Бухгалтерлік табыс

Жоспар
SSS
riskk
47
Жоспар
Кіріспе......................................................................................................................3
1-бөлім. ЖШС «Игілік – Фининвест» - тің экномикалық
1.1. Қаржы нәтижелерінің теориялық аспектілері..............................................6
1.2. ЖШС «Игілік – Фининвест» фирмасының экономикалық сипаттамасы...........................................................................................................16
2-бөлім. Қаржы нәтижелер есебін ұйымдастыру
2.1. Негізгі қызметтен түскен табыс есебі...........................................................25
2.2. Негізгі қызмет шығындар есебі.....................................................................30
2.3. Жиынтық табыс есебі.....................................................................................32
2.4. Қаржы есептерін әзірлеп, тапсыруға арналған тұжырымдамалық негіздеме.................................................................................................................41
3-бөлім. Қаржы нәтижелерін талдау
3.1. Нақты және салыстырмалы табыс көрсеткіштерін талдау........................60
3.2. Қаржы нәтижелерінің есебін және олардың қолданылуын тексеру.........68
Қорытынды..........................................................................................................74
Қосымша................................................................................................................
Қолданылған әдебиеттер...................................................................................77
Кіріспе
Қазіргі нарықтық жағдайда бухгалтерлік есеп шаруашылық субъектілерінде маңызды орын
Есеп жүргізу мәліметтері шаруашылық субъектілерінің оперативтік /тікелей/ басшылық жұмысы
Қазіргі заман шартында шаруашылықпен айналысатын шаруашылық субъектілерін заманға
Кәсіпорын иелері және еңбек ұжымдары экономиканың барлық салаларында шикізатпен
Қазақстан Республикасының бюджетін, зейнетақы, жол және басқа қорларды қалыптастыру
Қазақстанда қабылданған жаңа бухгалтерлік есеп жүйесі кәсіпорынның кең түрде
Ал, шаруашылық субъектілерінің қызметін зерттеуде қаржы нәтижелері есебі және
Қорыты келе, бұл дипломдық жұмыстың мақсаты ЖШС «Игілік –
Дипломдық жұмысты жазу кезінде Қазақстан Республиканың Үкімет үйінің қаулылары
Бірінші бөлімде қаржылық нәтижелер есебін ұйымдастыру, оның ішінде –
Дипломдық жұмыстың үшінші бөлімінде қаржы нәтижелеріне талдау жүргізіледі. Ол
1-бөлім. ЖШС «Игілік – Фининвест» - тің экномикалық
1.1. Қаржы нәтижелерінің теориялық сипаттамасы
Нарықтық экономика шарты бойынша кәсіпорынның экономикалық мақсаты табыс табумен
Қазақстан Республикасының «Бухгалтерлік есеп туралы» заңдық күші бар жарғысында
Табыс көрсеткіштер жүйесі ең алдымен қаржы нәтижелерінің нақты көрсеткіштерінен
· дайын өнімді /жұмысты, қызметті/ сатудан алынатын табыс;
· жалпы табыс;
· негізгі қызметтің табысы;
· негізгі емес қызметтен алынатын табыс;
· салық салынғанға дейінгі табыс;
· салық салынғаннан кейінгі жай қызметтен түскен табыс;
· төтенше жағдайлардан болатын табыстар;
· кәсіпорын қызметінің соңғы қаржылық нәтижесі болып танылатын таза
Табыс жалпы алғанда тірі және затқа айналған еңбек шығындарының
Қазіргі нарықтық заманға сай табыстың маңызы өте зор. Табыс:
Табыс, нарықтық экономикада өндірістік және әлеуметтік дамуының негізгі көзі
Осы табыс бойынша кәсіпорынның бюджет алдындағы, банктер басқа да
Нарықтық экономикада табыстың қызметі оның атқаратын функциялары арқылы анықталады.
Табыс өзінің функцияларын тиімді орындау үшін, келесі негізгі шарттардың
Өнімнің бағасы еңбек шығындарына сәйкес болуын, сонымен бірге еңбек
Табысты бөлу механизмі белсенді орынды алуы тиіс және өндірістің
Табысты тиімді пайдалану тек қалған барлық қаржылық рычагтар жүйесінде
Нақты табыс көлемі кәсіпорынның қаржы – шаруашылық қызметінің тімділігі
Табыс көрсеткіштерін талдау міндеттеріне:
· нақты табыс көрсеткіштерін жоспар бойынша орындау бағасы;
· таза табыстың пайда болуының құрамдық элементтерін оқып –
· табысқа әсер ететін сандық өлшем факторлары;
· табысты бөлу үшін бағыттарды пропорцияларды, даму бағытын оқып
· табыстың өсуінен резервтердің пайда болуы;
· кәсіпорынның келешекте дамуы үшін табысты тиімді пайдалану негізінде
· табыстылықтың әр түрлі коэффициенттерін және оған әсер ететін
Ш. Иманғожин өз еңбегінде өндірістік қызмет нәтижелерін талдау кезінде
- баланстық пайда, яғни тауарларды сатудағы нәтижелер ғана емес,
- тауарларды сатудан түскен пайда, талдау жасалатын субъектінің есеп
Кәсіпорынның қаржы нәтижесінің сипаттамасына пайда жиынтығының көрсеткіштерімен шектеліп қана
Г. В. Савицкая келесі пайда көрсеткіштерін атайды:
1. Баланстық пайда ол қаржылық нәтижелерде, жұмыс пен қызмет,
Жұмыс, қызметтің қаржы нәтижелері:
а/ өнімді сатудың көлемі, дайын өнімнің ауыспалы қалдықтарынан, дайын
ә/ тауар өнімдерінің құрылымы;
б/ тауар өнімінің сапасымен, өнімдерді өткізу нарығы, сату нарығы
г/ өнімнің өзіндік құны.
Басқа өткізуден түскен пайда үш факторға бөлінеді:
- ТМҚұндылықтарын сатудан пайда;
- қосалқы шаруашылық өнімін сатудан түскен пайда;
- негізгі қорларды және материалдық емес активтерді өткізуден пайда.
Өткізуден тыс қаржы нәтижелері біріккен кәсіпорындарда, үлестік қатыстар пайдасынан
- негізгі құралдарды және жерді жалға беруден пайда;
- алынған және төленетін өсім айыбы мен жазалар;
- дебиторлық берешектерді есептеп шығарғардағы шығындар;
- табиғи апаттан шығындар;
- акция, облигация, депозиттерден табыстар;
- валюталық операциялар бойынша табыстар мен шығындар.
Салық салынатын пайда баланстық пайда мен мүлікке салынатын
Таза пайда – бұл барлық салықтардан, экономикалық жазалау шараларынан
Талдау процесі кезінде баланстық пайда құрамын, құрылымын, өзгеруін және
Е. В. Негашев өз еңбегінде белгіленген уақыт мерзіміндегі кәсіпорын
Ш. Т. Балабановтың еңбегінде шаруашылық субъектісінің қаржылық нәтижесіне келесі
* пайдалылық пен қаржылық тұрақтылықты көрсету;
* қаржы ресурстарын пайдаланудың тиімділігін зерттеу;
* шаруашылық субъектінің ережесін /жағдайын/ және оның қаржы тұрақтылығы
* жоспарлы қаржы мероприятиясының орындалу деңгейіне, бағдарламаларға, қаржы көрсеткіштер
* пайда болған жетіспеушіліктер мен қаржы ресурстарының қайтарымдылығының жоғарылауын
Шаруашылықтың қаржы жағдайын талдау мыналардан тұрады:
· табыстылықты талдау;
· қаржы тұрақтылығын талдау;
· несие өтеу қабілеттілігін талдау;
· капиталды қолдануын зерттеу;
· өзін -өзі қаржыландыру деңгейін зерттеу;
· валюталық өз шығынын өзі өтеу мен өзін -
Ол қаржы нәтижелерін талдауды жүзеге асыратын келесі негізгі амалдарды
Талдау процесінде таза табыс көлемінің өзгеру динамикасы, пайдалылық деңгейі
Талдау бір жылға жүргізіледі /4/. Шаруашылық субъектіде жоспарлы көрсеткіштері
А. П. Шеремет былай белгілейді: қаржылық талдаудың мақсаты -
Осының бәрі талдаудың өз әдістерін, көптеген ақпараттар жинағын қажет
көлденең – баланстың әр позициясын /өткен кезеңімен салыстыру немесе
тік – жалпы қаржы көрсеткіштер құрылымын әр позициялардың нәтижелерге
трендалық – тренданы анықтау. Әр есептеме позициясын өткен кезеңдегі
Тренда бойынша келешектегі мүмкін мағыналы көрсеткіштер негізделеді, содан, бағдарлы
Пайда және кірістің молдығы өндірістің маңызды тиімділік көрсеткіші болып
Табыс деңгейі мен кәсіпорын рентабельділігі өндірісті қарқындандыру және маркетингтік
Сыртқы факторлар тобына:
- табиғи жағдайлар көліктік және басқа да факторлар, яғни,
- өзгерістер, кәсіпорын жоспарында қаралмаған өнімнің көтерме бағасы, қолданылатын
- тағы басқа жинақтардың мөлшері кәсіпорын төлейтін салық;
- кәсіпорынға әсер ететін шаруашылық сұрақтары бойынша жабдықтаушылармен, жабдықтау
Ішкі фактороар топрары: а) негізгі факторлар, 1/ еңбек нәтижелерін
А. П. Шеремет пен Р. С. Сейфуллин айтқанындай:
Кәсіпорынның әр түрлі өндірістік, тұрмыстық және қаржылық қызметтері соңғы
Қаржы нәтижелері көрсеткіші кәсіпорын шаруашылығының нақты тиімділігін сипаттайды. Табыс
Сонымен, қаржы нәтижелерін талдаудың негізгі міндеттері болып: табыс көрсеткіштерінің
Кәсіпорын қызметінің қаржы нәтижелерін экономикалық талдаудың теориялық базасы болып,
1.2. ЖШС «Игілік – Фининвест» фирмасының экономикалық сипаттамасы
«Игілік – Фининвест» өндірістік - коммерциялық фирмасы жауапкершілігі шектеулі
Фирма Қазақстан Республикасы заңдарына белгіленген шаруашылық қызметін, жүргізу шарттарын
ЖШС «Игілік – Фининвест» фирмасының мақсаты табыс табу.
Фирма қызметінің арқауы:
- полиграфиялық қызмет көрсету.
Фирма заңды тұлға құқығына ие, яғни, ол оқшауланған мүлікке
Фирма мүліктері ақшалай қаржылар және басқа да мүліктерді еңгізу
Жауапкершілігі шектеулі серіктестіктің қызметін жүргізу үшін құралған жарғылық қордың
Фирма табыстары материалдық шығыстарды жабуға, салықтарды қызметкерлердің еңбекақыларын төлеуге
Таза табыс қатысушылар арасында олардың жарғылық қордағы үлестеріне пропорционал
Фирма мөлшері жарғылық қордың 25 процентіне тең резерв /сақтандыру/қоры
Фирманың басқару органдары – құрылтайшылардың жалпы жиналысы, Президент болып
Президент фирманың атқарушы органы болып табылады. Ол құрылтайшылардың жалпы
Еңбек ұжымының мүшелері болып, фирмамен жасаған еңбек келісім –
Фирма өзінің қаржылық – шаруашылық қызметін кемінде жылына бір
Фирманың коммерциялық құпиясы ретінде, мемлекеттік құпия болып табылмайтын, өндіріспен,
Фирманың қызметі:
а/ құрылтайшылар жиналысының шешімі бойынша;
ә/ тоқтатуға өкілетті мемлекеттік органның шешімі бойынша;
б/ құрылтай құжаттарында қарастырылған басқа да негіздер бойынша тоқтатылады.
Қаржылық есеп берудің маңызды элементі болып табылатын активтерді талдау
Берілген баланс бойынша активтердің құрамы және орналасуын талдау үшін
Осы көрсеткіштен кейін, баланс валютасының ағымдағы активтер үлесінің анықтау
Кәсіпорын активтерінің ісек қосу коэффициентінің жоғарылауы, кәсіпорын активтерінің барлық
ЖШС «Игілік – Фининвест» балансы активтерінің құрамы мен орналасуы
мың теңге
№№
р/р Көрсеткіштер Жыл басы
теңге % Жыл соңы
теңге % Өзгерістер
теңге %
1. Барлық активтер құны
оның ішінде 2053,1 100 5792,7 100 +3739,6 +1,82
Ұзақ мерзімді актив,
олар 1207,1 58,8 2897,0 50,0 +1689,9 +1,4
Негізгі құралдар қал-
дық құн боыйнша 1207,1 58,8 2897,0 50,0 +1689,9 +1,4
МЕА - - - - - -
2. Ағымдағы активтер,
оның ішінде 846,0 41,2 2895,7 50,0 +2049,7 +2,4
ТМҚ 458,4 22,3 2569,7 44,4 +2111,3 +4,6
Дебиторлық қарыздар 241,1 11,8 302,0 5,2 +60,9 +2,5
Ақша қаражат 146,5 7,1 24,0 0,4 -122,5 -8,3
Өндірістік шама 1665,6 81,1 5466,7 94,4 +3801,2 +2,3
Негізгі құралдар құны, өндірістік запастар, аяқталмаған құрылыс, аяқталмаған қаржы
ЖШС «Игілік – Фининвестің» бұл коэфициенті жыл басында /846,0:2053,1/
Келесі активтерді орналастырудың тиімділігін сипаттайтын көрсеткіш мобильдік және иммобилизацияланған
ЖШС «Игілік – Фининвест» фирмасындағы деңгейі жыл басына 0,70
Кәсіпорын қызметін экономикалық талдау кезінде меншікті капитал және ұзақ
Берілген кестеде көріп отырғанымыздай ЖШС «Игілік – Фининвест» фирмасының
Бөлінбеген пайда 745,6 /940,0-194,4/ көбейді.
1.2 кесте
Меншік капитал мен міндеттеменің құрамы және орналасуы 2007ж.
мың теңге
№№
р/р Көрсеткіштер Жыл басы
теңге % Жыл соңы
теңге % Өзгерістер
теңге %
1. Барлық меншікті капитал 1675,5 81,6 2643,7 45,6 +968,2
Жарғылық капитал 1257,3 61,2 1257,3 21,7 - -3,9
Қосымша төленген капитал - - 170,0 2,9 +170 +0,3
Резервтік капитал 223,8 10,9 276,4 4,8 +52,6 -0,6
Бөлінбеген пайда /зиян/ 194,4 9,5 94,0 16,2 +745,6 +0,7
2. Ағымдағы міндеттемелер 377,6 18,4 3149,0 54,4 +2771,4 +4,6
Кредиторлық қарыз 44,0 2,1 167,7 2,9 +123,7 +0,1
Салық бойынша қарыз 36,7 1,8 209,8 3,6 +173,1 +0,2
Сатып алушымен тапсырыс беруші қарыздар 296,9 14,5 2771,5 47,8
Фириадағы кредиторлық қарыздар жыл басына 44,0 мың және жыл
Сонымен бірге Салық бойынша қарыздар 173,1 мың тг /209,8-36,7/
Баланс активтерін ұйымдастыру көзлерін талдау кезінде, кәсіпорын мүліктерінің келіп
Қазіргі нарықтық қатынасқа сай кәсіпорын қызметі және оның дамуы
Ағымдағы активтерге қосымша қажеттілік туған жағдайда, ол коммерциялық несие
Активтерді қалыптастыру көздерін талдау процесінде меншікті және тартылған /заем/
Бұл жағдайда меншікті капиталға маңызды көңіл бөлінеді, себебі, меншікті
Қаржылық есеп беруде активтерді қалыптастыру көзінің құрылымын зерттеу үшін
Авансыланған капиталдың құрамы және құрылысы 2007 ж.
Көрсеткіштер Жыл басы
теңге %
теңге %
теңге %
1 Авансыланған капитал
барлығы соның ішінде 2053,1 100 5792,7 100 +3739,6 +1,82
1.1 Меншікті капитал 1675,5 81,6 2643,7 45,6 +968,2 +0,6
1.2 Заемный капитал 377,6 18,4 3149,0 54,4 +2771,4 +7,3
2. Тәуелсіз коэфф.
1.1:1 - 0,8 - 0,5 - -
3. Қаржыландыру крэфф.
1,1:1,2 - 4,4 - 0,8 - -
4. Меншікті және заемный капиталдың қатынас коэфф.
1.2:1.1 - 0,2 - 1,2 - -
Тәуелсіз коэффициенті осы кезең аралығында 0,8 – ден 0,5
Келесі қаржыландыру коэффициенті маңызды көрсеткіш болып табылады. ЖШС «Игілік
Меншікті және тартылған капиталдардың қатынас коэффициені меншікті қаражат активтеріне
2-бөлім. Қаржы нәтижелер есебін ұйымдастыру
2.1. Негізгі қызметтен түскен табыс есебі
Субъект қызметінің нәтижесінде алынатын табыстарды есепке алу тәртібін айқындау
Табыс – бұл есепті кезеңде активтердің ұлғаюы немесе міндеттемелердің
Табыс алынған немесе алынуға тиіс өткізу құны бойынша бағаланады.
Өткізу құны субъектінің және активті сатып алушының немесе пайдаланушының
Бірдей мәмілелер немесе мекеме қызметіндегі бірдей оқиғалар нәтижесінде туындаған
Табыс мынадай шарттар қанағаттандырылған кезде танылады:
а/ табыс саласы бойынша дұрыс бағаланған жағдайда;
б/ субъектінің мәмілемен байланысты экономикалық пайдаларды алу ықтималдылығы болған
Ұқсас тауарлар мен қызметтерді айырбастау кезінде табыс алынған тауарлар
Тауарлар өткізуден алынған табыс жоғарыда айтылған шарттармен бірге мына
а/ субъекті сатып алушыға меншік құқығын бергенде;
б/ мәмәле бойыша нақты жұмсалған немесе күтіп отырған шығындар
Егер сатушы меншік иесінің құқықтары мен міндеттерін сақтайтын болса,
Стандарт тауар – материалдық қорларды өткізуден, қызметтер көрсетуден және
Қаржы есептемелерін ұсыну кезінде субъект түсініктеме жазбахатта мыналарды:
а/ табысты тану үшін қабылданған есеп жүргізу саясатын, соның
ә/ есепті кезең үшін танылған табыстардың әрбір маңызды түрінің
Дебиторлық қарыздар тауарлар өткізу және қызметтер көрсету нәтижесінде туындайтын
Субъект күдікті қарыздардың сомасын шығын ретінде бағалайды және таниды.
Субъект күдікті қарыздар бойынша резерв шегеріп тасталған дебиторлық қарыздарды
Тауарларды өткізуден түскен табыс мына шарттарды сақтаған жағдайда танылады:
1/ табыс сомасы барынша сенімді бағаланады – бұл мәмілеге
2/ мәмілеге байланысты экономикалық пайданы субъектінің алып қалу мүмкіндігі
3/ субъект сатып алушыға меншік құқығын иеленуге береді;
4/ мәміле бойынша нақты немесе алда болатын шығындарды бағалау
Жалпы табыстар есептеу үшін «»Негізгі қызметтен түскен табыс»,
Негізгі қызметтен түскен табыстар есебі 70 бөлімшеде /негізгі қызметтің
701 «Дайын өнімді» /жұмыстың, қызметтің/ сатудан алынған табыс»
702 «Сатып алынған тауарларды сатып - өткізуден түскен табыстар»
703 «Құрылыс – монтаж, жобалық – іздестіру, геологиялық барлау,
704 «көлік ұйымдарының жүк тасымалдау және жолаушылар тасымалдау қызметтерінен
705 «Жолдан түскен табыстар»
706 «Байланыс ұйымдарының қызметтерінен түскен табыс»
707 «Сақтандыру компанияларының қызметтерінен түскен табыс»
708 «Инвестициялық қызметтен түскен табыс»
709 «Негізгі қызметтен түскен табыс».
701 «Дайын өнімді» /жұмыстың, қызметтің/ сатып - өткізуден түскен
1/ ЖШС «Игілік – Фининвест» 2007 жылдың ақпан айында
Бұл есепте келесі жазбалар көрсетілген:
Дебет
Кредит
Кредит
Өткізілген өнімнің өзіндік құны:
Дебет
Кредит
2/ Счет – фактура негізінде келісім баға бойынша АҚ
Дебет
Кредит
Кредит
Дебет
Кредит
«Болашақ» фирмасына желтоқсан айында, №12 тапсырыс бойынша жіберу құны
Есепте келесі жазбалар көрсетіледі:
Дебет
Кредит
Кредит
Дебет
Кредит
Дебет
Кредит
2.2. Негізгі қызмет шығындар есебі
Жалпы, шығындар есебін жүргізу үшін 80 «Өткізілген тауарлардың /жұмыстардың,
Бұл бөлімнің өткізілген өнімнің /жұмыстың, қызметтің/ өзіндік құны, және
Ал, субъектінің өнім /жұмыс, қызмет/ өндіруге жұмсаған шығыстар, сонымен
Есептік мерзімнің соңында басқару есебіндегі шығыстар есептен шығарылып, қаржылық
Сатып - өткізілген дайын өнімнің /жұмыс, қызмет/ өзіндік құнын
Бұл бөлімшеге синтетикалық 801 – 808 шоттары кіреді.
801 «Сатып - өткізілген дайын өнімнің /жұмыс, қызмет/ өзіндік
802 «Сату үшін алынған тауарлардың өзіндік құны»
803 «Істелінген құрылыс – монтаж, жобалық – іздестіру, геологиялық
804 «Көлік ұйымдарының жүк және жолаушылар тасымалдау қызметтерінің өзіндік
805 «Жалгерлік жөнінде істелінген қызметтердің өзіндік құны»
806 « Байланыс мекемелерінің көрсеткен қызметкелерінің өзіндік құны»
807 « Сақтандыру ұйымдарының көрсеткен қызметкерлерінің өзіндік құны»
808 «Басқалары»
811 «Тауарларды /жұмыс, қызмет/ сатып - өткізу шығыстары»
821 «Жалпы және әкімшілік шығыстар»
851 «Табыс салығы бойынша шығындар»
801 «Сатып - өткізілген дайын өнімнің /жұмыс, қызмет/
Осы шот бойыншакелесі өткізбе ұүралады:
1/ складтан құжат бойынша сатып алушыға нақты өзіндік құнымен
Дебет 801
2/ тапсырыс берушілерге жасалған жұмыс және қызметті акт бойынша
Дебет 801
3/ ай соңында дайын өнімнің өзіндік құны түгелдей шығысқа
Дебет 571
Жасалған жұмыс көрсетілген қызметтердің құны, яғни, «негізгі өндіріс», 920
Шоттарында есептелген нақты өзіндік құны 803, 804, 806, 807,
2.3. Жиынтық табыс /зиян/ есебі
Қаржы – шаруашылық қызметінің нәтижелері туралы есеп баптарын жіктеу
Стандарт сондай – ақ әдеттегі қызметтен алынған табыс пен
Айқындамалар:
Төтенше жағдайлар – заңды тұлғаның әдеттегі қызметінен өзгеше оқиғалар
Елеулі қателіктер – есепті кезеңде дайқалған, өткен кезеңдердің қателіктері,
Тоқтатылған операция – заңды тұлғалардың қызметінің жеке бір бағыты
Бұрыңғы кезеңдердің қаржы есептерін жасау кезінде жіберілген қателіктерді түзету
а/ бөлінбеген табыстың бастапқы сальдосын өзгерту арқылы есепте көрсетіледі;
б/ есепті кезеңнің таза табысын немесе залалын айқындау кезінде
Бөлінбеген табыстың бастапқы сальдосын өзгеру арқылы елеулі қателіктерді түзету
а/ елеулі қателіктің сипатын;
б/ есепті кезеңдегі және осыдан бұрыңғы есеп берілген әрбір
в/ салыстырмалы мәліметтерге енгізілген кезеңдерден бұрыңғы кезеңдерге қатысты түзету
г/ қайта саналған салыстырмалы мәліметтерді немесе оларды қайта санаудың
Осыдан бұрыңғы кезеңдердің елеулі қателіктерін есепті кезеңнің нәтижелеріне қосу
Бұл кезде ұйым:
а/ елеулі қателіктің сипатын;
б/ есепті кезеңнің таза табысынанемесе залалына қосылған түзету сомасын;
в/ қосымша мәліметтер тапсырылған әрбір кезеңге еңгізілген түзеті сомасы
Есеп жүргізу саясатындағы өзгерістердің нәтижесінде пайда болатын түзетулер сомасы:
Есеп жүргізу саясатындағы өзгеріс есепті кезеңге және қаржы есептемелерін
Жиынтық табыс /зиян/ есебін жүргізу үшін 571 жиынтық табыс
Жыл бойындағы әр түрлі қызмет түрлерінен түскен табыстар 70
80 «Сатып өткізілген /жұмыс, қызмет/ тауарлардың өзіндік
81 « Тауарларды /жұмыс, қызмет/ сатып - өткізу шығыстары»
82 «Жалпыжәне әкімшілік шығыстар»
83 «Негізгі емес қызмет бойынша шығыстар» бөлімше шоттарында жыл
Жыл соңында алынған табыстарға келесі корреспонденция құралады:
70 «Негізгі қызметтерден түскен табыс» және 72 «негізгі емес
Жыл аяғында 80, 81, 82, 84 бөлімшедегі шығындар кредиттеліп,
«Жиынтық табыс /зиян/ 571 шот салыстырушы шот болып табылады.
Егер шыққан нәтиже табысты болса, 571 шот дебиті және
Төменде кәсіпроынның қаржы – шаруашылық қызметінің нәтижелер отчетын қарастырамыз.
Қаржы – шаруашылық нәтижелері туралы есеп беруді ұйымдастырудың тәртібі
Көрсеткіштер құрамы БЕС Есеп беру кезіндегі шығарылу
Тәртібі
1 2 3 4 5
1. Өнімді/жұмыс,
қызмет/ өткізуден түскен табыс
Товарлы – материалдық құндылықтарды сатудан түсімдер жасалған жұмыстар көрсетілген
«Табыс» Кәсіпорынның қызмет түріне байланысты бас шоттар жоспарының 7
2. Сатып - өткізілген дайын өнімнің /жұмыс, қызмет/ өзіндік
«Тауарлы материалды қорлар есебі» Есептік саясатқа сәйкес топтастырылған шығындар
3. Жиынтық табыс Нег.ізгі қызмет нәтижелері бойынша
4. Кезең шығындары Кәсіпорынның жалпы басшылығымен байланысты жалпы және
Оның ішінде:
- жалпы және әкімшілік шығындар Кәсіпорынның жалпы басшылығымен байланысты
- сату бойынша шығындар Тауарлы – материалды қорларды сатудағы
-пайыз түріндегі шығыстар Алынғаннесиеге пайыз түріндегі шығыстар, мүлікті жалға
5. Негізгі қызметтен түскен табыс /зиян/
6. Негізгі емес қызметтен түскен табыс /зиян/ кәсіпорынға тиісті
7. Салық салынғанға дейіңгі әдеттегі қызмет табыстары Негізгі және
8. Табыс салығы бойынша шығындар Салық заңдылықтарына сәйкес және
9. Салық салынғаннан кейінгі әдеттегі қызмет табыстары /зиян/
10. Төтенше жағдайлар табысы /зиян/ Төтенше жағдайлар бойынша сақтандыруменқмтамассыз
11. Таза табыс /зиян/ Салық салынғаннан кейінгі және төтенше
Есепті кезеңдегі таза табыс немесе залал әрқайсысы қаржы –
а) әдеттегі қызметтен алынған табыс немесе келген залал;
ә) төтенше жағдайлардан алынған табыс немесе келген залал.
Әрбір тоқтатылған операция бойынша:
а) тоқтатылған операция мәнісі;
ә) қаржы есептемесін әзірлеу мақсатында құрамына операция енгізілген салалық
б) есепке алу мақстында операцияның нақты тоқтатылу уақыты;
в) тоқтатылған операциядан алынған табыс немесе келген залалды өлшеу
г) өткізілген өнімнен /жұмыстардан, қызметтерден/ алынған табыс, есепті кезеңде
Есептік бақылаулардағы өзгеріс нәтижесі:
- егер өзгеріс тек осы кезеңге әсер етсе, есепті
- өзгеріс болған есепті кезеңде және егер өзгеріс
Бұрыңғы кезеңдердің қаржы есептерін жасау кезінде жіберілген қателіктерді түзету
Бұрыңғы кезеңдерге қатысты қателіктерді түзету сомасы: бөлінбеген табыстың бастапқы
Бөлінбеген табыстың юастапқы сальдосын өзгерту арқылы қателіктерді түзету кезінде
а) елеулі қателіктің сипатын;
б) есепті кезеңдегі және осыдан бұрыңғы есеп берілген әрбір
в) салыстырмалы мәліметтерге енгізілген кезеңдерден бұрыңғы кезеңдерге қатысты түзету
г) қайта саналған салыстырмалы мәліметтерді немесе оларды қайта санаудың
Осыдан бұрыңғы кезеңдердің елеулі қателіктерін есепті кезеңнің нәтижелеріне қосу
а/ елеулі қателіктің сипаты;
б/ есепті кезеңнің таза табысына немесе залалына қосылған түзету
в/ қосымша мәліметтер тапсырылған әрбір кезеңдерге енгізілген түзету сомасы
Есеп жүргізу саясатын Қазақстан Республикасының бухгалтерлік есепке алу жөніндегі
Есеп жүргізу саясатындағы өзгерістердің нәтижесінде пайда болатын түзетулер сомасы;
Заңды тұлға өзгерістер еңгізсе, тьүсініктеме жазбахатта мынадай ақпаратты:
- өзгеріс себептерін;
- есепті кезеңдегі және есептеме тапсырылған әрбір алдыңғы кезеңдеріне
- есепті кезеңнің таза табысын немесе залалын анықтау кезінде
- салыстырмалы мәліметтерге енгізілген есепті кезеңдердің алдындағы кезеңдердегі түзету
- қосымша мәліметтер берілген әрбір есепті кезеңге енгізілген түзету
- қайта есептелген салыстырмалы мәліметтерді немесе оларды қайта есептуудің
Салық салынатын табысты анықтау жүйесі және бухгалтерлік табысты анықтаудың
Салық салынатын табыс Бухгалтерлік табыс
Табысты анықтау әдістерін шығаратын, салық заңдылықтарына сәйкес табысты қалыптастыру.
Есептеу бухгултерлік құжаттар негізінде арнайы регистрлердіқолданбай оындалады. Есептеу арнайы
Бухгалтерлік есептің мәліметтері негізгі болып алынады, сондықтан, салықты дұрыс
2.4. Қаржы есептерін әзірлеп, тапсыруға арналған тұжырымдамалық негіздеме
Бұл тұжырымдамалық негіздеме мен пайдаланушылар үшін қаржы есептемелерін әзірлеу
1. Бухгалтерлік есепке алу стандарттарын /БЕС/ дамытып, оларды қайта
2. БЕС – ті пайдалануда қаржы есептемелерін әзірлейтін адамдарға;
3. Аудиториялардың қаржы есептемесінің БЕС – ке сәйкестігі жайында
4. Қаржы есептемесіндегі ақпараттарды талдауда қаржы есептемесін пайдаланушыларға жәрдемдесу
Бұл тұжырымдамалық негіздеме БЕС болып табылмайды.
Ұлттық комиссия шектеулі жағдайларда тұжырымдамалық пайда болуы мүмкін екенін
Тұжырымдамалық негіздеме Ұлттық комиссияның қызмет тәжірибесін есепке ала отырып,
1. қаржы есептерінің мақсаттары;
2. бухгалтерлік есепке алу мен қаржы есептемесінің негізгі қағидаттары;
3. қаржы есептері элементтерінің айқындамасы, оларды танылуы мен өлшемі.
Бұл негіздеменің қаржы есептемесіне, соның ішінде біріктірілген қаржы есептемесіне
Қаржы есептемесі мезгіл – мезгіл әзірленіп тапсырылады және оны
Қаржы есептері қаржы есептемесінің бір бөлігі болып табылады және
Қаржы есептемесін пайдаланушылар: инвесторлар, кредиторлар, өнім берушілер, сатып
Ақпаратқа қажеттіліктердің туындауы:
- берілген инвестицияларға қатысты қауіпке байланысты инвесторларда оларға акцияларды
- өздеріне тиесілі кредиттер мен проценттер уақытылы төленеме, жоқ
- өздеріне тиесілі сома уақытылы төлене ме, жоқ па
- субъект қызметінің толассыздығы туралы ақпаратқа мүдделі сатып алушыларда,
- субъект қызметінің тұрақтылығы мен рентабельділігі туралы ақпаратқа мүдделі
- ресурстарды бөлу және субъектілердің қызметі туралы ақпаратқа мүдделі
- жұртшылықта, өйткені субъектілер толып жатқан әдістер арқылы, соның
Қаржы есептемесінің мақсаты – субъектінің қаржы жағдайы, қызметі және
- инвестициялық шешімдер мен кредиттер беру жөніндегі шешімдер қабылдау;
- субъектінің болашақ ақша тосқындарын бағалау;
- субъектіге сеніп тапсырылған ресурстарға байланысты оның ресурстарын, міндеттемелерін
- басшы органдардың жұмысына баға беру үшін падалы ақпараттарды
Қаржы есептемесін пайдаланушылар қабылдайтын экономикалық шешімдер субъектінің ақша қаражатын
Субъектінің өзі бақылап отырған экономикалық ресурстар, оның қаржы құрылымына,
Субъект қызметінің көрсеткіштрі, әсіресе оның рентабельділігі ықтимал өзгерістерге баға
Ақша қаражатының қозғалысы туралы ақпарат субъектінің ақша қаражатын алу
Қаржы есептері өзара байланысты болады, өйткені олар шаруашылық өмірдің
Негізгі қағидалар:
Есептеу – қаржы есептері есептеу қағидаты негізінде жасалады, соған
Толассыздық – субъект анықталмаған уақыт кезеңі ішін де өзінің
Түсініктілік – қаржы есептерінде беріліп отырған ақпарат оны пайдаланушыларға
Мәнділік – қаржы ақпараты оны пайдаланушылар шешімдер қабылдау барысында
Маңыздылық – ақпарат, егер оның ескерілмеуі немесе дұрыс көрсетілмеуі
Сенімділік – ақпаратта айтарлықтай қате немесе бұрмалау болмаса және
Әділетті әрі тура көрсету – қаржы есептері оны пайдаланушыларға
Бейтараптық – қаржы есептемесінде беріліп отырған ақпарат сенімді болуы
Сақтық – активтер мен табыстың асыра бағаланбауы үшін белгісіздік
Тиянақтылық – сенімділікті қамтамассыз ету мақсатында қаржы есептеріндегі ақпарат
Салыстырмалылық – қаржы ақпараты пайдалы әрі мазмұнды болуы үшін
Дәйектілік – есеп жүргізу саясаты бір кезеңнен екіншісіне дәйекті
Мезгілділік – есептік ақпарат себепсіө кешіктірілген жағдайда ол өзінің
Қаржы есептері мәмілелер мен басқа да оқиғалардың қаржы нәтижелерін
Активтер – бұл субъектінің құнмен бағаланатын мүлкі, мүліктік және
1. тауар – материалдық қорлар өндіруде немесе қызмет көрсетуде
2. басқа активтерге айырбасталуы;
3. міндеттемелерді өтеу үшін пайдаланылуы;
4. субъектінің меншікті иелері арасында бөліске түсуі мүмкін.
Шығындар шегу мен активтерді жасаудың арасында тығыз байланыс бар,
Міндеттемелер – бұл тұлғаның басқа бір тұлғаның пайдасына белгілі
Міндеттемені өтеу әртүрлі тәсілдермен:
1. ақысын төлеу;
2. басқа активтерді беру;
3. қызметтер көрсету;
4. бұл міндеттемені басқасымен ауыс тыру;
5. мін деттемені акцияға ауыстыру арқылы жүзеге асырылуы мүмкін.
Міндеттемелер өткендегі мәмілелердің немесе өткен оқиғалардың нәтижесі болып табылады.
Меншікті капитал – бұл убъектінің міндеттемелерін шегеріп тастағаннан кейінгі
1. табыстар – бұл есепті кезеңдегі активтердің ұлғаюы, болмаса
2. шығындар - бұл есепті кезеңдегі активтердің кемуі немесе
Табыстар мен шығындар қызмет нтижелері туралы есепте шешімдер қабылдауға
Жиынтық табыс субъектінің негізгі және негізгі емес қызметтерінен алынған
Шығын дар айқындамасы меншікті басқаруға, тауар – материалдық қорларды
1. Бапқа байланысы бар кез – келген экономикалық пайда
2. Баптың жоғары сенімділікпен өлшеуге болатын құны бар.
Бұл процесс осы баптың сөз жүзіндегі сипаттамасына да, оның
Қаржы есептерінің элементтерін бағалау – бұл активтер мен міндеттемелер
Бастапқы құн.
Активтер төленген ақша қаражаты сомасы бойынша немесе оларды сатып
Ағымдағы құн.
Активтер есептерде осы немесе осыған ұқсас актив сатып алғанда
Өткізу құны.
Активтер оларды сатудан алынуы мүмкін ақша қаражатының сомасы бойынша
Дисконттелген құн.
Активтер субъектінің қалыпты қызметі барысында активтерді жасауға тиіс болатын
Баланстық құн.
Активтер мен міндеттемелерді есепті күнгі бухгалтерлік баланста көрсету құны.
Субъектілер қаржы есептерін дайындау кезінде бағалау үшін негіз етіп
Қаржы есептемесі бухгалтерлік баланстан, қаржы – шаруашылық қызметтің нәтижелері
Қаржы есептемесінің мақсаты пайдылынушыларды ұйымның қаржы жағдайы, оның қызметі
Қаржы есептерінің ашылымы пайдаланушыларға өздерінің көрсеткіштерінің дұрыс бағалап, негізделген
Барлық маңызды ақпарат қаржы есептері пайдаланушылар үшін анық, түсінікті
Есептерде ұйымның атауы, орналасқан жері, есепті мерзім мен есепті
Түсініктеме жазбахатта мынадай ақпаратты ашып көрсету қажет: активтерді иелену
Баланстың ағымдағы активі мен ағымдағы міндеттемелерінің бпатары арасында өзара
Ұзақ мерзімді, ағымдағы активтердің, меншікті капиталдың, ұзақ мерзімді және
Ұзақ мерзімді активтерге жататын негізгі құрал – жабдықтарда мынадай
Түсініктеме жазбахатта олардың ішінде ұзақ мерзімге жолға алынған негізгі
Ұзақ мерзімді активтердің мынадай баптары жеке ашылып көрсетіледі:
а) есепті кезеңдегі әдісі, амортизациясы мен есептен шығару кезеңі
- гудвилл;
- патенттер, тауар белгілері және басқалары;
б) ұзақ мерзімді қаржы инвестициялары:
- еншілес ұйымдарға бөлінген инвестициялар;
- бағынышты заңды тұлғаларға инвестициялар;
- ағымдағы құны көрсетілген өзге де инвестициялар, егер бұл
в) ұзақ мерзімді дебиторлық қарыз:
- алуға берілген шоттар;
- алуға берілген вексельдер;
- фирмааралық дебиторлық қарыз;
- акционерлік қоғамның лауазымды адамдарының дебиторлық қарызы;
- өзге де дебиторлық қарыз.
г) болашақ кезеңдердің шығындары.
Ағымдағы активтер ашып көрсетуге тиісті мынадай баптарды қамтиды:
а/ өздерінің өңделу және өткізу мерзіміне қарамастан тауар –
б/ есеп берілген уақыттан кейін бір жыл ішінде есептен
в/ пайдаланылуына шектеу қойылған ақша қаражаты, егер оларға қойылған
г/ ағымдағы құны көрсетілген қысқа мерзімді қаржы инвестициялар, егер
д/ есеп берілген уақыттан кейін бір жыл ішінде алынатын
- ағымдағы активтерді сатып алу үшін;
- алуға берілген шоттар;
- алуға берілген вексельдер;
- фирмааралық дебиторлық қарыздар;
- акционерлік қоғамның лауазымды адамдарының дебиторлық қарызы;
- өзге де дебиторлық қарыз.
Сонымен бірге түсініктеме жазбахатта есепті кезеңдегі ұйымның жарғылық капиталында
Акционерлік қоғамдарда акциялардың әрдір түрі бойынша мынадай мәліметтер ашып
- хабарланған, шығарылған және айналымда жүрген акциялардың саны мен
- құны төленбеген капитал;
- акциялардың номиналдық және ағымдағы құны;
- олардың иелерінің құқықтары, дивиденттерді бөлу және мүліктің бір
- артықшылығы бар акциялар бойынша төленбеген дивиденттер;
- ұйым сатып алған меншікті акциялар;
- опциондар бойынша болашақта шығару үшін хабарланған және есепті
Есепті кезең ішіндегі қозғалысы және оларды пайдалану жөніндегі шектеулер
- акциялар бойынша сыйақылар;
- негізгі құрал – жабдықтарды, қаржы инвестицияларын қайта бағалау
- резервтік капитал;
- бөлінбеген табыс.
Ұзақ мерзімді міндеттемелерді ашып көрсету кезінде баланстық мына баптары
а/ қамтамассыз етілген кредиттер;
б/ қамтамассыз етілмеген кредиттер;
в/ фирмааралық кредиттер;
г/ кейінге қалдырылған салықтар.
Түсініктеме жазбахатта проценттік ставкалар, кредиттерді өтеу мерзімдері, төлемдердің кезектілігі
Ағымдағы міндеттемелердің, соның ішінде кредиторлардың талап етуі боынша төленуге
а/ қысқа мерзімді кредиттер;
б/ ұзақ мерзімді кредиттердің ағымдағы бөлігі;
в/ кредиторлық қарыз:
- төленуге тиісті шоттар мен вексельдер;
- сатып алушылар мен тапсырыс берушілерден алынған аванстар;
- салықтар бойынша қарыздар;
- төленетін дивиденттер;
- фирмааралық қарыз;
- акционерлік қоғамның лауазымды адамдарына берешек қарыз;
- өзге де дебиторлық қарыз.
г/ төленуге тиісті есептелген шығындар;
д/ болашақ кезеңдердің табыстары;
е/ күтпеген жағдайдайлар бойынша есептелген төлемдер.
Ұзақ мерзімді міндеттемелердің ағымдағы бөлігі, егер ұйым кредиттік шартқа
3-бөлім. Қаржы нәтижелерін талдау
3.1. Нақты және салыстырмалы табыс көрсеткіштерін талдау
Нарықтық заманның шартына сай кәсіпкерлік қызметтің мақсаты – пайда
Өнімді көп көлемде шығаруға болады, бірақ , ол сатылмаса
Қаржылық талдаудың маңызды құрам бөлігінің бірі – пайданы қалыптастыруды
Пайданың жалпы сомасы /баластық пайда/, кәсіпорынның анықталған кезеңде алғаны,
Өнімді /жұмыс, қызмет/ өткізуден түскен пайда /зиян/ өнімді өткізуден
Басқа өткізулерден пайда /зиян/ - кәсіпорынның сатылған мүліктерін, материалды
Өткізуден тыс операция пайдасы /зиян/ - өткізуден тыс,
Өткізуден тыс операциялар табысына кәсіпорынға салынған қаржы табыстары /бағалы
Өткізуден тыс шығындар құрамына тексеру және түгендеу нәтижесінде табылған
Қаржы нәтижелерін талдау екі бағыт бойынша: қаржылардың келіп түсуін
Талдау жасау кезінде қаржы көрсеткіштеріне тиімді әдіс ретінде салыстырмалы
Сатудан түскен түсім кәсіпорынның жай қызметінің негізгі табыс көзі
Бұл кестеде ф. №2 мліметтері негізінде, талдаудың салыстырмалы әдісін
Сатудан түскен түсім есепті кезең мерзімінде 4,6 процент өсті.
өзіндік құнынын алдыңғы көрсеткіштен өсуі жиынтық табыстың көлеміне әсерін
Кәсіпорын қызметінің қаржы нәтижелерін толық көру үшін табыстар мен
Шығындарды шығын элементтері бойынша топтастыру және талдау келесі 2,2
Кестеде көріп отырғанымыздай кәсіпорынның шығындары есепті жыл мерзімінде, алдыңғы
Сатудан түскен пайдаға негізгі кері әсер беретін фактор –
Кәсіпорын қызметінің қаржы нәтижелері нақты және салыстырмалы көрсеткіштермен бағаланады.
Таза пайда /есеп беру кезеңіндегі бөлнбеген пайда/зиян/ - кәсіпорынның
Мекемелер пайдасы бар, бірақ, төлем қабілеті жоқ болуы мүмкін,
Төменде рентабельділік көрсеиткіштеріне 2.3 кесте келтірілген.
Бухгалтерлік есеп беру мәліметтері бойынша рентабельділік көрсеиткіштері
Көрсеткіштер Формуласы Экономикалық маңызы
Негізгі қызмет
рентабельділігі Сатудан түскен пайда
өзіндік құн+сату
шығындары + жалпы
және әкімшілік шығын өндіріске кеткен шығынның әрбір теңгеге шыққандағы
Сату қызмет
рентабельділігі Сатудан түскен пайда
өнімді өткізуден түскен түсім Мекеменің өнімді сату нәтижесінде 1
Активтердің рентабельділік көрсеткіштері
Айналымнан тыс активтердің рентабельділігі Таза пайда айналымнан тыс активтер
Айналымдағы капиталдардың рентабельділігі Таза пайда айналымдағы капитал Айналымдағы капиталдарды
Жиынтық активтер рентабельділігі Таза пайда жиынтық активтер Мекеменің барлық
Меншікті капитал рентабельділігі Таза пайда меншікті капитал Кәсіпорындардың меншікті
Бұл коэфициенттің төмендеуі қарыз қаражатына қарағанда меншікті капиталдың артықшылығын
Екіншіден, коэфициенттің жоғарылауы капиталдың жетіспеушілігінің себебі болуы мүмкін, қарыз
3 кесте
Рентабельділік көрсеткіштерін талдау
Көрсеткіштер Жыл басы Жыл соңы Нақты өзгерістер
/+;-/ /3-2/
Негізгі қызмет
рентабельділігі 0,11 0,12 0,01
Сату қызмет
рентабельділігі 0,10 0,11 0,01
Айналымнан тыс активтердің рентабельділігі 0,16 0,30 0,14
Айналымдағы капиталдардың рентабельділігі 0,23 0,30 0,07
Жиынтық активтер рентабельділігі 0,09 0,15 0,06
Меншікті капитал рентабельділігі 0,11 0,33 0,22
Бухгалтерлік баланс, пайда және шығын отчеты мәліметтер негізінде рентабельділік
Негізгі қызметтің рентабельділігі жыл басы бойынша 1 теңге шығынына
Айналымнан тыс капиталды қолдану тиімділігі есеп беру жылында, алдыңғы
Осы кесте көрсеткіштеріне қарай отырып кәсіпорын қызметінің рентабельді екен
3.2. Қаржы нәтижелер есебін және олардың қолданылуын тексеру
Нарықты экономика кезеңінде аудит тәжірибе жөнінде кәсіпкерлік қызметкердің бір
- есеп беру - талдау - сұрақтар - есеп
- есеп жағдайы - жобалау - есеп жөнінде -
- есептілік - ұсыныс - салық туралы - еңгізу
- ішкі тексеру - жасау - құқық туралы -
жағдайы -тағы басқа - менеджмент - декларация
- маркетинг - отчет
жасау
тұрақты
түрде
Келтірілген аудиттің функцияларына қарасақ ең алдымен аудитор экспорттық жұмыспен,
Аналитикалық функцияның атқаратын ролі зор, өйткені, аудитор қаржы отчетын
Ал соңында, бухгалтерлік есеп, салық, табыс, құқ, басқару, декларация
Осыған орай аудиттің ең негізгі міндеті: қаржы нәтижесі бойынша
Қаржы нәтижелері есебін тексеру кезінде аналитикалық және син тетикалық
Кәсіпорын жұмысының қаржы нәтижелері оның баланстық пайдасын немесе зиянын
Аудитор бәрінен бұрын кәсіпорынның есеп саясатын да өнімді сатып
Аудитор аналитикалық құжаттарды есепке алу тіркеулерін тексереді және көрсетілген
Өнімді сатып - өткізудің қаржылық нәтижесі қосылған құн салығы
Сатып - өткізуден тыс табыстарға жататындар:
Басқа кәсіпорындар қызметіне үлестк қатысудан алған табыстар, кәсіпорынға тиісті
· басқа кәсіпорындардан қайтарымсыз алынған құралдар сомасы;
· мүлікті ағымдағы жалға өткізуден табыстар;
· өндірістік қорларды қайта бағалаудан табыс;
· борышкерлердің белгілі болған айыбы, өсім айыбы, айып төлемі;
· бірігіп қызмет етуден алынған пайда;
· есеп беру жылында шыққан өткен жыл пайдасы;
· валюталық шоттар бойынша оң ку рстық айырмашылықтар;
· өнімді өндіру және сатумен байланыссыз операциялар бойынша табыстар.
Өткізуден тыс шығындарға жататындар:
· жойылған өндірістік тапсырыстар бойынша шығындар;
· соттық ұсталымдар мен арбитаждық жинақтар;
· шаруашылық шартының бұзылуына айыптар, өсім айыптары, соымен бірге
· басқа кәсіпорындар мен есептесудің күмәнді қарыздар сомасы;
· алашағын талап ету мерзімінің аяқталуынан дебиторлық қарыздарды есептен
· ағымдағы жылда шыққан өткен жыл операцияларының шығыны;
· табиғи апаттардың орнына төлем өтелмейтін зияндар;
· валюталық шотбойынша теріс курстық айырмашылықтар;
· кәсіпорынның заңға сәйкес және мақсаттық төлемдері /мүлік салығы,
Жалпы қаржылық нәтиже /баланстық пайда немесе баланстық зиян/ есеп
Таза пайданы салықтар төленгеннен кейінгі кәсіпорын иелігінде қалатын баланстық
Есеп жүргізу кезінде баланстық пайдамен бірге таза қолданылған пайда,
Қолданылған пайда – кәсіпорынның пайдадан ұлғаймалы ұдайы өндіріске, өндірістік
Қайтарылып алынған пайда – ақша қаражаттарының сомасы, шаруашылық субъектісінің
Бөлінбеген пайда – ол құрылтайшылар арасында бөлінбеген және оның
Жабылмаған зиян – есеп беру жылындағы баланстық зиян сомасы,
Ќорытынды
Бірінші бµлімінде Ќаржы нєтижелерініњ теориялыќ аспектілері, ЖШС «Игілік- Фининвест»
Екінші бµлімде ќаржылыќ нєтижелер есебін ±йымдастыру, оныњ ішінде
Дипломдыќ ж±мыстыњ ‰шінші бµлімінде ќаржы нєтижелеріне талдау ж‰ргізіледі. Ол
Ќолданылѓан єдебиеттер тізімі:
1. «Бухгалтерлік есеп жєне ќаржылыќ есеп беру туралы» 2007
2. Аудиторлыќ ќызмет туралы зањ Алматы,2006 жылѓы 5 мамырдаѓы
3. Халыќаралыќ ќаржылыќ есеп берудіњ стандарттары 2006ж
4. Бухгалтерлік есеп стандарттары. Ќазаќстан Республикасыныњ ¦лттыќ комиссиясы. Алматы,
5. Ќазаќстандаѓы аудиттіњ халыќаралыќ стандарттары. «Ішкі аудит ќызметініњ ж±мыстарын
6. Ќазаќстан Республикасыныњ азаматтыќ кодексі.Алматы:«Бико»,2004ж.
7. Абленов Д.О. «Аудит негіздері». Алматы: Экономика,2003 ж.
8. Абрютина М.С «Финансовый анализ коммерческой деятельности» Финансовый менеджмент
9. Єбдіманапов Є.Є. «Бухгалтерлік есеп теориясы жєне принциптері»-Алматы: АЙАН,
10. Єжібаева З.Н., Байболтаева Н.Є. Жумагалиева Ж.Ѓ., «Аудит».
11. Байдаулетов М. «Аудит». Алматы,2004 ж.
12. Байм±ханова С.Б. Бухгалтерлік есеп, Маркет Алматы 2005ж.
13. Бочаров В.В. «Финансовый анализ» Питер 2002г.
16.Дуйсенбаев К.Ш., Егенбердиева С.К. «Анализ финансовой устойчивости предприятия»// Библиотека
18.Дуйсенбаев К.Ш., Егенбердиева С.К., Дюсембаева З.К. «Аудит и анализ
19. Жумагалиева Ж.Ѓ., Жаппарханова М.С. «Басќару есебі» Алматы
20.Ержанов М.С. «Теория и практика аудита». Алматы,2000 ж.
21. Ефимова О.В. «Финансовый анализ» Москва 2002г.
22. Кеулімжаев Ќ.К., Ќ±дайбергенов Н.А. «Бухгалтерлік есеп теориясы жєне
23. Кеулімжаев Ќ.К., Ќ±дайбергенов Н.А. «Ќаржылыќ есеп» Алматы экономика
24. Ќожамќ±лов Т. «Ењбектi ±йымдастыру мен басќару тєсiлдерi». Алматы,
25. Кµкенов У.Ж., Кµкенова Ф.У. « Кєсiпорындардыњ бухгалтерлiк есебi».
26. Міржаќыпова С.Т. «Банктегі бухгалтерлік есеп» Алматы: Экономка 2006ж
27. Назарова В.О.«Бухгалтерлік есеп принциптері»Алматы:Экономика 2005ж
28. Сатм±рзаев А.А., Укашев Б.Е. «Аудит теориясы», Алматы,1999 ж.
29. Салина А.П. «Принципы бухгалтерского учета»-Алматы: Экономика, 2003г.
31.Сейдахметова Ф.С. «Современный бухгалтерский учет: Учебное пособие». Алматы: Экономика,2000ж.
32.Тасмаѓанбетов Т.А. т.б. «Кєсiпорындардаѓы бухгалтерлiк есеп». Алматы, Экономика, 2002.
33. Радостовец В.К. «Бухгалтерский учет на предприятии» Алматы 1998г.
34. Энтони Р.Дж.Рис. «Учет ситуаций и примеры»- М.:Финансы и
35.Чумаченко Н.Г. «Совершенствовать экономический анализ.» //Бухгалтерский учет -1997-№11.
Ќосымша-1
ЌАРЖЫЛЫЌ ЕСЕПТІЛІК НЫСАНДАРЫН
БЕКІТУ ТУРАЛЫ
Ќазаќстан Республикасы
Ќаржы министрініњ
2005 жылѓы 22 желтоќсандаѓы
№427 б‰йрыгы
«Кейбір акциоперлік ќоѓамдар мен республикалыќ мемлекеттік кэсіпорындардыњ ќызметін тиімді
1. Ќаулыныњ 1-ќосымшада кµрсетілген ‰йымдар ‰шін ќо-са беріліп отырѓан
2. «Ќаржылыќ есептілік нысандарын бекіту туралы» Ќазаќстан Республикасы Ќаржы
3. Бухгалтерлік есеп жэне аудит эдіснамасы департаменті (М.Т. Мамашев)
4. Осы б±йрыќ Ќазаќстан Республикасы Єділет министрлі-гінде мемлекеттік тіркелген
Министр
Ќазаќстан Республикасы
Ќаржы министрініњ
2005 жылѓы 22 желтоќсандаѓы
№427 б‰йрыѓымен бекітілген
« » жылѓа арналѓан жай-к‰й бойынша
бухгалтерлік баланс (1-нысан)
‡йымныњ атауы
Ґйым ќызметініњ т‰рі
Ґйымдастыру-ќ‰ќыќтыќ нысан
Ґйымныњ занды мекен- жайы
мыњ тењге
Активтер Жол коды Есептік кезецнін соњында Есептік кезењнін басында
1. Ќысќа мерзімді активтер
Аќша ќаражаты жэне олардыњ эквиваленттері 010
Ќысќа мерзімді ќаржылыќ инвестициялар 011
Ќысќа мерзімді дебиторлыќ берешек 012
Ќорлар 013
Аѓымдаѓы салыќтыќ активтер 014
Сатуѓа арналѓан ±заќ мерзімді активтер 015
¤зге де ќысќа мерзімді активтер 016
Ќысќа мерзімді активтердіњ жиыны 100
2. Ґзаќ мерзімді активтер
‡заќ мерзімді ќаржылыќ инвестициялар 020
Ґзаќ мерзімді дебиторлыќ берешек 021
‡лес ќосу эдісімен есептелінетін инвестициялар 022
Инвестициялыќ жылжымайтын м‰лік 023
Негізгі к±ралдар 024
Биологиялыќ активтер 025
Барлау жэне баѓалау активтері 026
Материлдыќ емес активтер 027
1 2 3 4
Кейінге кадцырылѓан салыќтыќ активтер 028
¤зге де ±заќ мерзімді активтер 029
‡заќ мерзімді акгавтердіњ жиьшы 200
Тењгерім (100 жол+200 жол)
3. Ќысќа мерзімді міндеттемелер 030
Ќысќа мерзімді ќаржылыќ міндеттемелер 031
Салыќтар бойынша міндеттемелер 032
Басќа да міндетті жэне ерікті тµлемдер
бойынша міндеттемелер 033
Ќысќа мерзімді кредиторлыќ берешек 034
Ќысќа мерзімді багалау міндеттемелері 035
¤зге де ќысќа мерзімді міндеттемелер 036
Ќысќа мерзімді міндеттемелердіњ жиыны 300
4. Ґзак мерзімді міндеттемелер
‡заќ мерзімді каржылык міндетгемелер 040
¦заќ мерзімді кредиторлыќ берешек 041
Ґзак мерзімді багалау міндеттемелері 042
Кейінге ќалдырылган салыќтыќ міндеттемелер 043
¤зге де ±заќ мерзімді міндеттемелер 044
Ґзаќ мерзімді міндеттемелердіц жиыны 400
5. Капитал
Шыгарылѓан капитал 050
Эмиссиялыќ кіріс 051
Сатып алынган жеке меншік ‰лестік аспаптар 052
Резервтер 053
Бµлінбеген пайда (жабылмаѓан залал) 054
Аздыќ ‰лесі 055
Капитал жиыны 500
Баланс (300 жол+400 жол+500 жол)
Басшы
(аты-жµні) (ќолы)
Бас бухгалтер
(аты-жµні) (ќолы)
Мµр орны
2005 жылѓы 22 желтоќсандаѓы
№427 б±йрыѓымен бекітілген
« » жылдыц жай-к‰йі бойынша
кірістер мен шыѓыстар туралы есеп (2-нысан)
Ґйымныњ атауы
‡йым ќызметініњ т‰рі
Ґйымдастыру-к±ќыктыќ нысан
‡йымныњ зањды мекен-жайы
мыњ тењге
Корсеткіштердін атауы Жол коды Есептік кезењніњ соњында Ессптік кезењніњ
¤німдерді сату мен ќызметгер кµрсетуден т‰скен кіріс 010
Сатылѓан µнімдер мен кµрсетілген кызметгердін µзіндік к‰ны 020
Жалпы пайда (010 жол - 020 жол) 030
Каржыландырудан т‰скен кірістер 040
¤зге де кірістер 050
¤німдерді сату мен ќызметтер кµрсетуге арналѓан шыѓыстар 060
Єкімшілік шыѓыстар 070
Ќаржыландыруѓа арналѓан шыѓыстар 080
µзге де шыѓыстар 090
‡лес ќосу эдісімен есептелетін ±йымдардыњ пайдасы мен залалыныњ ‰лесі
Жалѓасатын ќызмет кезењіндегі пайда (ОЗО-жол+040-жол+050-жол - 060-жол - 070-жол
Тоќтатылѓан ќызметтен т‰скен пайда (залал) 120
Салыќ салѓанга дейінгі пайда (залал)(110-жол+/-120-жол) 130
Аздыќ ‰лесті шегергенге дейінгі кезењдегі жиынтыќ пайда (залал) (130-жол-
Аздыќ ‰лесі 160
Кезењдегі жиынтыќ пайда 170
Акцияѓа арналѓан пайда
Басшы
(аты-жоні) (ќолы)
Бас бухгалтер
(аты-жµні) (ќолы)
Мµр орны
Ќазаќстан Республикасы
Ќаржы министрініњ
2005 жылѓы 22 желтоќсандаѓы
№427 б±йрыѓымен бекітілген
« »_ жылѓы жай-к‰й бойынша
аќша ќозѓалысы туралы есеп (тура єдіс) (3-нысан)
Ґйымныњ атауы
Ґйым ќызметініњ т‰рі
Ґйымдастыру-к‰-ќыќтыќ нысан
Ґйымныњ зањды мекен-жайы
тењге
Кµрсеткіштердіњ атауы Жол коды Есептік кезецніц соцында Есептік кезењніњ
1 2 3 4
1. Операциялыќ ќызметтен аќша ќаражаттарыныњ ќозгалысы
1. Аќша ќаражаттарыныњ т‰суі, барлыгы 010
Оныњ ішінде:
Тауарларды сату 011
Ќызметтер кµрсету 012
Алынѓан аванстар 013
Дивидендтер 014
¤зге де т‰сімдер 015
2. Аќша каражаттарыныњ істен шыѓуы, Барлыѓы 020
Оныњ ішінде:
Тауарлар мен ќызмегтер ‰шін берушілердењ тµлемдері 021
Берілген аванстар 022
Жалаќы бойынша тµлемдер 023
Ќарыздар бойынша сыйаќылар толеу 024
Корпорациялыќ табыс салыгы 025
Бюджетке тµленетін басќа да тµлемдер 026
¤зге де тµлемдер 027
3. Операциялыќ ќызметтен т‰скен аќша ќаражаттарыныњ таза сомасы (010-жол
2. Инвестициялыќ ќызметтен т‰скен аќша ќаражаттарыныњ ќозѓалысы
1. Аќша ќаражаттарыныњ т‰суі, барлыѓы 040
Онын ішінде:
Негізгі ќ±ралдарды сату 041
Материалдыќ емес активтерді сату 042
Басќа ‰заќ мерзімді активтерді сату 043
Ќаржы активтерін сату 044
Басќа ‰йымдарѓа берілетін ќарыздарды µтеу 045
Фыочерстік жєне форвардтыќ келісімшарттар, опциондар мен своптар 046
µзге де т‰сімдер 047
2. Аќша ќаражаттарыныњ істен шыѓуы, барлыѓы 050
Оныњ ішінде:
Негізгі ќ‰ралдарды сатып алу 051
Материалдыќ емес активтерді сатып алу 052
Басќа ‰заќ мерзімді активтерді сатып алу 053
Ќаржы активтерін сатып алу 054
Басќа ‰йымдарѓа ќарыздар беру 055
Фыочерстік жэне форвардтыќ келісімшарттар, опциондар мен своптар 056
µзге де тµлемдер 057
3. Инвестициялыќ ќызметтен т‰скен аќша ќаражаттарыныњ таза сомасы (040-жол
3. Ќаржы ќызметінен т‰скен аќша ќаражаттарынын ќозѓалысы
1. Аќша ќаражаттарыныњ т‰суі, барлыѓы 070
Оныњ ішіњде:
Акциялардыњ жэне басќа да баѓалы ќаѓаздардыњ эмиссиясы 071
Ќарыздар алу 072
Ќаржыланатын жалгерлік бойынша сыйаќы алу 073
¤зге де т‰сімдер 074
2. Аќша каражаттарыныњ істен шыѓуы, барлыѓы 080
Оныњ ішіњде:
Ќарыздарды µтеу 081
Меншік акцияларды сатып алу 082
Дивидендтерді тµлеу 083
езгелер 084
3. Ќаржылык кызметтен т‰скен акша каражаггарыныњ таза сомасы(070-жол -
Жиыны: Аќша каражаттарыныњ кµбеюі (+)/-азаюы (030-жол+/-060-жол+/-090)
Есептік кезењ басындагы аќша ќаражаты мен олардыњ эквиваленттері
Есептік кезењ басындагы аќша каражаты мен олардыњ эквиваленттері
Басшы
(аты-жоні) (ќолы)
Бас бухгалтер
(аты-жµні) (ќолы)
Мµр орны
Ќазаќстан Ресггубликасы
Ќаржы министрініњ
2005 жылѓы 22 желтоксандаѓы
№427 б±йрыѓымен бекітілген
« »
меншік капиталындаѓы µзгерістер туралы есеп (4-нысан)
‡йымныњ атауы
‡йым ќызметініњ т‰рі
‡йымдастыру-ќ‰жыктыќ нысан
‡йымныњ зањды мекен-жайы
мыњ тењге
Жол коды Шыѓарылѓан капитал Резервтік капитал Бµлінбеген пайда Барлыгы
1 2 3 4 5 6 7 8
Есеп беру жылыныњ 1 ќањтарына арналѓан сальдо 010
Есеп саясатындаѓы озгерістер 020
Ќайта есептелген сальдо(010-жол+/-020-жол) 030
Активтерді кайта баѓалаудан т‰скен пайда/залал 031
Аќша аѓындарын хеджирлеу 032
Шетелдік ќызметтіњ баѓам айырмасы 033
Капиталдыњ µзінде тікелей танылѓан пайда/ залал (031-жо Л+/-03 2-жол+/-03
Кезендегі пайда/ залал(040-жол+/-050-жол) 050
Кезендегі пайданыњ/ залалдардыњ барлыѓы 060
Дивидендтер 070
Акциялардыњ эмиссиясы 080
Сатып алынѓан жеке
меншік
‰лестік аспаптар 090
Есеп беру жылыныњ 31 желтоксанына арналѓан сальдо (060-жол-070-жол+080-жол-090-жол) 100
Алдаѓы жылѓа ауыстырылѓан 1 ќањтарѓа сальдо 110
Есеп саясатындаѓы µзгерістер 120
Ќайта есептелген сальдо(010-жол+/-020-жол) 130
Активтерді ќайта
баѓалаудан
т‰скен пайда/ залал 131
Аќша аѓындарын хеджирлеу 132
Шетелдік ќызметтіњ баѓам айырмасы 133
Тікелей капиталдыњ µзінде танылѓан таза пайда/ залал (131-жол+/- 132-жол+/-133-жол)
Кезендегі пайда/ залал 150
Кезењце танылѓан
пайданыњ/
залалдыњ барлыѓы(140-
жол+150-жол) 160
Дивидендтер 170
Акциялардыњ эмиссиясы 180
Сатьш алынѓан жеке
меншік
‰лестік аспаптар 190
Алдаѓы жылдыц 31 желтоќсанына арналган сальдо 200
Басшы
(аты-жоні) (ќолы)
Бас бухгалтер
(аты-жµні) (ќолы)
Мµр орны