ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТІРЛІГІ
ӘЛ – ФАРАБИ АТЫНДАҒЫ ҚАЗАҚ ҰЛТТЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ
Экономика және бизнес кафедрасы
Қаржы кафедрасы
КУРСТЫҚ ЖҰМЫС
Тақырыбы: Мемлекеттік бюджеттің экономикалық мәні мен рөлі
Алматы 2006
Мазмұны
Кіріспе.......................................................................................................................3
1МЕМЛЕКЕТТІК БЮДЖЕТ ТУРАЛЫ ЖАЛПЫ ТҮСІНІК..............................4
1.1Мемлекеттік бюджеттің экономикалық мәні мен рөлі.........................4
1.2. Бюджет жүйесі және бюджет құрылысы .............................................8
1.3 Бюджет процесін ұйымдастыру......................................…..................15
2 МЕМЛЕКЕТТІК БЮДЖЕТТІҢ КІРІСТЕРІ МЕН ШЫҒЫСТАРЫНЫҢ
2.1. Мемлекеттік бюджеттің кірістері мен шығыстары.............................21
2.2 Мемлекеттік баждар.............................................................................29
2.3 Бюджет балансы. Бюджет тапшылығы.................................................31
Қорытынды............................................................................................................34
Қолданылған әдебиеттер.....................................................................................35
КІРІСПЕ
Қазақстан Республикасы Үкіметінің іс-қимыл бағдарламасында орта мерзімді кезеңде
Бюджет заңнамасымен айқындалған салықтық және басқа да түсімдер
Қазақстандық
Бұл курстық жұмыста мемлекеттік бюджеттің экономикалық, мазмұны, кірістері
Қазақстая Респуибликасының бюджет жүйесі, жаңа бюджеттік процестің мазмұны
1МЕМЛЕКЕТТІК БЮДЖЕТ ТУРАЛЫ ЖАЛПЫ ТҮСІНІК
Мемлекеттік бюджеттің экономикалық мәні мен рөлі
Қаржылық байланыстардың орасан зор әр алуандығында жеке ортақ
Қаржы қатынастарының белгілі бір жиынтығы ретіндегі мемлекеттік бюджетке
Құндық бөліністің айрықшалықты сферасы ретінде мемлекеттік бюджет
1) мемлекеттен жалпы қоғамдық өнімнің бір бөлігін
2) құнды жасау және оны тұтыну процесін
3) қоғамдық өнімнің оның тауар нысанындағы қозғалысымен
Мемлекеттік бюджет, кез келген басқа экономикалық категория сияқты,
Мемлекеттік бюджет экономикалық категория ретіндс жалпы қаржы сияқты
Мемлекеттік бюджеттің сан қырлы маңызын ескере отырып, оны
Мемлекеттік бюджет ұлттық экономиканы басқарудың басты механизмдерінің бірі.
Ақырында, мемлекеттік бюджет орындалуы міндетті мемлекет заңдарының бірі
Сөйтіп, бюджетті осы жоғарыда айтылғандардың жиынтығы ретінде қараған
Негізгі қаржы жоспары Қондырма бөлігі
Субъективтік жағы
Мемлекет заңы
Әлеуметтік-экономикалық дамуды басқару механизмі
Мемлекттік бюджет
Базис бөлігі Объек-
тивтік жағы
Мемлекеттің орталықтандырылған ақша қоры
Ресурстар
Экономикалық категория Қатынастар
Нарықтық механизмге көшу жағдайында мемлекеттік бюджеттің қаражаттары ең
Шығындар мен салықтар арқылы бюджет экономика мен инвестицияларды
Қаржылық жоспарлау процесінде бюджет ұлттық шаруашылықтың салаларына және
1.2. Бюджет жүйесі және бюджет құрылысы
Мемлекеттік органдардың өздерінің функцияларын орындауы үшін басқарудың барлық
Дүниежүзінің әр түрлі елдерінде бюджет құрылысы мемелекеттің құрылысына,
Бюджет құрылысында басты орынды бюджет жүйесі алады, ол
Бюджет жүйесінің құрамы елдің ұлттық-мемлекеттік құрылымымен анықталады. Мемлекеттің
Федеративтік мемлекеттерде бюджет жүйесі үш буыннан
түрады:
мемлекеттік бюджет немесе федералдық бюджет немесе орталық мемлекеттің
федерация мүшелерінің бюджеттері (АҚШ-та — штаттардың, ГФР-да—жерлердің (ландтардың),
жергілікті бюджеттер.
Унитарлық (біркелкі) мемлекеттерде екі буынды бюджет жүйесі қолданылады:
Қазақстан Республикасының бюджет жүйесі бюджет құрлымының унитарлық типімен
Қазақстан Республикасында жиынтығында мемлекеттік бюджетті құрайтын бекітілетін, атқарылатын
2 сызба. Қазақстан Республикасының бюджет жүйесі
Қазақстаң Республикасының бюджет жүйесі
Жергілікті бюджет
Мемлекеттік (төтенше мемлекеттік) бюджет
Жсргілікті бюджет
Республикалық бюджет
Республикалық
маңызы бар қала
бюджеті
Астана бюджеті
Облыстық бюджет
Ауданның
(облыстық
маңызы бар
қаланың
Астана
ауданының
бюджеті
Ауылдык
округтер мен
кенттердің
бюджеті
Республикалық
маңызы бар қала
ауданының
бюджеті
Қазақстанда төтенше немесе соғыс жағдайында төтенше мемлекеттік бюджеттің
1991 жылы Қазақстан Республикасының бюджет жүйесі түбірлі өзгерістерге
Бюджет кодексіне сәйкес, мемлекеттік бюджет—араларындағы өзара өтелетін операцияларды
Мемлекеттік (республикалық) және жергілікті (муниципалдық) бюджеттер кез-келген басқа
Қазақстан Республикасы мемлекеттік бюджетінің басты бөлігі республикалық бюджетте
Республикалық бюджет — бұл салықтық және басқа да
Жергілікті бюджет (әкімшілік-аймақтық бірліктердің бюджеттері)—облыстық бюджет, республикалық маңызы
Бюджет кодексімен айқындалған салықтық және басқа да түсімдер
Қазақстан Республикасының бюджет жүйесі мемлекеттік бюджет жүйесіне кіретін
Бюджеттің бірлігі қағидаты бюджет жүйесін ұйымдық-экономикалық орталықтандырудың дәрежесін
Бюджеттердің бірлігі бірыңғай бюджет заңнамасын қолданумен, соның ішінде
Алайда бюджеттердің бірлігі бюджет жүйесін құрудың маңызды қағидаты
Биліктің әрбір органы өз бюджетін жасайды, бекітеді және
Бюджеттің толықтығы (толымдығы) бюджетке үкіметтің барлық қаржы операцияларының,
Бюджет іске асатындай болуы тиіс, нақты экономикалық және
Реалистік қағидаты—параметрлердің экономиканың ағымдағы жай-күйінің көрсеткіштеріне, сондай-ақ Қазақстанның
Реалистік қағидаты бюджет тізімдемесін бұрмалауды болдырмау және бұзылуын
Транспаренттілік қағидаты—бюджет заңнамасы саласындағы нормативтік құқықтық актілерді, бекітілген
Дәйектілік қағидаты дегеніміз мемлекеттік басқару органдарының бюджет қатынастары
Тиімділік пен нәтижелілік қағидаты—бұл бюджеттік бағдарламалардың паспорты қарастырған
Басымдық қағидаты—Бюджеттік процесті республиканың немесе аймақтың әлеуметтік-экономикалық дамуының
Жауапкершілік қағидаты—бюджеттік процеске қатысушыларды бюджет заңнамасын бұзғаны үшін
Бюджеттердің жариялылығы қағидаты бекітілген бюджеттер мен алдағы қаржы
Бюджет жүйесін құрудың барлық қағидаттары өзара үйлестірілген және
Нақтылы жағдайда бұл қағидаттардан жиі ауытқиды. Мысалы, кейде
Бюджет жүйесі реттеуші кіріс көздерін пайдалану, мақсатты және
Бюджеттік алынымдар — заңнамалық актілермен немесе мәслихаттардың шешімдерімен
Субвенциялар-төемнгі бюджеттердің жоғарғы бюджеттерден заңнамалық актілермен және маслихаттардың
Реттеуші кіріс көздері бекітіліп берілген және реттеуші болып
Бекітіп берілген кірістер - бұл түгелдей немесе ішінара
Реттеуші кірістер — жоғарғы бюджеттен төменгі бюджетке нығайту
Бекітіп берілген және ретттеуші кірістердің тізбесі бюджет заңнамасында
Егер биліктің әрбір деңгейінде жиынтық бюджеттердсгі түсімдердің көлемі
Сатылас теңгерімділікке жету—жалпы теңгерімділіктің I-кезеңі, ал деңгейлес теңгерімділікке
Бюджетаралық қатынастарда түрлі деңгейлер бюджеттерінің қаржы өкілеттіктерінің келісілмегендік
1.3 Бюджет процесін ұйымдастыру
Бюджеттік процесс — бюджетті жоспарлау, әзірлеу, қарау, бекіту,
Бюджеттің жобасын уақтылы және сапалы әзірлеу мен бюджетті
Бюджеттік комиссиялардың құзырына мыналар кіреді:
алдағы үш жылдық кезеңге орта мезгілді фискалдық саясат
тиісті қаржы жылына арналған бюджеттер жобаларының көрсеткіштерін айқындау
алдағы үш жылдық кезеңде және жоспарланып отырған қаржы
республикалық немесе жергілікті бюджеттердің шығыстарын ұлғайтуды немесе түсімдерін
тиісті қаржы жылына арналған бюджеттерді нақтылау жөнінде ұсыныстар
бюджеттік бағдарламалардың іске асырылуын бағалау нәтижелерін қарау және
Бюджет бір қаржы жылына жоспарланады. Кезекті қаржы жылына
Республикалық бюджеттің жобасын әзірлеу тәртібін Қазақстан Республикасының Президенті
Қазақстан Республикасының Үкіметі бекітетін Қазақстан Республикасының әлеуметтік-экономикалық дамуының
Республикалық бюджет жобасын әзірлеу прцессі мынадай кезеңдерді кіріктіреді:
1) алдағы қаржы жылына арналған түсімдердің болжамды
2) ағымдағы бюджеттік бағдарламалар мен бюджеттік даму
3) республикалық бюджеттік бағдарламалар әкімшілерінің бюджеттік өтінімдерді
4) республикалық бюджеттік бағдарламалар әкімшілерінің бюджеттік өтінімдерін
5) алдағы қаржы жылына арналған республикалық бюджет
1. Бюджеттік жоспарлау жөніндегі орталық уәкілетті орган үш
түсімдерінің болжамды көрсеткіштерін қарайды және олар жөнінде шешім
2. Республикалық бюджет шығыстарының лимиттерін бюджеттік жоспарлау жөніндегі
Республикалық бюджет комиссиясы ағымдағы қаржы жылының 5 маусымына
Экономикалық жоспарлау жөніндегі орталықты уәкілетті орган республикалық бюджеттік
1) ағымдағы қаржы жылы мемлекеттік, салалық, (секторалдық)
2) заңи тұлғалардың жарғылық капиталын қалыптастыруға және
Республикалық бюджет комиссиясы жоғарыда көрсетілген тізбе мен ұсыныстарды
3. Республикалық бюджеттік бағдарламалар әкімшілерінің бюджеттік өтінімдері бюджеттік
ағымдағы бюджеттік бағдарламаларға арналған шығыстардың лимиті;
басым бюджеттік инвестициялық жобалар (бағдарламалар) тізбесі;
өткен қаржы жылында Республикалық бюджет комиссиясы мақұлдаған үш
орта мерзімді жоспар;
орта мерзімді фискалдық саясат негізінде жасалады.
Алдағы үш жылдық кезеңге арналған бюджеттік өтінімдерді республикалық
Облыстардың, республикалық маңызы бар қалалардың, астананың бюджеттеріне берілетін
4. Республикалық бюджеттік бағдарламалар әкімшілерінің бюджеттік өтінімдері
Республикалық бюджеттік бағдарламалардың әкімшілері ағымдағы қаржы жылының 15
5. Бюджеттік жоспарлау женіндегі орталық уәкілетті орган
Алдағы қаржы жылына арналған республикалық бюджет туралы заңның
Қазақстан Республикасы Президентінің Қазақстан Республикасының бүкіл аумағында төтенше
Төтенше мсмлекеттік бюджет республикалық және жергілікті бюджеттсрдің негізінде
Тиісті қаржы жылына арналған республикалық бюджет туралы заң
алдағы қаржы жылындағы республикалық бюджет кірістерінің, шығындарынын, операциялық
жалақының, зейнетақының, айлық есептік көрсеткіштің ең төменгі мөлшері;
жергілікті бюджеттерден республикалық бюджетке бюджеттік алынымның көлемі;
республикалық бюджеттен жергілікті бюджеттерге берілетін бюджеттік субвенциялар көлемі;
Үкіметтің резерві мөлшері;
Қазақстан Республикасының мемлекеттік кепілдіктері бойынша міндеттемелерді орындау сомасы;
Қазақстан Республикасының мемлекеттік кепілдіктер беру лимиті;
үкіметтік борыш лимиті және басқа да қағидалар болуға
Бюджет процесінде маңызды рөл бюджеттік жоспарлау жөніндегі орталық
Алдағы қаржы жылына арналған республикалық бюджет туралы заңның
Таяқылау Үкімет уәкілеттік берген адамның (адамдардың) Қазақстан Республикасының
Бірінші оқылымда республикалық бюджет кірістерінің, шығыстарының, операциялық сальдосының,
Алдағы қаржы жылына арналған республикалық бюджет Парламент палаталарының
Парламен ағымдағы жылдың 1 желтоқсанына дейін алдағы қаржы
Алдағы қаржы жылына арналған Республикалық бюджет туралы заң
Бюджеттік жоспарлау жөніндегі жергілікті уәкілетті орган облыстың, республикалық
Алдағы қаржы жылына арналған облыстық бюджет, республикалық маңызы
Шешім жобасының мәтінінде:
алдағы қаржы жылына арналған бюджет кірістерінің, шығындарының, операциялық
облыстық бюджеттен аудандар (облыстық маңызы бар қалалар) бюджеттеріне
облыстың, республикалық маңызы бар қаланың, астананың жергілікті атқарушы
Жергілікті бюджет жобасы тиісті мәслихаттың тұрақты комиссияларында қаралады.
Тиісті мәслихаттың сессиясында жергілікті бюджеттің жобасын талқылау тиісті
Тиісті қаржы жылына арналған жергілікті бюджетті бекіту мәслихаттың
Бюджетке түсімдердің түсуін,бюджеттік бағдарламалардың іске асырылуын қамтамасыз ету,
2 МЕМЛЕКЕТТІК БЮДЖЕТТІҢ КІРІСТЕРІ МЕН ШЫҒЫСТАРЫНЫҢ
2.1. Мемлекеттік бюджеттің кірістері мен шығыстары
Мемлекеттің орталықтандырылған ақша қорын қалыптастырумен және пайдаланумен байланысты
Кірістер мен шығыстардың құрамы мен кұрылымы нақты әлеуметтік-экономикалық
Нарықтық қатынастарға кошкенге дейін КСРО-ның мемлекеттік бюджетінің кірістері
Дағдыдағыдай, кірістердің қөзі салықтар немесе оларға бара-бар төлемдер
Бюджет кодексінс сәйкес бюджеттің құрылымы мына бөлімдерден тұрады:
1) кірістер:салықтық түсімдер;салықтық емес түсімдер;негізгі капиталды сатудан түскен
2) шығындар;
3) операциялық сальдо;
4) таза бюджеттік кредит беру: бюджеттік кредиттер;
5) қаржы активтерімен жасалатын операциялар бойынша сальдо:
қаржы активтерін сатып алу;мемлекеттің қаржы активтерін сатудан түсетін
6) бюджет талшылығы (профициті);
7) бюджет тапшылығын қаржыландыру (профицитін пайдалану):қарыздар түсімі;
Бюджеттерді бекіту және бюджеттердің атқарылуы туралы есептерді түзу
Бюджеттің кірістері салықтық және басқа міндетті төлемдер (салықтар
Мақсатты ресми трансферттерді қоспағанда, кірістердің нысаналы мақсаты болмайды.
Бюджеттің шығындары — қайтарылмайтын негізде бөлінетін бюджет қаражаттары.
Бюджет шығындары мынадай түрлерге бөлінеді:
1) мемлекеттік мекемелердің қызметін қамтамасыз ететін шығындар;
2) түрақты сипаты жоқ іс-шараларды ұйымдастыру мен
3) мемлекеттік тапсырысқа арналған шығындар—мемлекеттік саясатты іске асыру
4) жеке тұлғаларға ақшалай төлемдер—қызметкерлерге еңбегі үшін ақшалай
5) заңи тұлғаларға субсидиялар—мемлекеттік мекемелер және қоғамдық бірлестіктер
6) ресми трансферттер—бюджеттің бір деңгейінен екіншісіне, сондай-ақ Ұлттық
Заңи тұлғаларға субсидиялар нақты саланы немесе қызмет аясын
Ресми трансферттердің жалпылама сипаты да, нысаналы мақсаты да
Республикалық және жергілікті бюджеттерді болжауға болмағандықтан жоспарланбаған және
Үкіметтің, жергілікті атқарушы органдардың резерві:
1) төтенше резервті;
2) шұғыл шығындарға арналған резервті;
3) облыстық бюджеттердің, республикалық маңызы бар қалалар, астана
Үкімет резервінің және жергілітегі атқарушы орган резервінің жалпы
Үкіметтің және жергілікті атқарушы органдарының резервтерінен ақша бөлу
Резерв құрамында көзделген ақша толық көлемінде пайдаланылған жағдайда
Үкіметтің немесе жергілікті атқарушы органның резервінен бөлінген ақша
Үкіметтің және жергілікті атқарушы орғандардың резервтерін пайдалану тәртібін
"Қазақстан Республикасының Бюджет кодексінс" сәйкес республикалық бюджетке түсетін
1) салықтық түсімдер, алымдар және басқа да міндетті
2) салықтық емес түсімдер республикалық меншіктен алынатын
3) негізгі капиталды сатудан түсетін түсімдер (республикалық
4) ресми трансферттердің түсімдері (облыстық бюджеттерден,
Республикалық бюджетке республикалық бюджеттен кредиттерді өтеуден, республикалық меншіктегі
Қазақстан Республикасының 2003 жылғы республикалық бюджет кірістерінің құрамы
кесте. Республикалық бюджет кірістерінің көлемі мен қүрылымы.
Түсімдердің атауы млн.теңге %
ТҮСІМДЕР 722034 100,0
1. КІРІСТЕР 649000 89,9
Салықтык түсімдер 603396 93,0
соның ішінде:
корпоративтік табыс салығы 272632 45,2
қосылған құнға салынатын салық. 222161 36,8
акциздер 6019 1,0
Салықтық емес түсімдер 39348 6,1
Капиталмен жасалған операциялардан алынатын кірістер 6256 0,9
II. АЛЫНҒАН РЕСМИ ТРАНСФЕРТТЕР 57630 8,0
ІІІ. КРЕДИТТЕРДІ КАЙТАРУ 15404 2
Дерек көзі: Қаржы Министрлігінің статистикалық бюллетені № 6,
Кестеден көрініп түрғандай, кірістердің негізін салықтық түсімдер құрайды,
Бюджеттің шығыстары — бұл бектілген бюджет шегінде қайтарылмайтын
Республикалық бюджеттің шығыстары мына бағыттар бойынша жұмсалады:
1) жалпы сипаттагы мемлекеттік қызметтер көрсету: Қазақ-стан Республикасы
2) қорғаныс, қоғамдық тәртіп, қауіпсіздік; мемлекеттің қорғанысын ұйымдастыру
3) құқық, сот, қылмыстық-атқару қызметі:
4) білім беру: білім берудің республикалық ұйымдарында дарынды
5) денсаулық сақтау: жоғары мамандандырылған медициналық көмек көрсету,
6) әлеуметтік көмек және әлеуметтік қамсыздандыру: бюджет
7) мәдениет, спорт, туризм және ақпараттық кеңістік:
8) ауыл, су, орман, балық шаруашылығы және қоршаган
9) өнеркосіп, жер қойнауын пайдалану, сәулет, қала құылысы
және қызметі:
10) көлік және коммуникациялар:
11) экономикалық қызметті реттеу: стандарттау, метреология және сертификаттау,
12) басқада бағыттар: облыстық бюджеттерге, республикалық маңызы
Республикалық бюджеттен сонымен бірге барлық мемлекеттік органдардың және
4 кесте. Республикалық бюджет шығыстарының көлемі мен құрылымы
млн.теңге %
ШЫҒЫСТАР 773893 100,0
ШЫҒЫНДАР 734809 94,9
1- Жалпы сипаттағы мемлекеттік кызмет көрсетулер 44066 5,7
2. Қорғаныс 40435 5,2
3. Қоғамдық тәртіп және қауіпсіздік. 73822 9,6
4. Білім беру 23241 3,0
5. Денсаулық сақтау 19105 2,5
6. Әлеуметтік қамтмасыз ету және әлеуметтік көмек 202043
7. Тұрғын үй-коммуналдық шаруашылығы 10321 1,3
8. Мәдениет, спорт, туризм жән ақпараттық кеңістік 12879
9. Отын-энергетика кешені және жер қойнауын пайдалану 8486
10. Ауыл, су, орман, балық. шаруашылығы және қоршаған
11. Өнеркәсіп және құрылыс 1395 0,2
12 Көлік және байланыс 59663 7,7
13. Басқалар 68345 8,8
14. Борышка қызмет көрсету 34338 4,4
15. Ресми трансферттер 93630 12,1
КРЕДИТТЕР 39085 5,0
Дерек көзі: Қаржы Министрлігінің статистикалық бюллетені № 6,
Орталық мемлекеттік органдарды және олардың аумақтық бөлімшелерін ұстауға
Нарықтық қатынастарға көшу жағдайында республикалық бюджет шығыстарының құрылымы
Алайда нарықтық механизмдердің іс-әрекеті жағдайында да жеке салалар
Бұрынғы кезеңмен салыстырғанда шығыстардың құрылымында бюджеттік ресурстардың әлеуметтік
Сөйтіп, жалпы мемлекеттік мәні бар шараларды қаржыландыруды қажетгі
2.2 Мемлекеттік баждар
Салықтық емес түсімдердің ішінде басым үлес салмағы бар
Мемлекетгік баж төлеушілер мен мемлекет арасында туындайтын қатынастарды
Мемлекетгік баж — уәкілдік берілген мемлекеттік органдар немесе
Қазақстан Республикасьшың шекарасынан тысқары жерде және оның аумағында
Консулдық алымдардың ставкалары, оны төлеу мен есепке алудың
Мемлекетгік баж төлеушілер — заңдық мәні бар іс-қимылдар
1. Мемлекеттік баж:
сотқа берілетін талап-арыздардан, ерекше жүргізілетін істер жөніндегі арыздардан
және қалпына келтіруге байланысты куәліктер беру үшін;
шетелге шығуға құқық беретін құжаттарды және басқа мемлекеттерден
шетел азаматтарының паспорттарына немесе оларды алмастыратын құжаттарға Қазақстан
Қазақстан Республикасының азаматтығын алу, Қазақстан Республикасының азаматтығын
тұрғылықты жерін тіркеу ушін;
аң аулау құқығына рұқсат беру үшін;
азаматтық қаруды (атылмайтын аңшлылықы қарудан, пневматикалық қарудан
2. Мемлекеттік баждың көрсетілген проценттік ставкалары мемлекеттік баж
1. Сотқа берілетін талап — арыздардан, ерекше жүргізілетін
мүліктік сипаттағы талап — арыздардан, ауылдық елді мекендерде
автомотокөлік құралдарын
балаларына, жұбайына, ата-анасына, аға-інілері мен апа-қарындастарына, немерелеріне
басқа адамдарға — 500 процент,
жалға беру, заем, мердігерлік шарттарын, неке келісім-шарттарын, ортақ
өсиеттерді куәландыру үшін;
күрделі (үлестерді есептеу және үйдің, пәтердің нақты бөлігін
қаралайым үлестерді есептеп, куәландіру үшін — 50 процент;
мұраға құқық беретін куәліктер беру үшін әрбір берілген
жұбайларға некеде тұрған кезінде
мүлікті пайдалану
жеке тұлғаларға — 10 процент;
заңды тұлғаларға — 50 процент;
мұраға қалдырылған мүлікті қорғауға шаралар қолдану үшін 100
теңі нәразылығын білдіру үшін - 50 процент;
құжатар көшірмелерінің және құжатардан жазылып алынған жазбалардың дұрыстығын
жеке тұлғаларға — 5 процент; заңды тұлғаларға -
құжаттардағы қойылған
жеке тұлғаларға - 3 процент; заңды тұлғаларға —
заңды және жеке тұлғалардң арыздарын басқа бір заңды
нотариат
банктерде шоттар ашқан кезде койылған қолдардың растығын куәландыру
кепіл шарттарын куәландыру үшін — 700 процент;
вексельдің төленбеуіне, акцептелмеуіне және акцепт уақытының қойылмауына наразылық
құжаттарды сақтау үшін - әр айға 10
кепіл болу және кепілдік шарттарын куәландыру үшін— 50процент:
Азаматтық хал актілерін тіркеу үшін, сондай-ак, азаматтық хал
некеге тұруды мемлекеттік тіркеу үшін — 30 процент;
некені бұзуды мемлекеттік тіркеу үшін:
кәмелетке толмаған балалары жок, жұбайлардың өзара келісімі бойынша
сот шешімінің негізінде
немесе екеуінен);
белгіленген тәртіппен хабар-ошарсыз кеткен немесе ақылынан ауысуы немесе
тегін, атын немесе әкесінің атын өзгерткенін тіркеу
туу, неке, некенің
тууды тіркегені, әкелікті, баланы (қызды) асырап алғанын белгілегені
азаматтық хал актілерін тіркеу туралы қайталап куәліктер
ұлтын өзгертуді тіркеу үшін — 10 процент.
Қазақстан Республикағы азаматтарының паспорттарында шекарадан бірнеше рет өтуге
Қазақстан Республикасының азаматтарына, сондай-ақ Қазақстан Республикасының
Қазақстан Республикасының азаматтарына,
2.3 Бюджет балансы. Бюджет тапшылығы
Әр бюджетте оның кіріс және шығыс бөлігін теңестірген,
Тапшылықтың ұйғарымды деңгейі деп елдің жалпы ішкі өнімге
Бюджет тапшылығы экономиканың жай-күйін қамтып көрсетеді, ал оның
1) елдің экономикасында өндірістің жалпы құлдырауы;
2) қоғамдық өндіріс шығындарының өсуі;
3) айналысқа тауар жиынымен жабылмайтын ақшаны шек-тен
4) бюджеттің шығыстарында экономиканың даму деңгейіне сәйкес
5) әскери-өнеркәсіп кешенін ұстауға жұмсалатын әскери шығыстарды,
6) "көлеңкелі" экономиканың ірі ауқымды айналымы;
7) ұлттық шаруашылықтағы өнімсіз шығыстар мен ысыраптар;
Бюджет тапшылығын төмендетудің мынандай әдістері болады:
1) шығыстар тұрақты, кірістер өседі;
2) кірістер тұрақты, шығыстар азаяды;
3) кірістер өседі, шығыстар азаяды (тапшылық 2 еседен
Тапшылықты қаржыландыру — оны жабу үшін қосымша ақша
Бюджет тапшылығын қаржыландырудың жолдары:
1. Ақша белгілерін шығару. Бұл жол теріс әлуметтік
көбейтеді.
2. Мемлекеттік қарыздар. Бұл жағдайда қаржыландыруға бос
3. Шетелдік қарыздар. Оларды Дүниежүзілік валюта қоры,
4. Ұлттық байлықты пайдалану. Бұл орайда мемлекет
Салықтардың молшерлемелерін көбейту бюджет тапшылы-ғын қаржыландырудың әдісі емес,
Бюджеттің кірістерін кебейтуге және шығыстарын қысқартуға, бюджет тапшылығын
Бюджет тапшылығына қатысты фискалдық саясат үш тұжырымдамаға негізделеді.
1. Жыл сайынғы теңгерілетін бюджет. Мұндай бюджет мұндаға
2. Циклдік негізде теңгерілетін бюджет. Бұл түжырымдамаға
3. Қаржының функциялық тұжырымдамасының мақсаты макроэкономикалық тұрақтылыққа,
Қорытынды
Сонымен, қаржы қатынастарының белгілі бір жиынтығы ретіндегі мемлекеттік
Мемлекеттік бюджет ұлттық экономиканы басқарудың басты механизмдерінің бірі.
Бюджет жүйесінің жұмыс істеуі бюджеттердің әр түрлі деңгейлерінің
Қолданылған әдебиеттер
1. Қазақстан Республикасының Конституциясы. — Алматы: Қазақстан, 2000.
2. Қазақстан Республикасы Президентінің және Қазақстан Республикасы
3. Қазақстан Республикасының Бюджет кодексі. Қазақстан Республикасының
4. Салық және бюджетке төленетін басқа да
5. Бабич А.М., Павлов Л.Н. Финансы. Учебник.-
6. Балабанов А.И., Балабанов И.Т. Финансы. Учебное
7. Балабанов И. Т. Основы финансового менеджмента.
8. Берлин С.И. Теория финансов. Учебное пособие.
9. Елубаева Ж.М., Бюджетная система Республики Казахстан:
10. Ильясов К.К., Исахова П.Б. Расходы государственного
11. Финансы, Деньги, кредит. Учебник. Под.ред. О.В.
12. Құлпыбаев С. және басқалары. Қаржы
13. Клиясов Қ.Қ., Құлпыбаев С. Оқулық. -
2