МАЗМҰНЫ
КІРІСПЕ........................................................................................................4 – 8б.
1.САЛЫҚ МІНДЕТТЕМЕСІ ИНСТИТУТЫ..........................................9 – 27б.
1.1. Салық міндеттемесінің пайда болу тарихы мен түсінігі.................9 –
1.2. Салық міндеттемесінің құрамы мен пайда болу негіздері............19 –
2.САЛЫҚ МІНДЕТТЕМЕСІН ОРЫНДАУ ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ.........28 – 52б.
2.1. Салық міндеттемесін орындау түсінігі.............................................28 – 38б.
2.2. Салық міндеттемесін орындау тәртібі..............................................38 – 48б.
3. ХАЛЫҚАРАЛЫҚ САЛЫҚТЫҚ ЖОСПАРЛАУ – САЛЫҚ МІНДЕТТЕМЕСІНІҢ КӨЛЕМІН ЗАҢДЫ
3.1.Халықаралық салықтық жоспарлау...................................................49 – 61б.
3.2. Салықтық жоспарлау құрамы............................................................61– 72б.
ҚОРЫТЫНДЫ...........................................................................................73 – 75б.
ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ................................................................................76 – 80б.
Кіріспе.
Қазақстан Республикасының өзінің тәуелсіздігін жариялауы мен мемлекеттің елдің экономикасына
Мемлекет пен оған тәуелді субъектілердің арасындағы қарым–қатынасты орнату қағидалары
Дәл осы уақытта, азаматтардың өзінің мемлекетімен арадағы негізгі
1993 жылдың 28–қаңтарында қабылданған Қазақстан Республикасының Конституциясында, біздің
Қазіргі мемлекеттің өзінің әрбір тұлғасымен қатынастарын орнатуда негізгі
үшін қажетті барлық құқықтармен қамтамасыз етілу
Азаматтардың өзінің мемлекетінің шығындарын өтеуге қатысу қажеттігімен ғана, және
Бірақ, осыған қарамастан, салық төлеумен байланысты конституциялық міндеттің маңызын
қағидасына кері келіп, өзінің әрбір азаматын еркіне қарсы жеке
Қазіргі уақытта Қазақстан Республикасының Салық заңдамасы тез дамып келеді.
біріншіден, өзінің түп негізінде саяси және конституциялық – құқықтық
екіншіден, мемлекетте болып жатқан өз бетінше реттелетін экономикалық үрдістердің
үшіншіден, мемлекетті табыс табу қайнар көздерін іздеуден босатады, мемлекет
Осы уақытта, мемлекет алдында салық жүйесінің эффективті қызмет етуін
Бүгінге, салықтар мен олардың қызмет етуін құқықтық қамтамасыз ету,
Бүгінгі күнде, салықтарды орнату және оларды жинаумен байланысты мемлекеттің
Осыған қарамастан, материалдық салықтық құқық–қатынас ретіндегі салық міндеттемесі
мәселелерді зерттеуге, және де салық міндеттемесінің орындалуының халықаралық аспектілерін
1. САЛЫҚ МІНДЕТТЕМЕСІ ИНСТИТУТЫ
1.1.Салық міндеттемесінің пайда болу тарихы мен түсінігі.
Салық міндеттемесі институты – салық заңдамасы үшін де, салық
Сонымен қатар, салық міндеттемесі институты мүлде жоқ деген де
Шамамен осы сияқты ойды қазақстандық цивилист профессор М.К.Сүлейменов ұстанады,
Мұндай тұжырымдамалармен келісу қиын, себебі:
Бріншіден, салықты орнату кезінде, азаматтық-құқықтық емес қаржылық-
құқықтық (дәлірек айтсақ салықтық-құқықтық) міндеттеме пайда болады.
Екінішіден, «міндеттеме» термині азаматтық құқықтың «монополиялық меншігі» деген
Үшіншіден, қандай-да бір түсінікті қолдану, ол осы түсінікпен
Жоғарыда аталған негіздемелер, «міндеттеме» түсінігі тек қана азаматтық-құқықтық
Нәтижесінде, «міндеттеме» термині – бұл өзінің нақты қолданысы
Осы орайда, салық құқықығы ғылымы және салық заңдамасы, салықтарға
Салық салу аясына міндеттемелік институтын енгізу, салықтық қатынастардың
Қазақстан Республикасы Тәуелсіз Мемлекеттер Достастығы елдерінің ішінен алғашқы болып
Белгілі-бір салық қатынастары шегінде салық төлеушіге салықтық төлемді іске
Азаматтық құқықта кеңінен зерттелген міндеттемелік құқық–қатынастар былай көрсетіледі: «Міндеттемеге
белгілі–бір әрекеттер жасауға, не белгілі–бір әрекет жасаудан тартынуға міндетті,
Салық құқығында материалдық салықтық құқық–қатынастардың міндеттемелік сипаты белгілі-бір ғылыми
Арасынша, құқық–қатынастарының міндеттемелік құрылымы, обьективті түрде бұл категорияны
Осыған орай М. Карасева атап өткендей, «салық міндеттемесі мәселесі
Ал Қазақстан Республикасының заңдамасында салық міндеттемесі туралы түсінік алғаш
Осылайша, 1991 жылы салық құқығына міндеттемелік құрылымды енгізу әрекеті
Сол уақыттағы, Қазақстан Республикасының «Салық және бюджетке төленетін басқа
М. Карасева көрсетіп отырғандай: «салық міндеттемесі категориясының мазмұнына сараптама
Шынында да, "азаматтық–құқықтық міндеттеме түсінігі" цивилистикада түбегейлі зерттеліп келгендіктен,
Салықтарды төлеуге байланысты міндеттеме, бұл мазмұнының бір жағынан, салық
Бұл сұрақ бойынша құқықтық әдебиетте «салық төлеумен байланысты міндеттемелер
Салық міндеттемесі бірқатар өзгешеліктерімен ерекшеленеді:
Біріншіден, көп жағдайда салық міндеттемесі ақшалай болады (яғни, мемлекетке
Екіншіден, салық міндеттемесінде басқару құқығына ие тарап – мемлекет,
Үшіншіден, салық міндеттемесі әрқашан да міндетті тұлғалармен, нәтижесінде ақшалай
Төртіншіден, салық міндеттемесі әрқашан біржақты сипатта болады, оның себебі,
Бесіншіден, салық міндеттемесі өзінің сипаты жағынан бұқаралық–құқықтық болып табылады,
Алтыншыдан, салық міндеттемесі бір ғана тарап – мемлекет бастамасымен
Жетіншіден, салық міндеттемесі мерзімдік болып табылады, яғни анықталған мерзім
Сегізіншіден, салық міндеттемесі периодты түрде пайда болатын міндеттемелер категориясына
Ғылыми әдебиетте салық міндеттемесінің ерекшелік белгісі ретінде, мемлекетпен салық
Салықтық қатынастардың түрлеріне сәйкес салық міндеттемелері материалдық және ұйымдастырушылық
Ұйымдастырушылық салықтық қатынастар негізгі материалдық салықтық қатынастарға үстеме болып
Салық кодексі, салық міндеттемесіне төмендегідей анықтама береді: «Салық төлеушінің
Берілген анықтама салық төлеушінің барлық міндеттерін қамтымағанымен, дегенмен, салық
Материалдық салықтық қатынас берілетін салық міндеттемесі, әрқашан да нақтыланған
Материалдық салық міндеттемесі салықты орнатқан құқықтық актіге негізделеді,
Салық міндеттемесінің құрылысы, оны орындау тәртібі мен мерзімдері тікелей
1.2.Салық міндеттемесінің құрамы мен пайда болу негіздері.
Салық міндеттемесінің құрамын қарастыруға көшпестен бұрын, біз бұл түсінікке
Жоғарыда айтылғандарды түгендей отырып, салық міндеттемесін нақты мазмұн мен
Осылайша салық міндеттемесі құрамына:
салық міндеттемесінің субъектісі;
салық міндеттемесінің объектісі;
және салық міндеттемесінің мазмұны (субъективті заңды құқықтар мен міндеттемелердің
Салық міндеттемелерінің субъективті құрамын сипаттай отырып, салық міндеттемесінің субъектілері
Мемлекет әрқашан да салық міндеттемесінің құқыққа ие тарапы болады.
Ал салық міндеттемелерінің міндетті тарапы ретінде, мойнына салық міндеттемесі
Салық міндеттемесіндегі міндетті тараптың алғашқы негізделген белгісі – бұл
Республикамыздың қазіргі салық заңдамасында да заңды тұлғалардың бөлімдерін дербес
аталған заңды тұлға бөлімшелері – заңды тұлғалар болып табылмайды,
Осылайша салық міндеттемесінің «міндетті» тарапы түсінігін қарастырып, мынадай қорытындылар
Салық субъектісінің екінші маңызды белгісі ретінде мына фактіні атап
«Салық субъектісі» түсінігін қарауды қорытындылай келе, оны былайша сипаттауға
Кез келген құқық–қатынас секілді салық міндеттемесі өзінің объектісіне ие,
Мемлекеттің кірісін құрайтын және оның бюджетіне салық түрінде төленуге
Салық міндеттемесінің құрамы, салық міндеттемесі субъектісінің өзара байланысты және
Заңды міндеттеме – салық міндеттемесінің заңды құрамының екінші маңызды
Салық міндеттемесінің шегіндегі заңды тұлға, берілген әрекеттерді белгілі–бір тәсілдермен,
Салық міндеттемесінің ерекшелігі сол, ол мемлекеттің әркімнің салық төлеу
біріншіден, құқық–қатынас пен міндеттеме өзара байланысты бола отырып,
екіншіден, міндеттеме құқық–қатынас туындысы;
үшіншіден, егер де міндеттеме әрқашан да құқық–қатынастың туындысы болса,
Жалпы алғанда заңды әдебиетте салық міндеттемесінің пайда болуының заңды
Салықты төлеу туралы Конституциялық норма;
Салық туралы заң;
Және нақты заңды факт – салық салу объектісінің болуы.
Қазіргі мемлекет кез–келген тұлғадан, оның бар болуы себебінен ғана,
Сонымен қатар, салық салу пәні, біріншіден, субъектінің тұлғалық сипатымен
Мысалы, үй тұрғызу өздігінен салық міндеттемесін тудырмайды, бірақ ол
Егер де берілген үй–жай осы субъектінің меншігінде болғанында, онда
Салық субъектісінің салық салу пәнімен құқықтық байланысы - тұлғаның
Салық салу субъектісінің салық салу пәнімен байланысының тұрақтылығы мыналармен
Осылайша, салық міндеттемесі заң шығарушымен салық салу пәні деп
2.САЛЫҚ МІНДЕТТЕМЕСІН ОРЫНДАУ ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ.
2.1.Салық міндеттемесін орындау түсінігі.
Міндеттеменің тараптарымен міндетке отырмас бұрын алдарына қойылған мақсаттарына жетудің
Басқаша сөзбен айтқанда, тұлға белгілі–бір нәтижеге жету мақсатымен, оны
Қайтарымды мәмілелерде бірінші тарап пайдасына әрекеттерді орындағаны үшін екінші
Біржақты күштеу міндеттемелерінің негізінде, міндетті тарап үшін салық міндеттемесі
Біржақты күштеуші міндеттемелердің бар болуының негізі, міндетті тарапты қандай
Азаматтық–құқықтық міндеттемелер теориясында орындалу былай анықталады: «несие берушінің талап
Салық міндеттемесі:
толық көлемде;
салық заңдамасымен анықталған мерзімде;
тиісті субъектімен;
заңмен анықталған орында;
салық заңдамасымен көрсетілген әдіспен;
салық заңдамасымен белгілеген нысанда орындалуы тиіс.
Қазақстан Республикасының Салық Кодексі бойынша салық төлеуші салық міндеттемесін
өзбетінше иеленетін жас баланың ата–анасы, заң бойынша өзінің қарамағындағы
Салық міндеттемесін орындау мақсатымен салық төлеуші немесе берілген міндетті
салық органында тіркеуге тұрады;
салық салу объектісі және салық салумен байланысты объектілерді тіркеуді
салық салу объектісіне, салықтық базаға және салық ставкасының көлеміне
салық есебін жасайды және де оны белгіленген тәртіп пен
салық заңдамасында анықталған мерзімдер мен тәртіптерге сәйкес есептеліп шығарылған
Салық міндеттемесі немесе оның жеке элементтері салық заңдамасында белгіленген
Бұл көп жағдайда, салықтық есепті ұсыну мерзімі, салықтық декларациялар
салық жылынан кейінгі жылдың 31–наурызынан кешіктірілмей табыс етіледі. Ал
Мерзімнің өтуі , (Салық Кодексі анықтайды) – оның басталуы
Салық міндеттемесінің орындалуын заңды хаттау түрінде қабылдау деп, салық
Салық органдарымен өткізілетін салық бақылауы нәтижелері бойынша салықтар, өсімпұл
Салық тексеруі нәтижелері бойынша салық органдарының хабарламасында көрсетілген салықтар,
Салық кодексі, салық төлеуші өзінің салық міндеттемесін мерзімінен бұрын
Салық міндеттемесін орындау мерзімдері өзгертілуі мүмкін.
Салық төлеу бойынша, салық міндеттемесін орындау мерзімінің өзгертілуі деп,
Салықтарды төлеу бойынша салық міндеттемесін орындау мерзімдерін өзгерту, салық
Өсімпұл салық және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдерді
басқа да міндетті төлемдерді есепке жатқызудың салық төлеушісінің кінәсінсіз
Салықты төлеу бойынша салық міндеттемесін орындау мерзімдерін өзгерту, салық
мемлекеттік бюджеттен қаржыландыудың кешігуіне орай;
егер де салық міндеттемесін толық көлемде бірден орындау банкроттыққа
немесе табиғи апат, техногендік катастрофа немесе басқа да төтенше
Жергілікті бюджетке толық көлемінде келіп түсетін салықтарды төлеу бойынша
Бұл шешім мына жағдайларда мерзімінен бұрын тоқтатылады, егер де
Салық төлеушінің салықты төлеумен байланысты салық міндеттемесінің мерзімін ұзарту
ұзартуды алу үшін негізді себептің бар болуын растайтын құжаттар;
салық төлеушінің тіркелу орны бойынша салық органдарынан, салық түрлері
өтінішті ұсыну мерзіміне дейін мерзімі әлі аяқталмаған, осыған дейін
мерзімі ұзартылған салықтық міндеттемені төлеу бойынша және бюджет қаражаттарын
кәсіпорын балансы, және қаржылық нәтижелер мен соңғы есептік мерзіміне
тиісті тәртіп бойынша рәсімделген, салық міндеттемесін орындауды дәлелдейтін банктік
Жоғарыда аталған құжаттардың өтінішке қоса бекітілмеуі , салық төлеушінің
Салық міндеттемесін орындау сәті үлкен маңызға ие, себебі дәл
Теориялық көзқарас тарапынан алып қарағанда, салық міндеттемесі , салық
Әдетте, салық міндеттемесін орындау сәтін анықтауда жалпы және
салық төлеушінің төлеу нысанында орындалатын салық міндеттемесі, банктен немесе
қолма-қол ақша нысанында–салық төлеуші аталған соманы банкке немесе
салық төлеушінің салық агенті орындайтын салық төлеу жөніндегі салық
Салық міндеттемесінің орындалу сәтінің арнайы ережесі мынадай :
артық төленген немесе артық өндіріп алынған салық сомасын есепке
салық берешегінің сомасын, салық төлеушінің және дербес салық
салық төлеушінің қолма-қол ақшасы есебінен салық берешегінің сомасын мәжбүрлеп
салық берешегі сомасын салық төлеушінің дебиторларының шоттарынан мәжбүрлеп өндіріп
салық төлеушінің мүлкін мәжбүрлеу арқылы реализациялау арқылы салық берешегін
заңды тұлға болып табылатын салық төлеушіні қайта ұйымдастыру кезінде
салық төлеушінің қайтыс болуы жағдайында - оның ағымдағы салық
Салық міндеттемесін төлеу сәтінің заңды мәні сол, осы сәттен
Салық міндеттемесін орындау орны: салық заңымен анықталған салық салу
Салық міндеттемесі салық төлеушінің міндеттерінің жиынтығынан құралады (салық органына
салуға байланысты объектілердің есебін жүргізу міндеті; салық төлеудің негізі
Ал салық төлеушінің негізгі міндеті – салық сомасын
Жалпы алғанда, салықты төлеуге қатысты салық міндеттемесінің орындалу орны
2.2.Салық міндеттемесін орындау тәртібі
Салық міндеттемесінің орындалу тәртібі дегеніміз, салық субъектісінің
мемлекет алдында өзінің салық міндеттемсін орындауға бағытталған, салық заңымен
Салық субъектісінен талап етілетін барлық әрекеттер, әрқашан да мемлекетпен
Салық субъектісімен салық міндеттемесі шегіндегі әрекеттерді орындаудың барлық әдістері
Салық заңдамасы дәстүрлі түрде салық міндеттемесін орындау нысанына үш
1) салық субъектісімен өзінде салық салу объектісінің бар болуы
2) мемлекетке тиісті салық сомасын есептеу және;
3) осы салықты төлеу.
Азаматтармен салықты төлеу қолма-қол немесе қолма-қол ақшасыз нысанда орындалады.
Аталған әрекеттің әрқайсысына өзіндік нысан тиісті. Салық салу объектісін
Сонымен қатар, Қазақстан Республикасының Салық кодексінде резидент емес тұлғалардың
корпорациялық табыс салығының есептелуі мен төленуі, табыс алушы резидент
корпорациялық табыс салығын төлемеу немесе толық көлемде төлемеу үшін
салық міндеттемелері корпорациялық табыс салығы бойынша декларацияда көрсетіледі;
табыс салығының ставкасы 20% тең.
Берілген жағдайда, салық міндеттемесін орындау және оны орындамау үшін
Қандай да бір тұлғада салық объектісінің пайда болуы жағдайында,
Осылайша, «салық салынатын бірлік» салық негізі (салық базасы) және
Салық салу бірлігі – бұл салық салу пәнінің белгіленген
Салық негізі (немесе салық базасы) – салық салу объектісі
Салық ставкасы – салық базасының өлшем бірлігіне салық есептеулерінің
Қазақстан Республикасының «Салық және бюджетке төленетін басқа да міндетті
Салық сомасын төлемеу немесе толық көлемде төлемеу түріндегі салық
Салық берешегін төлеу төмендегідей тәртіппен жүргізіледі:
есептеп қосылған өсімпұлдар;
есептелген айыппұлдар сомасы;
бересі сомасы төленеді.
Салық берешегін осындай кезекпен төлеу салық төлеуші үшін өте
Ақыр соңында бұл жағдай салық төлеушіден салық берешегін өтеу
а)Салық міндеттемесін салық хабарламасы негізінде орындау.
Салық міндеттемесінің түрлерінің көбісі салық төлеушімен өз бетінше орындалады.
Өзінің заңды табиғаты тарапынан, салық хабарламасы –жеке құқықтық акт
Салық кодексі салық хабарламасының түрлерін анықтайды (және де салық
Салық хабарламасының келесідей түрлері бар, және де осы арада
салық сомасының есептелуі бойынша міндет, салық органына жүктелген жағдайдағы
салық тексеруінің нәтижесі бойынша есептелген салық, өсімпұл мен айыппұл
Берілген салық хабарламасы, салық тексеру актісі бойынша шешім қабылданған
мерзімінде орындалмаған салық міндеттемесінің орындалуын қамтамасыз ету жөніндегі қолданылатын
Берілген салық хабарламасы, Салық кодексінің 47–бабының 1– тармағының,
салық берешегін мәжбүрлеп өндіріп алу үшін қолданылған шаралар туралы
Қарастырылып отырған салық хабарламасы мәжбүрлеп өндіріп алу шаралары қолданыла
дебитордың банк шотындағы ақшадан өндіріп алу туралы салық хабарламасы.
камералдық бақылау нәтижелері бойынша анықталған бұзылуды жою туралы салық
салық төлеушінің шағымын қарау нәтижелері бойынша салық және бюджетке
Берілген жағдайда, салық хабарламасы салық төлеушінің салық тексеруінің нәтижесі
Бұл салық хабарламасы шағым бойынша шешім қабылдаған күннен бастап
салық заңдарын бұзушылықты жою туралы салық хабарламасы. Бұл жағдайда
Хабарламада салық төлеушінің тегі, аты, әкесінің аты немесе толық
3. ХАЛЫҚАРАЛЫҚ САЛЫҚТЫҚ ЖОСПАРЛАУ – САЛЫҚ МІНДЕТТЕМЕСІНІҢ КӨЛЕМІН ЗАҢДЫ
3.1.Халықаралық салықтық жоспарлау.
Халықаралық экономикалық интеграциялық үрдістердің нығаюуы, халықаралық экономикалық ынтымақтастыққа негізделген
Салық құқығының теориясында салықтық құқық–қатынастарды салықтарды орнату, енгізу және
Халықаралық құқықтың ортақ қағидалары мен нормалары;
Халықаралық шарттар құқығы;
Ұлттық құқық.
Халықаралық құқықтың ортақ нормалары мен қағидалары толығымен мемлекеттер арасындағы
Халықаралық салықтық қатынастар мәселелері Біріккен Ұлттар Ұйымының Сауда мен
Халықаралық саудамен айналысуда, бұл үрдіске қатысушы мемлекеттердің барлығы осы
Мемлекеттер қосарланған салық салуды біржақты ішкі заңдамамен немесе басқа
«Салықтық жоспарлау» түсінігінің шығу тегі шетелдік тамырларға ие. Оның
Салықтық жоспарлау негізінде, заңмен ұсынылған барлық жеңілдіктер мен артықшылықтарды
Салық төлеушілермен өздерінің меншігін қорғауы негізгі құқықтық қағидалармен (мысалға,
Осы арада, салық заңдамасының негізгі мәселесі, бір жағынан салық
Біршама кейінірек, 1936 жылы Ұлыбританияның лордтар палатасымен қаралған Ішкі
Бұл іс бойынша сотпен шығарылған шешімдер салықтық жоспарлаудың «дәстүрлі»
Салық төлеуші максималды үнемдеу алу үшін өзінің қызметін қалағанынша
Осы арада салықтарды төлеуден жалтаруды (tax evasion), салықтарды айналып
Салық төлеушіні салықтан жалтаруға итермелейтін түрліше себептер бар, П.М.Годме
Салықтардан жалтарудың саяси себептері, салықтың реттеуші функциясымен тығыз байланысты:
Салық салудан жалтарудың экономикалық белгілері – анықтаушы белгілер болып
Бұл мәселенің екінші жағы мынада, салық төлеушінің экономикалық жағдайы
Біріншіден, барлық салық міндеттемелерін орындау, төлеушінің экономикалық жағдайын одан
Екіншіден, экономикалық жағынан әлсіз субъектілерге қатысты санкцияларды қолдану оны
Салықтарды төлеуден жалтарудың техникалық себептері, бәрінен бұрын, бақылау әдістері
Салықтарды төлеуден жалтаруды құрайтын – салық заңдамасының бұзылуы ретінде,
Салықтардан жалтару іс жүзінде былайша асырылады: кәсіпорын немесе жеке
Салықтардан жалтарудың екі тәсілін бөліп көрсетуге болады:
заңды;
заңсыз тәсілдер.
Егер де, тұлға салық міндеттемесінің туындауына алып келетін табыстарды
Салықтардан жалтарудың екінші тәсілі, заңмен тыйым салынған әдістерді (мысалы,
Салықтық жоспарлау деп – заңмен рұқсат етілген тәсілдер мен
Дегенмен, заң шеңберінде салық міндеттемесін азайтуға бағытталған барлық әрекеттерді
а) Қазақстандағы салық міндеттемесін мәжбүрлі түрде түзету –салықтан жалтаруды
Салық базасының және салық сомасының есептелуі салық төлеушімен немесе
Салық сомасын азайту, салық органдарының өздерімен есептелген салықтың өзінде
Дегенмен, көп жағдайда салық органымен салық міндеттемесін мәжбүрлеу түрінде
Салықты тексеруі кезінде анықталатын салық міндеттемесінің көлемін асыру орын
Мемлекеттік мәжбүрлеу шаралары ретінде есептелінген – салық сомасын мәжбүрлі
Салық кодексі салық төлемі көлемінің мәжбүрлі түрде түзетілуінің кейбір
Аталған жағдайлардың біреуін қарастырайық: «Мәлміле бағасын түзету негізінде
Бұл арада, «трансферттік бағалар» туралы айта кету жөн, оларды
Трансферттік баға – бұл халықаралық іскерлік операцияларда қолданылатын бағалар,
«Трансферттік бағаларды қолдану кезінде мемлекеттік бақылау» – салық төлеуші
шынайы бағасы, бұл дегеніміз оның нарықтық бағасы. Егер де
фактілік баға, бұл сату–сатып алу шын мәнінде жасалған баға,
номиналды баға (заң оны «қолданылатын баға» деп атайды),
Бағалармен манипуляция жасаудың өзі түрліше болуы мүмкін. Ең кең
Врианттар түрліше болуы мүмкін. Дегенмен де, барлық жағдайда да
Осылайша, халықаралық іскерлік операцияларды іске асыру барысында трансферттік бағаларды
Трансферттік бағаларды салықтан жалтару мақсатында қолданудың негізгі жағдайларын түрге
өзара тәуелді және өзара байланысты тараптар арасындағы;
тауар алмастырушының (бартерлік) операциялары бойынша;
өзара жауапты біртекті талаптарды есепке жатқызу жолымен іске асырылатын
Ұлттық Заңдамадағы қаржы операцияларын орындауда ақпаратты табыс ету мен
Салық бойынша жеңілдіктерге ие немесе салық заңдамасымен анықталған ставкадан
Мәмілені жасасу жылының алдыңғы жылы бойынша, соңғы екі салық
Мемлекеттік бақылауды – аталған бақылауды өткізуге уәкілетті салық
Ал салық кодексіне келетін болсақ, осы орайда ол: «Мәміле
Салық міндеттемесін түзетудің берілген механизміне баға берсек, ол, біріншіден,
Үшіншіден, нәтижесінде нарықтық бағадан бөлек баға заңсыз деп танылады.
Төртіншіден, факті жүзінде бұл мемлекет өзіне халықаралық іскерлік операцияларда
3.2.Салықтық жоспарлау құрамы.
а) салықты жоспарлау тәсілдері мен кезеңдері.
Халықаралық салық салу жағынан алып қарағанда, салықтардан бас тарту
Салықтарды азайтудың негізінде, бәрінен де бұрын, салықтық заңдаманың
Заңдама ақауларын пайдалану арқылы салықтық жоспарлауды жүргізу, ұзақ мерзімді
салық салу объектісінің ерекшелігі. Мысалы, көптеген елдердің заңдамалары, мемлекеттік
салық субъектісінің ерекшелігі. Оған көптеген елдерде бар болып отырған
.салық салу әдісінің өзі салықты азайту үшін белгілі- бір
Әртүрлі қайнар көздерден алынатын табыстар, көп жағдайда әртүрлі ставкалар
Сонымен қатар, шетелдік заңды тұлғаларға салықтық жеңілдіктерді ұсынуда «маманданатын»
Салықтық баспана елдері бірқатар критерийлерге сәйкес болып келеді. Бірінші
Әртүрлі елдердің салықтық режимдеріндегі айырмашылықтар шектелмеген салық міндеттемсі (резиденттік)
Одан тыс, өзінің территориясында алынған табыстармен ғана өзінің салықтық
Қосарланған салық салуды болдырмау мақсатында жасалған халықаралық келісім–шарттар да
Мысал ретінде, Нидерланды мен Антиль аралдары арасында жасалған «голландық
Антиль аралдарында (салықтық баспанада) шетелдік инвестор болып тіркелген компания
Екінші мысал ретінде, Нидерландыда құрылатын (және де Антиль аралдарында
Халықаралық салықтық жоспарлау үрдісін бірнеше тығыз байланысты кезеңдерге бөліп
Бірінші кезеңде әдеттегідей, салықтық тұрғыдан алып қарағанда кәсіпорынның өзінің
Салықтық жоспарлаудың екінші кезеңінің негізгі мәселесі: заңды тұлғаның ұйымдастырушылық
Осындай уақытта, бір ортақ тенденцияны бөліп көрсетуге болады: өзінің
Керісінше, жауапкершілігі шектеулі серіктестік пен акционерлік қоғам түрінде ұйымдастырылған
Көптеген елдерде қосарланған салық салу мәселесін шешудің арнайы әдістері
Осы кезең аралығында шешілетін ең маңызды мәселелер қатарына мыналарды
Салықтық жоспарлаудың төртінші кезеңінің алға қойған мәселесі – кәсіпорын
Салықтық жоспарлаудың әртүрлі кезеңдерінде шешілетін жеке мәселелер салық төлеушінің
Күнделікті кәсіпкерлік қызметті «ағымды салықтық жоспарлау» да маңызды, себебі
ә)салықтық жоспарлау шектері.
Салық төлеушінің барлық құқықтары кепілдендірілу қажет, ал салық міндеттемелерінің
Көптеген мемлекеттердің құқық қолдану тәжірибесінде салықты төлеуден жалтаруды болдырмауға,
Заңдамалық шектеулерге, біріншіден, салық төлеуден жалтаруды болдырмауға бағытталған шараларды,
Сонымен бірге, көптеген елдерде арнайы «айыптық» салық (penalty taxes)
Осындай салықтардың тағы бір түрі – жеке холдингтік компанияларға
Салықтық органдармен қолданылатын әкімшілік ықпал ету шаралары, салық төлеуден
Салық органдары салық төлеушілерден салық заңдамасының сақталуын талап етуге
Салық органдары – сот механизмін салықтан жалтарумен күресу үшін
«Нысан үсті негіз» (equity above the form) доктринасы жалған
Мысалы, дочернийлік компаниямен үлестірілетін дивиденттерге қосарланған салық салуды айналып
Берілген доктрина теріс әсерге алып келе алатындығын айтып өту
«Адым -адым» (step transactions) мәмілелер доктринасы, жалған мәмілелердің салықтық
«Адым –адым мәміле» доктринасының «нысан үсті негіз», «іскерлік мақсат»
Қазіргі уақытта, халықаралық сипаттағы заңсыз салық төлеуден жалтарудың орын
Қорытынды.
Барлығымыз білетіндей, кез–келген мемлекеттің кірістерінің көп бөлігі салықтардан жиналып
Осы дипломдық жұмыста көрсетілгендей, мемлекеттің өз салық төлеушілерімен қарым–қатынастарының
Қазақстан Республикасының халықаралық байланыстарының географиясының құлашы, шамамен барлық континенттерді
Қазіргі таңда шамамен барлық елдерде шетелде жұмыс істеп жүрген
Салық төлеушінің өзінің салық міндеттемесін заңды түрде азайтуға
бағытталған шараларды қолдану құқықығын енгізу, барлық құқық субъектілерінің кез–келген
Әдебиеттер тізімі:
Нормативті құқықтық актілер.
Қазақстан Республикасының Конституциясы 28.01.1993ж.
Қазақстан Республикасының Конституциясы 30.08.1995ж.(Қазақстан Республикасының 07.10.1998ж. №284-1 Заңымен енгізілген
Закон Республики Казахстан «О государственном регулировании при применении трансфертных
Закон Республики Казахстан «О внесении изменений и дополнений в
Указ Президента Республики Казахстан, имеющий силу Закона «О признании
Постановление Конституционного Суда Российской Федерации №9–П 27.05.2003г.;
Қазақстан Республикасының Салық кодексі. – Алматы: Юрист, 2005ж.;
Қазақстан Республикасының Азаматтық кодексі. – Алматы: Юрист, 2002ж.;
Комментарий к части первой Гражданского Кодекса Российской Федерации. –
Международное налогообложение: сборник конвенций (соглашений) Республики Казахстан Об избежании
Арнайы әдебиет.
Алексеев С.С. Теория права. – Москва: БЕК, 1995г.;
Григорьев В.И. Административная ответстенность за нарушение налоговых обязательств. –
Ералиева Я.А.,Гостева Н.А., Беркалиева З.Т. Налоговое право Республики Казахстан
Жестков С.В. Правовые основы налогового планирования. – Москва:
Академический правовой университет. 2002г.;
Захарова Р.Ф. Правовые проблемы совершенствования налоговой системы РФ. В
Карагусова Г.Ж. Налоги: сущность и практика использования. – Алматы.
Кашин В.А. Международные налоговые соглашения России./ – Москва: ЮНИТИ.
Кашин В.А. Рубль плюс доллар (как создать совместное предприятие).
Козырин А.Н. Налоговое право зарубежных стран: вопросы теории и
Кучеров И.И. Налоговое право зарубежных стран. – Москва: АО
Каиржанов Е.,Айкимбаев А. Проблемы борьбы с уклонением от уплаты
Международное налоговое право: Учебное пособие/Д.Н.Филимонов, Г.Т. Касенова,
Налоги и налоговое право: Учебное пособие/ Под.ред. Брызгалина А.В.
Налоги, налогообложение и налоговое законодательство /Под ред. Е.Н.Евстигнеева. –
Основы налогового права./ Под ред. С.Г. Пепеляева. – Москва:Инвест.Фонд.
Порохов Е.В. Теория налоговых обязательств./ - Алматы: Жеті
Пепеляев С.Г. Как определить объект налогообложения//В книге: Ваш налоговый
Права человека. Основные международные документы. – Москва. 1990г.;
Пеппер Д. Практическая энциклопедия международного налогового и финансового планирования.
Сутырин С.Ф., Погорелецкий А.И. Налоги и налоговое планирование в
Староверова О.В. Налоговое право. – Изд.: Юнити – Дана,
Хайер Ф. Как делать бизнесс в Европе. – Москва.
Худяков А.И. Налоговое право Республики Казахстан: Общая часть. –
Химичева Н.И. Налоговое право. – Москва: БЕК, 1998г;
Мерзімді басылымдар мен қосымша әдебиет.
Бюллетень бухгалтера. № 30.Изд.: БИКО, 2004г.;
Бюллетень бухгалтера.№ 12. Изд.: БИКО, 2005г.;
Булутай З.С. Налоговое право и налоговые правоотношения//Казахстанский журнал международного
Дедок М.Ю. Момент исполнения обязанности по уплате налогов.//Адвокат №
Жестков С.В. Особенности налогообложения групп предприятий.// ФБК. 1996, №3;
Карасева М. Проект Налогового кодекса Российской Федерации и новые
Кучерявенко Н.П. Налоговая обязанность: содержание и структура // Налоговый
Налоговый вестник Министерства финансов Республики Казахстан.// №2, 2005г.;
Налоговый терминологический русско–казахский словарь–справочник / Под ред. М.Т.Оспанова. –
Орманова А. Международное право и правовая система Республики Казахстан//Мысль
Оспанов М.Т. Налоги и цивилизация//Информационный бюллетень Министерства финансов
Письмо Налогового комитета Министерства финансов РК: Налоговым комитетам по
Соловьев С.М. История налогового развития.//Банки Казахстана №7, 2002г.;
Садыкова А. Государственный финансовый контроль:опыт зарубежных стран.//Финансы Казахстана №6,
Сулейменов М.К. Проблемы соотношения гражданского и налогового законодательства// Налоговый
Филимонов Д.Н. Оффшорные механизмы и уклонение от уплаты налогов:
Филимонов Д.Н. Правовое регулирование актуальных проблем международного налогообложения: Автореферат.
www.kaznalog.nm.ru /(все о налогах);
www.kazpravda.kz ;
www.zakon.kz/ (законодательство Республики Казахстан);
www.bin.kz /(бухгалтер и налоги).
Қазақстан Республикасының Конституциясы 1998 жылдың 28–қаңтарынан .35
Права человека. Основные международные документы. – Москва, 1990. стр.
Толвғырақ: А.И.Худяков. Налоговое право Республики Казахстан. Общая часть. –
Е.В.Порохов. Теория налоговых обязательств. – Алматы: Жеті Жарғы, 2001.
Комментарий к части первой Гражданского
М.К. Сулейменов «Проблемы соотношения гражданского и налогового
Қазақстан Республикасы - Конституцияның 1–бабына сәйкес өзін
Қазақстан Республикасының Азаматтық кодексі. 16- тарау 268- бап.
М.Карасева. Проект налогового кодекса РФ и новые явления в
М.Карасева. Проект налогового кодекса РФ и новые явления в
Налоги и налоговое право:учебное пособие/ Под ред. А.В. Брызгалина.
М.Карасева. Проект налогового кодекса РФ и новые явления в
М.Карасева. Проект налогового кодекса РФ и новые явления в
Жоғарыда аталған әдебиет. стр. -82.
Қазақстан Республикасының Салық кодексі. 24 –бап. 1 –тармақ.
Толығырақ: Қазақстан Республикасының Салық кодексі. Vбөлім.
Берілген Қаулы 1995 жылдың 18–шілдесіндегі “Қазақстан Республикасының салық қатынастарын
Қараңыз:мыс. Қазақстан Республикасының «Салық және бюджетке төленетін басқа да
Е.В. Порохов.Теория налоговых обязательств. Учебное пособие. Алматы. – «Жеті
С.Г. Пепеляев. Как определить объект налогообложения //В книге: Ваш
Қазақстан Республикасының Салық кодексі. 29 –бап. 1 –тармақ.
Қазақстан Республикасының Салық кодексі. 29–бап. 3–тармақ.
Письмо Налогового Комитета Министерства финансов РК: Налоговым Комитетам по
А.И.Худяков. Налоговое право РК:Общая часть. Алматы, 2003г. стр. 403
Е.В.Порохов. Теория налоговых обязательств. Алматы: «Жеті жарғы», 2001г. стр.
Вестник налоговой службы Республики Казахстан. – Астана: ИД “БИКО”2005,
А.И.Худяков. Налоговое право Республик Казахстан:Общая часть. Алматы, 2003г. стр.-406
Основы налогового права./ Под ред. С.Г.Пепеляева.-М.: Инвест.Фонд. 1995г. стр-40.
В.А. Кашин. Международные налоговые соглашения России. – Москва. Изд.:
Г. Карагусова. Налоги: сущность и практика использования. Алматы,1994. стр.
С.В. Жестков Правовые основы налогового планирования. – М.:Академический правовой
В.И.Григорьев. Административная ответственность за нарушение налоговых обязательств. – Алматы:
Толығырақ: А.И.Худяков. Налоговое право РК:Общая часть. Алматы, 2003г. стр.
Қазақстан Республикасының Салық кодексі. 16 –бап, 1-т. (10)
Қазақстан Республикасының «Трансферттік бағаларды қолдану кезіндегі мемлекеттік бақылау
Ф.Хайер. Как делать бизнес в Европе.- Москва.1990. стр.30-32.
В.А.Кашин. Рубль плюс доллар (как создать совместное предприятие). Москва,1992.
Толық серіктестік анықтамасы ҚР Азаматтық кодексінің 63 –бабында
С.В.Жестков. Особенности налогообложения групп предприятий//ФБК. – 1996 - №3.
Толығырақ мына әдебиетте: Р.Ф.Захарова. Правовые проблемы совершенствования налоговой системы
Мысал ретінде мынадай оқиғаны келтіруге болады. Тараптар сату –
Постановление Конституционного Суда Российской Федерации №9 –П от 27
70
78