Мазмұны
Кіріспе
1 – бөлім. Депозиттің теориялық негізі
1.1. Депозиттің экономикалық маңызы мен мәні
1.2 Коммерциялық банктердің депозиттік саясаты.
1.3 Қазақстан Республикасындағы салымдарды сақтандыру мәселелері
2 – бөлім. Қазақстан Халық Банкінің экономикалық мазмұны.
3- бөлім. Қазақстан Республикасындағы депозиттердің ұйымдастырылуы және даму
3.1. Қазақстан Республикасындағы депозиттік операциялардың
3.2. АҚ «Халық Банкінің » депозиттік операциялары
3.3 АҚ «Қазақстан Халық Банкінің» депозит операцияларын дамыту жолдары.
Қорытынды
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі
Кіріспе
Алғашқы банктер тек қана саудаға қызмет еткендіктен, олардың клиенттері
Депозит (латын сөзінде depositium сақтауға берілген затты білдіреді) –
Бүгінгі күні Қазақстан Республикасында қаржы нарығының келесідей сегменттері дамудың
Депозиттік нарықтың даму үрдісінде депозиттердің қалыптасуына түрткі әрі себеп
Депозиттік операциялардың әрекет ету механизмінде депозиттік нарықтың субъектілері ретінде
Депозиттер екі жолмен пайда болуы мүмкін, біріншісі, банк заңды
Банк ресурстарының құрылымында тартылған қаражаттар үлесі меншікті қаражаттармен салыстырғанда
Нарықтық қатынастардың дамуына байланысты, сондай – ақ ескі банктік
Депозиттік емес тартылған қаражаттар – бұл банктің алған қарыздары
Депозиттік емес банктік ресурс көздері мен депозиттер өзара ажыратылады.
Депозиттік емес тартылған ресурстармен көбіне ірі коммерциялық банктер айналысады.
Депозиттік операциялар активті және пассивті болып бөлінеді. Активті депозиттік
Пассивті депозиттік операциялар – бұл клиенттердің уақытша бос ақша
Қазіргі банктік тәжірибеде салымдардың депозиттердің және депозиттік емес ресурстардың
Диплом жұмысына осы тақырыпты таңдап алудағы мақсатым
Депозиттік операциялардың нысандарымен жан – жақты танысу;
Өз көзқарасым тұрғысынан депозиттік операциялардың бүгінгі мен ертеңін дәлелдеу;
Жұмыс қорытындысы бойынша белгілі бір пікір жасау;
Жұмыс орындарындағы міндеті мынадай
Депозиттік операциялардың бағыты мен маңыздылығын көрсету;
Қазақстан Республикасында депозиттік операциялардың нысандарын жүзеге асыруға талдау жасау;
Тақырып өткірлігі болып депозиттік операциялардың қазіргі нарық экономика кезеңіндегі
Депозиттік операциялардың қазіргі жүйесі нарықтық қатынастарды қалыптастыру өндіріс тиімділігін
Әдістемелік негіз ретінде Қазақстан Республикасының Президнтінің «Қазақстан Республикасының Ұлттық
Дипломдық жұмыс құрылымы: Кіріспеден, үш бөлімнен, қорытындыдан, қосымшалардан және
1 – бөлім. Депозиттің теориялық негізі
1.1. Депозиттің экономикалық маңызы мен мәні
Коммерциялық кәсіпорын түріндегі басты бір ерекшелігі, оның ресурстарының едәуір
Банк ресурстарының құрылымында тартылған қаражаттар үлесі меншікті қаражаттармен салыстырғанда
Сырттан тартылған қаражаттар үлкен екі топқа бөлінеді:
(1 сызба)
1. Депозиттік қаражаттар.
2. Депозиттік емес қаражаттар
Коммерциялық банктердің тартылған қаражаттары
Депозиттік
қаражаттар
Мерзімді
депозиттер
Талап етуге
дейінгі
депозиттер
Жинақ салымдары
1 – сызба. Банктің тартылған қаражаттар құрылымы.
Депозит (латын сөзінде depositium сақтауға берілген затты білдіреді) –
Депозиттік операциялар – банктің негізгі пассивтік операцияларын құрайды. Шын
Депозиттік операциялар – бұл заңды және жеке тұлғалардың қаражаттарын
Кеңес экономистері депозиттерге мерзімді салымдарға орналастырылған қаражаттарды жатқызады. Бұл
Қазақстан Республикасының банктік секторындағы реформалар жалпы мемлекеттік экономикалық шаралармен
Кез келген ел экономикасының дамуы жинақтаулардың инвестицияларға өту тиімділігімен
Бүгінгі күні Қазақстан Республикасында қаржы нарығының келесідей сегменттері дамудың
Халықаралық банктік тәжірибеде депозиттер 4 топқа бөлінеді:
I – топ, мерзімді депозиттер, олардың басқа да түрлері
II – топ, талап етуге дейінгі депозиттер;
III – топ; халықтың жинақ салымдары;
Мерзімдік депозиттер тобы, әдетте мерзімдеріне қарай жіктеледі:
3 – ай мерзімге дейінгі депозиттер;
3 айдан 6 айға дейінгі мерзімдегі депозиттер;
9 – айдан бір жылға дейінгі депозиттер;
Бір жылдан жоғарғы уақыттағы депозиттер;
Депозиттік сертификаттар
Депозиттер екі жолмен пайда болуы мүмкін, біріншісі, банк заңды
Банк ресурстарының құрылымында тартылған қаражаттар үлесі меншікті қаражаттармен салыстырғанда
Нарықтық қатынастардың дамуына байланысты, сондай – ақ ескі банктік
Тартылған қаражаттар ішінде ең көп бөлігін депозиттер құрайды. Депозиттер
Депозиттік емес тартылған қаражаттар – бұл банктің алған қарыздары
Депозиттік емес банктік ресурс көздері мен депозиттер өзара ажыратылады.
Депозиттік емес тартылған ресурстармен көбіне ірі коммерциялық банктер айналысады.
Депозиттік операциялар активті және пассивті болып бөлінеді. Активті депозиттік
Пассивті депозиттік операциялар – бұл клиенттердің уақытша бос ақша
Қазіргі банктік тәжірибеде салымдардың депозиттердің және депозиттік емес ресурстардың
Экономикалық мазмұнына қарай депозиттерді мынадай топтарға бөледі:
талап етуіне дейінгі депозиттер;
мерзімді депозиттер;
жинақ салымдары;
бағалы қағаздар.
Сондай – ақ, оларды мынадай белгілеріне байланысты жіктеуге
мерзімдеріне қарай;
салым иелерінің категорияларына қарай;
қаражаттарды салу және қайтарып алу шартына қарай;
пайыз төлеу тәсіліне қарай;
банктің, активтік операциялары бойынша Жеңілдіктер алуына қарай;
Салым иелерінің категорияларына байланысты депозиттік шоттар мынадай түрлерге бөлінеді:
жеке тұлғалардың шоттарына;
кәсіпорындар және акционерлік қоғамдардың шоттарына;
жергілікті билік ұйымдарының шоттарына;
қаржылық мекемелерінің шоттарына;
шетелдік азаматтардың шоттарына.
Талап етуіне дейінгі депозиттер – бұл салым иелерінің бастапқы
Отандық банктік тәжірибеде талап етуіне дейінгі депозиттерге мыналар жатады:
мемлекеттік акционерлік кәсіпорындардың, сондай – ақ әр түрлі шағын
әр түрлі мақсатқа тағайындалған қорлардың қаражаттары;
есеп айырусыдағы қаражаттар;
жергілікті бюджеттер қаражаттары және олардың шоттарындағы қаражаттар;
басқа банктердің корреспонденттік шоттарындағы қаражат қалдықтары.
Талап етуге дейінгі депозиттік шоттардың артықшылығы олардың иелері үшін
Ал кемшілігі – бұл шот бойынша пайыз мүлде төленбейді
ақша салу және оны алу кез келген уақытта ешқандай
шот иесі банктен осы шотты пайдаланғаны үшін пайыз түрінде
банктер талап етуге дейінгі шоттарда ақшалай қаражаттарды сақтағаны үшін
талап етуге дейінгі депозиттер бойынша, коммерциялық банк Орталық банкте
Депозиттер
Транзакциялық шоттар
Талап еткенге дейінгі салымдар
Жинақ және мерзімді салымдар
Куәләндыратын чектер
Жинақтық салымдар
Мерзімді салымдар
Нау шоттары және басқа да шоттар
Кәдімгі жинақ салымдар
Ақша нарығының депозиттік шоты
Ұсақ мерзімді салымдар
Ірі мерзімді салымдар
1.2 - сызба .АҚШ-тың коммерциялық банкілеріндегі депозиттер.
АҚШ – тың банктік тәжірибесінде, талап етуге дейінгі депозиттік
Нау – шоттар бұл пайыз төленетін, чектік депозиттер.
Нау шоттың мынадай өзіне тән ерекшеліктері болады;
бұл шот түрі бойынша пайыз төленеді;
бұл шот жеке тұлғаларға немесе пайда таппайтын ұйымдарға ашылады;
салым иелерінің бұл шотта ең төменгі қаражат болуы талап
Куәләндырылған чектер шоттары – бұл куәләндырылған чектерді төлеу үшін,
Американдық банктік тәжірибелерде жаңа депозит түріне ақша нарығының депозиттік
ақша нарығының басқа құралдары бойынша мөлшерлемелерінің өзгеруіне байланысты, әр
шот бойынша ең төменгі қалдықтың болуының талап етілуі;
салымдардың сақтандырылуы;
иемденуші, үшінші жақтан төлемдер үшін айына шоттан алты рет
Мерзімді депозит – бұл банктерде белгілі бір мерзімге және
Бұл депозит түрі алдын ала хабарлаудан кейін немесе мерзім
Бұл салымның ерекшелігі – талап еткенге дейінгі депозитке қарағанда,
Депозиттің бұл түрін алдын ала хабарлау негізінде немесе уақыты
Мерзімді депозиттер мынадай түрлерге бөлінеді:
меншікті-мерзімді депозиттер;
алдын ала алуы ескертілетін мерзімді депозиттер.
Меншікті-мерзімді депозиттер сақталу мерзіміне қарай жіктеледі:
30 күнге дейін;
30-90 күнге дейінгі;
90-180 күнге дейінгі;
180 күннен 360 күнге дейінгі;
360 күннен жоғары.
Мерзімді депозиттер бойынша, салым иесінен алдын ала хабарлау депозиті
Мерзімді депозиттердің мынадай ерекшеліктері болады:
есп айырысу үшін пайдаланылмайды, әрі мұндай шоттарға ешқандай да
шоттағы қаражат баяу айналады;
тұрақты пайыз төленеді;
пайыз мөлшерінің ең жоғарғы деңгейі Ұлттық банкі тарапынан реттеліп
ақшаны алуы туралы салым иесінің алдын ала хабардар етуі
бұл шоттағы қаражаттар бойынша ең төменгі мөлшерде резервтер белгіленеді.
Тағы бір кеңінен таралған депозиттердің түрі – жинақ салымдары.
Олардың белгіленген мерзімі жоқ, қаражатты алуда ескертуін талап етпейді,
Банктер үшін мұндай шоттар қосымша жұмыстарды талап етеді: оперцияны
Жинақ салымдардың тұрақты мерзімі болмайды. Бұл салымдардың түрі бойынша,
Жинақ салымдардың мынадай ерекшеліктері болады:
ақшалай қаражаттар сақтауда тұрақты мерзімі болмайды;
шоттағы қаражатты алдын ала алу барысында ешқандай да ескерту
ақшаны шотқа саларда немесе шоттан аларда міндетті түрде ақшалай
Отандық банктік тәжірибеде жинақ шоттары тек жеке тұлғаларға ғана
Отандық банктік тәжірибеде жеке тұлғаларға ашылатын жинақ салымдар салым
мерзімді жинақ салымдар;
қосымша жарна қосатын мерзімді жинақ салымдар;
ұтыс салымдары;
ақшалай-заттай ұтыс салымдары;
мақсатты және ағымдық салымдар;
алдын ала алуын хабарлайтын салымдар;
валюталық салымдар.
Мерзімді жинақ салымдарға - тұрақты мерзімі белгіленетін және
Қосымша жарна қосатын салымдар – бұл шоттағы қаражатқа алдын
Ағымдық жинақ салымдар, негізінен, жалақы, зейнетақы, үздіксіз төлемдерді төлеу
Мерзімді депозиттер мен жинақ салымдардың бір түріне депозиттік және
Депозиттік және жинақ сертификаттары – бұл салым иесіне белгілі
Депозиттік және жинақ сертификаттары иемденуіне қарай екі түрлі болып
атаулы сертификаттар ;
мәлімдеуші сертификаттар ;
Атаулы депозиттік және жинақ сертификаттары бұл салым иелерінің атына
Депозиттік және жинақ сертификаттары сатылған тауарлар және көрсетілген қызметтер
Әлемдік банктік тәжірибеде депозиттік сертификаттардың мынадай екі түрі бар:
аударылатын
аударылмайтын.
Аударылмайтын депозиттік сертификаттар салым иелерінің қолдарында болып, уақыты жеткен
Жинақ сертификаты жеке тұлғаларға арналып шығарылады. Жинақ сертификатының мерзімі
Мерзімді депозиттік және жинақ сертификаттары мерзімінен бұрын төлеуге ұсынылуы
Осындай жағдайда, коммерциялық банктердің активтік операцияларын қаржыландырудың басты көзі
депозиттік ресурстардың қаржыландыратын активтік операциялардың мерзімдері мен сомасына сәйкес
депозиттік операциялар банк пайдасын ұлғайтуға немесе болашақта пайда алу
депозиттік операцияларды ұйымдастыру процесінде мерзімді депозиттер мен мерзімді салымдардың
салым иелерінің санын өсіру мақсатында, депозиттік операциялар түрлерін ұлғайтып,
Банк депозиттік емес ресурстары банктің қысқа мерзімді өтімділігін қолдау
Банкаралық несие – бұл коммерциялық банктердің бір-біріне беретін несиелері.
Банкаралық несие бұл басқа ресурстармен салыстырғанда өте қымбат ресурс
Банкаралық несиенің негізін банкаралық депозиттер құрайды. Банкаралық депозиттер –
Депозиттік емес қаражаттардың бір түріне Ұлттық банктің коммерциялық банктерге
Овернайт – банктердің Ұлттық банктегі корреспонденттік шотында дебеттік қалдықтыңпайда
Мысалға, оны бүгін кешке алған жағдайда, ертеңіне кешке қайтаруға
Күндізгі заем – банктік жұмыс күні ішінде банктердің Ұлттық
1.2 Коммерциялық банктердің депозиттік саясаты.
Депозиттік саясат зерттеу жұмысында салымшылар мен басқа да кредиторлардың
Банктердің депозиттік саясатының мақсаты - олардың активтері мен
Банктің депозиттік саясатының негізгі міндеттері:
халықтың қысқа мерзімді депозиттеріне қарағанда ұзақ мерзімді депозиттерді дамыту
талап еткенге дейінгі депозиттердің баламасы ретінде карточкалық шоттарды (пластикалық
клиенттерге көрсетілетін депозиттік және онымен байланысты банктік қызметтер ауқымын
қаржылық және қаржылық емес салалардың клиенттерінің депозиттерін арттыру;
Банктердің депозиттік саясаты олардың тарифтік, мүдделік саясаттарымен өзара байланысты
барынша аз қаржылық шығындарды жұмсап, жеке және заңды
ақшалай қаражаттарды шоғырландыру үшін депозиттердің жаңа түрлерін дайындау және
инвестицияны қаржыландыру мен несиелеу үшін депозиттердің жеткіліктілігін қамтамасыз ету;
депозиттерге қызмет көрсету бойынша банктің шығындарын азайту және т.б.
Депозиттік саясаттың қағидалары:
ақшалай қаражаттарды депозиттерге орналастырудың еріктілігі және оларды қабылданған номиналдары
нарықтық конъюктура тұрғысынан қарағанда депозиттік өнімдердің бәсекеге қабілеттілігі;
жинақтарды жинақтау үшін депозиттердің шартының қолайлылығы;
Депозиттік саясат депозиттер бойынша сыйақы ставкаларын, жинақтарды тарту әдістерін,
Банктің депозиттік портфелінің оңтайлылығы және диверсификациясы өтімділікті ойдағыдай басқаруға
Мұндай комбинация тәуекелдің бір түрін ғана қабылданғанда және табыс
Дегенмен, саналы тәуекелді қабылдаудан басқа, оны минимизациялауды банк өзінің
Болашақтағы сұраныстың анықталмаған жағдайында өтімділіктің қалыпты мөлшерін анықтау қиын.
Несиелік саясатты әзірлеу кезінде:
1.базистік кезең деңгейімен салыстырғанда салымдар мен ссудалардың әр түрінің
2. банктің өтімділік ресурстарының қажеттілігін есептегенде.
Коммерциялық банктердің несиелік саясатын анықтайтын өтімділік динамикасына мынадай үш
А) салым сомасының азаюына немесе көбеюіне байланысты қаражаттарды сатып
Ә) инвестиция және ссуда сомаларының қысқаруы мен өсуіне байланысты
Б) салым сомасының қысқаруынан немесе өсуінен міндетті резервтік мөлшерінің
Коммерциялық банктердің депозиттік саясатын анықтауда нарықтың ерекшеліктерін талдауға сүйенеді,
Қазақстан банктерінің депозиттік саясатының жалпы оңтайлы критерийлерімыналар:
банктің қаржылық тұрақтылығы, оның сенімділігі, тұрақтылықты ұстап тұру үшін
банк ресурсының тәуекелдігін минимизациялау мақсатында диверсификациялау;
депозиттік портфельді сегменттеу (клиент, өнім және нарық бойынша);
әр түрлі клиенттер тобына саралау тәсілдемесі (тұрғындардың жоғарғы депозитіндегілер,
банктің өнімі және қызмет көрсетуі басқа бәсекелес банктің өнімінен
жоғары тәуекел жағдайында банктің депозиттік портфеліндегі тұрақты ресурстарының үлесі
депозиттік портфель мен салымдардың гаммасын тұтасымен қалыптастыру процесінде өміршендік
Депозиттік саясаттың оңтайлы критерийлерін ерекшелігі әр банкте жеке-жеке анықталады
Халыққа банктік қызмет көрсету нарығын маркетингтік зерттеу нәтижесі жоғарыда
Халықтың ақшалай жинақтарын талдау қазіргі кездегі Ресей жинақтау жүйесінің
Салымдар бойынша операциялар несиелік айналымның және халықтың жинақ ақшаларын
Осы зерттеу жұмысында депозиттер – банк кітабындағы келісім және
Депозиттік операцияларды жүргізген кезде, әр банк онымен жасаған депозиттік
1) депозиттік операциялар банктік пайданы алуға немесе болашақта пайда
2) ұйымдастыру процесінде депозиттік операциялар субъектілерінің әр түрлілігін және
3) бакнтік операцияларды жүзеге асырған кезде депозиттік операциялар мен
4) депозиттік операцияларды ұымдастыру процесінде банк балансының өтімділігін сақтауды
5) депозиттік операцияларды ұйымдастыру кезінде банк депозиттік шоттардағы бес
6) банктің қызметтерін дамытуы және клиенттерге қызмет етуге, мәдениеті
Депозиттік саясаттың маңызды тетігі – банктің салымшыларына тартылатын ресурстар
Сыртқыларға:
елдің орталық банк анықтайтын проценттің есептік ставкасы;
қорлану нормасы;
ақпараттың деңгейі;
банктік қызмет нарығындағы сұраныс пен ұсыныстың қатынасы;
әлемдік қаржы нарығындағы проценттік ставкалардың деңгейі.
Ішкілерге:
операцияның мазмұны, яғни депозиттің түрі, мерзімі, сомасы және т.с.с.
клиенттің сипаттамасы;
берілген банкте қолданылытын баға белгілеудің әдістері неғұрлым өз
Ең арзан депозиттер- бұл чектік депозиттер, соның ішінде кәдімгі
Коммерциялық фирмалар үшін ашылатын чектік шоттар орташа мәнде азаматтарға
Мерзімді депозиттер (әсіресе ақшалай нарықтық шоттар) жен жинақ салымдары
Жалпы, мерзімді депозиттер, депозиттік сертификаттар және ақшалай нарықтық шоттардың
Депозиттерді ұстау бойынша қызметтердің бағаларына қатысты мәселелерді шешкенде банктің
Депозиттік нарықтың даму үрдісінде депозиттердің қалыптасуына түрткі әрі себеп
Экономикалық әдебиеттерде «жинақтау» түсінігінің көптеген анықтамалары кездеседі. Олардың біріне
Жинақтаулар – төмендегідей екі типтің дерменттігі жағдайында дамитын экономикалық
табыс алудың белгілі бір кезеңділігін, жалақы және бағдарлардың деңгейін
ағымдық табыстың бір бөлігін бірінші кезекте негізгі қажеттіліктерді қамтамасыз
Қалай болғанда да, жинақтаулар, өз кезегінде, өндірістік қатынастардың дамуына
Шетелдік ғалымдардың пікірінше, адамдардың өз қаражаттарын жаратпай, сақтауының көптеген
Ақша «қиын-қыстау кезеңге» бөлінетін сақтандырушылық мотивтер.
Кейбір адамдардың өз тұтынуындағы басқаларға қарағандағы үнемділігі немесе аз
Жинақтаулар болашақтағы тұтынуларды қаржыландыруға арналған кейінге қалдырылған сатып алу
Ақша кепілді борыштардың орнын толтыру, несие төлемін, сақтандырушылық салымдар
Салымдардың кез келген түрлері жинақтаулар болып табылады.
Депозиттің экономикалық категориясының айрықшалығын сипаттайтын келесі қасиеттерді бөліп көрсетуге
Депозиттер салынған салымның қайтару мерзімі келген мезетте салынған ақша
Депозиттер жеке табыс бөлігі ретінде капитал мен тығыз байланысты.
Депозиттер қайтару мерзімдері бойынша көптүрлілігімен сипатталады. Бұл мерзімді салымдар,
Депозиттік операциялары барысында пайда болатын қайта бөлу қатынастарының келтірілген
«Депозиттер – бұл банк пассивінің балансында көрініс табатын депозиттік
Депозиттік нарықтың әрекет ету механизмінде депозиттік нарықтың негізгі субъектілері
Кез келген нарықтағы сияқты депозиттік нарықта да қажетті операцияларды
депозиттер тартудың жүзеге асыратын – екінші деңгейлі банктер түріндегі
депозиттер салатын – тұрғындар, кәсіпорындар түріндегі салымшылар;
реттеуші және бақылаушы орган – Ұлттық банк түріндегі мемлекет.
Депозиттік нарық дамуындағы объективті факторлардың бірі – белгілі
Депозиттік саясат – ары қарай табысты әрі белсенді пайдалану
Банктің депозиттік саясаты қалыптасатын қатынастар жүйесі салымшыларды тарту және
Депозиттік саясаттың маңызды міндеті банктің депозиттік базасын ұлғайту мақсатында
Біріншіден, банк әзірлейтін депозиттерді тарту стратегиясы мен тактикасы әлуетті
Екіншіден, салымшы-клиенттер санының өсуі есебінен банкке несиелік саясатты белсендірек
Депозиттік саясаттың ұйымдастырылуы тиімді депозиттік портфельдің қалыптасу принципіне негізделгеді.
Депозиттік портфель – салымшылардың барлық банкке салған депозиттері түрінің
Банктер өз қызметін жүзеге асыру барысында көптеген тәуекел түрлеріне
1 – блок ақпараттық блок
Депозиттік ресурстардың барлық түрлерін жинау және талдау
2 – блок депозиттік ресурстарды басқару блогі
Ресурстардың сомалары, кезеңдері, клиенттер топтары бойынша жіктеу
3 – блок тәуекелді басқару блогі
Депозиттік операциялар бойынша тәуекелдерді бағалау әдістері
4 – блок сақтандыру блогі
Депозиттерді сақтандыру (ұжымдық, өз еркінше, аралас)
5 – блок тартылған қаражаттарды құрылымдық талдау блогі
Банктің депозиттік портфелінің тиімділігін талдау
1.3 – сызба. Банктің депозиттік портфелін басқарудың блок –
Клиенттердің депозиттері бойынша сыйақы пайыздық ставкасының мөлшерін банктер келесі
қаржы нарығының конъюктурасын;
депозиттер нарығындағы пайыздық ставкалар деңгейін;
банкаралық ресурстардың құнын;
мемлекеттік бағалы қағаздардың табыстылық деңгейін;
инфляция деңгейін;
қайта қаржыландыру ставкасы мөлшерін;
депозиттердің құрылымын;халықтың табысының өсу қарқынын.
Сонымен, банк басқармасының алдында депозит бойынша пайыздық ставканы
Банк басқармасы банктік тәжірибеде бар пайыздық ставканы анықтаудың әр
Шығындарды анықтауға негізделген әдістер:
1. “Шығындар+пайда” әдісі. “Ш+п” әдісі бойынша баға белгілеу депозиттер
а) банктің қаражаттарының әр қайнар көзі бойынша үстеме шығындардың
ә) үстеме шығындардың әр ставкасын әр көзінен түсетін банк
б) банктің қаражаттардың орташа салмақтығын құнын анықтау үшін барлық
2. Депозиттерге пайыздық ставкаларды шекті шығындар бойынша белгілеу.
Көптеген қаржы сарапшылары пайыздық ставкаларды белгілеу бойынша өздерінің әртүрлі
Орташа шығындармен салыстырғанда пайдасыз болып көрінетін кейбір несиелер мен
Шекті шығындар әдісі бойынша баға белгілеуді басқарушы
Нарыққа өтудің қаматамасыз ету үшін депозиттер бойынша пайызды
1.3 Қазақстан Республикасындағы салымдарды сақтандыру мәселелері
Қазақстандық салымшылардың коммерциялық банктерге сеніп тапсырған салымдарын қорғау проблемасы
Банктердің қалыпты жұмыс істеуіне ең керекті жағдай - олардың
Қордың құрылтайшысы Ұлттық банк болып табылады. Қордың акцияларын ҚР
Қордың банктік шоттары тек Ұлттық банкте ашылады. Қордың ақшаларын
1) Қор активтерінің 80 пайыздан кем емес мөлшерінде мемлекеттік
2) Ұлттық бнктегі салымдарға 10%-тен астам (депозиттерге)
Қор мына негізгі қызметтерді атқарады:
қатысушы-банктің еріксіз таратылуы жағдайында оның салымшыларына (депозиторларға) салымдары (депозиттері)
активтерді басқаратын;
қатысушылар куәліктерінің есебін жүргізеді;
қор жарғысында қарастырылған және қазіргі ережелерге, сондай-ақ Ұлттық банктің
Қор қызметтерін атқаруда мынадай құқықтарды иеленеді:
Ұлттық банкпен ақпарат алмасу және жеке тұлғалардың, қатысушы-банктердің банктік
Ұлттық Банкке қатысушы банктердің қазіргі ережелер мен банктік заңдама
Қазіргі ережелер мен бекітілген тәртіп бойынша қатысушы-ьанкті жеке тұлғалардың
салымшылардан (депозиттарлық) еріксіз таратылатын қатысушы банктерден салымдар бойынша төленетін
салымшыдан берілген банктің салымшыларға қормен өтемақы мөлшерінде еріксіз таратылатын
қатысушы банкті тарату комиссиясының құрамына өз өкілін енгізуге;
өз құзыретінің шегінде басқа да құқықтарды жүзеге асыруға құқылы.
Өз қызметтерін жүзеге асыру барысында қор:
1. еріксіз таратылатын қатысушы банктерге регрестік талап қою құқығын
2. Ұлттық банкке өзінің қызметі жайлы қаржылық есеп беру,
Қор басқармасының өкілеттілігі:
1. Банктерде жеке тұлғалардың салымдарын міндетті ұжымдық кепілдендіру жүйесіне
2. Қазіргі ережелерге сәйкес қорға міндетті күнтізбелік және басқа
3. Банк қатысушы-банктерді инспекторлық тексеруден өткізу немесе оларға шектелген
4. Қатысушы-банкті жеке тұлғалардың салымдарын міндетті ұжымдық кепілдендіру жүйесінен
5. Қор активтерін Ұлттық банкке келісім бойынша сенімдік басқаруға
6. Еріксіз таратылатын қатысушы-банктердің салымдар бойынша өтемақысын төлеу туралы
7. Агент-банкті иаңдайды.
8. Қор басқармасының төрағасын сайлау және Қордың лауазымды тұлғаларын
9. Қордың жыл сайынғы кірістер мен шығыстар сметасын бекітеді.
10. Қазіргі ережелерге сәйкес басқа да өкілеттіліктер.
Қордың лауазымды тұлғалары мен қызметкерлері өз қызметтерінжүзеге асыру барысында
Қатысу банктердің міндеттері:
1) Уақтылы және толық көлемде міндетті күнтізбелік және басқа
2) Мәліметтерді уақытында және толықкөлемде Қорға ұсынып отыру.
3) Еріксіз таратылған қатысушы-банк туралы сот шешімі күшіне енген
4) Жеке тұлғалардың салымдарын міндетті ұжымдық кепілдендіру жүйесінің объектісі
5) Клиенттеріне өзінің жеке тұлғалар салымдарын міндетті ұжымдық кепілдендіру
6) Салымшылар алдындағы міндеттемелердің уақтылы және толық орындалмауын туғызатын
7) Қорға еріксіз таратылу жағдайындағы қатысу-банктердің жеке тұлғалардың салымдарға
8) Қазіргі режелерге сәйкес басқа да талаптарды орындау.
Қатысушы банк қазіргі ережелер мен талаптарды орындамаған жағдайда Ұлттық
Банктер өтініш пен құжаттарды бергеннен кейін міндетті күнтізбелік жарнасын
Банктер жеке тұлғалар салымдарын міндетті ұжымдық кепілдендіру жүйесінен
қатысушы-банкке депозиттер қабылдауға жеке тұлғалардың банктеріндегі шоттарын ашу және
жыл бойында бірнеше мәрте (екі немесе одан да көп)
қазіргі ережелер мен белгіленген басқа да талаптар бұзылғанда.
Жеке тұлғалардың салымдарын міндетті ұжымдық кепілдендіру жүйесінен шығарылған жағдайда
Қор басқармасының қатысушы куәлігін беру немесе жеке тұлғалардың міндетті
Банк-қатысушының әрбір салымщысына Қор келесі тәртіптегі салымдары бойынша өтем
200 000 теңгеге дейінгі салымдар бойынша – 100 %
200 мыңнан 400 мыңнан теңгеге дейінгі салымдар бойынша 200
400 мыңнан 600 мың теңгеге дейінгі салымдар бойынша 200
600 мыңнан 800 мың теңгеге дейінгі салымдар бойынша 200
800 мыңнан 1 млн.теңгеге дейінгі салымдар бойынша 200 мың
1 млн теңгеден астам сома бойынша 80 % 200
60 % 200 мың теңгеден + 40 % 200
Бір салымшының салымдарының барлығы қосылып бір салым
Банктерге орналастырылған уақытша бос ақша қаражаттары салымшы үшін екі
Банктермен тартылатын депозиттердің көлемі негізінен 4 факторға тәуелді болып
халықтың ақшалай табыстарының көлемі;
олардың банктік жүйеге деген сенімінің деңгейі;
салымдар бойынша нақты пайыз мөлшерлемесі;
елдегі банктік жүйенің даму деңгейі және ондағы қаржылық өнімдердің
дамуы;
Салымшылар алдында өз міндеттерін атқару үшін Қор Ұлттық банктен,
Күнтізбелік жарнаның міндетті мөлшерлемесі әрбір қатысушы-банктер үшін оның қаржылық
Резервті қалыптастыру үшін салымдар бойынша өтемдер келесі тәртіппен жүзеге
1) Салымдар бойынша бойынша толық көлемде өтемдері өтеу үшін
2) Алғашқыда қалыптастырылған резервтік сомасы жеткіліксіз болған жағдайда Қордың
3) Салымдарды өтеу үшін резервтің алғашқы қалыптастырылған сомасы жеткіліксіз
Салымдарды өтеу үшін Қордың қарызға алынған ақшалары, сондай-ақ Қордың
Қатысушы-банкке Ұлттық банктің қолдануы мүмкін болатын шектеулі ықпал етуі
Қазақстан Республикасы банк жүйесінің екінші деңгейлі банктеріндегі жеке тұлғалардың
Соңғы жылдардың тәжіребесі көрсеткендей экономиканы мемлекеттік реттеу бойынша іс-шаралар
2000 жылы өткен қаржыгерлерден конгресінде “Қаржыгерлер ассоциациясының” төрағасы Д.
Екінші деңгейдегі банктердегі тұрғындардың және ұйымдардың салымдарын банктердің төлем
Бұл қорға қаржы жағдайы тұрақты халықаралық стандарттар негізінде қызмет
Өз жұмысын жаңадан бастап отырған Депозиттерді сақтандыру қоры тәжірибесі
Қазақстанның салымдарды сақтандыру қорының қарамағында әр уақытта өсіп отыратын
Салымдарды өтеу қордың қатысушы-банктер арасынан тендр өткізіп анықтаған агент-банкі
2006 жылдың шілде айына дейін депозиттерді сақтандыру келесі мазмұнда
Кесте 1.1
Салымдарды кепілдендірудің өсу көрсеткіштері.
2007 жылдың 1 қаңтарына дейін 2007 жылдың 1 қаңтарынан
Кепілдендірілген депозиттер Мерзімді депозиттер 7 млн.теңгеге дейін;
Талап етуге дейінгі депозиттер;
Карт-шот пен ағымдағы шоттардағы ақша қалдықтары;
Жеке тұлғалардың барлық депозиттері
Кепілдендіруді қамтамасыз етудің максималдық көлемі 400 000
Кепілдендірудің қамтамасыз ету төлемі төленеді
Депозиттік валютада
Теңге бойынша
Кепілдендірудің қамтамасыздығының төленуінің басталуы сот шешімінің күшіне енуінен бастап
Кепілдендірудің қамтамасыз етілуінің төленуі банк-агент арқылы Төлем басталғаннан кейін
Кепілдендірілген депозиттер бойынша сыйақының максималдық көлемі
Қормен бекітіледі
Қормен бекітілмейді (әр банк өз бетінше бекітеді)
7 шілде 2006 жылы Қазақстан Республикасының Президенті бекіткен «Қазақстан
Ал қазіргі уақытта жеке тұлғалардың депозиттерінің көлемін сақтандыру деңгейі
Қазақстан Республикасының Ұлттық банкінің басқармасының бекіткен “Қазақстан Республикасының екінші
Ұлттық банк қормен бірлесе отырып, салымдарды сақтандыру жүйесін жетілдіре
Депозиттер нарығындағы ерекше жыл, негізінен, 2006 жыл болып табылады.
2 – бөлім. Қазақстан Халық Банкінің экономикалық мазмұны.
Халық Банкінің тарихы – бұл Қазақстан аумағындағы жинақ жүйесінің
Еліміздегі алғашқы жинақ кассасы сонау 1923 жылы, төңкеріс жылдарынан
Социалистік қоғамда қалыптасқан әлеуметтік – экономикалық және қаржылық қатынастардың
Жинақ кассалары сонымен қатар мемлекеттік қарыз облигацияларының, басқа да
1960 жылдың аяғына қарай жинақ кассаларындағы салымшылар саны 1
Қазақстандағы жинақ ісі мен жинақ кассалары желісінің кеңінен қанат
Жинақ жүйесінің одан әрі дамуы үшін ақша бірлігін күшейтудің
1963 жылдан бастап жинақ кассалары Қаржы министрлігінің құрамынан шығарылып,
1988 жылғы банктік реформа бойынша банк жүйесін екі деңгейге
Қазақстан Республикасының мемлекеттік тәуелсіздік пен егемендікке қол жеткізуімен жинақ
1990 жылдың желтоқсанынан бастап Қазақстан өзінің нарықтық экономика талаптарына
1995 жылдың аяғында – ақ Қазақстан Халық Банкі республикадағы
1998 жылдың шілдесінде акционерлердің жалпы жиналысының шешімімен Банк жабық
2001 жылдың қараша айында өткен сауда – саттық аукционында
2005–2007 жылдардағы Халық Банкінің даму стратегиясының негізгі міндеті –
Халыққа бөлшек бизнес қызметін көрсету нарығында жетекші банк атану.
Активтерді басқару нарығындағы өз айқындамасын күшейту (кең мағынада алғанда,
Жалпы сақтандыру нарығында табанды да берік айқындама ұстануға қол
Нарықтың барлық негізгі сегменттері бойынша кемінде 25 пайыздық үлесті
Шағын және орта кәсіпкерлерге несие беру нарығында жетекші банктің
Ірі экспорттық кәсіпорындарға қызмет көрсетуде жеткілікті айқындама жасау;
Қазақстан мен оған шектес өңірде қаржы тобының шеңберіндегі құрылымдық
Стартегиялық серіктеспен бірлесіп Қазақстан аумағынан тыс жерлерде бизнесті қолға
Қорландыру мерзімін ұзарта отырып, қор базасын сараландыруды жалғастыру.
2006 жыл Халық Банкі үшін орнықты түрде дамуға, жетекші
Негізгі қаржылық көрсеткіштері: - салық төлемі шегерілген таза пайда
Банктің 2006 жылғы шоғырландырылған таза табысы 72% - ға
Комиссиялықтар мен алымдар түріндегі таза табыс операциялық табыстың 33
2006 жыл Халық Банктің банктік қызметтер нарығында шапшаң талпыныс
Кесте 2.1
Бухгалтерлік баланс.
Млн. Тенге 31 желтоқсан
2006 ж 2005 ж
Клиенттік қарыз нетто 596,216 411,097
Барлық актив 991,359 559,665
Клиенттік депозиттер 597,935 323,515
Барлық міндеттемелер 870,732 495,221
Барлық меншікті капитал 120,628 64,444
Барлық меншікті капитал және міндеттемелер 991,359 559,665
Банктің жалпы активтерінің шамасы 2006 жылы 77% - ға
Меншікті капитал 2006 жылдың аяғында Банктің меншікті капиталының көлемі
Сурет 2.1. 2006 жылғы Халық Банкінің негізгі операцияларының
Халық банкі өзінің клиенттер базасы мен кең таралған бөлімшелер
2002 жылдың қыркүйек айынан бастап зейнетақы салымдары ай сайынғы
Кесте 2.2
2005 жыл бойынша негізгі көрсеткіштерінің өзгеру динамикасы
Атауы Саны Нарықтағы үлесі Жылдық өсім
1.1.05 1.1.06
Салымшылардың саны 1242881 1459198 19,16% 216,317 17,4%
Зейнетақы қоры оның ішінде салымшының есебінде бөлінген инвестициялық кіріс
23777636000 168342666000
36139503000 25,95%
23,29% 47168811000
12361867000 38,93%
51,99%
Сомма 5962875000 8247821000 23,05% 2248946000 38,315%
Алымшылардың саны 211366 266409
55043 26,04%
Халық банкінің зейнетақы қоры ең капиталды қоры болып табылады.
Зейнетақы қор жүйесінің 2006 жылдың 1 қаңтарындағы көрсеткіштері:
168,3 млрд. Теңге оның ішіндегі инвестициялық кіріс 36,1 млрд.
42 млрд.теңге зейнетақы активтерінің көлемі бойынша жақын бәсекелесушімен құрайды;
1 459 198 адам, немесе жалпы зейнетақы қорының салымшылары
2005 жылдағы салымшылардың зейнетақы жинақтаушыларының зейнетақы қорының өсімі 38,93%
2005 жылғы таза инвестициялық кірісінің өсімі 51,99% - ды
Зейнетақы салымының жалпы көлемі 24,3% - ын құрайды, 124,7
2005 жыл бойынша ай сайынғы зейнетақы салымдарының ортақ көрсеткіші
Алдыңғы жеті жылда қор өзінің резервтерімен, өзінің ішкі потенциалымен
Қордың салымшыларына қаржылық топтағылардың алғашқысы болып кешенді өнімді енгізеді,
Мемлекеттік емес қорлардың ішіндегі алғашқысы болып зейнетақы активтерін өзіндік
Қазақстан Халық банкінің банкоматтары мен интернет банкингісі арқылы жеке
Зейнетақы активтерінің көлемі бойынша бірінші орынға шықты және республикадағы
Республиканың қаржы секторындағы салымшылардың зейнетақы салымы бойынша 1 млрд
Мемлекеттік емес қорлардың ішіндегі бәсекелестік күресте 1 млн салымшы
Зейнетақы қорлардың ішінде алғашқылардың бірі болып жарғылық капиталды 1
«Жыл таңдауы» республикалық конкурсының алты рет «Қазақстандағы №1 зейнетақы
Ең атақты, ең таза, ашық және атақты қор болып
JAS-ANZ аккредитациясының негізінде халықаралық орган «Total Quality Certification Services
2003 жылдың ақпан айы мен 2006 жылдың ақпан айы
2003 жылдың ақпан айы мен 2006 жылдың ақпан айы
Банктің қызметінің мәні оларды басқа органдардан ажырататын қызметтерді орындаудан
«Қазақстан Республикасындағы банктер және банктік қызмет туралы» Заңға сәйкес
Ақылы негізде депозиттерді тарату;
Клиенттермен банк шоттарын жүргізу және оларға кассалық қызмет көрсету;
Заңды жіне жеке тұлғаларға несие беру;
Төлем құжаттарын сатып алу, сату және сақтандыру, олармен басқа
Ақшалай нысанда орындауды қарастыратын үшінші тұлғалар үшін кепілдеме және
Клиенттер үшін құжаттар мен бағалықтарды сақтандыру бойынша қызметтер «сейфтік
Банктік қызметпен байланысты кеңес беру қызметін көрсету;
Клиенттердің тапсырмалары бойынша сенімдік операцияларды басқару;
2005 – 2006 несиелік нарық. Бұл жылдары банктермен берілетін
Валюталардың түрі бойынша несиелер құрылымында ұлттық валютадағы несиелердің өсімі
Клиенттерге несие беру операциялары 2006 жылда Халық Банкі қызметінің
Қол жеткізу мүмкіндігі Банк ұсынатын өнімдердің ең талғампаз деген
2.2сурет. 2006 жылғы Халық Банкіндегі қысқа және ұзақ мерзімді
Халық Банкі Қазақстан экономикасының басымдық салаларындағы жобаларды жүзеге асыру
Несие саясатының дұрыс таңдал,ан стратегиясы Халық Банкінің несие қоржынының
Өткен жыл барысында Халық Банкі ірі кәсіпорындарымен қатар орта
Сурет 2.3. Халық Банкінің қызметтерінің қаржылық көрсеткіштері.
Депозит нарығы, бұл жылдары банктердің қорларын заңды тұлғалар мен
Валюталық нарық, 2005-2006 жылдары «Қазақстандық қор биржасы» әртүрлі инструменттермен
Мемлекеттік бағалы қағаздармен шетелдік валютамен операциялар жасау, автоматтық «РЕПО»
Жылдың басынан бастап теңгенің номиналдық девальвациясы 3,25% - ті
Ұлттық Банктің пікірі бойынша, банк секторының өтімділік деңгейі жоғары
Төлем карточкалары. Банк төлем карточкалары бойынша әр уақытта көш
Халық банкінің сервиске тіркелген төлем карточкасы бар кез келген
Халық банкінің карточкаларының орны ерекше, мәселен VISA Gold карточкасын
CARD TO CARD жүйесімен ақша аудару, Халық банкінің төлем
Халық банкі өз клиенттеріне банкке келместен, банкомат арқылы тез
Халық банкінің банкоматтар арқылы қол жеткізілетін операциялары:
Қолма – қол ақша алу;
Карточка бойынша транзакциямен ондағы ақша балансы туралы үзінді алу;
Мобилдік байланыс, кабельдік телевидение, «Қазақтелеком» ААҚ қызметтері үшін, басқа
Халық банкінің карточкалары бойынша CARD TO CARD жүйесімен ақша
«Карточкалық депозитте» ақша жинақтау;
Карточкамен несие лимитін алу;
«Мобильдік банкинг» қызметіне қосылу;
Қазақстан Халық банкінің Жалпы Зейнетақы Қорындағы зейнетақылық жинақтар туралы
«Қазақстан Тұрғын үй құрылысы жинақ банкі» АҚ- да салым
Халық банкі сауда саласындағы әр турлі елдермен ынтымақтастықты өркениетті
Сейфтік операциялар, ол банк өз клиенттерінің – жеке тұлғалар
Маңызды құжаттар мен құнды заттарды банк депозитарийінде сақтаудың сөзсіз
Аударымдары «Жеке тұлғалардың жедел есеп айырысулары», «Экспресс- аударыдар», Маниграмма
Қазақстан Республикасы валюталық заңнамасына сәйкес резидент және бейрезидент жеке
«Жеке тұлғалардың жедел есеп айырысулары» жүйесі бойынша ақша аударымдары
Кассалық операциялар: банкноттар мен монеталарды қабылдау, беру, қайта есептеу,
Негізгі қызмет түрлері:
Заңды және жеке тұлғалардың банк шоттарын ашу және жүргізу;
Заңды және жеке тұлғалардан салым қабылдау;
Заңды тұлғаларға транзиттік шоттар жүйесін ашу;
Заңды тұлғаларға жинақтау шоттары жүйесін ашу;
Бөлімшелер клиенттеріне ағымдағы лимиттелген шоттар жүйесін ашу арқылы агенттік
Аударым операциялары: заңды және жеке тұлғалардың ақша аудару, оның
Кассалық операциялар: банкноттар мен монеталарды қабылдау, беру, қайта есептеу,
Банктің кез келген бөлімшелерінен заңды тұлға өкілінің басқа бөлімшеде
Инкассация және бағалы жүкті сүйемелдеу қызметі;
Шетел валютасымен қолма-қол ақшасыз айырбастау операцияларын жүргізу,
Әртүрлі шетел валютасымен халықаралық аударымдар;
«Клиент-Банк» қашықтықтан қол жеткізу жүйесі бойынша операциялар жүргізу;
Тазартылған алтын құймаларын сатып алу және сату;
«Жалақылық жоба» бойынша қызмет көрсету клиент қызметкерлерінің жалақысын олардың
Жеке тұлғалардың төлемдері мен аударымдарын «Жеке тұлғалардың мерзімдік есеп
«Жеке тұлғалардың жедел есеп айырысулары» жүйесі бойынша түсетін жеке
Жол чектері мен коммерциялық чектерді сату және сатып алу;
Вексельдік операциялар: домицилиация және вексельді инкассоға қабылдау;
Сейфтік операциялар: клиент құжаттары мен құнды заттарын сақтау, оның
Қолма-қол шетел валютасын айырбастау операцияларын жүргізу;
Құжаттамалық операциялар жүргізу және банктік кепілдемелер беру;
Корпоративтік клиенттер үшін арнаулы сервис;
Шоттардың жай-күйі туралы ақпарат алу.
Халық Банкінің ақпараттық технологиялары, 2005 жылы Халық Банкі
Банктің қолданатын қаржылық құралдарды бақылау үшін өте маңызды болатын,
Қызмет көрсету жерлеріне байланыссыз барлық жүйе бойынша ортақ клиентті
Бүкіл банк бойынша біріңғай өнімді каталог құру;
Бөлімшелердің автономдық жұмысы кезінде пайда болуға мүмкіндігі бар тәуекелдерді
Жаңа бизнес – үрдістерді ендіру мерзімдерін қысқартуға және қолданыстағыны
Алынатын бухгалтерлік және басқарушылық есептіліктің сапасын жақсартуға, сондай- ақ
Банкті басқару тиімділігін көп есе арттыруға мүмкіндік берді.
Орталықтандыру шешімін ойдағыдай жұмыс істету мақсатында Банк бөлімшелерін Бас
Сапаны басқару жүйесі бойынша, өткен жылы Халық банкі ISO
Өз қызметтерінің жаңа бағыттарын ашу және бизнесін кеңейту мақсаттарында
Қаржылық нарықта Халық банкі «Халық Полис» және «Халық Лизинг»
«Халық Полис» сақтандыру компаниясы ЖАҚ жарғылық капиталы 300 млн
2005 жылы «Халық Банкі» брэндін ілгері шығару кезінде Банк
Халық Банкі Еуропалық қайта құру және Даму Банкі, Азиялық
3- бөлім. Қазақстан Республикасындағы депозиттердің ұйымдастырылуы және даму
3.1. Қазақстан Республикасындағы депозиттік операциялардың
Жинақ кассаларының жалпы жүйелік жобасы 1826 жылы пайда болды.
Кейіннен қаржы жүйесінің даму нәтижесінде 1860 жылы мемлекеттік банк
Үкімет тартылған қаражаттардың сақталуын қамтамасыз етті, кассалар салым құпиясын
Біртіндеп Қазақстанның несие Ресей империясының несиелік жүйесінің құрамдас бөлігі
Ресейдің жинақ қызметінің тарихы 150 жылдан астам уақытты қамтиды.
Қазақстан территориясында 1898 жылда 84 жинақ кассалары болды, 1897
Жинақ қызметінің дамуының екінші кезеңі жиырмасыншы ғасырдың екінші жартысына
Осыдан кейін Қазақстанда 335 жинақ кассалары қалыптасқан болатын. 1929
Мемлекеттік қарыздарды орналастыру есебінен түскен қаражаттар 1922-1925 жылдары мемлекеттік
Жинақ қызметін дамыту мақсатында комиссиялар құрылып, заңдар, қаулылар қабылдана
Кейіннен 1988 жылы жүзеге асқан банктік реформа екі деңгейлі
Тәуелсіздік алғаннан кейін, 1990 жылдың желтоқсанынан бастап Қазақстан нарықтық
1993 жылы Жинақ банкісі Қазақстан Республикасына тиесілі «Қазақстан Жинақ
Қазіргі кезеңде депозиттік операциялар екінші деңгейлі банктердің пассивтерінің негізі
Қазақстан Республикасындағы жалпы жинақтар және депозиттік нарық жайында тек
1995 жылдың соңында, ресми мәліметтер бойынша, 5096.2 млн. теңгедей
Осы жылдың бірінші жартысында қабылданған банктік жүйені қайта құру
Сонымен қатар, 1995 жылдың соңынан бастап коммерциялық банктер әлеуетті
Осы кезеңнен бастап банктік депозиттік сыйақы мөлшерлемесі де салымшылардың
Кесте 3.1
Қазақстан Республикасындағы депозиттердің өзгеруі
(млрд.тг)
1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006
Абсолютті мөлшерде млрд.теңге
Барлығы депозиттер 9.4 21.2 73.0 80.3 79.8 170.4 290.6
Млн. доллар 174 331 997 1062 963 1233 2011
ЖҰӨ- гі үлесі 2.2 2.1 5.2 4.8 4.6 8.5
Банктік емес заңды тұлғалардың
4.0
8.5
53.7
52.6
49.4
117.4
202.3
260.0
302
Ұлттық влютада 2.5 3.7 31.3 40.8 29.4 60.7 110.0
Шетел валютасында 1.5 4.7 22.3 11.8 20.0 56.6 92.3
Жеке тұлғалардың 5.5 12.7 19.3 27.6 30.4 53.0 88.3
Ұлттық валютада 4.5 9.2 13.3 20.7 20.9 28.3
Шетел валютасында 1.0 3.5 6.0 6.9 9.5 24.7 55.4
Өсу қарқыны, номиналдық өлшемде, %
Барлығы депозиттер - 124.4 244.5 9.8 -0.5
Банктік емес заңды тұлғалардың - 112.3 532.9
Ұлттық валютада - 49.5 736.9 30.2 -28
Шетел валютасында - 217.9 371.6 -47.2 70.2
Жеке тұлғалардың - 133.2 52.1 42.8 10.1
Ұлттық валютада - 105.3 44.7 55.6 0.8
Шетел валютасында - 264.1
Депозиттер құрамы, %
Банктік емес заңды тұлғалардың
42.3
40.0
73.5
65.5
61.9
68.9
69.6
58.4
57.1
Жеке тұлғалардың 57.7
60.0 26.5 34.4 38.1 31.1 30.4 41.6 43.1
Талап еткенге дейінгі депозиттер -
Мерзімді депозиттер - -
Ұлттық валютада 74.0 61.1 61.2 76.8 63.0 52.2 49.1
Шетел валютасында 26.0 38.9 38.8 23.2 37.0 47.8 50.9
Депозиттер көлемі 1995 – 2005 жылдар аралығында 2.2 %-
Депозиттердің жоғарғы өсу қарқындары 1999 және 2000 жылдары байқалады
Жаңа депозиттер ағымы 2001 жылы байқалады – 113.5 %
Депозиттер құрылымында да осы кезеңдерге көптеген өзгерістер болған. 1998
2002 жылдан бастап, депозиттерді Ұжымдық сақтандыру жүйесінің құрылуымен байланысты
Сонымен қатар, банктердің депозиттік базасы «Ұзарды». Егер 1998 жылы
2004 жылға дейін Ұлттық валютадағы депозиттер үлесі біртіндеп азаю
Кесте 3.2
Банктермен ағымдағы шоттарға және депозиттерге тартылған қаражат мөлшері
(млрд. теңге)
2001 2002 2003 2004 2005 2006
Ағымдағы шоттар - -
Банктік емес заңды тұлғалардың -
Жеке тұлғалардың - -
Барлық депозиттер 246 329 503 2707 1638 1890
Талап еткенге дейінгі депозиттер 165 216 306 1534 717
Банктік емес заңды тұлғалардың -
Жеке тұлғалардың 160 192 296 385 670 465
Мерзімді депозиттер 81 112 196 1173 966 1338
Банктік емес заңды тұлғалардың -
Жеке тұлғалардың 29 34 59 142 324 250
Банктермен тартылған қаражаттардың ең үлкен көлемі банктік емес заңды
Кәсіпорындардан тартылған теңгелік депозиттер бойынша оң нақты пайыз ставкалары
Республикамызда теңгемен салынған депозиттердің үлесін арттыру үшін банктер бірнеше
Кесте 3.3.
Қазақстан Республикасы бойынша банктермен ағымдағы шоттарға және депозиттерге тартылған
(млрд. теңге)
2001 2002 2003 2004 2005 2006
Орташа жылдық номиналдық пайыз мөлшерлемесі
Ағымдағы шоттар - -
Банктік емес заңды тұлғалардың -
Жеке тұлғалардың - -
Барлық депозиттер 5.2 3.6 4.0 3.4 3.9 4.3
Талап еткенге дейінгі депозиттер 2.3 1.8 1.7 1.5 1.2
Банктік емес заңды тұлғалардың -
Жеке тұлғалардың 2.3 1.8 1.6 1.8 1.1 1.3
Мерзімді депозиттер 10.3 7.0 7.7 5.9 5.9 5.4
Банктік емес заңды тұлғалардың -
Жеке тұлғалардың 14.6 9.6 10.8 10.2 8.7 7.9
Орташа жылдық пайыз мөлшерлемесі, %
Ағымдағы шоттар - -
Банктік емес заңды тұлғалардың -
Жеке тұлғалардың - -
Барлық депозиттер -5.4 1.7 -11.7 -5.8 -2.3 -1.7
Талап еткенге дейінгі депозиттер -8.0 -0.1 -13.7 -7.6 -4.9
Банктік емес заңды тұлғалардың -
Жеке тұлғалардың - -
Осы кезеңдердегі инфляция (ИПЦ) 11.2 1.9 17.8 9.8 6.4
Қор 2002 жылдан бастап қызметін жүзеге асыруына байланысты, депозиттік
кесте 3.4.
Банктермен тартылған депозиттер бойынша мөлшерлемесі
(млрд.тенге)
Депозиттер 01.12.00 01.12.01 01.12.02 01.12.03 01.12.04 01.12.05 01.12.06
Нақты пайыз мөлшерлемесі
Банктік емес заңды тұлғалардың
23.7
8.1
5.6
7.1
5.8
5.2
5.3
Талап еткенге дейінгі
38.8
2.7
1.1
3.7
3.0
2.7
2.5
Мерзімді соның ішінде: 22.9 9.9 8.5 7.9 6.1 5.6
90 күнге дейін 13.3 8.5 6.1 7.2 5.9 5.3
181-365 күн 48.6 15.8 7.6 13.9 6.5 10.2 9.5
1-3 жыл 16.3 13.7 13.6 8.4 7.1 7.6 8.0
3жылдан астам мерзімге - 10.0
Жеке тұлғалармен депозиттер 16.7 3.0 1.9 2.4 3.2 2.4
Талап еткенге дейінгі 6.3 2.3 1.4 1.8 2.5
Мерзімді соның ішінде: 30.0 12.0 14.5 13.5 15.6 12.8
90 күнге дейін 31.9 1.5 17.7 13.8 14.0 10.6
91-180 күн 32.3 14.4 18.8 18.5 16.0 11.7 10.6
181-365 42.2 12.1 17.0 1.2 17.8 13.7 12.6
1-3 жыл 24.7 7.5 9.4 14.6 18.3 15.3 14.5
3 жылдан астам мерзімге 23.4 7.7 11.3 11.8 1.7
Нақты пайыз ставкалары
Банктік емес заңды тұлғалардың -3,9 -2,8 3,6 -9,1 -3,6
Талап еткенге дейінгі 7,8 -7,6 -0,8 -12,0 -6,2 -3,5
Мерзімді соның ішінде: -4,5 -1,2 6,5 -8,4 -3,4 -0,8
90 күнге дейінгі -12,0 -2,5 4,1 -9,0 -3,6 -1,1
91-180 күн 5,0 0,0 13,0 -1,4 -1,4 2,3 1,8
181-365 күн
15,5
4,1
5,6
-3,3
-3,0
3,5
3,2
1-3 жыл -9,7 2,2 11,5 -8,0 -2,5
3 жылдан астам мерзімге - -1,1
Жеке тұлғалармен депозиттер -9,3 -7,4 0,0 -13,1 -6,0 -3,8
Талап еткенге дейінгі -17,4 -8,0 -0,5 13,6 -7,0 -4,6
Мерзімді соның ішінде: 1,0 0,7 -3,7 5,3 6,0 3,1
90 күнге дейінгі 2,5 1,2 15,5 -3,4 3,8 3,9
91-180 күн 2,8 2,9 16,6 0,6 5,6 4,9 4,3
181-365 күн 10,5 0,8 14,8 -4,8 7,3 6,8 6,2
1-3 жыл -3,1 -3,3 7,4 -2,7 7,7 8,3 7,9
3 жылдан астам мерзімге -4,1 -3,1 9,2 -5,1 2,6
Инфляция (ИПЦ) 11,2 1,9 17,8 9,8 6,4 8,0 6,1
Кесте 3.5
Қазақстан Республикасындағы АҚШ долларымен салынған депозиттер бойынша банктердің пайыз
(млрд.тенге)
Депозиттер 01.12.98 01.12.99 01.12.00 01.12.01 01.12.02 01.12.03 01.12.05
Номиналдық пайыз мөлшерлемесі
Банктік емес заңды тұлғалар 8.9 4.5 4.8
Талап еткенге дейінгі 14.4 1.2 3.2
Мерзімді соның ішінде: 8.6 4.6 3.2 -
90 күнге дейін 6.3 4.7 3.6 -
91-180 күн 13.4 10.0 7.2 -
181-365 күн 5.3 1.4 8.2 -
1-3 жыл 8.9 - 11.1
3 жылдан астам мерзімге 8.9 -
Жеке тұлғалармен депозиттер 10.6 1.8 3.8 -
Талап еткенге дейінгі 2.6 0.3 0.9 -
Мерзімді соның ішінде: 14.1 6.9 7.9 -
90 күнге дейінгі 13.3 6.2 7.5 -
91-180 күн 12.4 6.4 8.0 -
181-365 күн 21.9 8.6 8.5 -
1-3 жыл 19.1 13.3 9.5 -
3 жылдан астам мерзімге - 1.8 7.8
Банктік емес заңды тұлғалардың 5.4 2.7 3.2 2.2 1.5
Талап еткенге дейінгі 10.7 -0.5 1.6 -1.1 -1.2 -0.4
Мерзімді соның ішінде: 5.1 2.8 3.3 2.3 1.5 5.1
90 күнге дейінгі 2.9 2.9 2.0 2.3 1.3 1.8
91-180 күн 9.8 8.1 5.6 7.0 2.4 6.7 2.7
181-365 күн 1.9 -0.3 6.6 4.7 5.0 6.8 6.4
1-3 жыл 5.4 - 9.4
3 жылдан астам иерзімге 5.4 -
Жеке тұлғалармен депозиттер 7.0 0.1 2.2 0.3 1.2 2.7
Талап еткенге дейінгі -0.7 -1.4 -0.6 -1.8 -2.4 -0.7
Мерзімді соның ішінде: 10.4 5.1 6.3 5.7 5.0 5.6
90 күнге дейінгі 9.7 4.4 5.9 3.8 2.3 4.0
91-180 күн 8.8 4.6 6.4 6.7 4.8 5.5 5.2
181-365 күн 18.8 6.8 6.9 7.1 6.5 6.3 6.3
1-3 жыл 15.3 11.4 7.8 6.1 5.1 7.7 7.2
3 жылдан астам мерзімге - 0.1 6.2
Инфляция (ИПЦ) 3.3 1.7 1.5 2.6 3.4 1.6 1.1
3.5. – кестеден көріп отырғанымыздай, кәсіпорындар үшін қарастырылып отырған
Ал жеке тұлғалардың салымдарынан мынаны байқауға болады: жеке тұлғалардың
Қазіргі кезде, халыққа қызмет көрсету нарығында төрт негізгі жүйе
Қазақстан Халық Жинақ банкі;
Казкоммерцбанк;
Банк Туран Алем;
БанкЦентр Кредит;
Қаражаттарды тарту және басқа да банктік өнімдерді Ұсыну және
3.2. АҚ «Халық Банкінің » депозиттік операциялары
Қазақстанның банк саласының бүгінгі күнгі даму үрдісі тұрлаулы әрі
Халық Банкінің депозиттерінің негізгі тоғыз түрі бар:
«Халықтық – стандарт » депозиті;
«Халықтық – жинақтаушы » депозиті;
«Халықтық – балалар үшін » депозиті;
«Халықтық – зейнетақылық » депозиті;
«Халықтық – төлемақымен » депозиті;
«Халық – үш валюталы » депозиті;
«Халық - әмбебап » депозиті ;
«Интернет – салым » депозиті;
«Интернет – жинақтаушы » депозиті;
Халық Банкінің депозиттеріне жеке тоқталатын болсақ, әр депозит өздігінше
«Халықтық – стандарт » депозиті – артық ақшаны салымға
Салымның негізгі шарттары:
Салым мерзімі: 1,3,6,9,12,13,18,24,25,36,37,48 немесе 60 ай;
Сыйақы төлеу: салым мерзімі аяқталғаннан кейін;
Салымды толықтыру мүмкіндігі: жоқ;
Салымнан ішінара ақша алу мүмкіндігі: жоқ;
Салымның ең төменгі мөлшері: Алматы және Астана қалаларының тұрғындары
басқа қалалардың тұрғындары үшін – 2 000 теңге, 20
кесте 3.6
«Халықтық – стандарт » депозиті бойынша пайыздық ставкалар.
Валюта 3,4,5 ай 6,7,8 ай 9,10,11
Ай 60 ай
Теңге 5,5% 6% 8,5%
АҚШ доллар. 3,5% 4%
Евро 3,5% 4%
«Халықтық – жинақтаушы » депозиті – ақшаны ыңғайлы сақтау
Салымның негізгі шарттары:
Салым мерзімі: 6,9,12,13,18,24,25,37,48 немесе 60 ай;
Сыйақы төлеу: салым мерзімі аяқталғаннан кейін;
Салымды толықтыру мүмкіндігі: бар;
Салымнан ішінара ақша алу мүмкіндігі: жоқ;
Ағымдағы немесе карточкалық шот ашу мүкіндігі: қалауы бойынша;
Салымның ең төменгі мөлшері: Алматы және Астана қалаларының тұрғындары
басқа қалалардың тұрғындары үшін – 7 000 теңге, 50
кесте 3.7
«Халықтық – жинақтаушы » депозиті бойынша пайыздық ставкалар.
Валюта 6 ай 9 ай 12 ай 18 ай
Теңге 5,5% 8% 8,5% 9% 9,5% 10% 10,25%
АҚШ доллар. 3,5% 4% 4,5% 5,5% 6% 6,5%
Евро 3,5% 4% 4,5% 5,5% 6% 6,5% 7%
«Халықтық – балалар үшін » депозиті – балаңызға жасалған
Салымшымен туыстық қатынасының бар – жоғына қарамастан, кез келген
Салымшының жасы 14 – ке толғанға дейін салымға оның
Кесте 3.8
«Халықтық – балалар үшін » депозиті бойынша пайыздық ставкалар.
Валюта 12 ай 24 ай 36 ай 48 ай
Теңге 9% 9,5% 10% 10,25%
АҚШ доллары 5% 5,5% 6,5% 7%
Евро 5% 5,5% 6,5% 7% 7,5%
«Халықтық – зейнетақылық » депозиті – зейнетақыға үстеме қаржы
«Халықтық – зейнетақылық » салымы ай сайынғы табыс түрінде
Салымның негізгі шарттары:
Салымшылар : жасы 50 – ден асқан жеке тұлғалар;
зейнеткерлік мәртебесі бар жасы 50 – ге толмаған адамдар;
Салым мерзімі: 7 немесе 13 ай;
Сыйақы төлеу: ай сайын;
Салымды толықтыру мүмкіндігі: бар;
Салымнан ішінара ақша алу мүмкіндігі: жоқ;
Ағымдағы немесе карточкалық шот ашу: қалауы бойынша;
Салымның ең төменгі мөлшері: 2 000 теңге, 20 АҚШ
Кесте 3.9
«Халықтық – зейнетақылық » депозиті бойынша пайыздық ставкалар.
Валюта 7 ай 13 ай
Теңге 7% 10%
АҚШ доллары 4,5% 5,5%
Евро 4,5% 5,5%
«Халықтық – төлемақымен » депозиті – қосымша табыс табу
Салымның негізгі шарттары:
Салым мерзімі: 6,9,12,18,24,36,48 немесе 60 ай ;
Сыйақы төлеу: кез келген уақытта, клиенттің қалауы бойынша;
Салымды толықтыру мүмкіндігі: жоқ;
Ағымдағы немесе карточкалық шот ашу мүмкіндіг: қалауы бойынша;
Салымның ең төменгі мөлшері: 15 000 теңге, 1000 АҚШ
Кесте 3.10.
«Халықтық – төлемдермен » депозиті бойынша пайыздық ставкалар.
Валюта 6 ай 9 ай 12 ай 18 ай
Теңге 5,5% 8% 8,5% 9% 9,5% 10% 10,25% 10,5%
АҚШ доллары 3,5% 4% 4,5% 5,5% 6% 6,5% 7%
Евро 3,5% 4% 4,5% 5,5% 6% 6,5% 7% 7,5%
«Халық – үш валюталы » депозиті – мультивалюталық салым
Салымның жалпы талаптары:
Салымшының қалауы бойынша салымдағы ақша бір уақытта бір валютамен
Салым мерзімі: 12,24,36 ай.
Банк салымының шартты әрекет ететін мерзім барысында жинақ шотына
Салым мерзімі барысында салымшының қалауы бойынша салымды түгелдей немесе
Валюта айырбастау белгіленген нысанмен жазылған салымшы өтініші негізінде жүргізіледі.
Айырбастау банкте белгіленген сол күнгі шетел валютасын айырбастау бағамына
Салым мерзімі барысында сыйақы есептеу әрбір валюта түрі бойынша
Егер шартта көрсетілген салым мерзімі 12 айдан асатын болса,
Кесте 3.11
«Халықтық – үш валюталы » депозиті бойынша пайыздық ставкалар.
Валюта 12 ай 24 ай 36ай
Теңге 8,5% 9,5% 10,0%
АҚШдоллары 4,5% 5,5% 6,5%
Евро 4,5% 5,5% 6,5
«Халық - әмбебап » депозиті – бойынша қосымша жарна
Салым мерзімі: 12,24,36 ай
Банк салымының шарты әрекет ететін мерзім барысында жинақ шотына
Салым мерзімі барысында шоттан ішінара ақша берілгенде, жинақ шоттағы
Егер шартта көрсетілген салым мерзімі 12 ай болса, сыйақы
Егер шартта көрсетілген салым мерзімі 12 айдан асатын болса,
Салым мерзімі барысында оның шотта сақталған нақты мерзімі үшін
Кесте 3.12.
«Халық - әмбебап » депозиті бойынша пайыздық ставкалар.
Валюта 12 ай 24 ай 36 ай
Теңге 9,0% 9,5% 10,0%
АҚШ доллары 5,0% 5,5% 6,5%
Евро 5,0% 5,5% 6,5%
«Интернет – салым » депозиті – интернет – Банкинг
Салым: теңгемен, АҚШ долларымен, Еуромен қабылданады.
Интернет-салым ашу: интернет шоттан ақша аудару арқылы мүмкін болады.
Салым мерзімі: 3,6,9,12 ай.
Салымның ең төменгі мөлшері: 10 000 теңге, 100 АҚШ
Салымның ең жоғары мөлшері шектелмейді.
Кесте 3.13.
«Интернет – салым » депозиті бойынша пайыздық ставкалар.
Валюта 3 ай 6 ай 9 ай 12 ай
Теңге 5,5% 6,0% 8,5% 9,0%
АҚШ доллары 3,5% 4,0% 4,5% 5,0%
Евро 3,5% 4,0% 4,5% 5,0%
«Интернет – жинақтаушы » депозиті – қосымша жараналары бар
- Салым: теңгемен, АҚШ долларымен немесе Евромен қабылданады;
- Салымның ең төменгі мөлшері: 2 000 теңге, 10
- Бастапқы жарнаның ең төменгі мөлшері: 300 теңге, 2
- Салым мерзімі: 6,9,12,18,24,36 ай;
- Сыйақы ставкасы: салымның сақталу мерзімі барысында өзгертілмейді;
- Басқа талаптар: «Жинақтаушы – плюс » депозитін «Интернет
- Салым бойынша жинақ шоттан ішінара төлем жүргізілмейді, банк
- Салым бойынша есептелген сыйақы Банк салымы шартының мерзімі
Кесте 3.14.
«Интернет - жинақтаушы» депозиті бойынша пайыздық ставкалары.
Валюта 7 ай 13ай
Теңге 1,0% 7,0ай
АҚШ доллары 5,5% 4,5%
Евро 5,5% 4,5%
- Бастапқы жарна сомасы кемінде 500 АҚШ долларына немесе
«Карточкалық – депозит» - Халық Банкінің төлем карточкасын пайдаланушы
- Карточкалық депозитті ашу: депозит банкомат көмегімен карточкалық шоттан
- Карточкалық депозиттің мерзімі: ақша қабылданған күннен бастап 12
- Жарнаның ең төменгі мөлшері: бастапқы ең төменгі жарна
- Депозитті толықтырып отыру: депозитті ақшамен толықтырып отыруға болады,
- Сыйақы мөлшерлемесі: карточкалық депозит бойынша сыйақының жылдық мөлшерлемесі
- Қосымша талаптар: карточкалық депозит Салымшының бастамасымен/кінәсінен мерзімінен бұрын
Халық Банкіндегі карточкалық депозит жалақы жобасына қатысушылар арасында қызығушылық
Қазақстан «Халық Банкі» жеке тұлғалармен жұмыс істейтін ең ірі
2001 жылғы жаздың аяғында халық салымдарының көлемі бір миллиард
2006 жылғы 1 қаңтардағы жағдай бойынша мерзімді салымдардың жалпы
3.1. сурет «Халық Банкінің» жеке және заңды тұлғалар салымының
Жалпы Халық Банктің клиенттер алдындағы міндеттемелері жыл соңына таман
Заңды тұлғаларға берілетін депозиттерінің өсу қарқыны 2003 жылы заңды
3.3 АҚ «Қазақстан Халық Банкінің» депозит операцияларын дамыту жолдары.
Қазақстан Республикасы қаржы нарығының дамуын қоғамдық қайта өндірудің макроэкономикалық
Халық Банктің тиімді қызмет етуі үшін, біріншіден, банктік қызмет
Жанданған бәсекелестік жағдайында Халық Банкі ілгерілеу үшін халықаралық
Депозиттік операцияларды Халық банкі қызметінің маңызды түрі ретінде қарастыра
депозиттік операцияларды жүзеге асыру кезінде банктік пайда алу;
талап етілетін банктік өтімділік деңгейін ұстау;
депозит түрлері мен депозиттік операциялар субьектілерінің диверсификациясын қамтамасыз ету;
депозиттік операциялар мен ссудалық операциялардың арасында сәйкестілік сақтау;
депозиттік шоттардағы бос қаражаттарды минимизациялау;
тиімді пайыздық саясат жүргізу;
тартылған ресурстар бойынша пайыздық шығындарды азайту жолдарын іздестіру;
банктік қызмет көрсетулерді дамыту және клиенттерге қызмет көрсету мәдениеті
Депозиттік базаны көбейту Халық банкінің қызметінің дамуына алғышарт болады.
Жалпы алғанда, капиталды сыртқа шығару процесін нарықтық агенттердің шаруашылық
Халық Банк өтімділігін сақтайтын маңызды фактор оның депозиттік базасының
Ақша қаражаттарын тарту кезінде таңдау құқығы клиентте болады да,
Несиелік потенциалын кеңейту мақсатында Халық банкі депозиттік саясатты активизациялау
Банктің өтімділік тәуекелділігін басқару тиімділігін көтеру үшін халықтың мерзімді
Атап айтсақ, депозиттік ресурстардың ірі банктерде көптеп шоғырлануы
банктердің беретін ай сайынғы жарнасын көбейту;
Сақтандыру Қорының инвестициялық портфелін оптимизациялау;
Депозиттерді қайтару механизмін жетілдіру;
Банктердегі қаржылық жағдайды тұрақты қадағалап, банкроттықты алдын ала болжау
Сонымен бірге, жоғарыда аталған ірі банктерден басқа банктердегі депозиттердің
Осындай шарттарда Халық банкі қазіргі депозиттердің көптүрлілігіне қарамастан, менің
Кесте 3.15
Депозит түріне ұсынылатын пайыздық кесте үлгісі
(%-бен)
Мерзімі 3-12 ай 12-24 ай 24-36 ай 36-60 ай
Пайыздық мөлшерлеме 9 10 10 11
*деректер көзі: ҚР екінші деңгейлі банктерінің депозиттік бағдарламалары негізінде
Бұл жерде клиент 60 ай мерзімге депозит ашса және
Дс * См * К
= Тс,
360 күн
бұл жерде Дс – депозит сомасы;
См – сыйақы мөлшерлемесі;
К – депозиттің нақты жатқан күндер саны;
Тс – төленетін сыйақы.
Соның ішінде депозиттің қосымша шарттары бойынша оның негізгі сомасынан
Депозиттің банкте ұзақ мерзім сақталып тұруы үшін көп жылға
Сонымен қатар, клиент қажет болған жағдайда депозиттің негізгі сомасының
Аталған депозитке қосымша салуға әрқашанда мүмкіндік болуы банкке тиімді
Сондай-ақ, қазіргі кезде көптеген банктерде ұтыс ойнатылатындықтан, клиенттер көп
Қорытынды
Қорыта келгенде, Қазақстан Республикасының банктік секторындағы реформалар жалпы мемелекеттік
Әлемдік тәжірибе көрсеткендей, кез келген адам үшін қаражаттарын орналастырудың
АҚ «Қазақстан Халық Банкі» еліміздегі банк жүйесі қалыптаса бастаған
Қазақстан «Халық Банкі» жеке тұлғалармен жұмыс істейтін ең ірі
2001 жылғы жаздың аяғында халық салымдарының көлемі бір миллиард
2006 жылғы 1 қаңтардағы жағдай бойынша мерзімді салымдардың жалпы
Мұндай өсімге қол жеткізудің себебі: талғампаз клиенттер қажеттіліктерін қанағаттандыратын
Сонымен қатар, Халық Банкі халыққа арнап барынша пайдалы инновациялық
2006 жылдың 1 наурызындағы жағдай бойынша талап ету
«Халық Банк» өтімділігін сақтайтын маңызды фактор оның депозиттік базасының
Ақша қаражаттарын тарту кезінде таңдау құқығы клиентте болады да,
Жинақ салымдарына халықтың қорлану немесе ақшалай қаражаттарды жинақтау мақсатында
Біздің банктік тәжірибеде жинақ салымдары салым операцияларының мерзіміне және
- мерзімді жинақ салымдары;
- қосымша жарна қосылатын мерзімді жинақ салымдары;
- жастарға сыйақы салымдары;
- шарттық салымдар;
- мәлімдеуші салымдар;
- депозиттік сертификаттар.
Банктік тәжірибеде, клиентке есеп айырысу шотын ашу барысында туындайтын
Қазақстан АҚ « Халық Банкі» 2005 жылдың 8 шілдедегі
Депозиттік операциялардың басты мақсаты банктердің коммерциялық мүддесін сақтау және
Халық Банктің тиімді қызмет етуі үшін, біріншіден, банктік қызмет
Жанданған бәсекелестік жағдайында Халық Банкі ілгерілеу үшін халықаралық
Депозиттік операцияларды АҚ «Халық Банкі» қызметінің маңызды түрі ретінде
депозиттік операцияларды жүзеге асыру кезінде банктік пайда алу;
талап етілетін банктік өтімділік деңгейін ұстау;
депозит түрлері мен депозиттік операциялар субьектілерінің диверсификациясын қамтамасыз ету;
депозиттік операциялар мен ссудалық операциялардың арасында сәйкестілік сақтау;
депозиттік шоттардағы бос қаражаттарды минимизациялау;
тиімді пайыздық саясат жүргізу;
тартылған ресурстар бойынша пайыздық шығындарды азайту жолдарын іздестіру;
банктік қызмет көрсетулерді дамыту және клиенттерге қызмет көрсету мәдениеті
«Халық Банкі» АҚ – да клиенттерге қызмет көрсету жоғары
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі
1. «Қазақстан Республикасының банктер және банк қызметі туралы» Заңы.
2. «Қазақстан Республикасындағы Ұлттық банк туралы» Қазақстан Республикасының
3. «Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің» нормативтік актілері. 21. 1998ж.
4. «Қазақстан Республикасының ақша жүйесі туралы» Заңы 13.12.1997ж.
5. Қазақстан Республикасының 1998 жылғы 29 маусымдағы №237 -
6. Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкінің статистикалық бюллетені 2005ж.
7. Ақпеисов Б. Вклады населения и их защита //
8. Алдабергенова А. С. Депозиты как показатель доверия банковской
9. Алимухамбетов Н.Е. Как защищены средства вкладчиков и кто
10. Ауезов О. Когда деньги работают //ДН №23 2000ж
11. Банки и банкоское дело / Под ред. Балабанова.
12. Банковские операции . оқу құралы под ред. Лаврушина
13. Делан Э.Дж. Кэмпбелл Р.Дж. «Деньги банковское дело и
14.Жакыпова Ф.П. Некоторые аспекты депозитной политики казахстанских банков //Вестник
15. Жакыпова Ф.П. Развитие депозитного рынка в Республике Казахстан:
16. Интернет – сайт ОАО «Народный Банк Казахстана»// www
17. Исанова А.У. Формирование и развитие депозитного рынка в
18. Ильясов К.К. Финансово – кредитные проблемы развития экономики
19. Куанова Г.А. Депозиты в банковской системе Казахстана.//Саясат №6
20. Куанова Г.А. Теоретические основы развития депозитного рынка// Евразийское
21. Кудайбергенова Л.Ж. Формирование и развитие депозитного рынка в
22. Көшенова Б.А. «Ақша, несие, банктер, валюта қатынастары» оқу
23. Лим А. Депозит – капитал, приносящий доход// Финансы
24. Мақыш С.Б. «Ақша айналысы және несие.» оқу құралы.
25.Мақыш С.Б. «Коммерциялық банктер операциялары» оқу құралы, Алматы. 2004ж.
26. Мамыров К.Н. Депозиттік нарық және оның даму ерекшеліктері//
27. Көшенова Б.А. «Ақша, несие, банктер, валюта қатынастары» оқу
28. Сейтқасымов Ғ.С. «Ақша, несие, банктер» оқу құралы, Алматы
29. Сағиев М.С. «Ақша несие банктер» оқу құралы Алматы
30. «Саясат» журнал №11 2006ж.
31. Сухов П.А. Некоторые аспекты устойчивости банковской системы//журнал Деньги
4