Жоспар
Кіріспе 3
1 Әдебиеттік оқу сабағында интерактивтік әдісті қолдану арқылы бастауыш
1.1 Бастауыш сынып оқушылардың қызығушылығын дамыту мәселесінің зерттелу жайы
1.2 Оқу үрдісінде интерактивткі әдісті қолданудың мүмкіндіктері 11
2 Әдебиеттік оқу сабағында интерактивтік әдісті қолдану арқылы оқушыларының
2.1 Интерактивтік әдісті қолдану арқылы бастауыш сынып оқушыларның қызығушылығын
2.2 Интерактивтік әдісті қолдану арқылы бастауыш сынып оқушыларының қызығушылығын
Қорытынды 66
Пайдаланған әдебиеттер тізімі: 68
Тіркеме А 71
Тіркеме Ә 72
Тіркеме Б 74
Кіріспе
Зерттеудің өзектілігі. Жаңа заман ағымына сай білім саласында
Қазақстан Республикасының білім беру жүйесін 2015 жылға дейін дамыту
Бүгінгі күні мектептегі оқу пәндерінің ішіндегі ең маңызды пәндердің
12 жылдық білім беру тұжырымдамасында орта білім берудің басты
Педагогика ғылымында қызығушылықпен оқыту проблемасы да бүгінгі күннің жаңалығы
Қызығушылық, қызығушылықты қалыптастыру проблемасы Қазақстандық ғалымдардың бірқатар зерттеулерінде, мәселен,
Бастауыш сыныпта оқытуда интерактивті әдісті жасау және қолдану ісімен
Әлемдік деңгейдегі білім берудің қазіргі парадигмасы білім беруде нәтижеге
Бiздiң ел дамудың демократиялық жолын таңдауына байланысты, бүгiнгi таңда
Зерттеудің мақсаты: әдебиеттік оқу сабағында интерактивтік әдісті қолдану арқылы
Зерттеудің нысаны: әдебиеттік оқу сабағында оқушылардың қызығушылығын арттыру үрдісі.
Зерттеу пәні: интерактивті әдісті пайдаланып әдебиеттік оқу сабағында бастауыш
Зерттеу болжамы: егер бастауыш сыныпта оқу-тәрбие процесі кезінде интерактивті
Зерттеу міндеттері:
ғылыми педагогикалық-психологиялық және әдістемелік әдебиеттерді зерттеу;
тақырыпқа ғылыми-теориялық әдебиеттерінің негізінде терминдік анықтама беру.
бастауыш сынып оқушыларының жинақаған білім, білік, икем дағдыларының сапалық
әдебиеттік оқу сабағында интерактивті әдісті қолданудағы тәжірибелерімен танысу;
педагогикалық эксперимент ұйымдастырып, өткізу және оның нәтижесін талдау арқылы
Апробация: тақырып негізінде Өскемен қаласындағы мемлекеттік мекеме №16 орта
Зерттеудің жетекші идеясы: оқу-тәрбие үрдісінде интерактивті тақтаны пайдаланып бастауыш
Зерттеудің әдіснамалық негіздері: оқу-тәрбие үрдісінде интерактивті тақтаны пайдаланып бастауыш
Зерттеу көздері: психологтар, педагогтардың зерттеу тақырыбы бойынша еңбектері; Қазақстан
Зерттеу әдістері: педагогикалық, психологиялық, әдістемелік әдебиеттерді оқу, талдау, жинақтау,
Зерттеудің кезеңдері:
Бірінші кезеңде (2009-2010 жылдар) зерттеу мәселесі бойынша педагогикалық, психологиялық,
Екінші кезеңде (2010-2011 жылдар) интерактивті тақтаны пайдаланып бастауыш сынып
Үшінші кезеңде (2011) аппробациядан өткізіліп, тәжірибелік жұмыс жалғастырылады, алынған
Зерттеудің практикалық маңызы және ғылымилығы: осы жұмыс аясында оқу-тәрбие
Зерттеу базасы: Өскемен қаласындағы мемлекеттік мекеме №16 орта мектебінің
Диплом жұмысының құрылымы: диплом жұмысы кіріспеден, екі бөлімнен, әдебиеттер
1 Әдебиеттік оқу сабағында интерактивтік әдісті қолдану арқылы бастауыш
1.1 Бастауыш сынып оқушылардың қызығушылығын дамыту мәселесінің зерттелу жайы
Қазақстан Республикасының Үкіметі мен Білім және Ғылым министрлігінің оқушылар
Педагогика ғылымында қызығушылықпен оқыту проблемасы да бүгінгі күннің жаңалығы
Қызығушылық, қызығушылықты қалыптастыру проблемасы Қазақстандық ғалымдардың бірқатар зерттеулерінде, мәселен,
Қызығушылық пен қажеттілік арасындағы өзара байланыс - өте күрделі
Қызығушылықты арттыруда өнер-білім рөлінің әрқашан жоғары екендігі туралы кезінде
Қызығу деп біз бір нәрсеге асыра, арттығырақ зейін аударуға
Қазіргі кезде ана тілі пәнін компьютелендіріп оқыту – оқушылардың
Компьютердің көмегімен жүргізілген бақылау жұмыстары оқушының білімін бақылап, материалдың
Ана тілі пәнін компьютермен оқутудағы мақсаты – оқу жұмысының
Компьютерді пайдалану арқылы сабақ сапасын көтерумен қатар, оқушылардың ынтасын
Ана тілі сабақтарында интерактивтік тақтаны қолдану оқыту үрдісінің тиімділігін
Компьютерлік нұсқада сабақтарға қосымша материалдар, тестер, сынақтар жасалған. Интерактивтік
Жана техника тек кең көлемде білімге ғана қол жеткізіп
Оқушылдардың ана тілі пәніне қызығушылықтарын әр түрлі тәсілдермен арттыра
Психология ғылымында қызығушылық жеке тұлға көзқарасына және оның тандаған
Қажеттілік қызығушылыққа қарағанда кең мағынаны білдіреді. Ол күнделікті тыныс
Қызығушылық мәселесі қазақ ойшылдары (Әбунасыр Ибн Мұхаммед әл-Фараби, Әбуғали
Соңғы жылдары педагогика-психология ғылымдары саласында қызығушылық мәселесіне, аса назар
Бүгінгі таңдарда психологялық педагогикалық еңбектерде «қызығушылық ұғымына бірқатар түсінік
Анықтамалардың мазмұны әрбір автордың бұл ұғымы өзінің зерттеу жұмысының
Анықтамалардың қайсібірі болмасын «қызығушылық» ұғымының мазмұнын жан-жақты анықтап мән-мағынасына
Бірқатар зерттеу еңбектерінде қызығушылық түрлі сипатына орай жіктемеге келтіріледі
Мектепте айналадағы тұрмыстағы көркем шығармалар мен өнер туындыларындағы әдемілікті
Әр түрлі қызықты тапсырмаларды орындау барысында оқушылардың пәнге деген
А.С.Макаренко оқушырды сабаққа тарта білу, олардың оқуға қызығушылығын арттырып,
1.2 Оқу үрдісінде интерактивткі әдісті қолданудың мүмкіндіктері
Қазақстан Республикасы Мемлекеттік жалпыға міндетті бастауыш білім беру
а) Бастауыш білім беру деңгейінде білім алушы:
- зерделенуші тілдің негізгі бірліктерін және оларды қарапайым тілдік
- мәтінді саналы түрде және мәнерлеп оқып, мазмұнын айтып
- сөйлесу қызметінің әр түрлі түрлерін (тыңдалым, оқылым, айтылым,
- мәтіндердің типтерін (сипаттау, баяндау, пайымдау) айыруы;
- мәтіннің мазмұнын дәлме-дәл қабылдай алуы;
- мәтінді талдаудың қарапайым дағдыларын меңгеруі;
- балалар әдебиеті шығармаларын (бағдарлама шеңберінде) білуі;
- этномәдениет материалдарын қолдана отырып әртүрлі типтегі, стиль мен
ә) Негізгі орта білім беру деңгейінде білім алушы:
- фонетика, лексика және грамматика саласында тілдік білімдерді игеруі,
- қажет ақпараттарды ала білуі, оқығандарына баға бере алуы;
- оқудың әртүрлі түрлерін игеруі, туындының мазмұнын баяндай алуы;
- айтылу, сөздерді таңдау, грамматика деңгейлерінде ауызша және жазбаша
- түрлі коммуникативтік жағдайларда ауызша және жазбаша қатынас нысандарын
- көркем әдебиетті оқу кезінде ұжымдық қатынастар (топтық жұмыстардың
- лингвистикалық және әдебиеттанулық талдаудың оқу алгоритмін қолдана алуы;
- мәдени әлеуметтік мәнмәтінінде тілдердің, фольклордың және әдебиеттің әрекет
- қарым-қатынастың әртүрлі жағдайларында ауызша және жазбаша жанрларды шығармашылық
б) Жалпы орта білім беру деңгейінде білім алушы:
- жеткілікті сөздік қорының, терминологиясының, грамматикасының және мәтіндік стилистикасының
- жоғары деңгейде күрделендірілген түрлі жанрдағы әдеби мәтіндерді оқи
- ауызша, жазбаша сөйлеуде және компьютерлік мәтіндерде түрлі қатынастық
- мәтінді тұтас және кешенді талдау негіздерін, оны түсіндіру
- жазбаша рефлексияның әртүрлі нысандарын және оқу мәтінін құру
- түрлі тілдер мен әдебиеттің эстетикалық өзгешеліктері мен өздеріне
Интерактивтік оқу технологиясы (ИОТ) –нәтижесінде оқу әрекеті барысында олардың
ИОТ-сын қолданатын оқыту процесінің құрылымында мына кезеңдерді бөліп көрсетуге
Бағыттау. Ойынға қатысушылар мен эксперттерді дайындау кезеңі. Мұғалім жұмыс
Ойын-сабақты өткізуге дайындық. Бұл ситуация, нұсқаулар, қойылымдар мен басқа
Ойынды өткізу. Бұл кезеңде ойын процесінің өзі жүзеге асады.
Ойынды талқылау. Ойын нәтижесін талдау, талқылау және бағалау кезеңі.
Оқытудың теледидарлық құралдарына кабельдік немесе спутниктік теледидардың көмегімен ұжыммен
Оқу процесін басқару және білім алушыларға дидактикалық материалдарды жеткізіп
ИОТ-сын пайдалану әр оқушының іс-әрекетін сабақтастыруға (өзара әсерлесудің бүтіндей
Сурет 1
Педагогикада оқытудың бірнеше моделі
Интерактивті оқыту моделін пайдалану - өмірлік ситуацияларды моделдеуді, ролдік
Интерактивтік оқыту технологиясы – бұл коллективтік, өзін-өзі толықтыратын, барлық
Сурет 2
Интерактивті технологиясына жатады
Интерактивті оқыту технологиясының аса көп мөлшері белгілі. Әр ұстаз
Мысалы: Броундық қозғалыста оқушылар бүкіл сынып ішінде қозғала жүріп
Есептеу ағашы – сынып сандары бірдей 3 немесе 4
«Өз позицияңды ұстан» - деп аталатын интерацияның да пайдасы
Мұғалім мен оқушының интерактивтік шығармашылығы шектелмейді. Оны қойылған мақсатқа
Интерактивтік оқыту – бұл, ең алдымен оқушы мен мұғалімнің
«Интерактивтің» негізгі сипаттамалары қандай? Интерактивтік оқыту – бұл танымдық
Сабақтағы инетрактивтік әрекет өз-ара түсіністікке, өз-ара әрекетке, қатысушының әрқайсысына
Интерактив бір көзқарастың немесе бір ғана сөйлеуішінің басым болуы
Интерактивтік оқыту формаларына нені жатқызуға болады? Бүгінгі күні әдіскерлер
Интерактитік оқыту технологиясы мен концепциясы интеракция (ағлш. Interaction -
Осы концепцияны жақтаушылардың ойынша, осындай жағдайдың жиі қолданылатыны және
Соңғы жылдары елімізде экономиканың өсіп-өркендеуіне орай, білім беру саласында
Оқыту технологиясын жетілдірудің психологиялық – педагогикалық бағыттағы негізгі ой-тұжырымдары
Есте сақтауға негізделген оқып-білім алудан бұрынғы меңгергендерді пайдалана отырып,
Білімнің статистикалық үлгісімен ақыл-ой әрекеттерінің динамикалық құрылым жүйесіне көшу.
Оқушыға орташа деңгейде білім беретін бағдарламадан жекелеп, саралап оқыту
Мұғалім мен оқушының бірігіп одақта қызмет істеуі. Мұғалім де,
Бұл міндеттеді жүзеге асыру үшін мектеп ұжымында әр мұғалім
Жаңа технологияны меңгеру мұғалімнің интеллектуалдық, кәсіптік, адамгершілік және көптеген
Кез келген оқыту технологиясы оқутышыдан терең теориялық, психологиялық, педагогикалық,
Шын мәнінде педагогикалық технологиялар тарихын, оның пайда болуын, мақсат-міндеттерін,
Бастауыш сынып оқушысының жас мөлшері 6-10 жас аралығын қамтиды.Бұл
Сурет 3
Бастауыш мектепте оқыту
Жаңа технологияларды күнделікті сабақ үрдісінде пайдалану үшін, әр ұстаз
Сурет 4
Бастауышты бітірген оқушы
Неміс педагогы А.Дистерверг өзінің әйгілі «Неміс мұғалімдерінің білім беру
Міне, осындай оқытудың жаңа технологияларының бірі интерактивті оқыту әдісін
Интерактивті әдісті пайдаланудың тиімділігі сол оқушының өз ойын еркін,жүйелі
Сурет 5
Интерактивті оқыту моделі
«Интерактивті оқыту» терминдерінің ортақ түбірі интер ағылшын тілінің «inter»
Интерактивті әдістер тіркесін оқушылардың өзара әрекет етуіне жағдай жасайтын
Сондықтан олар сабақта ынтымастық педагогикасының жүзеге асуына, бірлесіп әрекет
Интерактивті әдістерді қолдануда мұғалім кейбір ережелерді естен шығармауы абзал.
Бірінші ереже: Сынып оқушыларының барлығы сабаққа түгел қатыстырып, танымға
Екінші ереже: Оқушыларды психологиялық тұрғыдан дайындау. Оқушыларды жиі мақтап,
Үшінші ереже: Сынып талапқа сай болуы қажет.
Төртінші ереже: Әрбір қатысушы өз пікірін, көзқарасын білдіріп, дәлелдеп
Бесінші ереже: Оқушыларды проблема шешу барысында топқа бөлуге мұқият
Үстіміздегі ғасыр – жеке тұлғаны қалыптастыру, ізгілендіру, дамыту ғасыры.
Олай болса, мұғалімдердің алдында тұрған бірден-бір мақсат оқушылар алған
Интерактивті әдіс сыныптағы тыныштықты бұзады, ол тәртіпсіздікке алып барады
Ендеше, неге қазақ балалары да осындай болмасқа. Бүгінгі таңда
Өзім оқушыларға сабақты екі бағытта жүргіземін.
Халық ауыз әдебиеті арқылы білім беру. Біздің ата-бабамыз салт-санамызды,
Қазіргі таңдағы жаңа педагогикалық технологияларға сүйенемін.
Топтағы жұмыстың пайдасы
Оқушы жалпы жұмысқа қосатын үлесін өзі анықтайды, сондықтан сабаққа
Белгілі бір жүйеден шықпай, қатып қалған оқу тәсілі өзгереді.
Оқушылардың өздеріне деген сенімі нығаяды.
Бірлесе жұмыс істеу балалардың арасында ынтымақ бірлікті, әдептілік қасиеттерін
Әр топтың жұмыс нәтижесін бағалайтын нақты бір жүйе дайындап
Қазіргі таңда әрбір педагог баланың ойынан шығып, қажеттілігін қанағаттандыра
Сондықтан оқушының рухани өсуіне жағдай туғыза алатын, жаңалықтарды қабылдауға
Егер әр педагог өзі таңдаған әдістемелік жолын тың идеяларға
Бастауыш сыныпта ана тілі сабағында интерактивті тақта әр түрлі
Интерактивті тақта – барлық сыныпты оқыту үшін таптырмайтын құрал.
Мұғалімдер қандай да бір материалдарды тартымды және динамикалы түрде
Тұжырымдарды және абстраксиялы идеяларды түсіндіруде мұғалімдер үшін таптырмайтын құрал
Зерттеу барысында оқушылар үшін, мұғалімдер үшін интерактивті тақталар тапсырмаларды
Материалдарды пайдалануда шығармашылық подходта интерактивтік тақтамен жұмыс жасау қарапайым
Алдын-ала дайындалған мәтіндер, кестелер, диаграммалар, суреттер, музыка, карталар, тематикалық
Интерактивті SMART тақтасы барлық жастағы балаларды оқыту бағдарламасымен үйлесіп
Әрине интерактивті SMART тақтасын тиімді пайдалану үшін оқытушыларға жағдай
Интерактивті тақтамен жұмыс жасаудың маңызды бөлімі сабақ беруді жоспарлаудан
SMART тақтасында сабақ барысында дайындық материалдарды толық бір жүйеге
Сабақтан соң файлдарды (бастапқы немесе толықтырылған түрде) оқушылар желісінде
Жоғарыда аталғандай интерактивті тақта компьютер дисплейі, яғни, компьютердегінің бәрін
Бұл мұғалімдерге оқытудың көлемді ресурс спектрлерін пайдалануға жол ашады.
презентациялық бағдарламамен қамтамасыз ету;
мәтін редакторлары;
CD-ROM-дар;
Интернет;
көріністер (экрандағы көріністер, диаграммалар, суреттер,фотолар);
видеофайлдар (теледидарлық бағдарламалардан көрініс, VHS видеокассеталар немесе сандық видеокөріністер);
дыбыстық файлдар (басқада мұғалімдер немесе оқушылар жасаған көшірмелер, кассетадан
интерактивті тақтаны бағдарламамен қамтамасыз ету;
әр түрлі пәндерге қатысты бағдарламамен қамтамасыз ету.
Сабақ беруде көптеген ресурстарды пайдалануға болады, бірақ мұғалім қажетті
Интерактивті тақтаның мұғалім сабақ барысында қолдана алатын анықталған құралдар
Мұғалімдерге экранда қажетті ақпараттарды белгілеуге және зейіндерін аударуға, барлық
Инновациялық оқу жұмысы оқу процесіне нәтижелі білім алуға бейімдейтін,
Бүгінгі таңда жеке тұлғаны емес, оның даму процесін басқару
Негізгі әдістемелік инновациялар бүгінгі таңда оқытудың интерктивті әдістерін қолданумен
Интерактивті сөзі - өзара әрекет ету бейімділігін білдіреді немесе
Бұл өзара әрекеттестіктің ерекшелігі мыналардан тұрады:
білім субъектілерінің бір мағыналық кеңістікке келуі;
күрделі мәселелер өрісінде шешілетін тапсырмаларды бірігіп көтеру, яғни бірыңғай
тапсырмаларды шешуді жүзеге асыратын әдістер мен құралдарды таңдауда келісушілік;
жақын эмоциялық жағдайларда онсол күйге бірге түсуі, тапсырмаларды қабылдау
Интерактивті оқытудың мәні мынада, оқу процесі іс жүзінде барлық
Интерактивті әдістердің мәндік ерекшелігі, сипаттамасы – бұл субъектілердің өзара
Қытайдың бір нақыл сөзінде: «Маған айтшы – мен ұмытып
Интерактивті әдістерді пайдалану кезінде оқушылар түсіну процесіне толық қанды
Педагог өзі арқылы оқу ақпаратын жіберетін, өзіне тән фильтр
Интерактивті оқыту интенсивті оқытуда да кеңінен қолданылады.
Бұл әдістерді игеру және қолдану үшін, оқытушыға топтық өзара
Интерактивті әдістер ешқандай жағдайда да дәрістік материалдардың орнын ауыстырмайды,
Сурет 6
Интерактивті оқыту әдістеріне білім алу және оны дамыту процесі
Интерактивті әдіске сондай-ақ әр түрлі көмекші құралдарды пайдалана отырып:
Сонымен қатар, оқу процесіне топтық пікірсайыстар, жазбаша мазмұндамалар және
Оқудың интерактивті әдістері үлгілері:
«Ми шабуылы», «ми штурмы» («дельфи» әдісі) – бұл әдіс,
«Ми шабуылы» хабарландыруды анықтау керек болғанда және/немесе қатысушылардың белгілі
Өткізу алгоритмі:
1.Қатысушыларға талқылау үшін белгілі бір тақырып немесе сұрақ беру.
2.Осы мәселе бойынша өзінің ойын айтуға ұсыныс жасау.
3.Айтылғандардың барлығын жазу (олардың бәрін қарсылықсыз қабылдау керек). Егер
4. Барлық идеялар мен талқылаулар айтылып біткеннен кейін, берілген
5. Қатысушылардан, олардың пікірі бойынша алынған нәтижеден қандай қорытынды
«Ми шабуылы» аяқталғаннан кейін (көп уақытты алмай, орташа 4-5
- даулы мәселелерді талқылау
- талқылауға қатысуға онша сенімді емес қатысушыларды ынталандыру;
- қысқа мерзім ішінде идеяны көптеп жинау;
- дәрісханалардың дайындығы мен хабарландырылуын анықтау.
Шағын топтардағы жұмыс
Алдын ала сақтандыру оқуы процесін оқушыларға шамамен жобалап құру
Ұқсастығын немесе белгілі бір құбылыстардың айырмасын жариялау қажет болса,
Білім процесінің субъектісі ретінде топтың интерактивті режимін енгізу не
Қарым-қатынас жасау және өзара әрекет ету машығын дамытады.
Топтың бағалық-бағыттаушылық бірлігін қалыптастырады.
Жағдайға байланысты әлеуметтік рөлдер сменасының икемділігін кеңейтеді.
Тест сынағы
Тест сынағы әдісінің көмегімен жастардың хабарландырылу деңгейін немесе олардың
Тест сұрақтарын ала отырып оқушылар оларды назар сала оқулары
Содан кейін, егер тест жасырын болмаса, жауаптары сабақтарда немесе
Рөлдік ойын
Рөлдік ойын - бұл өмірлік жағдайлардың белгілі бір мінез-құлық
Рөлдік ойындар шағын топтарда (3-5 қатысушы) жүргізіледі. Қатысушылар карточка
Бұл әдістің артықшылығы сол, әрбір қатысушы өзін ұсынылған рөл
Жұмыстың аталған нысаны ойын жағдайларын құрастыру жолымен, тапсырылған шарттармен
Шағын лекциялар теориялық материалды ұсынудың тиімді материалдарының бірі болып
Материал қатысушылар үшін ұғынықты тілде мазмұндалады. Әрбір терминге анықтама
Беделді қайнарларға сүйену маңызды және айтылғандардың бәрін –
Шағын лекцияларды интерактивті режімде өткізу ұсынылып отыр: қандай да
-Ал сіз қалай ойлайсыз?
-Сіз мұны қалай істеуді ұсынасыз?
-Бұл неге алып келуі мүмкін, сіз қалай ойлайсыз? Және
-Жобаны әзірлеу
Бұл әдіс қатысушыларға ойша аудиториялардан шығып, талқыланатын мәселе бойынша
Мысалы: өзінің қаласындағы дүлей апаттың қаупін төмендету жөнінде жоба
Қатысушылардың мамандандырылған мекемелерден кеңес алуға, кітапханалардан әдебиеттер алуға және
Қатысушыларға газеттен тақырып мәселелеріне қатысы бар басылымдар, суреттер, мақалалар
Бейнефильмдерді көру және талқылау
Сабақтарда дүлей апаттардың қаупін төмендету жөнінде көркем және деректі
Тиісті мазмұндағы бейнефильмдерді тек қана қосымша материалдар ретінде емес,
Фильмді көрсетер алдында оқушылардың алдына бірнеше (3-5) шешуші сұрақтар
Соңында оқушылармен бірігіп міндетті түрде жиынтығын шығару және қорытындысын
Ширату денеге және психологияға түскен салмақты кетіру мақсатында қолданылады.
Кері байланыс қатысушылардың талқылап отырған тақырыптарының реакциясын ұғынуға, оқуды
Қатысушылар (ерікті түрде) өткізілген жаттығулар, ақпараттық блок, нақты күн
Әрқайсысының сезімдері мен қобалжуларына назар аударып отыру маңызды.
Барлық айтылған пікірлер тренерлер тарапынан да, басқа қатысушылар тарапынан
Оқудың интерактивті әдістерін пайдаланумен өткізілетін сабақ тренинг деп аталады.
Тренинг дегеніміз не? Тренинг сөзі (ағылшын тілінен train –
Тренинг оған қатысушыларға ақпарат жетіспейтін бөлімшелерге, құрдастарының қысымына төзе
Тренинг өткізуге қойылатын талап қандай? Бұл, ең алдымен:
тренингке қатысушылардың қолайлы саны 20-25 адам;
тренингке қатысушылардың көлеміне сәйкес, қатысушылардың өзара белсенді әрекет етуіне
тренингтің кез-келген сабағының басында аталған сабақтың мақсаттарымен және тапсырмаларымен
ренингтің бірінші сабағында «таныстыру» мен «келісім» қабылдау жаттығуларын –
достық қалыптағы сенімді атмосфера қалыптастыру және бүкіл тренинг бойында
бүкіл тренинг бойында барлық қатысушыларды белсенді араласуға тарту;
әрбір қатысушының сезімдері мен пікірлерін құрметтеу;
тренингке қатысушыларды мадақтау;
тренингке қатысушылардың (оқытушылардың) алдарына қойған оқу-жаттығуларының мақсатына, өз пікірлерін
тренингтің әрбір кезеңінде тренерлердің уақытша шекті қадағалауын қамтамасыз ету;
теориялық материиалдар мен интерактивті жаттығуларды тиімді үйлестіруді
тренинг аяқталысымен оның қорытындысын шығарудың міндттілігі[25].
Тренинг бір немесе бірнеше сабақтан тұрады, олардың ұзақтығы –
Тренингті өткізу құрылымы мен кезеңдері қандай?
1.Тренер (оқытушы) ең алдымен қатысушыларға міндетті түрде тренингтің тақырыбын
2.Содан кейін қатысушылар тренингтің мақсаттарымен және тапсырмаларымен таныстырылады. Егер
3.Тренингті өткізуге қажетті материалдар мен жабдықтар алдын ала дайындалады.
Кіріспе
Бұл кезең кез-келген қолайлы нысанда өткізілуі мүмкін, бірақ ол
Таныстыру
Таныстыру кез-келген тренингтің бірінші сабағының қажетті процедурасы болып есептеледі.
Қатысушыларды күту
Бұл кезеңге семинар-тренингтен олар «айналым бойынша» кезекпен жауап беретін
Алдын ала ватманға «күту ағашын» салуға болады. Әрбір қатысушыдан
Тағы бір нұсқасы, бұл, әрбір оқушы шығып өзінің күтетінін
Тренингті өткізу тәртібі
Әрбір қатысушы өзінің күтетінін айтып (жазып) болғаннан кейін, тренер-оқытушы
Топтардың жұмыс ережелерін («келісімдерін») қабылдауы
Тренинг-сабағының басынан бастап қатысушылар өз оқуының жауапкершілігін сезінуі, тиісті
«Келісім» пункттерін парақ қағазға немесе тақтаға жазу қажет. Әрбір
Сурет 7
«Келісімнің» үлгісі
Топтардың хабарландырылу деңгейінің бағасы
Оқытушылардың (тренерлердің) алдында тұрған міндеттердің бірі тренингке қатысушылардың хабарландырылу
Мәселелерді маңыздандыру
Мінез-құлықты өзгертуге уәж дайындау үшін тренингте талқыланатын мәселелерге қатысушылардың
Осы мақсатпен рөлдік ойын өткізуге болады.
Оқыту
Оқытушы-тренер психологиялық-педагогикалық білімді меңгеруі және оларды оқу процесінде іскерлікпен
Оқытушы-тренер оқудың мақсаттары мен міндеттерін, әдістері мен тәсілдерін, ақпараттардың
Табысты оқу үшін қажетті шарттар:
- оқушының оқуға дайындығы;
- оқудың әртүрлі нысандары мен әдістерін қолдану;
- білімді нығайту үшін қайталауды пайдалану;
- шынайы өмірлік жағдаймен оқу процесінің сәйкестігі;
- дұрыс пікірдің, оқытушы-тренерлердің оқушылардың әрекеттерін адекватты бағалаудың дер
Тікелей оқудың 2 кезеңі өзіне:
І. Ақпараттық блок немесе теориялық білімді ұсынуды;
ІІ. Тәжірибелік машықты шыңдандыруды қосады.
1. Ақпараттық блок
Бұл кезеңді толып жатқан қиындықтар туындаған сұрақ берушілердің сұрақтарына
2. Тәжірибелік машықтарды шыңдандыру
Ақпараттық, теориялық тұрғыдағы кез-келген білімді ескере отырып, тәжірибелік іскерлікпен
Қорытындысын шығару
Қорытынды тренингтің кез-келген сабағының аяғында шығарылады. Ереже бойынша, бұл
Тренер семинарға қатысушылардан олар жаңалардың қандайын біледі, оларға қайсысы
Интерактивті әдістер әмбебап болып табыла ма?
Жоқ, интерактивті әдістер ешқандай жағдайда да сабақ өткізудің лекциялық
Оқудың интерактивті әдістерін пайдаланудың жағымды сәттері немен тұжырымдалады?
Интерактивті әдістерін пайдалану кезінде оқытушының рөлі күрт өзгереді, ол
Қатысушылар әлеуметтік тәжірибеге - өзінің немесе басқа адамдардың тәжірибесіне
Психологтар оқу қарым-қатынасы жағдайында дәл қабылдаудың жоғарылайтынын қадағалаған, жаднама
Сурет 8
Оқудың интерактивті әдістерінің артықшылығы
Бұл үшін ең маңызды шарттар – интерактив бойынша тренингтік
В.А.Сухомлинский, кім өзінің оқытушы екенін ұмытса, сол жақсы оқытушы
Интерактивті оқытуды ұйымдастырудың негізгі ережесі қандай?
Бірінші ереже. Жұмысқа сол немесе басқа межедегі қатысушылардың толық
Екінші ереже. Қатысушылардың психологиялық дайындығына қамқорлық жасау. Бұл жерде
Үшінші ереже. Интерактивті технологияда оқушылар көп болмауы тиіс. Қатысушылардың
Төртінші ереже. Жұмыс істеу үшін ғимаратты дайындауға көңіл бөліңіздер.
Бесінші ереже. Процедура және регламент мәселесіне назар аударып отырыңыздар.
Алтыншы ереже. Семинарға қатысушыларды топқа бөлуге ерекше көңіл бөліңіз.
Интерактивті оқыту – бұл таным іс-әрекетін ұйымдастырудың арнайы нысаны.
Сурет 9
Интерактивті оқытуды ұйымдастарудың міндетті шарттары
Сурет 10
Біз неліктен интерактивті әдістерге «иә» дейміз?
ХХ ғасыр – ғылым ғасыры. Сондықтан жас ұрпаққа, жас
Халқымыздың ардақты ұлдарының бірі Міржақып Дулатұлы: “Жалғыз сүйеніш, жалғыз
Білімнің сапасын көтерудің қазіргі таңда жолдары көп. Ең бастысы
Білім сапасы дегеніміз – мектепте білім алып отырған шәкірттің
Сапалы білім тәрбие беруде орын алған кемшіліктерді жойып дүние
Қазақстандағы білім беру ісін реформалаудың стратегиылық міндеттерінің бірі –
Сапалы білім беру дегеніміз – ғылымға негізделген жүйелі бағдарлама
Сапалы білім беру – оқыту мен тәрбиелеудің үздіксіз үрдісі.
Балалардың білім сапасын арттыруда мұғалім бала дамуының мынадай негізгі
Жалпы сабақта балалардың өзіндік жұмысын ұйымдастырудың маңызы өте зор.
Шығармашылық - өте күрделі психологиялық үдеріс. Ол іс-әрекеттің түрі
Балалардың логикалық ойлауын дамытуға, оқу белсенділігін арттыруға деңгейлеп оқыту
Білімнің жаңа мазмұнын жүзеге асыру үшін жаңа технологиялар қажет
Сын тұрғысынан ойлау - өз алдына сұрақтарға жауап іздеп,
Балаларға сапалы білім берудің жан-жақты амал-әдістерінің ғылыми негіздерін ашу.
Жұмыстың міндеттері:
балалардың шығармашылық тілін дамыту әдістемесі
балаларды сөйлету әрекеті арқылы тілін дамыту;
балалардың тілдерін түрлі әдіс -тәсілдер арқылы жетілдіру;
көркем сөз, көркем ой арқылы байланыстырып сөйлеуге үйрету;
Қазіргі заманғы ғылыми техникалық үрдістің қарқыны білім беру жүйесінің
Білім беру технологиялары мына негізде ұсынылады:
дамыта оқыту технологиясы;
модульдік оқыту технологиясы;
ірі блогты шоғырландыра оқыту технологиясы;
перспективалық - озық оқыту технологиясы;
ойындық оқыту технологиясы;
оқу материалдарының сызбалық және белгілік модельдерінің негізінде жеделдетіп, оқыту
жекелеген оқытудың технологиясы;
сынып ішіндегі саралап оқыту технологиясы[35].
Осы технологияларды қолдана отырып, шығармашылық іс-әрекет талаптары орындау мақсатында,
оқушылардың шығармашылық дербестігін дамыту арқылы оның жеке тұлғасын қалыптастыруға
қызығушылық іс-әрекет түрлері төменнен жоғары қарай, кезекті түрде, белгілі
қызығушылық іс-әрекетті дұрыс ұйымдастыру біліктері мен ізденімпаздықтың қалыптасуы оқушыларды
оқушыларды танымдық тапсырмаларды орындау мүмкіндіктеріне қарай топтарға бөліп, сәйкес
қызығушылық іс-әрекетте дәстүрлі емес әдіс-амалдар пайдалану интеллектуалдық қабілеттерін дамытып,
2 Әдебиеттік оқу сабағында интерактивтік әдісті қолдану арқылы оқушыларының
2.1 Интерактивтік әдісті қолдану арқылы бастауыш сынып оқушыларның қызығушылығын
Білім беру үрдісін ақпараттандыру және жаңа ақпараттық технологияларды пайдалану
XXI ғасырда ақпараттанған қоғам қажеттілігін қанағаттандыру үшін білім беру
Яғни, жаңа ақпараттық технологиялар - бiлiм беру iсiнде ақпараттарды
Қазіргі уақытта білім беруде интерактивті құралдарды кеңінен қолданылып жүргені
«Интерактивті» сөзін ағылшын тілінен аударғанда «бірлесіп әрекет жасау» деген
Білім берудегі интерактивтік технология -бірін-бірі толықтыратын және барлық оқушылардың
Кесте 1 Оқытудың интерактивті технологияларының қолданылуы
Атауы Мақсаты Мәні Механизмі
Даралап Оқушылардың танымдық, шығармашылық ой-өрісін дамыту Оқу-танымдық міндеттерді дәйекті
Кесте 1-дің жалғасы
Модульдік оқыту Оқытуды оңтайландыру, жеке тұлғаның ойлау деңгейін бейімдеу
Дамыта оқыту Жеке тұлғаны және оның қасиеттерін, ойлау қабілетін
Саралап оқыту Ойлау қабілетін және т.б. қабілеттерін дамытуға оңтайлы
Ойын арқылы Білімді, білікті, дағдыны игерудің тұлғалық- қызметтік сипатын
Сурет 11
Интерактивті технологияның мақсаты
Интерактивтік тақта (ИТ) – дәріскерге немесе оқытушыға екі түрлі
Интерактивтік технологияның жеделдетіп дамуына байланысты тақтаның түрлері де, оның
Енді төмендегі көрсетілген кестеге назар аударсақ интерактивті тақтаның білім
Кесте 2 Интерактивті тақтаның оқытушы мен оқушыға тиімділігі.
Оқытушылар үшін тиімділігі Білім алушылар үшін артықшылығы
Жаңа материалдарды сыныптың ортасында тұрып түсіндіруге,үлкен аудиториямен жұмыс істеу
Кез-келген қосымшаның жоғарғы жағына өз ойын жазуға,сурет салуға мүмкіндік
Сабақ барысында кез-келген сөзді сақтауға,тақтадан көрсетуге және материалдың меңгеру
Оқытушылар дайын материалдарымен алмасуға және оларды қайтадан пайдалану мүмкіндігі
Оқытушыларды оқытудың жаңа жолдарын іздеуге ынталандырады,кәсіби жағынан өсуге ұмтылдырады
Мұғалім тақта алдында тұрып, бір мезетте мәтіндік, аудио, бейне
Интерактивті тақта – оқытушыға оқыту үрдісін оңтайландыруға,білім алушының танымдық
Интерактивті құралдарды сабаққа пайдаланғанда дидактикалық бірнеше мәселелерді шешуге көмектеседі.Атап
Пән бойынша базалық білімді меңгеру ;
Алған білімді жүйелеу ;
Өзін - өзі бақылау дағдыларын қалыптастыру;
Жалпы оқуға деген ынтасын арттыру
Қытайдың бір нақыл сөзіне көңіл аударсақ: «Маған айтшы –
Яғни, оқушылардың көпшілігі естігенінің 5% және көргенін 20% есте
Оқытушы /Активті экран / көмегімен интерактивті тақтаның флипчарт беттерін
Тақтада жұмыс істеген оқытушы мен оқушының орындаған іс -
Сонымен, интерактивтік тақта сабаққа қатысушылардың барлығының ойын бір ортаға
Қазіргі ақпараттандыру заманында жалпы білім беретін мектептердің алдына оқушыларды
Ақпараттық-қатынастық технологияларды (АҚТ) білім беру процесіне ендіру мәселелерін қазақстандық
Еліміздің ақпараттандыру жүйесін ары қарай дамыту процесін оқып- үйренудің
Зерттеу бастауыш сыныпта оқытуда интерактивті әдісті жасау және қолдану
Интерактивті әдістер негізінде оқыту – динамикалық үрдіс. Оның дамуындағы
Аталған бағдарламалық құралдардың артықшылықтарымен бірге кемшіліктері де бар. Сондықтан
Қарастырылған бағдарламалық құралдарды бастауыш сыныпта ана тілін оқытуда пайдалану:
оқушылардың мотивациялық негізін арттыруға; шығармашылық қабілетін дамытуға;
тіл байлығын дамытуғы,сөздік қорын молайтуға;
оқушыларды зерттеу жұмыстарына жұмылдыруға;
өзін-өзі басқаруға;
есте сақтау қабілетін, логикалық ойлауын дамытуға мүмкіндік береді[43].
Арнайы өңделген интерактивті әдістер қазіргі заманғы компьютерлік технологиялардың жетістіктерін,
Қазіргі күннің білім беру салаларына қояр басты талабы –
техникалық құрал-жабдықтарды қолданбай өту әдісі,
техникалық құрал-жабдықтарды жарым-жартылай қолдану әдісі;
техникалық құрал-жабдықтарды қолдана (аудиовизуалды) оқыту әдісі[44].
Интерактивті технологияның техникалық құрал-жабдықтарды қолданбай өту әдісіне жұптасып жұмыс
Интерактивті технологияның техникалық құрал-жабдықтарды қолдана оқыту әдісіне компьютерді, мультимедиалық
Интерактивті тақтаның көмегі оқу барысында өте зор екені зерттеу
Оқу қызметі – адамның оқу міндеттерін шешу процесінде теориялық
Мектептердегі оқыту процесі мұғалімнің басшылығымен жүргізіледі. Оның қызметінің мақсаты
Әрбір мұғалім өз сабақтарының қызықты, тартымды, есте қаларлықтай болғанын
Дидактик-ғалымдар арнайы зерттеулер нәтижесінде оқушылардың танымдық белсенділігі олардың игеретін
Орыс академигі В.Беспальконың айтуынша игеру деңгейі 70 пайызға жетпеген
Шығыс даналығы: Естігенің естен шықса, көрген қалар көңіліңде, бір
1.Тыңдау арқылы дайын білімді алу. 2.Өздігінен жаңалық ашу. 3.Түрлі
Осы позициялардың соңғы үшеуі ғана шын мәнінде өнімді оқуға
Сабақтың тиімділігін арттыруды жүзеге асыру үшін қазіргі сабаққа қойылатын
1.Әрбір сабақта білім беру, даму және тәрбиелеу мақсаттарының бірлігі
2.Әрбір сабақ дидактиканың барлық принциптеріне және бәрінен бұрын оқыту
3. Әрбір сабақ, ең алдымен, сабақтың тақырыбымен жиі ауыстырылатын
4.Сабақтың барлық кезеңдерінде оқушылардың танымдық қызметін жандандыру мақсатында оқытудың
5.Сабаққа қойылатын талаптардың бірі – оның эмоционалдығы. Ол оқушыларды
6.Әрбір сабақта оқушылардың білімін үздіксіз есепке алу жүргізілуі керек.
7.Әрбір сабақ өзінің ұйымдастырушылық заңдылықтарымен, оң нәтижелерді сезінгіштігімен ерекшеленуі
8.Әрбір сабақта жүйелі қайталаудың элементтері қатысуы тиіс.
9.Әрбір сабақ техникалық оңтайлы және дидактикалық жарақтандырылған болуы керек.
10.Кез келегн пән бойынша әрбір сабақтың өткен және алдағымен
11.Сабақтың барлық уақытын үлкен табыстылықпен пайдалану.
12.Оқушылардың бүкіл сабақ бойы оқу еңбегін қамтамасыз ету.
13.Сабаққа қойылатын талаптардың бірі оның құрылымдық икемділігі болып табылады.
14.Сабақтың кәсіби бағыттылығы.
15.Үй тапсырмасының тиімділігі және оны міндетті тексеру.
16.Қолайлы моральды – психологиялық және санитарлық – гигиеналық жағдайлар
Мұның бәрі тек бір ғана жағдайда мүмкін болады, егер
Орыс дидактигі В.Голуб сабақ тиімділігін арттырудың жеті бағытын атап
1.Сабақтың тиімділігін арттыру жолдарының бірі (кез – келген оқу
2.Келесі сабақтың тиімділігін көтерудің тағы бір маңызды жолы –
3.Сабақ тиімділігін көтерудің келесі жолы – бұл белгілі бір
4.Сабақ тиімділігін көтерудің келесі бір жолы – бұл сабақта
5.Сабақтың тиімділігін көтеруде көп жағдайда пәнаралық және пәнішілік байланысты
6.Сабақтың тиімділігін көтерудің ерекше жолдарының бірі оқушылардың біліктілігі мен
7.Сабақтың тиімділігі, көбіне оқушылардың жалпы-интеллектуалдық дағдысының (бәрінен де есептеу
Орыс ғалымы И.Подласый сабақ өнімділігіне әсер ететін негізгі факторларды
1.Игеруге бөлінген уақыт – 16 %. 2.Оқу материалы көлемі
Сабақтың тиімділігі мен өнімділігін арттыруда мұғалімнің жоспарлау-жобалаушылық икемділігінің де
Ал оқыту мақсаттары американ ғалымы Б.Блумның ойынша, оқушылардың оқу
Сабақта оқушылар белсенділігін арттыруға қойылатын негізгі талаптар:
1.Оқушыларға қойылған оқу міндеттерінің мәні әрқашан түсінікті болуы керек,
2.Оқушылар оқыту процесінде тек қана заттар мен құбылыстар жөніндегі
3.Психологтардың зерттеулері оқушылардың белсенділігінің маңызды шарты оқыту процесіндегі өзін-өзі
4.Білімді саналы және белсенді меңгеруде басты рөл жарқын үлгілерді
2.2 Интерактивтік әдісті қолдану арқылы бастауыш сынып оқушыларының қызығушылығын
Оқытудың тиімді жүйелерін жасағанда компьютерлік жүйе мен оқушының өзара
Егер оқушы мен компьютер арасында тығыз қарым-қатынас байқалса, бұндай
Реактивті интерактивтілік: оқушылар бағдарлама ұсынған сұрақтарға жауап береді. Тапсырмалар
Іс-әрекетті интерактивтілік: оқушылар бағдарламаның жұмыс істеуін өздері басқарады. Олар
Өзара интерактивтілік: оқушы мен бағдарлама бір-біріне бейімделуге қабілетті («Басқарылатын
Бұл модельдердің үшеуінде де оқушы және бағдарлама тарапынан бақылау
Курсқа және ақпараттың мазмұнына әсер ету үшін интерактивтіліктің кең
Интерактивті компьютерлік бағдарламаларды жасағанда дидактикалық принциптерді, сонымен қатар түрлі
Қажетті мақсатқа лайықтылық принципі. Жасалатын компьютерлік бағдарлама оқу процесінің
Модульді пайдалану принципі. Жобалау кезеңінің өзінде қолданылатын модульдерді анықтап,
Оқу сәйкестігі принципі. Оқытуға арналған компьютерлік бағдарламаларды жасауда қолданылып
Ұйымдастырылған эргономикалық принцип. Бұл принцип компьютерлік бағдарламаларды қолданып өтетін
Ашықтық принципі. Қолданушы өзінің әдістемелік тәжірибесіне байланысты толықтыра және
Зерттеу барысында аталған принциптермен қатар компьютерлік бағдарламаларды жасауға қойылатын
компьютерлік бағдарламалардың мазмұнының жалпы орта білім берудің мемлекеттік жалпыға
компьютерлік бағдарламалардың мазмұны ұлттық дәстүр мен оқушылардың жас ерекшеліктерін
оқу материалын бергенде ғылыми терминдерді оқушылардың жас ерекшелігіне сәйкес
интерактивтіліктің кері байланыс арқылы жүзеге асуы ескерілуі қажеттігі анықталды.
Сонымен қатар біз Г.Қ.Нұрғалиеваның, Е.Ы.Бидайбековтың, Б.Бөрібаевтың және т.б. ғалымдардың
берілген оқыту әдістемесін толықтыру немесе жаңа оқу әдістемесін жасау,
оқу құралының жалпы сценарийін және пәннің әрбір тақырыбының, сабақтың
даярланған бағдарламаның «ашықтық» деңгейін анықтау, яғни оны пайдаланушылар оқу
Оқу процесінде қолданылатын ашық интерактивті тапсырмалардың компьютерлік бағдарламасын жасау
Компьютерлік бағдарламаларды білім беру процесінде пайдалану тиімділігі оның әдістемелік
Компьютерді ана тілін оқыту процесінде қолдану, анатілі оқу пәні
Қазіргі кезде оқу іс-әрекетін компьютер арқылы басқаратын бағдарламалар кең
Сурет 12
Ашық интерактивті тапсырмалардың компьютерлік бағдарламаларын жасау кезеңдері
Бастауыш сыныпта ана тілін оқытуда оқу процесін ұйымдастырудың жаңа
3 кестеде компьютерді қолдану оқу процесін өзгертпейтіндігі, яғни компьютер
3 кесте Дәстүрлі және компьютерлік оқытудың салыстырмалы талдауы
Оқыту процесінің кезеңдері Дәстүрлі оқыту Интерактивті оқыту
Жаңа білімдерді беру және оларды қабылдау Мұғалім негізгі тұлға:
Білімді түсіну, бекіту және қолдану Ішкі кері байланыс жүзеге
Игерген білімді бақылау және тексеру Ішкі және сыртқы кері
Интерактивті әдіс бағдарламасының басқа технологиялардан ерекшелігі:
презентациялық бағдарламамен қамтамасыз ету;
мәтін редакторлары;
CD-ROM-дар;
Интернет;
көріністер (экрандағы көріністер, диаграммалар, суреттер,фотолар);
видеофайлдар (теледидарлық бағдарламалардан көрініс, VHS видеокассеталар немесе сандық видеокөріністер);
дыбыстық файлдар (басқада мұғалімдер немесе оқушылар жасаған көшірмелер, кассетадан
интерактивті тақтаны бағдарламамен қамтамасыз ету;
әр түрлі пәндерге қатысты бағдарламамен қамтамасыз ету.
Сабақ алдында болатын таңертеңгілік жиынның өзі біріншіден оқушыларды сабаққа
1. Ойларын анық жеткізе алмаулары.
2. Мәтінді мазмұндағанда бір деректі айтпай,басқаға ауысып кету.
3. Байланыстырып сөйлей алмаулары
Оқушының жіберген кемшіліктерін ескере отырып өзіме мына жайларды ескердім:
1. Тапсырманың бала ұғымына сәйкес түсінікті болуы, себебі баланың
2. Тапсырманың тәрбиелік мәніне көңіл бөлу
3.Тапсырма бала қызығушылығын оятатындай деңгейде болу
Егер бала қызықса,білгенімді айтам деп талпынса,сөйлеуге деген қажеттілігі артатынын
Бастауыш сыныптарда ана тілі пәнінде қызығушылықты арттыруда интерактивті әдісті
Тәжірибе-эксперимент жұмысы үш кезеңнен тұрды:
1 дайындық кезең
2 негізгі кезең
3 қорытынды кезең
Дайындық кезеңде эксперимент сыныбында ана тілі пәні бойынша «Жаздыгүн
Бұл кезеңнің міндеттері:
1Оқушылардың «Жаздыгүн шілде болғанда» тапсырмаларды интерактивті әдісті қолданып орындауға
2Оқушылардың интерактивті әдісті өзбетінше дұрыс пайдалана білуге дағдыландыру;
Негізгі кезеңде ана тілі пәнінде «Жаз» тақырыбы бойынша интерактивті
1 Ана тілі пәнінде «Жаз» тақырыбын оқытуда интерактивті әдістің
2 Таңдап алынған интерактивті әдісті пайдалана отырып, сабақтар өткізу:
3 Интерактивті әдісті пайдалану мақсатын, ұзақтығын белгілеу және тексеру.
Қорытынды кезеңнің мақсаты:
Ана тілі пәнінде «Жаздыгүн шілде болғанда» тарауын оқытуда интерактивті
Бұл кезеңнің міндеттері:
1.Эксперимент тобы оқушыларының «Жаз» тақырыбы бойынша ББД-мен бақылау сыныбының
2.«Жаз» тақырыбы бойынша ұсынылып отырған интерактивті тапсырмалардың тиімділігін дәлелдеу.
3.Ұстаздарға арналған ұсыныстарды анықтау.
Тәжірибе-эксперимент жұмысының алғашқы сатысында оқушылардың ана тілі пәнінде «Жаз»
Кесте 4 3-ші сынып оқулығында берілген «Жаздыгүн шілде болғанда»
№ Тақырыптар Сағат саны
2 тоқсан
1 Жаз. Абай Құнанбаев 2
2 Шілде. Міржақып Дулатов 1
3 Шыбынсыз жаз. Сәбит мұқанов 2
4 Дала. Сәкен Сейфулин 2
5 Көлде. Ғабит Мүсірепов 2
6 Малсақ бала. Өтебай Тұрманжанов 1
7 Кеш. Әбдіжәміл Нүрпейісов 1
8 Шәркей. Ілияс Жансүгіров 2
9 Тарауды қайталау 1
Берілген материал көлеміне сай эксперимент және бақылау сыныптарынан бірдей
Мәселен, эксперимент және бақылау сыныптарына төмендегідей ашық тест тапсырмалары
1 Абайдың «Жаз» өлеңінде жазғы табиғат туралы не дейді?
2 Жазда жан-жануарлар, құстар тіршілігенде қандай өзгерістер болады?
3 Шілде әңгімесін кім жазды?
4 Сәбит Мұқанов қай жылдары өмір сүрді?
5 Жазғы дала неліктен «кестелік жібек көрпедей?
6 Ғабит Мүсірепов қай жерде туған?
7 Қабыкәрім Ыдырысовтың «Жаңбыр» өлеңінде жаңбырдан кейінгі балалар қуынышы
8 Шәркей жасау үшін алдымен жүнді не істейді?
Тест мәліметтерін талдау эксперимент және бақылау топ оқушыларының «Жаз»
Бастауыш сыныпта білім беру бағдарламасының негізіндегі ББД-ға қойылатын талаптарды
1 Ауыз әдебиеті үлгілерін білу, ажырата алу (мысал, мақал,
2 Оқыған шығармасының авторын немесе авторы туралы шығарманы білу;
3 Бастапқы әдеби түсініктерді білу (пейзаж, сюжет, тақырып, негізгі
4 Балалар әдебиетінің жанрлық ерекшеліктерін білу(өлең, мысал, әңгіме);
5 Әдеби тілдің бейнелегіш-көркемдегіш құралдарын қолдана білу (теңеу, эпитет,
6 Оқыған шығармасы, кейіпкер іс-әрекеті туралы айта алу;
7 Шығармадағы оқиғалардың байланымын сықтап, әңгімелей алу;
8 Балаларға арналған басылымдарды пайдалана алу.
Кесте 5 Оқушылардың интерактивті тапсырмаларды орындауын бақылау деңгейлері
Деңгейлер Негізгі өлшемдер
Жоғарғы Интерактивті тапсырмаларды өз бетімен орындайды. Кез-келген шығармашылық тапсырмаларды
Кесте 5-тің жалғасы
Орташа Интерактивті тапсырмаларды өз бетімен және аздаған мұғалімнің көмегімен
Төмен Интерактивті тапсырмаларды, шығармашылық тапсырмаларды тек мұғалімнің көмегімен
Кесте 6 Эксперимент және бақылау сыныптарының алғашқы көрсеткіші
Деңгей
Сынып Жоғары Орташа Төменгі
Оқушы саны % Оқушы саны % Оқушы саны %
Эксперимент сыныбы 8 31 11 42 7 27
Бақылау сыныбы 5 20 8 32 12 48
Сурет 13
Эксперимент және бақылау сыныптарының бастапқы деңгейі деңгейі
Салыстырмалы талдау көрсеткендей, эксперимент және бақылау топтарының сурет арқылы
1. Туған елім, туған жерім – 6 сағат;
2. Маужырап барқыт қоңыр күз – 7 сағат;
3. Білім – өмір шырағы – 8 сағат;
4. Өткен өмірден – 16 сағат;
5. Қыс бейнесі – 12 сағат;
6. Жақсы – ай мен күндей, әлемге бірдей –
7. Масатыдай құлпырар жердің жүзі – 16 сағат;
8. Табиғат – менің өз үйім – 16 сағат.
9. Жаздыгүн шілде болғанда -14 сағат
10. Сарқылмас қазына – 14 сағат
Соның төртінші тоқсандағы 14 сағаты нақты «Жаздыгүн шілде болғанда»
Кесте 7 3-ші сынып оқулығында берілген «Жаздыгүн шілде болғанда»
№ Тақырыптар Сағат саны
3 тоқсан 3-ші сыныпта өткенді қайталау
1 Масатыдай құлпырар жердің жүзі
Табиғат – менің өз үйім 1
2 4 тоқсан
3 Жаз. Абай Құнанбаев 1
4 Шілде. Міржақып Дулатов 1
5 Шыбынсыз жаз. Сәбит мұқанов 2
6 Дала. Сәкен Сейфулин 1
7 Көлде. Ғабит Мүсірепов 2
8 Малсақ бала. Өтебай Тұрманжанов 1
9 Кеш. Әбдіжәміл Нүрпейісов 2
1 Шәркей. Ілияс Жансүгіров 3
Тарауды қайталау 1
3-ші сыныптардың «Жаздыгүн шілде болғанда» тарауы бойынша оқшылардың ББД-ын
Кесте 8 «Жаздыгүн шілде болғанда» тақырыбын дидактикалық материалдарды интерактивті
№ Сабақтың тақырыбы Сабақ кезеңдері Пайдаланылатын интерактивті материал
1 Жаз. Абай Құнанбаев Жаңа білімді меңгеру Жаз көрінісі,Абай
2 Шілде. Міржақып Дулатов Қайталау
Бекіту Жаз тақырыбындағы жан-жануарлар бейнематериалы, ар түрли сюжетті суреттер
3 Шыбынсыз жаз. Сәбит мұқанов Жаңа білімді меңгеру
Бекіту
Бағалау Сәбит Мұқановтың өміп баяны жайында бейнефильм
4 Дала. Сәкен Сейфулин Кайталау
Бекіту Сәкен Сейфулин жайында берілген ашық тест сұрақтары
5 Көлде. Ғабит Мүсірепов Жаңа білімді меңгеру
Бекіту
Ғабит Мүсіреповтың өміп баяны жайында бейнефильм
Көл тақырыбына берілген сурет
Малсақ бала. Өтебай Тұрманжанов Қайталау Жан-жануарларжың сюжетті суреттері
Кеш. Әбдіжәміл Нүрпейісов Қайталау
Бекіту Батқан күн бейнесюжеті,
Әбдіжәміл Нүрпейісов жайында қосымша материал
Шәркей. Ілияс Жансүгіров Жаңа білімді меңгеру
Бекіту
Бағалау Әңгімеге берілген суреттер, сұрақтар флипчартта
Тарауды қайталау Кайталау
Бекіту Жаздың бейнесі бейнематеиалдар
Ендігі кезекте, кестеде берілген «Жаздыгүн шілде болғанда» бөлімін оқытуда
Сабақ барысында озат ұстаздардың тәжірибелерінде қолданылған ойындарды пайдаландық.
«Әңгіме құра» ойыны
Бұл ойын «Жаз» тақырыбы бойынша 3-ші сыныпта өткенді қайталау
Ойын мақсаты: Оқушылардың көргендерін және естігендерін қағаз бетіне толық
Ойынға қажетті құралдар: жаз туралы бейнематериал.
Ойын ережесі: Оқушылар төрт-төрттен топтасып отырады. Топтағы бір оқушы
Бұл ойынның тиімділігі – оқушылар көрген, естігендерінен ой өорытады.
«Сөздерді тап» ойыны
Ойынды өткізудің бірнеше жолы бар.
А) Бірнеше оқушы тақта алдына шығып, тақтаға қарамайды,арттарында тақтада
Ә) Екінші жағдайда оқушылар суретті мимикамен, қимыл-қозғалыспен көрсетеді.
Б) Ұстаз сөйлемнің аяғын айтады, оқушылар басын құрастырып, сөйлем
Келесі тапсырмалардың тағы бір түрі: «Қайда» ойыны. Тақтада кесте
Шәркей Шыбынсыз жаз Дала Көлде
«Ойлана құрастыр»
Ойынның мақсаты – оқушыларды шығармашылыққа баулу
Ойынның шарты - оқушыларға бейнематериал көрсетіледі, көргендеріне байланысты оқушылар
Керекті сөздер: барды, алды, далада, қалада, жағады, қағады
«Жаздыгүн шілде болғанда» арналған тапсырмалардың келесі бір түрі –
Тест №1
«Шілде» әңгімесінің авторы
а) Әбдіжәміл Нүрпейісов
ә) Абай
б) Міржақып Дулатов
. Абайдың «Жаз» өлеңінде қандай құстар айтылады?
а) аққу, көгершін
ә) үйрек, қаз
б) қарға, торғай
3.Солтүстік Қазақстан облысының Жаманшұбар өңірінде туган «Шыбынсыз жаз» әңгімесінің
а) Сәбит Мұқанов
ә) Сәкен Сейфулин
б) Ғабит Мүсірепов
4. « Кестелі жібек көрпедей» қай өлең жолдары
А) «Жаз»
ә) «Дала»
б) «Малсақ бала»
5. Шәркей неден тігіледі?
а) жібек матадан
ә) мақтадан
б) киізден
Оқушылар тесті орындап болғаннан кейін, дәптерлерін көршісімен айырбастап, тақтада
Тест №2
Формасы: ашық тест
Тексерілетін тақырып: «Жаздыгүн шілде болғанда»
Мазмұны:
1 Абайдың «Жаз» өлеңінде жазғы табиғат туралы не дейді?
2 Жазда жан-жануарлар, құстар тіршілігенде қандай өзгерістер болады?
3 Шілде әңгімесін кім жазды?
4 Сәбит Мұқанов қай жылдары өмір сүрді?
5 Жазғы дала неліктен «кестелік жібек көрпедей?
6 Ғабит Мүсірепов қай жерде туған?
7 Қабыкәрім Ыдырысовтың «Жаңбыр» өлеңінде жаңбырдан кейінгі балалар қуынышы
8 Шәркей жасау үшін алдымен жүнді не істейді?
Шығармашылық диктант
Тақтада берілген суреттердің атауын дәптерге жазады.
Бақылау тілігі қорытындыларының салыстырмалы деңгейін көру үшін нәтижесі сызықтық
Кесте 9 Эксперимент және бақылау сыныптарының соңғы көрсеткіші
Деңгей
Сынып Жоғары Орташа Төменгі
Оқушы саны % Оқушы саны % Оқушы саны %
Эксперимент сыныбы 12 46 12 46 2 8
Бақылау сыныбы 7 28 14 56 4 16
Сурет 14
Эксперимент және бақылау сыныптарының соңғы көрсеткіші.
Суретте көрініп тұрғандай, эксперимент сыныбы оқушыларының
«Жаздыгүн шілде болғанда» тақырыбын меңгеру деңгейлері бақылау сыныбымен салыстырғанда
Сонымен, жүргізілген эксперимент жұмысымыз нәтижелі болды деген қорытынды жасаймыз.
Эксперименттің негізгі міндеті ашық интерактивті тапсырмалардың компьютерлік бағдарламаларын бастауыш
Эксперимент дәстүрлі оқыту әдістері мен интерактивті әдістің бағдарламаларын пайдаланып
Эксперименттік зерттеудің нақты міндеттері мыналар болды:
Бастауыш сыныпта ана тілін оқыту компьютерлік бағдарламаларды пайдаланып интерактивті
Бастауыш сыныпта ана тілін оқыту компьютерлік бағдарламаларды қолданудың негізгі
оқу процесінде ашық интерактивті тапсырмалардың компьютерлік бағдарламаларын пайдалану әдістемесін
оқытудың дәстүрлі әдістерімен салыстырғанда, компьютерлік оқыту жағдайындағы оқушылардың білім
әр жағдайдағы оқушыларға ұсынылған нақты материалды меңгеру беріктігін бағалау;
компьютерлік оқыту әдістемесін пайдаланып оқыту кезінде оқушылардың бірдей көлемді
3)оқытуда компьютерді пайдаланудың оқушылардың қызығушылығының дамуына және өз бетінше
Экперименттік жұмыс 2009 оқу жылынан бастап 2011 оқу жылына
Эксперимент жұмысы үш кезеңге сәйкес жүргізілді, олар: айқындау, іздену,
Айқындау экспериментінде (2009-2010 жылдар) компьютерді бастауыш сыныпта ана тілін
Компьютерлерді бастауыш сыныпта ана тілін оқыту процесінде қолдануға арналған
Бастауыш сыныпта ана тілін оқыту дәстүрлі оқытуды ұйымдастыру мен
Өтілген тақырыбтар дәстүрлі әдістермен оқып-үйрену мәселелері талданды. Тақырыптар бойынша
Бұл кезеңдегі жұмыстың мақсаты – компьютерді пайдаланып оқытуда тиімді
Эксперименттің іздену эксперименті деп аталатын екінші кезеңінде (2010-2011 жылдар
Бұл кезеңде сауалнама жүргізу, бақылау, тәжірибелік-педагогикалық жұмыс, тестілеу, педагогикалық
2009-2010 және 2010-2011 оқу жылдарында бастауыш сыныпта ана тілін
Компьютерлік бағдарламалармен жұмыс істеу нәтижесінде интерактивті әдісті пайдаланып әдебиеттік
Оқушыларға компьютерлік бағдарламалармен жұмыс істеп болғаннан соң сауалнама таратылды.
Компьютерлік бағдарламаларды бастауыш сыныпта ана тілін оқытуда қолдану жөніндегі
Эксперименттік жұмыстың нәтижелері төмендегідей қорытындылар жасауға мүмкіндік берді.
Компьютерлік бағдарламаларды оқушылар білімін бекіту және бақылау кезеңдерінде қолдану,
Теориялық зерттеулер кезінде айтылған «Курсты компьютермен қамтамасыз етуде ашық
Бастауыш сыныпта ана тілін оқытуда оқып-үйрену жөнінде ұсынылған жүйе
Қорытынды
Зерттеу міндеттерін шешу барысында бастапқы болжамның дұрыстығы эксперимент жүзінде
1. Диплом жұмысын зерттеуде компьютерлік бағдарламаларды оқу процесінде қолдану
Оқытуда қолданылатын компьютерлік құралдардың жіктемесі ұсынылды. Компьютерлік бағдарламалар мен
Сабақта көрнекі графикалық және басқа да элементтерді пайдалану ақпараттық
2.Ашық интерактивті тапсырмалардың компьютерлік оқыту бағдарламаларын жасауға қойылатын талаптар,
Компьютерлік бағдарламаларды қолданып оқыту сапасын арттыруға жағдай тудыратын кейбір
3.Бастауыш сыныпта ана тілін оқыту мазмұндық- әдістемелік бағыттарын талдау
Ана тілі сабақтарының материалдары негізінде, бағдарламалау әдістерін меңгермеген мұғалімдердің
Жүргізілген эксперимент зерттеу болжамын, жасалған компьютерлік бағдарламалар мен оларды
Бастауыш сыныпта ана тілін оқыту процесінде ашық интерактивті тапсырмалардың
Қазіргі таңда әрбір педагог баланың ойынан шығып, қызығушылығын арттырып,
Сондықтан оқушының рухани өсуіне жағдай туғыза алатын, жаңалықтарды қабылдауға
Егер әр педагог өзі таңдаған әдістемелік жолын тың идеяларға
Пайдаланған әдебиеттер тізімі:
Мұқанова Ж. Оқушы қызығушылығын дамытуда мұғалімнің атқаратын жұмысы
Әмірова Ә. Оқушылардың танымдық қызығушылығының қалыптастыруының негізі іс-әрекет [Мәтін]
Едігенова А. Ж.Бастауыш сынып оқушыларының қазақ халық ертегілеріне танымдық
Қамалбеков А. Оқушылардың танымдық қызығушылығын ойын әрекеті арқылы арттыру//
Қоянбаев Ж.Б., Қоянбаев Р.М.Педагогика: Университеттер студенттеріне арналған оқу құралы,-Алматы,
Салпынов Қ. Танымдық қызығушылықты қалыптастыру//Биология және сауаттылық негізі.-2005.-№2.-Б. 30-33.
Бәшірова Ж.Р., Төлешова Ұ.Б.Мектеп пен универвитет арасындағы сабақтастықтың оқушылардың
Қазақстан Республикасы Мемлекеттік жалпыға міндетті бастауыш білім беру стандарты.ҚР
Алдыбаева Ә. С. Интерактивті оқыту әдістері [Text] / Ә.
Бағиева Ш. Интерактивті оқыту: "Ойға шабуыл" әдісі [Text] /
Жексенғалиева, Г. Интерактивті оқыту жүйесін пайдалану [Text] / Г.
Сахатова А. Интерактивті оқыту технологиясын қолдану [Text] / А.
Интерактивті оқытулар: жаңа тәсілдер. Информационно-методического сборника материалов по ЧС
Букенева Ж. “Қазақ тілін компьютерлік технология арқылы меңгерту мәселелері”
Жүнісова Р.Қ. “Қазақ тілі сабағында оқушылардың ауызекі сөйлесуін еуростандарт
“Обучение для будущего”. Проектная деятельность в информационной образовательной среде
Кеңшілікқызы Ж., Сағымбайқызы А. “Қазақ тілін оқытуда жаңа ақпараттық
“Обучение для будущего”. Проектная деятельность в информационной образовательной среде
Букенева Ж. “Қазақ тілін компьютерлік технология арқылы меңгерту мәселелері”
Жүнісова Р.Қ. “Қазақ тілі сабағында оқушылардың ауызекі сөйлесуін еуростандарт
Кеңшілікқызы Ж., Сағымбайқызы А. “Қазақ тілін оқытуда жаңа ақпараттық
Айғабылов Н. Бастауыш сынып оқушыларының ақыл-ой белсенділігін арттыру. -
Жәркенов М. Әдебиет пәнін өмірмен байланыстыра оқыту. - Алматы,
Занков Л.В. Избранные педагогические труды. - М.,“ Педагогика”, 1990
Занков Л.В. Индивидуальные варианты развития младших школьников. //Под редакцией
Кәтенбаев Б.Ш. Тіл ұстарту жұмыстары бойынша методикалық нұсқаулар. -
Львов М.Р. Методика развития речи младших школьников. -М., 1985г.
Мали Л.Д. Методика обучения младших школьников основным видом творческих
Маркова А.К. Психологические критерий эффективности учебного процесса. Вопросы психологий
Сабыров Т. Оқушылардың оқу белсеңділігін арттыру жолдары. А., Мектеп,
Қазақстан Республикасының Білім туралы Заңы. Астана, 2000.
Қазақстан Республикасында Білім беруді дамытудың 2005-2010 жылдарға арналған мемлекеттік
Әбілқасымова Ә. Мектеп реформасы: 12 жылдық білім беруге көшу
Қазақстан Республикасының мемлекеттік жалпыға міндетті білім беру стандарты. –Астана,2006.
Зимняя И.А. Педагогикалық психология. Оқулық.Алматы-2005.- 359 бет
Илина Т. А. Педагогика:- Алматы, 1977.- 488 бет.
Ж..Б. Қоянбаев, Р. М. Қоянбаев. Педагогика. – Алматы, 2002.
Педагогика және психология сөздігі. - Алматы, 2002.-254 бет.
Ешниязова М.М. Интерактивті оқыту арқылы оқушылардың белсенділігін арттыру
Сыни тұрғысынан ойлау технологиясы Стил С., Крутис С.
Бағдарлы мектеп және кәсіптік мектеп Журналдары.
Педагогика. Журнал
Құзыреттілікті қалыптастыру жолдары. Г Құдайбергенова
Мұғалімнің кәсібилігін анықтау И Д. Бағаева
ҚР-да білім беру дамытудың 2005- 2010 жылдарға арналған мемлекеттік
Қазақстан Республикасының 2015 жылға дейінгі білім беруді дамыту
тұжырымдамасы // Егемен Қазақстан. 26.12.2003. -№ 332. -333 б.
Бұқабаева Б. Алғашқы сөйлеу әрекеті және оның қалыптасу ерекшеліктері
Мендаяхова Қ. Байланыстырып сөйлеуге үйрету арқылы қазақ тілін оқытудың
Қабдоллов З. Сөз өнері. Алматы, 1992, 106-108 б.
Бахтин . Проблемы поэтики Достоевкого. М., 1972, 26 б.
Қоянбаев Ж. Қоянбаев Р. Педагогика. Астана: ЕҮУ, 1998, 378
Селевко Г.К. Современные образовательные технологии. М., народное образование, 1999,
Ерназарова Г.Ш. Қазақ публицистика тілінің дамуындағы Байтұрсынұлы кезеңі. Фил.ғыл.канд.ғылыми
Әбдікәрімова Т., Рахметова С., Қабатаева Б. Ана тілі. Алматы:«Атамұра»,2003,
Уәйісова Г.И., Балақаев М.Б.,Жұмабаева Ә.Е.Қазақ тілі. Алматы: «Атамұра» баспасы,
Республиканский научно-методический журнал . №6 (30) – 2009
http://www.bsh.kz/news//2/
Полат Е.С. Новые технологические и информационные технологии в системе
Рахметова С. Бастауыш сынып оқушыларының тілін дамытудың ғылыми-әдістемелік негіздері:
Игенбаева Б.Қ. Ана тілі сабағында жеке тұлғаның рухани-адамгершілігін дамыта
Қалижарова Н. Сауат ашуға арналған дидактикалық материал. Өскемен,2001-75 б.
Мусина С., Молдағалиев Б. Оқыту технологияларын енгізу жолдары Қазақстан
Тіркеме А
Ана тілі
Сабақтың тақырыбы: Абай «Жаз»
Білімділік мақсаты: Оқушыларды өлең мазмұнын түсініп, айта білуге, мәнерлеп
Дамытушылық мақсаты: Оқушылардың санасына-сезіміне әсер ету арқыы ой қорыту,
Тәрбиелік мақсаты: Оқушыларды елінің патриоты болуға, Отанын сүюге, құрметтеуге
Көрнекілігі: Флипчарт, Абай суреті, жаздағы жан-жануарлар бейнематериал
Сабақ түрі: Аралас сабақ
Сабақ типі: Ғылыми дерек
Әдіс-тәсілдері: баяндау, түсіндіру, сұрақ-жауап, ой туғызу, қызығушылығын ояту
Сабақтың барысы
І. Кіріспе
Абай туралы білетіндерін сұрау
ІІ. А) Өлеңді мәнерлеп оқып беру
ә) Оқушыларға бөліп-бөліп оқыту
ІІІ. Өлең мазмұнын айтып беру
ІV. Көркем сөздермен жұмыс
V. Шығармашылық тапсырма
А) Өлең мазмұнын ашатын сурет салу, салған жұмыстарын ауызша
ә) Тақтадағы беунематериалмен, суреттермен жұмыс
б) Жазда болатын табиғи құбылыстарды ата
VІ. Сабақты қорытындылау
Жаз айларын ата
Өзіңе жаз мезгілі несімен ұнайтынын ата
«Күркіреп жатқан өзен» тіркесіндегі «күркіреп жатқан» деген сөздерді басқа
Жазба болатын құстардың аттарын ата
Ән тыңдау
VІІ. Үйге Өлеңді мәнерлеп оқу.
Өлеңді қара сөзге айналдырып әңгімелеу
Тіркеме Ә
Ана тілі
Сабақтың тақырыбы: Қоңыр қозы
Сабақтың мақсаты:
Білімділік: М.Әуезовтың балалық мінез-құлқын, сыр-сипатын, түр-тұлғасын, өздік таби,атын әңгімелеу.
Дамытушылық: балалардың ой-өрісін, дүниетанымын кеңейту. Көркем әдебиетке құштарлығын арттыру.
Тәрбиелік: Адамгершілікке, имандылыққа тәрбиелеу.
Көрнекілігі: М.Әуезовтың, Абайдың суреті, сөзжұмбақ, ауыл суреті.
Сабақ барысы:
І. Ұйымдастыру
ІІ. Үй тапсырмасын тексеру:
Жеке оқушылармен жұмыс.
ІІІ. Жаңа сабақ: Қызығушылығын ояту
1987 ж. Семей обл
Жазушы М.Әуезов Абай ауд
Атасы: Әуез
Әжесі: Дінәсіл
Бала Мұхтарды қариялар «Қоңыр қозы» деп атаған.
Мағынаны тану
Оқулықпен жұмыс.
Тақырыпты таныстыру.
Мұхтар ауылының көктемгі көрінісін суреттейтін жолды тауып оқыту.
ІІ топ: Абай ауылының көрінісін суреттейтін тұсты тауып оқыттыру.
«Ақсүйек» ойынын ойнату.
А) Абай атаның бір өлеңін жатқа айт.
Ә) Жазушы кім туралы кітап жазды.
Мұхтардың әжесінің, атасының аты кім.
ІΥ Сергіту сәті.
Υ Практикалық жұмыс: Дәптермен жұмыс.
Күн шуағы, түсті кілем, жасыл
Құрақ, қылтиған шөп басы,
Қаңқылдаған қаз дауысы, көл,
Көк түтіні көкке созылған ақшаңқан ауыл
(Сурет бойынша сөздерді түсіндіру)
ΥІ Үйге тапсырма: Мәтінді түсініп оқып, мазмұнын айту. Тақырыпқа
ΥІІ Қорытындылау. Сөзжұмбақ арқылы қорытындылау.
Мәтінде жылдың қай мезгілі әңгімеленген?
Әңгімені жазған кісінің аты кім?
Қоңыр қозының өз аты кім?
Абай ауылына келгенде қай кез еді?
Абай ауылының балалары не ойнап жатты?
Мұхтардың назары қайда ауды?
к ө к т е м
т ұ р с ы н
м ұ Х т а р
Т ү С
А с ы қ
қ ы з д а р
ΥІІ Бағалау
Тіркеме Б
Жұмбақтар
Бір нәрсе бетінде жоқ ой мен қыр,
Өзінің кіндігінен айналып жүр.
Өзіңе назар салып қарасаңыз,
Келбеті жер жүзінің көрініп тұр.
(Глобус)
Аяғы жоқ жүреді,
Аузы жоқ сөйлейді.
(Хат)
Қабат-қабат қаттама,
Ақылың болса аттама.
(Кітап)
Жапанда бір нәрсе бар аузы жабық,
Ашылар мезгілінде бауырын жазып,
Ішінде толып жатқан қазынасы бар,
Қорек қып пайдаланар тамам халық.
(Кітап)
Ұзын,ұзын, ұзын жол,
Ұшына жеткен бар ма екен?
Түбі терең қара су,
Түбіне жетіп сол судың,
Қанып ішкен бар ма екен?
(Оқу)
Жер көрдім қаласы бар,
Үйлері жоқ мекендейтін.
Көл көрдім, өзен көрдім,
Сулары жоқ тереңдейтін.
(Карта)
Зерек бала қолданса,
Көңілі тояр.
Жалқау бала қолданса,
Қол аяғын бояр.
(Сия)
Сөзі дана,
Үні жоқ.
Сөйлемейді,
Тілі жоқ.
Қолыңа алсаң – шешен,
Ақылы асқан көсем.
(Кітап)
Аяғы біреу, қолы жоқ,
Шиыр-шиыр жолы көп.
Өзі сөйлей білмейді.
Салған ізі сөйлейді.
(Қарындаш)
Жайлаған дүниені бір ғажайып,
Тік көтеріп отырар адамдарды.
(Орындық)
Ә, керемет, бір ит бар,
Үй бағады, үрмейді.
Аяғы жоқ жүрмейді.
Темір тықсаң сөйлейді.
Тілін адам білмейді.
Рұқсатсыз ол иттен, Адам үйге кірмейді.
(Құлып)
Қарап тұрсаң өзіне,
Сурет түсер көзіңе.
Ол суретің ұқсайды
Дәл қазіргі кезіңе.
(Айна)
Жылмаң-жылмаң етеді,
Жылмаңдап сайдан өтеді.
Із-міз тастап кетеді.
(Ине)
Бас-аяғы теп-тегіс болып біткен,
Селкілдесе денесі дір-дір еткен,
Өзіне қандай жуан кез келсе де,
Күшімен қақ айырып бөліп кеткен.
(Темір арба)
Әншейінде жекесің,
Қарай қалса екеусің.
(Айна)
Ерте тұрдым,
Алып тұрдым.
(Есік)
Бес ін, бес іннің
Аузы бір ін.
(Қолғап)
Ерте тұрдым, керек қылдым,
Қажетімді өтеп алып,
Босағаға тастадым.
(Кебіс)
Қуаты ыссы керемет,
Үйге лебін жаяды.
(Пеш)
Жаңа табақ түбі тесік,
Тақ-тақ етті,
Астынан ақ керуен өтті.
(Елеуіш,ұн)
Күндіз де жүреді,
Түнде де жүреді,
Аяғы жоқ, қолы жоқ,
Не жүрген жолы жоқ.
Ол не, кім біледі?
(Сағат)
Шыр-шыр етеді,
Құлағыңнан өтеді.
Ұстай алсаң,
Сөйлеп кетеді.
(Телефон)
Менің үш көзім бар.
Бір көзім: «Кідір!» дейді,
Бір көзім: «Жүгір!» дейді,
Бір көзім: «Абайла!» дейді
«Қарап ал, маңдайға!» дейді.
(Бағдаршам)
Көзгеілінбейді,
Жұтсаң білінбейді.
(Ауа)
Қолы жоқ, сурет салады,
Тісі жоқ, тістеп алады.
(Аяз)
Әшейінде жекесің,
Қарай қалсаң екеусің.
(Айна)
Кезікті бір жануар,
Үстінде екі тауы бар.
(Түйе)
Көлбең-көлбең етеді,
Жер түбіне жетеді.
(Түтін)
Тастамайды бір елі,
Үйін сүйреп жүреді.
(Тасбақа)
Жеке өзін жей алмайсың,
Онсыз асты аузыңа салмайсың
(Тұз)
Телеграф бағаны деп қаласың,
Насосқа ұқсастығын табасың.
(Т)
3
Ашық интерактивті тапсырмалардың компьютерлік бағдарламаларын жасау кезеңдері
Мақсат қою
Компьютерлік бағдарламаны қолданудың мақсаты, сонымен қатар оны оқу процесіне
Іріктелген тапсырмалар оқушылардың қабілеттеріне бағытталған болуы және олардың бұрын
Педагогикалық сценарий құрылады, тапсырма сұрақтары, оқушыға берілетін көмек пен
Бұл кезеңде жоғарыда аталған объектілерді құру және оларды тұтас
Пән мұғалімдеріне тапсырмаларды енгізуге мүмкіндік беретін сұрақнамалар пакетін жасау
Тапсырмалар типін іріктеу
Жасалған компьютерлік бағдарламаны тестілеу, қателерді жою
Жобаны техникалық түрде іске асыру
Оқу іс-әрекетінде компьютерлік бағдарламаны қолданыстан (апробациядан) өткізу
Қателердің барлығын толықтай анықтау. Қажетті көмектің, нұсқаулардың дұрыс берілуі,
Компьютерлік бағдарламаны шынайы қолдану ғана сабақтың сценарийі дұрыс анықталғандығын,