40) формула бойынша жүкті түсіру кезіндегі тежелу уақытын
(40)
с
Кесте 9. Жүк көтеру механизмінің тежеу жолының ең
Механизмнің жұмыс тәртібі Тежеу жолының ұзындығы, S,м
Жеңіл
Орташа
Ауыр V/2
V/1,7
V/1,3
9 кесте бойынша жеңіл жұмыс режимі үшін жүк
(41)
м
Тежеуіш уақыты ұйғарымы бойынша, егер жүк көтеру және
(42)
с
Тежеуіш кезіндегі баяулату
(43)
м/с
Кесте 10. Көтеру механизмінің ең үлкен жіберілетін үдеулері
Кранның аталуы [a] м/с
Монтажды крандары
Сұйық және қыздырылған металлды көтеру үшін арналған крандар
Машина құрылысты зауыттардың крандары
Грейферлі крандар
Массалы себілетін жүктерді жүктейтін крандар 0,1
0,1...0,2
0,2
0,8
0,6...0,8
10 кестедегі мәліметтермен сәйкес келеді.
10 кесте бойынша осы козловой кран сұйық және
8 Жүкті көтеру механизіміне арналған қауіпсіздік құралдарының тағайындалуы,
Жүк көтергiш крандар қауiпсiз жұмысты қамтамасыз етулерi үшiн
Жүккөтергіш крандарды пайдаланудағы қауіпсіздік ережелеріне сәйкес кез келген
Қауіпсіздік құралдары мен құрылғыларына қойылатын негізгі талаптар, олар:
- құралдың жұмыс кезіндегі беріктігі, сенімділігі және
- жөңдеудің және реттеудің қарапайымдылығы;
- массасы мен габаритінің үлкен еместігі;
- автоматты түрде сөндірілуі, сонан соң кранның
- кранның жүктемесінің немесе жұмыс тәртібінің, орналасуының
- әр түрлі құрылымды крандарда құралдарды қолдану
Қазіргі заманғы жебелі, көпірлі, козловой, мұнаралы және автомобильді
Крандар бойынша ережелерде жүккөтергіш крандарда қауіпсіз пайдалануды қамтамасыз
Әрекет принципі бойынша қауіпсіздік құрылғылары қорғағыштарға – шектеуіштер,
Крандардың негізгі қауіпсіздік құрылғылары қауіпті жүктеме тудырылған кезде
Альфа - М козловой кран жүккөтергіш шектегіші
Альфа - М шекті жүктеме шектегіші ПБ
Құрал:
- құралдың беттік панеліне идентификациялық және басқару
- сандық және жарықдиодты индикация жағдайын және кранның
- жарықтық және дыбыстық дабылдағышты қосуды;
- дербес компьютерде санау құралы мен өңдеу бағдарламасы
- негізгі құрылғылардың түзегіштігін тексеруді қамтамасыз етеді.
Ауыспалы токтың номиналды қоректену кернеуі – 220 немесе
Қоректендіру кернеуінің тербелісі – плюс 10
Кажет етілетін қуат - 20 Вт –
Жұмыс температурасының диапазоны – минус 40 –
Сақтау және тасымалдау температурасы – минус 50 -
Плюс 25 °С температурада ауадағы ылғалдылық - 100
1000 сағатта істен шықпаушылық ықтималдығы – 0,96
Орташа қызмет көрсету уақыты – 10 жыл.
Жүккөтергіштікті шектегіш деп сақтағыш құрылымы бар, кранның мүмкiн
Кранның жүккөтергіштігін нұсқаушы - бұл жебе тәрiздi кранның
Шкаланы кранның жебесiнде болттармен, ал меңзерді топсалы қатты
Кранның көлбеу бұрышын көрсететiн құрал – көлбеу бұрышының
Жебе тәрiздi жүк көтергiш крандарында екi түрлі
Құралдың екінші түрi сұйық және сұйықтың еркiн бетiнiң
Кранның көлбеу бұрышының сұйық нұсқағыштары кран жұмыскерінің кабиналарында
Кранның көлбеу бұрышының сұйық нұсқағышы қораптан, қақпақтан, шкаладан,
Қораптартар, шкаламен аралық кеңiстiкке және iшiне қарай, әуе
4 сурет. Ұшып шығуды шектеушi: 1-иінтірек жетегі; 2
Ұшып шығудың шектеушiлерi ұшып шығу тетiктiң автоматты ажыратуы
Ұшып шығуды шектеушi екi шеткi сөндiргiштер iшiнде орнатылатын
Жүк көтеру мүшесін көтеру кезіндегі биiктiк шектеушiсi, жүк
5 сурет. Iлмектiң көтеру биiктiктігін шектеушi: 1-шеткi сөндiргiш;
Жүк қармағыш органның көтеруiн тетiктiң шеткi сөндiргiшi және
Жүк қармағыш мүшесінің көтеру биiктiгін шектеушiсi шеткi сөндiргiштен,
Егер кранның жүк қармағыш мүшесі шеткi сөндiргiштiң жүгiн
Айналмалы кранның бiр бөлiгiнiң бұрылысын шектеушiсi, бiр жаққа
Кранының қойылған жағдайда қозғалатын бөліктеріне өту кезінде
6 сурет. Айналмалы кранның бiр бөлiгiнiң бұрылысын шектеушiсi:
1-шеткi сөндiргiш; 2 - кронштейн; 3 - тiректі
Шеткi сөндiргiштер керi бағыттағы қозғалыстың мүмкiндiгiн қамтамасыз етiп,
7 сурет. Шеткi сөндiргiш: 1 - қорап; 2
Құрылымдар және жүк көтергiш крандарды қауiпсiз пайдаланудың ережелерiне
Анемометрлер жұмыс iстегенде жебе тәрiздi кранның желiсі жылдамдығының
Жүк көтергіш крандарында жылдамдық датчигынан, найзағай қабылдағыштан тұратын
Датчик және пульт арнайы қалқаланған кабельмен тұйықталған болып
8 сурет. Анемометр
Сигналдық шамдар әртүрлi түстi болады - жасыл, сары
Сигнализатор жарық сигнализациясының қосылу кезінде кранның көлбеу шаманың
Сигнализатор сигнализацияның панелiнен, жоғары жиiлiктi генератордың маятнигінен тұратын
Жоғары жиiлiктi генератор датчигі катушкамен бұрылатын рамада, маятниктiң
Қорытынды
Көліктік және тиеу-түсіру жұмыстарындағы еңбек шығынын қысқарту үшін
Алғы шептегі өндірістер мен ұйымдар өндірістік-техникалық жинақтаудың, жүктерді
Материалды-техникалық қамтамасыз етудің мұндай әдісі құрылыс индустриясы өндірісінің,
Осы курстық жұмыста жүк көтеру механизмінің тағайындалуы, қолданылу
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі
1. Кузьмин А.В., Марон Ф.Л. «Справочник по расчетам
2. Александров М.П. Подъемно – транспортные машины. –
3. Александров М.П. Тормоза подъемно – транспортных машин.
4. Краузе Г.Е., Крутилин Н.Д., Сыцко С.А. Редукторы.
5. Парницкий А.Б., Шабашов А.П., Лысяков А.Г. Мостовые
6. Поляков В.С., Барабаш И.Д., Ряховский О.А. Справочник
7. Правила устройства и безопасной эксплуатации грузоподъемных кранов.
8. Расчеты грузоподъемных и транспортирующих машин / Ф.К.Иванченко
9. Расчеты крановых механизмов и их деталей. ВНИИПТмаш.
10. Редукторы, муфты, тормоза: Каталог. 1 – 12
11. Рудненко Н.Ф., Александров М.П., Лысяков А.Г. Курсовые
29