КІРІСПЕ
НЕГІЗГІ БӨЛІМ
I. Балалардың жас мөлшері мен дербес ерекшеліктерін оқу –
1.1 Жас ерекшеліктер туралы ұғым
1.2 Бастауыш сынып жасындағы баланың ерекшелігі және оның дамуы
1.3 Жас өспірім кез және оның ерекшеліктері.
II. Балалардың жас мөлшері мен дербес ерекшеліктерін оқу –
2.1 Жоғары сынып жасындағы балаларға сипаттама
2.2 Жоғары сынып оқушыларға психо – педагогикалық сипаттама
2.3 Жеке тұлғаның өзіндік ерекшеліктері және оның педагогикалық процесте
Қорытынды
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі
КІРІСПЕ
Жасөспірімдік кезеңді балалардың қиын кезеңі деп те айтады. Олай
Жастық шақта балалар отбасының тәуелдігінде, мектептің ықпалында бола тұрып
Бала жасының осы төрт кезеңін талдай отырып, жас ерекшелік
Біріншіден, баланың психофизиологиялық дамуы.
Екіншіден, әсіресе оның психологиялық - педогогикалық дамуының басымдылығы.
Үшіншіден, осы төрт кезеңде де баланың өзіндік іс -
Төртіншіден, балаға дұрыс тәрбие беруде негізгі педогогикалық идеяларды
Бесіншіден, педогогикалық қызметтің технологиясы мен оның басымдылық бағыттары.
Осы көрсетілген бес бөліктің әрқайсысын баланың өсу, даму кезеңдерінде
Балалардың жас мөлшері мен дербес ерекшеліктерін оқу – тәрбие
процесінде ескерілуі.
Жас ерекшеліктер туралы ұғым
Белгілі бір шақтық кезеңге тән анатомиялық – физиологиялық және
Сана – сезімнің, дене күш – қуаттарының дамуы адамдардың
Жас ұрпақты қоғамдық өмірге және еңбекке араласуға дайындау міндетін
Тәрбие ісінде балалардың жас ерешеліктерін ескеріп отыру қажеттігін педагогтер
Қазіргі педагогика және психология ғылымдары балалар мен жеткеншектердің дамуындағы
Төменгі сынып шағындағы кезең (7 жастан 11 жасқа дейін);
Негізгі мектеп шағындағы жеткіншектік кезең (12 жастан 15 жасқа
Орта мектеп шағындағы жасөспірімдік кезең (15 жастан 18 жасқа
Соңғы жылдары симпозиумда қабылданған жас кезеңдерінің сызбасына жаңа туған
Жаңа туған бала (туған сәттен бір-екі айға дейін);
Нәрестелік шақ (бір – екі айдан бір жылға дейін);
Ерте сәбилік шақ (бір жастан үш жасға дейін);
Мектепке дейінгі балалық шақ (төрт жастан 7 жасқа дейін);
Бастауыш мектеп жасы (7 жастан 11, 12 жасқа дейін);
Жеткіншек шақ (11, 12 жастан, 14, 15 жасқа дейін);
Жасөспірім шақ (14,5 жарым жастан, 17 жасқа дейін).
Төменгі сынып оқушыларының ойлануын дамытуда екі негізгі саты байқалады.
Сезімдік көңіл – күйінің көтеріңкілігі – олардың маңызды бір
Бұл жастағы балалардың негізгі іс – әрекеті – оқу.
Мұғалім оқыту процесін жеке бөліктерге бөліп, оқушыларға жеңіл тапсырмалар
Бала форма, бояу, дыбыс арқылы ойлайды, сондықтан көрнекілік әдістері
Бастауыш мектеп оқушыларының оқу мүмкіндіктерін зерттеп, оларды күрделі бағдарлама,
Бұл жастағы балалармен тәрбие жұмысын дұрыс ұйымдастыру үшін мына
Адамгершілік тәрбиесінде баланың көнгіштігін, сенгіштігін, еліктеуге бейімділігін пайдаланып, қателігін
Бұл жастағы балалар үшін еңбектің тәрбиелік мәні зор. Балаларды
Мектептің ең негізгі міндеті – балаға білім атаулының әліппесін
Жеткіншек балаларды дамыту және тәрбиелеу ерекшелігі.
Жыныстық толысу тез жүреді:
Қыздарда – 11 – 13 жас;
Ер балаларда – 13 – 15 жас.
Қанқа сүйегі мен бұлшық етінің жедел жетілуіне байланысты моторлық
Жеткіншек шақ. Жеткіншектік кезеңнің шектері шамамен орта мектептің V
Жеткіншектің жеке басы дамуының аса маңызды факторы – оның
Жеткіншектер дамуындағы ерекшеліктер әр түрлі теорияларға негіз болды. Жеткіншектік
Мектеп пен оқу жеткіншектердің өмірінде үлкен орын алады. Оқу
Жеткіншектік шақ – болашақ туралы балалық армандардың орнына өзінің
Сананың дамуы баланың өз бетімен тәуелсіз талаптануын тудырады. Олар
Бұл жастағы балалар өнегелі адамдардың істерімен масаттанады.
Осы тұрғыдан баланың мінезін тәрбиелеу, ықыласы мен қабілетін дамыту,
Осы ерекшеліктерді есепке ала отырып, тәрбие жұмысын тиімді етіп
Әдебиет жеткіншекке азаматтардың қарым – қатынасының мәнін, сезімдерінің дұрыстығына
Дене тәрбиесі. Дұрыс тамақтанып, таза ауада жиі болу, көп
Тәрбиешінің міндеті – еңбек, спорт іс – әрекетін, жеткіншектің
Жеткіншектердің қалыптасуында жолдастарының қоғамдық пікірі үлкен рөл атқарады. Мораль
Осы жаста адамның мінез – құлқы және басқа да
ата – анамен келіспеушілік жағдайда болу;
мектептегі қиындық және сәтсіздік;
тәртібі қиын құрбы – достарымен байланыс орнату.
Отбасы жағдайы, ата – ананың кәсібі, материалдық жағдайы, білім
Демек, баланың мінез – құлқының қалыптасуына отбасы ерекше әсер
Жеткіншектің мінез – құлығындағы ауытқулар көбіне туа пайда болмайды,
Девиантты мінез – құлықтың бір түріне қылмыстық әрекетке апаратын
Жеткіншектің мінез – құлығындағы агрессивтілік адамдарды аяу сезімінің жоқтығынан
Жеткіншектің мінез – құлығындағы агрессивтік ішімдікпен, нашақорлықпен тікелей байланысты.
Жеткіншектің тәртібі агрессивті күйде болса, олар «қиын» балалар қатарына
Кейбір мектеп мұғалімдерінің қиын балалармен жұмысы сынып алдында жүйке
Мұғалімдер қиын жеткіншектерге өзінің кері көзқарасын жасырмағанда, олармен кикілжіңге
Бастауыш сынып жасындағы баланың ерекшелігі және оның
дамуы
Адамның белгілі сипаты мен сапасын қалыптастырудағы тәрбиешілердің мақсат тәрбие
Жас мөлшерінің психологиясы курсында оқылатын жоғарыда айтылған жас мөлшерлік
Жастарды өмірге және ұжымдық еңбекке тәрбиелеудің, әрбір жас адамның
Белгілі бір жастағы балалардың жас мөлшері дегенде олардың көпшілігіне
Бастауыш сынып жасындағы баланың салмағы бір жылда 2-2,7 кг
Нерв жүйесінің жетілуі де жалғасады. Нерв клеткалары арасында жаңа
Баланың білім алудағы іс-әрекеті де, бұған дейінгі барлық іс-әрекеттер
Білім алу іс - әрекеті оқушы баланың өзіне бағытталған
Білім алу іс - әрекетіндегі баланың маңызды әрекеті -
Бала мектеп табалдырығын аттағаннан кейін, оның әлеуметтік жағдайы өзгереді,
Мектеп табалдырығын аттаған сәттен бастап, баланың алдында оқу іс
Оқу іс - әрекетінің жағдайында балаға оның ойын емес
Баланың дұрыс психикасының ерекшелігі – танып - білуге деген
Мектепте оқыта бастағанда баланың ойлау жүйесі өзінің эгоцентризмімен, белгілі
Білімінде жүйеліліктің жоқтығынан, түсініктерінің жеткілікті түрде даму дәрежесіне жетпегендігінен
Бала қоршаған ортаны зерттеуге бағытталған танымдық белсенділігімен өзі зерттей
Үлкен адам сөзбен айту арқылы баланың назарын белгілі бір
Бастауыш сынып жасындағы бала белгілі деңгейде өзінің атқаратын жұмысын
Алайда, бала төменгі сыныпта жүрген кезінде – ақ өзінің
Бастауыш сынып жасындағы бала әртүрлі жағдайларды өз қиялында бейнелей
Әртүрлі оқиғалар, «өлеңдер» ұйқастыру, ертегілер ойлап табу, түрлі кейіпкерлерді
Оның үстіне, қиял әсер беретін іс - әрекет ретінде
Қиялға берілуі үлкен адамға қарағанда баланың өмірінде үлкен рөл
Ақыл - ойдың дамуына оқу іс - әрекеті ерекшке
Бастауыш сынып жасындағы бала үлкендердің сөзін бірте - бірте
Тіл меңгеруге базасында жаңа әлеуметтік қатынастар пайда болады, олар
Баланың үрейленуі өзін қоршаған ортаны қабылдауының санада сәулеленуі болып
Бұл жастағы балаларда бірте - бірте оларға тән; мектепке
Сабақ алдында үрейлену әдеті пайда болған баланы тезірек мектепке
Баланы тыңдап отырғаннан да, оны мекткепке баруға достық ниетпен
Бастауыш сынып жасындағы балалардың ішіндегі ер балалардың 5-8 пайызының,
Мектеп оқушыларында болатын ереекше белсенділіктің себебі әлі күнге дейін
Осы және осыған ұқсас басқа да әдістемелер баланың бойындағы
Мектепке барған алғашқы жылдарында балалар әлі де үлкендер тарапынан
Бастауыш сынып жасындағы бала үшін ең маңыздысы - педагог.
Үлкендердің баламен әр түрлі қарым - қатынасы және олардың
Мектеп оқушыларының өз арасындағы қарым-қатынастары үнемі өзгеріп отырады. Баланың
Бастауыш сынып жасы - бұл айналадағы өзге әлемді баланың
Бастауыш сынып жасындағы балалардың кейбір ерекшеліктері жылдар сайын жойылып
Жас өспірім кез және оның ерекшеліктері.
Педагогикалық тәжірибеде баланың жан-жақты дамуы мен мінез-құлқы жағынан қалыптасуының
Жасөспірімдердің мінезіндегі мұндай қылықтардың негізі осы жастағы соматикалық және
Жүректің көлемінің өсуі бойдың өсуін қуып жете алмайды, сондықтан
Бала жасөспірім шаққа өткен кезде оның нерв жүйесінің құрылымы
Бастауыш сынып жасындағы бала әлемге ерекше қызығушылықпен, балалық аңғалдықпен
Біз өз алдына жеке қарастыратын әлеуметтендіру факторларының ішіндегі аса
Жасөспірімдерді өмір ортасының қарама - қайшылықтары қызықтырады, бұл жастағылардың
Жасөспірімдер қоғамдық - өндірістік еңбекке қатысады. Ол тек еңбек
Жасөспірім өзіне дос болатын адамды өз ұжымындағы жолдастарының арасынан
Жасөспірімдермен жұмыстағы негізгі педагогикалық идея: іс - әрекет түрлеріндегі
Жасөспірімдер тәрбиесі, бірінші кезекте, олардың физиологиялық дамуына байланысты белгілі
Демек, осы жастағы оқушылармен жүргізілетін жұмыстың маңызды міндеті тәрбиешілердің
Жоғары сынып жасындағы балаларға сипаттама
Жасөспірім шақтың біраз бөлігі орта мектептің жоғары сыныбына сәйкес
Жасөспірім шақ пен жастық шақтың арасында ап-айқын крініп тұрған
Балалықтан есейген шаққа өту сол қоғамның бала мен үлкенге
Әдістемелік мәселенің ең күрделі жағы жас мөлшеріне байланысты өзіндік-жеке
Он жастағы бала салмақты, әрі өмірдің өзі үшін жаңа
Осының барлығы жасөспірімнің жан дүниесінің тез жараланып қалғыштығына және
Бозбалалық шақ деген ұғым әрқашан да өтпелі кезең, жыныстық
Физиологиялық бұл процесс шартты түрде үш фазаға бөлінеді:
пубертаттық кезеңнің алдындағы немесе дайындық кезеңі;
б) өзіндік пубертаттық кезең, бұл кезеңде жыныстық жетілудің негізгі
в) пубертаттық кезеңнен кейінгі кезең, бұл кезде адам ағзасы
Егер осы бөлінулерді әдеттегі жас мөлшері бойынша біріктіріп қарайтын
Жастық шақ ақыл - ой қабілеттілігі артуының маңызды кезеңі.
Балалардың жас мөлшері мен дербес ерекшеліктерін
оқу – тәрбие процесінде ескерілуі
Жоғары сынып оқушыларға психо – педагогикалық
сипаттама
Жоғары сынып оқушылары «Неге?» деген сұраққа үнемі және табанды
Жастық шақтық маңызды психологиялық процесс - өзіндік ақыл -
Үлкендермен қарым - қатынаста жатық шақтың ең маңызды мәселесі
Өмірлік қағида жеке тұлғаның дүние танымынан бөлек тұрмайды. Дүниетаным
Тәрбиеде әр балаға жеке қарау - бұл оқушыны басқалардан
Жоғары сынып оқушыларымен жүргізілетін жұмыстағы жетекші педагогикалық идея: жеке
Бұл кезеңде тәрбиенің маңызды қызметі оқушының өз мамандығын таңдауына
Оқушылардың өз өмірінің келешегі мен жоспарлары, дүниетанымының негізгі қалыптасады,
Әрбір оқушының танымдық іс - әрекетінің, әсерленушілігінің, ерік-жігерінің, мінезінің,
- қыз балалар мен ер балалардың даму ерекшеліктері,
- дарынды балалар мен педагогикалық жағынан қараусыз қалған балалар.
Дарындылық - адамның интеллектуалдық мүмкіндігімен байланысты болатын қабілеттіліктердің бірлігі,
Психологиялық жағынан қараусыз қалған деген сөз ортаның келеңсіз ықпалынан
Жеке тұлғаның өзіндік ерекшеліктері және оның
педагогикалық процесте ескерілуі
Мектеп оқушысының жеке ерекшелігі дегеніміз - оның жас мөлшеріне,
Жеке ерекшеліктерді есепке алу маңызды жағдай. Мұғалім бұл мәселеде
Міне, осылайша тәрбие беру де, оқыту да әр балаға
Қорытынды
Сонымен, баланың психофизиологиялық дамуы оның биологиялық тұрғыдан қалыптасуын көрсетеді.
Психологиялық - педагогикалық дамуының басымдылығына баланың іс-әрекетіндегі жетекші рөл
Іс - әрекеттің жетекші рөлінде баланың жас және жеке
Негізгі педагогикалық идеяда осы жағымды іс - әрекеттерді іске
Педагогикалық қызметтің технологиясы мен оның басымдылық бағыттары балалар ұжымы
Осы көрсетілген бөлімдер балалардың жасына байланысты әрбір төрт кезеңдерінде
Жас ерекшелік педагогиканың объектісі - бала, оның туғаннан есейгенге
Жас ерекшелік педагогикасы пәні - баланың әр кезеңіндегі оқу
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі
Возрастная и педагогическая психология / под.ред. А.В.Петровского. М., 1984.
Караковский А.П. О подростах М., 1970.
Керимов Л.К. Педагогические основы индивидуализации и перевоспитания трудных подростков.
Ковалев С.В. Подготовка старшеклассников к семейной жизни. М., 1992.
Крутецкий В.А. Основы педагогической психологии М., 1972.
Кербаков А.И. Психологические основы формирования личности. М., 1967.
Эльконин А.Б. Возрастные и индивидуальные особенности младших подростков, М.,
Эсупов И.М. Психология взаимопонимания, М., 1980.
Андреев В. И. Педагогика. Учебный курс для творческого саморазвития.
Болдырев Н. И., Гончаров Н. К., Есипов Б. П.
«Отбасы психологиясы және кеңес беру», Ресей Федерациясы, «Школа
5