Жоспар:
1. Кіріспе
2. Негізгі бөлім
Абай Құнанбайұлының өмірбаяны
Абай шығармашылығының рухани болмысы
Ақынның қоғамдық құрылымға көзқарасы
Абай философиясы
4. Қорытынды
5. Пайдаланылған әдебиеттер тізімі
Кіріспе
Абайдың шығармашылығында философиялық, этикалық, танымдық және әзіл-сықақ, кеңес беру
Ұлы ақынның өмірінің соңында жазылған 45 қара сөзі мен
Абай Құнанбайұлы
(1845-1904)
Жүрегіңнің түбіне терең бойла,
Мен бір жұмбақ адаммын, оны да ойла.
Ұлы ақын, ағартушы, қазақтың жазба әдебиетінің және әдеби тілінің
...Кедейдің өзі жүрер малды бағып,
Отыруға отын жоқ үзбей жағып.
Тоңған иін жылытып, тонын илеп,
Шекпен тігер қатыны бүрсең қағып.
Қар жауса да тоңбайды бай баласы,
Үй жылы, киіз тұтқан айналасы.
Бай ұлына жалшы ұлы жалынышты,
Ағып жүріп ойнатар көздің жасы.
- дейді.
Данышпан ойшыл, өз заманынан озық туған ғұлама ХІХ ғасырдың
Абайдың шығармашылығында философиялық, этикалық, танымдық және әзіл-сықақ, кеңес беру
Абай сынды бүкіл әлемдік ауқымдағы ақыл-ой алыбының тарих
Исламның қазак даласындағы жетістіктері мен ңығаюына орай жаңа заманға
Соңғы уакытта бұл мәселені ереңдей оқып-білуге ұмтылыс байқалуда. М.
Араб мәдениеті, арабтық-мұсылмандық Шығыс — бұл Әл-Фараби мен Абай
сұлулық пен бақытқа адамның жетуі...» . Атап айтсақ, Абайдың
Әл-Фараби мен Абайдың жердің жаратылуы туралы ойлары, космониялық және
Абай Шығыстын, ұлы ақындары Фирдоуси, Низами, Хафиз, Жами, Сағди,
Абайдың Семейге жер аударылған саяси тұтқындарын достығы және олардың
әнінде қазақта ақындық өнер ондай құрметке ие болмаса, оған
--Абайдың рухани әлемі — ерекше бір тылсым дүние, ал
...Өлсе өлер табиғат, адам өлмес, Ол бірақ қайтып келіп,
Өйткені, адам мәселесі, оның дүниемен қатынасы, адамның өмірі мен
Абай адам табиғатын этикалық түрғыда қарай отырып, оның тұтас
...Жүрегіңнің түбіне терен, бойла,
Meн бір жұмбақ адаммың ойы да ойла,
Соқтықпалы, соқпақсыз жерде өстім,
Мыңмен жалғыз алыстым, кінә қойма!
Абай адамды жаратушының қаһарынан қаймыққаннан емес, өзінің арының, ұятының,
Абайдың этикалық тұжырымдамасында «еңбек» деп аталатын ұғым ерекше орын
Абай адамның жан дүниесінің үнемі өзгеріс, дамуда болатындығын дұрыс
Шығыстың өзге ұлы ойшылдары сияқты Абай да қоғамның жақсарын,
Данышпан ақынның этикалық мұраты оның эстетикалық мұратымен тығыз байланысты.
Абай әдеміліктің ұлттық түсінігі мен түбірінен жаңа эстетикалық принципін
...Іші алтын, сырты күміс сөз жақсысын
Қазақтың келістірер қай баласы?
Абай нақтылы шындықты әсемдіктің тұлғасы ретінде ұғынады. Оның эстетикалық
Абайдың жанына жақын идеяларының бірі — адамды табиғатпен жақындастыру
Абай үшін табиғат әманда нақтылы да, ғажайып, ол адаммен,
Абай тәрбие адамға әсер етіп, оған кісілікті қалып-тастырады деп
Абай күллі дүние ылғи өзгереді, дамиды деп білген. Ақының
Дүние үлкен кел, Заман соққан жел
Кезекпенен көрінер,—
деп толғанса, бір уақытта «Дүниеде ешнәрседе баян жоқ екені
Қорытынды
Абайдың күллі шығармасы мен дүниетанымының өн бойында өрнектің арқауындай
Ақынның білімді елге кеңінен таратып, надандықпен рухани тозғандықпен күресуі
Әдебиеттер тізімі:
Қ.Ш. Мұхамеджан. Философия. Семинар сабақтарға және өзіндік жұмысқа әдістемелік
Философия науки: учебное пособие А.И Липкна — Москва: Эксмо
Философия : Жоғарғы оқу орынарындары студенттеріне арналған
Философиялық сөздік. --/ Редокл:Р.Н. Нұрғалиев, Ғ.Ғ. Ақмамбетов ж.б. –Алматы,
Поппер К. Логика и рост научного знания. Москва—1981—468стр
Байсенов Қ.Ш. Философия тарихы: Оқулық.-Шымкент, 2005—452б.
20