РЕФЕРАТ
Жобадағы түсіндірме қағаз 98 бет, 25 кесте, сызбалар 7,
СУСЫЗ КАРНАЛЛИТ, ҚҰРҒАТЫЛҒАН КАРНАЛЛИТ, СКН ПЕШІ, КАРНАЛЛИТТІ ХЛОРАТОР, АНОДТЫ
Осы жұмыстың мақсаты сусыз карналлитті алатын цехті жобалау болып
«Негізгі түсіндірме қағаз» бөлігінде өндіріс орнының және өнімнің қысқаша
Одан ары құрылыс алаңын таңдау жүргізілді, жергілікті жер бедерінің
Түсіндірме қағаздың келесі бөлімдерінде, әдебиеттерді және ғылыми-зерттеу жұмыстарын талдау
Жобадағы тапсырма мен алғашқы көрсеткіштердің негізінде технологияның есептеулер жүргізіледі:
Сонымен қатар түсіндірме қағазда еңбекті қорғау шаралары мен қауіпсіздік
Түсіндірме хаттаманын соңғы бөлімдерінде, цех жұмысшыларының санын есепке араластырып
Мазмұны
Кіріспе
1 Жалпы түсіндірме хаттама 10
1.1 Кәсіпорынның қысқаша сипаттамасы және жобалау үшін бастапқы
1.2 Өнімнің атаулары, сапасы және техникалық деңгейі 11
1.3 Технологиялық және жобалық негізгі шешімдер 12
1.4 Энергия қорына сұраныс 12
1.5 Жұмысшылардың саны және кәсіби-біліктілік құрамы. Жұмыс орындарының
1.6 Жобаның негізгі технико-экономикалық көрсеткіштері 14
2 Бас жоспар және көлік 16
2.1 Құрылыс алаңын таңдау және қысқаша сипаттамасы 16
2.2 Жергілікті жердің, грунттың, грунттық сулар рельефтерінің
сипаттамасы 17
2.3 Көлік 17
3 Технологиялық шешім 18
3.1 Шикізат базасы, шикізат сипаттамасы 18
3.2 Карналлитті түпкілікті ылғалсыздандыру үшін аппараттардың салыстырмалы сипаттамалары
3.2.1 Магнийді алу тәсілдері 18
3.2.2 СКН пеші және карналлиттік хлоратордың салыстырмалы
сипаттамасы 19
3.2.3 Хлораторда сусыз карналлитті алу технологиясын жетілдірудің негізгі бағыттары
3.3 Карналлитті ылғалсыздандырудың теориялық негізі 20
3.4 Сусыз карналлитті алудың технологиялық сұлбасын таңдау және
3.4.1 Құрал-жабдықтарды таңдау және технологиялық сұлбаны сипаттау 23
3.5. Негізгі технологиялық үрдістердің сипаттамасы 24
3.5.1 Шикізаттың және негізгі технологиялық материалдардың
сипаттамасы
3.5.2 Карналлиттік хлоратордың қондырғысы және жұмыс принципі 25
3.5.3 Сусыз карналлитті өндіру 26
3.5.4 Негізгі технологиялық үрдістердің режимдік параметрлері 27
3.6 Карналлитті хлоратордың негізгі өлшемдерін анықтау 28
3.6.1 Есептеу үшін бастапқы мәліметтер 28
3.6.2 Еріткіштің өлшемдерін анықтау 28
3.6.3 Хлорлаушы камералардың өлшемдерін анықтау 28
3.6.4 Миксер өлшемдерін анықтау 29
3.6.5 Хлораторлардың өлшемдерін анықтау 29
3.7 Магний және хлор бойынша материалдық баланстың есептеулері 30
3.7.1 Бастапқы мәліметтер 30
3.7.2 Еріткіштегі балқыма құрамының есептелуі 31
3.7.3 Хлоркамералардағы балқыма құрамының есептелуі 32
3.7.4 Хлооратор миксеріндегі балқыма құрамын есептеу 33
3.7.5 Хлордың үлесті шығысын есептеу 34
3.7.6 Мұнай коксының шығысын есептеу 34
3.7.7 Технологиялық газдың санын және құрамын есептеу 35
3.7.8 Еркін материалдық баланс 38
3.8 Жылу балансын есептеу 39
3.8.1 Бастапқы мәліметтер 39
3.8.2 Еріткіштің жылу есебі 41
3.8.3 Хлоркамералардың жылу есебі 46
3.8.4 Миксердің жылу есебі 49
3.9 Электрлық қуаттылықты есептеу 51
3.9.1 Еріткішті есептеу 51
3.9.2 Хлорлау камерасын есептеу 52
3.9.3 Миксерді есептеу 52
3.10. Технологиялық процестерді автоматтандыру 53
3.10.1 Технологиялық процесті реттеу нысаны ретінде талдау 53
3.10.2 Автоматтандырудың мақсаты 54
3.10.3 Автоматтандырудың техникалық құралдар кешенін таңдау және автоматтандыру сызбасын
4 Жобаның қауіпсіздігі және экологиялылығы 56
4.1 Қауіпті өндіріс факторларын талдау 56
4.2 Ұйымдастыру шаралары 58
4.3 Техникалық шаралар 59
4.4 Жалпы алмастыру желдетуімен қамтамасыз ету 59
4.5 Электр қауіпсіздігін қамтамасыз ету 60
4.6 Санитарлық-гигиеналық шаралар 60
4.7 Жұмыс орындарының жарықтандыруын қамтамасыз ету 61
4.7.1 Табиғи жарықтандыруды жобалау 61
4.7.2 Жасанды жарықтандыруды жобалау. 63
4.8 Өрт қауіпсіздігінің шаралары. 65
4.9 Қоршаған ортаны қорғауға байланысты шаралар. 70
4.9.1 Ауаның ластануын азайту. 70
4.9.2 Карналлитті хлораторлар шламдарын (ШКХ) пайдаға асыру әдістері
4.9.3 Қышқылды тоқтау суларын пайдаға асыру 72
5 Еңбекті ұйымдастыру және өндірісті басқару жүйесі 73
5.1 Жұмыс уақытының қорын есептеу 73
5.2 Бір жұмысшының бір жылдағы жұмыс уақытының балансы 75
5.3 Жұмысш ауысымын есептеу 77
5.4 Жылдық жалақы қорын есептеу 82
6 Құрылыстық шешімдер 87
6.1 Құрылыс алаңдарының сипаттамасы 87
6.2 Ауа алмасуды ұйымдастыру 87
6.3 Жарықтандыру 88
6.4 Коррозияға қарсы қорғаныс 88
7 Сметалы құжаттама 89
7.1 Ғимаратқа, құрылымға және қондырғыларға кететін толық шығынды есептеу
7.1.1 Жоспарланатын цехтің құрылысына кететін шығындардың сілтемелі сметасы
7.2 Тауарлы өнімнің өзіндік құнын есептеу 91
7.2.1 Шикізаттың және көмекші материалдардың шығынын есептеу 91
7.2.2 Электроэнергияның шығынын есептеу 92
7.2.3 Өзіндік құн калькуляциясы 93
7.3 Жобаның экономикалық тиімділігін анықтау 94
Қорытынды 96
Әднбиеттер тізімі 97
КІРІСПЕ
Магнийді өндірістік көлемде өндіру ХІХ-шы ғасырдың аяғында басталған.
Көптеген елдерде, соның ішінде Қазақстанда, «УКТМК» АҚ-да магнийді өндірудің
Қазіргі таңда магнийлі өндіріс орындарының, соның ішінде УКТМК-нің негізгі
- өнімнің өзіндік құнын төмендету;
- алынатын магнийдің және жартылай өнімдердің сапасын арттыру;
- өнімділікті арттыру;
- әрбір технологиялық бөліктегі үрдістерді басқарудың толық автоматтандырылған жүйесін
- өндіріс қалдықтарын кешенді түрде өндеу және қолдану.
Жоғарыдағы мәселелерді шешу өндіріс жұмысшыларының, жобалаушылардың және ғылыми жұмыскерлердің
1 ЖАЛПЫ ТҮСІНДІРМЕ ХАТТАМА
1.1 Кәсіпорынның қысқаша сипаттамасы және жобалау үшін бастапқы мәліметтер
Технологиялық жобалау үшін бастапқы мәліметтер:
- жобалау нысанының атауы: сусыз карналлиттің өндірісі бойынша цех;
- жобалау нысанының сипаты – жаңа құрылыс;
- цехтың өндірістілігі – күніне 300 тонна сусыз карналлит;
- бастапқы шикізат ылғалсыздандырылған қос сулы карналлит болып табылады;
- карналлиттің құрамы (салмағы бойынша %):
ΜgCl2-47,9
ΜgО-2,81
КСl-40,6
ΝaСl-3,8
СаСl2-0,1 С – 0,02
SiО2-0,007
SО4-2-0,037
Н2О жалпы-4,0
Fе-0,004
- сусыз карналлит СТП 3826-2.1-105 талаптарына сәйкес болу керек.
Кәсіпорынның қысқаша сипаттамасы
Сусыз карналлит өндіру бойынша цех ерітілген хлор магний электрыдырау
Сусыз карналлитті алудың негізгі технологиялық аппараты хлоратор болып табылады.
Сонымен қатар, сатымдық ылғалсыздандырылған карналлитті пайдалануға болады, себебі «Өскемен
1.2 Өнімнің атаулары, сапасы және техникалық деңгейі
Тауарлық өнімнің сипаты
Сусыз карналлит.
Химиялық формуласы – КСl · ΜgCl2.
Молекулалық салмағы – 169,8.
Сусыз карналлит – бұл магний, калий, натрийдың хлорлық тұздарының
Ерітілген сусыз карналлит 700 ден 750°С температурасында бір текті,
Сусыз карналлиттің еру температурасы (430-460°С) онда калий, натрий, магний
Ерітілген карналлит суытылған кезде қатады және сарғылт ақ түсті
Қатты карналлиттің тығыздығы – 1,95 г/см3.
Сусыз карналлит магнийді электролитикалық тәсілмен алу үшін шикізат болып
Сусыз карналлитті бақылау және сынақтан өткізу
Сусыз карналлит СТП 3826-2.1-105 сәйкес бақыланады. Сынамасы хлораторшымен шөмішке
Кесте 1 - Өнімді бақылау әдістері
Өнімнің түрі Сапа көрсеткіші Бақылау әдісі Бақылау әдісіне нормативтік
Сусыз карналлит Магния хлориді
Магний оксиді
Көміртегі Химиялық А 3826-52.1
А 3826-24
А 3826-67
Дайын өнімді қабылдап алу
Сусыз карналлитті қабылдау өлшенгеннен кейін электрыдыратқышпен жүзеге асырылады. Электрыдыратқыштық
Жіберілетін сусыз карналлиттің саны ауысым сайын келесілерді көрсетумен жөнелтпе
- күні;
- ауысым нөмірі;
- еріту салмағы;
- ауысым шеберінің және аға хлораторшының қолдары.
Өнімді буып-түю, маркілеу, сақтау және жеткізілімі
Сусыз карналлит хлораторшымен хлораторлардың шөмішіне құйылады және электрыдыратқыштық бөлімшеге
Дайын өнімді жеткізуге жауапкершілік және бақылау шеберлерге жүктеледі.
1.3 Технологиялық және жобалық негізгі шешімдер
Сусыз карналлитті алу үшін жобаланған цехты электрыдыратқыштың қолданыстағы цехының
1.4 Энергия қорына сұраныс
Магний өндірісі жалпы сусыз карналлитті алу үлкен энерго-, жылу-
Өскеменнің шет жақтарында Бұқтырма ГЭС-ы, Өскемен ГЭС-ы, Өскемендік ЖЭЦ-ы,
1.5 Жұмысшылардың саны және кәсіби-біліктілік құрамы. Жұмыс орындарының саны
Жұмыс істейтіндердің есебі осы түсіндірме жазбахатының 5 бөлімінде келітірілген.Жобаланатын
Кесте 2 – Негізгі және қосымша қызметкерлердің саны және
Кәсіптер Өндіріске қатыстылар Разряд Саны
Хлорлаушы
Хлорлаушы
Жүк түсіруші
Кран машисті
Қайта тиеуші машинисті
Барлығы Негізгі
Негізгі
Негізгі
Негізгі
Негізгі 5
4
4
4
4 9
9
5
6
6
35
Механика қызметі
Слесарь-жөндеуші
Слесарь-жөндеуші
Газо-электрмен балқытушы
Барлығы
Қосымша
Қосымша
Қосымша
6
5
5
2
2
3
7
Энергетика қызметі
Электромонтер
Электромонтер
Электромонтер
Барлығы
Қосымша
Қосымша
Қосымша
6
5
4
1
1
6
8
БӨҚжА қызметі
БӨҚжА слесарі
БӨҚжА слесарі
БӨҚжА слесарі
Барлығы
Қосымша
Қосымша
Қосымша
6
5
4
1
1
6
8
Барлығы
58
Кесте 3 – ИТЖ, қызметкерлердің және КҚКЖ саны және
Лауазым Санат Саны
Цех басшысы ИТЖ 1
Өндіріс бойынша цех бастығының орынбасары ИТЖ 1
Техникалық басшы ИТЖ 1
Аға шебер ИТЖ 1
Аға механик ИТЖ 1
Аға энергетик ИТЖ 1
Аға экономисті ИТЖ 1
Өндіріс шебері ИТЖ 5
Нормалаушы Қызметтік 1
Тізімдеуші Қызметтік 1
Хатшы-машинист Қызметтік 1
Қоймашы КҚКЖ 1
Өндірістік бөлмелердің еден жуушысы КҚКЖ 3
Барлығы
19
1.6 Жобаның негізгі технико-экономикалық көрсеткіштері
Кәсіпорын қуаты: жылына 1095000 тонна сусыз карналлит, құны –
Өнімнің негізгі түрлерінің өз бағасы: сусыз карналлит – 40910,2
Цех құрылысының жалпы құны – 232441753 теңге.
Күрделі жұмсалымның өтелімділігі мерзімі – 0,65 жыл.
Негізгі қорлардың құны: ғимарат пен құрылыс – 24050610 теңге,
Кәсіпорынның шикізатқа және материалдарға деген жылдық сұранысы:
Ылғалсыздандырылған карналлит
Хлоргаз
Мұнай коксы
Шынымата
Жапырақты талшықтас
Өнеркәсіптік су
Сығылулы ауа
Электроэнергия
- 121545 т
- 8739,2 т
- 634 т
-
2190 п/м
- 328,5 кг
- 19053 мың м3
- 54,75 мың м3
-92,2 млн.кВт/сағ
7) бір карналлиттік хлоратордың өндірістілігі – сусыз карналлиттің 150
8) Хлораторлардың саны – 3.
2 БАС ЖОСПАР ЖӘНЕ КӨЛІК
2.1 Құрылыс алаңын таңдау және қысқаша сипаттамасы
Сусыз карналлитті алудың жобаланатын бөлімшесі Шығыс Қазақстан облысының Өскемен
Аудан 2.01-82 нормативтер мен ережелер жинағына сәйкес 1 В
Алаңның табиғи жағдайлары келесі мәліметтермен сипатталады:
- ауаның орта жылдық температурасы 28°С-ге тең;
ең суық айдың (қаңтар) орта температурасы -10°С-нан -44°С-ге дейін
ең жылы айдың (шілде) орта температурасы +20°С-тан +35°С-ге дейін
нормативтік қар жүктемесі – 1,5 кПа;
нормативтік желді жүктеме – 0,38 кПа;
сылақтың қату тереңдігі – 2 м;
ауданның сейсмологиясы – 6 балл.
Ауданның жел жағдайы шығыс және солтүстік-шығыс бағыттағы желдердің болуымен
Құрылыс ауданында жеткілікті шикізат базасы бар, электроэнергиямен, сумен, көлікпен,
Сумен қамту бас тоған сорғы станциясынан жүзеге асырылады. Бас
Өнеркәсіптің қалдықтарының ластанған және қышқыл ағындысы көін құрту станциясына
Цехтың өртке қарсы қауіпсіздігі, алдын алу іс-шараларын жүргізу және
2.2 Жергілікті жердің, грунттың, грунттық сулар рельефтерінің сипаттамасы
Қарастырылатын алаң инженерлік-геологиялық қатынасына қарай Үлбі өзенінің екінші жайылма
Рельефті ұйымдастыру ойластырылған беті бойынша ғимараттан автожолдар астауларына арықарай
Тазалық жүргізу бойынша талаптарды қамтамасыз ету мақсатында көп жылғы
2.3 Көлік
Цех ғимаратына технологиялық талаптарды және өртке қарсы қызмет талаптарын
Хлораторлардың қызмет етуі жүк көтерімділігі 10 тоннаға дейін электрокармен
Комбинат аумағында және бөлімшелерде жұмыс істейтін адамдардың жүріп-тұруы тротуар
Тазалық жүргізу бойынша талаптарды қамтамасыз ету мақсатында көп жылғы
Осы бөлімде пайдаланылған анықтамалық материал 2.1 кестесінде көрсетілген.
Кесте 4 – Анықтамалық материал
Ережелердің, нормалардың, НжЕЖ атауы
НжЕЖ 11-89 өнеркәсіп кәсіпорындарының бас жоспары
НЖ 242 өнеркәсіп кәсіпорындарын жобалаудың санитарлық нормалары
НжЕЖ ІІІ-4 құрылыста қауіпсіздік техникасы
НжЕЖ 2.05.07 өнеркәсіп көлігі
3 ТЕХНОЛОГИЯЛЫҚ ШЕШІМ
3.1 Шикізат базасы, шикізат сипаттамасы
Магний көп тараған элементтер қатарына жатады: 2,35 % жер
- Магнезит (MgCO3);
- Доломит (MgCO3·СаМО3);
- Бишофит (MgCl2·6Н2О);
- Карналлит (MgCl2·КСl2·6Н2О);
Карналлит – бар қоспаларға байланысты әр түрлі түсі
Карналлит қазбалы магнийлік тұздар қатарына жатады. Ол әр түрлі
Ресейде (Орал) және Украинада карналлиттің ірі орындары бар, Қазақстанда
Қазбалы рудалар түріндегі магнийлік тұздардың ірі табиғи ресурстары жоқ
3.2 Карналлитті түпкілікті ылғалсыздандыру үшін аппараттардың салыстырмалы сипаттамалары
3.2.1 Магнийді алу тәсілдері
Бүкіл әлемде магнийді алу үшін екі әртүрлі тәсілді қолданады
Сусыз карналлитті алу екі кезеңнен тұрады:
1) салыстырмалы жоғары емес температурада (200-300°С), ылғалсыздандырылған карналлитті алумен
2) балқыту және 750-800°С температурасында сусыз карналлитті алумен түпкілікті
3.2.2 СКН пеші және карналлиттік хлоратордың салыстырмалы сипаттамасы
Карналлиттің түпкілікті ылғалсыздандырылуын (екінші кезең) үздіксіз әрекеттегі стационар пешінде
СКН пештерінде түпкілікті ылғасыздандыру үшін қондырғы өз пешінен, жүктеме
СКН пеші футерленген тік бұрышты ваннасы тәрізді болады. Пешке
MgCl2 –дің 50 % және Н2О-ның 0,5-0,9 % жуығы
Хлораторлардағы түпкілікті ылғалсыздандыру сусыз карналлитті көміртегінің қатысуымен балқымада хлорлаумен
Хлоратор үш бөлімнен: балқынды камерадан, екі реакциялық (хлорлайтын) камерадан
Жоғарыдағы айтылғанның негізінде және өнеркәсіптік пештердің жұмыс тәжірибесінен СКН
1)хлораторды өндіру СКН қарағанда екі және одан көп есе
2)MgCl2 жағымды қолдану карналлиттен хлораторға СКН қарағанда 10-12% жоғары,
3)Хлораторда ылғалсызыдандыру кезіңде энергия шығын 8-10% төмен, себебі хлорлаудың
4)Хлоратордың сусыз карналлитінде MgCl2 құрамы 52 % жетеді, бұл
Жоғарыда көрсетілген артықшылықтардың көмегімен көптеген магнийлік зауыттарды хлораторды пайдаланады,
3.2.3 Хлораторда сусыз карналлитті алу технологиясын жетілдірудің негізгі бағыттары
Жоғарыда айтылған артықшылықтармен қатар хлоратордың маңызды кемшіліктері де бар:
Бұдан хлораторды жетілдіру үш бағытта жүру керек: хлорлаудың қарқынын
Арнайы мүддені карналлиттің гидролизі өнімдерін газ түрінде (пропан, табиғи
3.3 Карналлитті ылғалсыздандырудың теориялық негізі
Карналлитті ылғалсыздандыру екі кристалды форма жасаумен – екісулы және
KCl·MgCl2·6H2O = KCl·MgCl2·2H2O + 4H2O
KCl·MgCl2·2H2O = KCl·MgCl2 + 2H2O
Алтысулы карналлиттің екісулы карналлитке ауысуы басталады және 90°С кезіңде
Каранллитті ылғалсыздандырудың шамасына қарай оны балқыту температурасы өседі: алтысулы
Алтысулы карналлитті жылдам қыздырумен сусыз карналлитті алуға болмайды, себебі
Түпкілікті ылғасыздандыру және зиянды қоспалардан тазарту үшін алдымен ылғалсыздандырылған
1) салыстырмалы жоғары емес температурада (200-300°С), ылғалсыздандырылған карналлитті алумен
2) балқыту және 750-800°С температурасында сусыз карналлитті алумен түпкілікті
Балқытылған карналлит сондай-ақ гидролизге ұшырайды, оның дәрежесі температура көтерілген
Балқытылған және қыздырылған карналлитта үнемі жүзінді түріндегі қатты оксид
2MgО+С+Cl2 = 2MgCl2+СО2
Балқытылған карналлиттегі су да хлорланады:
2H2O+С+2 Cl2 = 4H2O+ СО2
Балқытылған карналлитті хлорлаумен оны ылғалсыздандыруға болады, сонымен қатар оксид
Тәжірибелі түрде тұзадрыдың балқымасында өлшенген MgО хлорлауының жылдамдығы температура
Сонымен қатар, MgО хлорлауының жылдамдығы балқыту құрамына байланысты, ол
1) MgО бөлшектеріне хлор көлігінің жылдамдығы (қайта орнына келтірусіз
2) солай-ақ көміртегі бөлшектеріне (қатты көміртегінің қатысуымен хлорлау кезіңде)
3.4 Сусыз карналлитті алудың технологиялық сұлбасын таңдау және негіздеу
Технологиялық сұлбаны таңдау және негіздеу
Карналлитті түпкілікті ылғалсыздандыру үшін аппараттарды салыстыру СКН пештері алдында
Себебі жобаланатын цех «КС» пешінде карналлитті ылғалсыздандыру өндірудің бар
1 нұсқа. Шикізат ретінде сатымды ылғасыздандырылған карналлитті қолдану.
2 нұсқа. Шикізат ретінде «Өскемен ТМК» аҚ «КС» пешінде
Бірінші немесе екінші нұсқаны пайдаланудың мақсатқа сәйкестілігі сатымды ылғалсыздандырылған
Бұдан, бірінші және екінші нұсқа бойынша бір уақытта карналлитті
Келешекте «Өскемен ТМК» АҚ «КС» пешінде ылғалсыздандырылған карналлитті алудың
3.4.1 Құрал-жабдықтарды таңдау және технологиялық сұлбаны сипаттау
1 нұсқа. Ылғалсыздандырылған карналлит комбинатқа жабық вагондарда немесе биг-багтарда
2 нұсқа. «КС» пешінен ылғалсыздандырылған карналлит құбыр желілері бойынша
Ары қарай бірінші және екінші нұсқа арасындағы технологияда айырмашылық
Шығыс бункерінен карналлит және мұнай коксы шнекті құнарлармен карналлитті
Қайта орнына келтірушіні таңдау Өскемен ТМК магнийді электрыдыратқышпен өндіру
Хлор қысымының 0,6 атм. төмендеуі кезіңде хлоратордың хлорлаушы камераларының
Жобаланатын цехтың берілген өндірушілігі негізінде (300 т/күніне сусыз карналлит)
N = ПЦ / ПК,
мұнда ПЦ – цехтың өндіргіштігі, 300т/күніне;
ПК – карналлитті хлоратордың өндіргіштігі, 150 т/күніне.
N = 300 / 150 = 2
Нұсқаулыққа үш хлораторды қабылдаймын: екі қызметтік және біреуі резервті.
Хлоратор миксерінен алынған сусыз карналлит жоғарғы құйлыстың леткасы арқылы
Хлоратордан мерзіммен құйлатын шлам жәшіктерде үйіндіге шығарылады.
ТҚС газдары газ тазартуға бағытталады, онда тазартудан кейін түтін
Шығыс бункерлерінің шаңы бункерге қайта келуімен қолды сүзгілерге түседі,
3.5 Негізгі технологиялық үрдістердің сипаттамасы
3.5.1 Шикізаттың және негізгі технологиялық материалдардың сипаттамасы
Ылғалсыздандырылған карналлит.
Химиялық формуласы – КСl·MgCl2·2H2O.
Молекулалық салмағы – 205,9.
Ылғалсыздандырылған карналлит ТУ 48-10-14 талаптарына немесе келісім-шарт талаптарына сәйкес
Ақ түсті ылғалды ұнтақты, ылғал тартқыш. Тығыздығы – 1,62
Жарылғыш қауіпсіз, жанбайды. Комбинатқа жабық вагондарда немесе цемент тасушыларда
Сусыз карналлитті өндіру үшін шикізат ретінде қолданылады.
Ұсақталған мұнайлы коксы.
Химиялық формуласы – С.
Атомдық салмағы – 12,01.
СТП 3826-2.2-116 талаптарына сәйкес болу керек.
Құрамында көміртегінің 90 % кем емес болуымен қара түсті
Улағыш емес, өртке қауіпсіз, кокспен шаң ауалық қоспасының жарылуы
Хлораторларда карналлитті ылғалсыздандыру кезіңде қалпына келтіру ретінде пайдаланылады.
Анодтық хлоргаз.
СТП 3826-2.1-103 талаптарына сәйкес болу керек.
Карналлитті хлорлау әдісімен толық ылғалсыздандыру үшін қолданылады. 90% кем
Анодтық хлоргаз тұншықтырғыш газ болып табылады және ІІ классты
Цех, кәсіпорын шегінде хлор желілері бойынша жеткізіледі.
3.5.2 Карналлиттік хлоратордың қондырғысы және жұмыс принципі
Хлоратор еріткіштен, хлорплаудың екі камерасынан және футерленген шамотты кірпіштен
Еріткіш пен хлорлаудың оң жақ камерасы арасындағы қабырғада балқымаға
Хлорлаудың екі камерасының әр біреуі түсіп қалу деңгейінде екі
Түсіп қалу деңгейінде камералар құйылым леткаларымен жабдықталған. Камералар
Балқыманы қыздыру үшін оң жақ камераға жиынтық арқылы екі
Миксер-тұндырғышқа жиынтық арқылы екі болатты электродтар енгізілген. Магний тотығы,
Хлоратор түзілісі ГОСТ 12.2.003-91 СССР Мемлекеттік қалалық техникалық қадағалауымен
3.5.3 Сусыз карналлитті өндіру
Хлоратор ылғалсыздандырылған карналлитті (КСl·MgCl2·2H2O) балқымада қалпына келтіргіштің, әдетте мұнай
Ылғалсыздандырылған карналлит мұнау коксының мөлшерленген санымен алдын ала еріткішке
MgCl2 + H2O = MgОНCl + НCl
реакция бойынша хлорлы сутегінің бөлінуімен және өте терең –
MgОНCl = MgО+ НCl
хлорлы магнийдің кейбір гидролизі жүреді.
Магний тотығы еріткіш шламына кетеді және балқытылған карналлит пен
Анодтық хлоргаз 90% кем емес хлор концентрациясымен фурмалар арқылы
2MgО + 2Cl2 + С = 2MgCl2 + CО2
реакциясы бойынша қалпына келтіргіштің қатысуымен магний тотығын бір уақытта
Анодтық хлоргаздың құрамындағы оттегіні мұнай коксының көміртегімен СО және
С + О2 = CО2
С + СО2 = 2CО
2СО + О2 = 2CО2
Балқыма еріткіштен біртіндеп хлорлаудың екі камерасын өтеді және екінші
3.5.4 Негізгі технологиялық үрдістердің режимдік параметрлері
Кесте 5 – Режимдік параметрлер
Технологиялық параметрлердің атаулары Шамасы
Хлоратор балқымасының температурасы°С:
- еріткіште
- хлорлау камераларында
- миксерде.
Сусыз карналлиттің құрамы %:
- магний оксидының, көп емес
- көміртегінің, көп емес
- хлорлы магнийдің, кем емес
Хлордың фурмалар алдындағы қысымы, кгс/см2 кем емес:
Хлордың анодтық хлоргаздағы құрамы, % кем емес:
Хлораторлар шығысындағы ыдырауы, мм.вод.ст. кем емес:
Шығатын газдар құрамы мг/л:
- Cl2, көп емес
- НСl, көп емес
Шығатын газдар саны нм3/с:
480-540
750-820
700-750
0,8
0,08
50,0
0,6
90
4-6
8
15
8000-12000
3.6 Карналлитті хлоратордың негізгі өлшемдерін анықтау
3.6.1 Есептеу үшін бастапқы мәліметтер
Карналлиттік хлоратордың өлшемдерін есептеудің негізіне өнеркәсіпті карналлиттік хлораторлар жұмысы
- карналлитті еріту жылдамдығы – 1 м2еріткіш алаңына 1,8
- магний оксидін хлорлау жылдамдығы – хлорлаушы камераның 1
3.6.2 Еріткіштің өлшемдерін анықтау
Ылғалсыздандырылған карналлиттің шығысы:
150 · 1,11 = 166,5 т/күніне
мұнда 150 – карналлиттік хлоратордың өндіргіштігі, т/күніне;
1,11 – ылғалсыздандырылғанның 1 т ылғалсыздандырылған карналлттің шығысы (төмен
166,5
24
= 6,94т/сағ
Еріткіштің ауданы:
6,94
1,8
= 3,86 м2
Еріткіштің өлшемдері кейбір запаспен қабылданады:
1,5 · 2,7 = 4,05 м2
Биіктігі 1 м қабылданады.
3.6.3 Хлорлаушы камералардың өлшемдерін анықтау
Материалдық есептеулерге сәйкес (төменде қараңыз) еріткіштен хлорлаушы камераларға ылғалсыздандырылған
42,14 – 25,28 = 16,86 кг
Ылғалсыздандырылған карналлиттің 1 т-на MgО
немесе 16,86 · 6,94 = 117 кг/сағ
Хлорлаушы камералардың талап етілетін алаңы:
117
55
= 2,12 м2
немесе
2,12
2
= 1,06 м2
- бір хлорлаушы камераның ауданы.
Хлорлаушы камералардың бір ізділік жұмысын және оларды хлор бойынша
1,9 · 1 = 1,9 м2 немесе екі
Камера биіктігін 4,5 м таңдаймын.
3.6.4 Миксер өлшемдерін анықтау
Миксерден сусыз карналлит м 3 сиымдылығымен карналлиттік шөмішке құйылады,
Миксердің жосардағы өлшемі: 2,7 х 1,8 м, биіктігі 1,9
3.6.5 Хлораторлардың өлшемдерін анықтау
Конструктивтік түсініктен және жоғарыда көрсетілген есептеулер негізінде хлораторлардың өлшемдерін
- жоспардағы ауданы – 7510 х 4060 мм,
- биіктігі – 5335 мм.
3.7 Магний және хлор бойынша материалдық баланстың есептеулері
3.7.1 Бастапқы мәліметтер
1) КС пешінен ылғалсыздандырылған карналлиттің құрамы (салмағы бойынша %):
MgCl2 – 47,9
MgО – 2,81
КCl – 40,6
NаCl – 3,8
СаCl2 – 0,1 С – 0,02
SіО2 – 0,007
SО4-2 – 0,037
Н2О жалпы – 4,0
Fе – 0,004
2) магийдің дайын балқымдағы тотығының концентрациясын электрыдыратқыш талаптарына сәйкес
3) Шаңды әкету – тиелетін карналлитен 0,2 %.
4) Еріткіштегі хлорлы магнийдің гидролизь деңгейі – 8 %.
5) Мұнай коксындағы құрамындағы көміртегі – 90 % кем
6) Еріткіштен шламның шығуы ылғалсыздандырылған карналлиттің 1 т-на
7) Шлам құрамы (салмақ бойынша %):
- еріткіштен
MgCl2 – 24,0; MgО – 46,0
- миксерден
MgCl2 – 25,0; MgО – 32,0
8) Хлораторлардың өндірістігі кезіңде магний тотықтарын хлорлау дәрежесі 120
9) Хлоргаздың құрамы (көлемі бойынша) – 70 % хлор
10) Технологиялық газдардың көлеміне қатысты ауаны сору он есе.
3.7.2 Еріткіштегі балқыма құрамының есептелуі
Есептеу ылғалсыздандырылған карналлиттің 1 т-на жүргізіледі.
Еріткішке түсетін ылғалсыздандырылған карналлиттің саны:
1000 – (1000 · 0,002) = 998 кг
Ылғалсыздандырылған карналлитпен бірге түскен:
MgCl2 998 · 0,479 = 478,04 кг
MgО 998 · 0,0281 = 28,04 кг
Гидролизденген MgCl2 саны:
478,04 · 0,08 = 38,24 кг
Мұнымен қоса MgО пайда болды:
38,24 · 0,423 = 16,18 кг
НСl ерекшеленді:
38,24 · 0,766 = 29,29 кг
Еріткіштен балқымадағы судың санын 0,3 % қабылдаймыз. Тиесінше, балқымамен
938,83 · 0,003 = 2,82 кг
Еріткішке түскен судың саны:
39,92 – 7,22 – 2,82 = 29,88 кг
Еріткіште балқыма алынды:
998 – 29,88 – 29,29 = 938,83 кг
Еріткіште балқымадағы саны:
MgCl2 478,04 – 38,24 = 439,8 кг
MgО 28,04 + 16,18 =
Н2О 2,82 кг
Еріткіште 4,53 кг шлам пайда болады.
Шлам құрамында:
MgCl2 4,53 · 0,24 = 1,09
MgО 4,53 · 0,46 =
Хлорлау камерасына түсетін балқыма салмағы:
938,83 – 4,53 = 934,3 кг
Хлоркамераларына өтетін балқыманың құрамында:
MgCl2 немесе 438,71 кг
MgО= немесе 42,14 кг
3.7.3 Хлоркамералардағы балқыма құрамының есептелуі
Магний тотығын 40 % хлорлау дәрежесі кезіңде хлорланған магний
42,14 · 0,4 = 16,86 кг
Балқымамен бірге миксерге түсетін магний тотығының саны:
42,14 – 16,86 = 25,28 кг
Пайда болған MgCl2 саны:
Балқыманың хлорлағаннан кейінгі салмағы:
934,3 + 39,79 – 16,86 = 957,23 кг
Миксерге түсетін балқыманың құрамы:
MgCl2 немесе 478,5 кг
MgО немесе 25,28 кг
3.7.4 Хлооратор миксеріндегі балқыма құрамын есептеу
Миксерге түскен балқыманың салмағы – 957,23 кг.
Хлоратор миксерінен шламның шығуы – 46,43 кг құрайды.
Шламмен бірге шығатындар:
MgCl2 46,43 · 0,25 = 11,61 кг
MgО 46,43 · 0,32 =
Миксердегі балқыманың саны:
MgCl2 немесе 466,89 кг
MgО немесе 10,42 кг
Дайын балқыманың құрамында 8% MgО болу жағдайында балқымадан қосымша
Миксерден шығатын шламның саны:
46,43+9,97= 56,4 кг
Шламмен бірге шығатындар:
MgCl2 56,4 · 0,25 = 14,1 кг
MgО 56,4 · 0,32 =
Дайын балқыманың саны:
910,8 – 9,97 = 900,83 кг
3.7.5 Хлордың үлесті шығысын есептеу
Магний тотығын хлорлауға хлор шығысы:
2MgО + С + 2Cl2= 2MgCl2 + CО2
Суды хлорлауға хлор шығысы.
2Н2О + С + 2Cl2= 4НCl + CО2
Хлордың жалпы шығысы:
29,67+11,11 = 40,78 кг
Хлорды 60 % пайдалану дәрежесінде НCl пайда болуына шығысты
Кететін газбен хлорды жоғалту:
67,97 – 40,58 = 27,19 кг
3.7.6 Мұнай коксының шығысын есептеу
MgО хлорлау реакциясына көміртегінің шығысы:
Суды хлорлау реакциясына көміртегінің шығысы:
Хлорауалық қоспамен түсетін оттегіні байланыстыруға көміртегінің шығысы келесідегідей есептеледі.
Хлоргазбен бірге түсетін ауаның саны:
мұнда, 67,97 – хлор шығысы;
0,3 – хлоргаздағы ауаның үлесі;
29 және 71,07 – ауаның және хлордың тиесінше молекулярлық
Хлоргазбен түсетін оттегінің саны:
мұнда, 0,21 – ауадағы оттегінің үлесі;
32 – оттегінің молекулярлық салмағы.
Бұдан, көміртегінің екі тотығына дейін оттегімен қышқылдандырудағы көміртегінің шығысы:
Көміртегі балқымамен бірге электрыдыратқышқа 0,08% болғанды кетеді:
Көміртегінің жалпы шығысы:
2,51-0,94-1,04-0,72 = 5,21 кг
Мұнай коксында 90% көміртегі болғанда мұнай коксының шығысы:
3.7.7 Технологиялық газдың санын және құрамын есептеу
Ерекшеленген НCl саны еріткіштегі гидролиз реакциясы есебінен 29,29 кг.
НCl саны суды хлоркамераларда хлрлау есебінен ерекшеленгені:
НCl жалпы саны:
немесе
Жоғалған судың саны – 29,88 кг
немесе
еркін хлордың саны – 27,19 кг
немесе
MgО хлорлаған кезде СО2 жасалады:
суды хлорлаған кезде:
ауа оттегісімен көміртегін қышқылдаған кезде:
Барлық жасалатын СО2:
немесе
Ауамен хлоргазға түсетін азот саны:
немесе
мұнда, 0,79 – ауадағы азоттың үлесі.
Сонымен, технологиялық газдардың саны мен құрамы келесідегідей:
НCl
Н2О
Cl булары
CО2
N2 40,73 кг
29,88 кг
27,19 кг
16,45 кг
9,08 кг 25,0 нм3
37,18 нм3
8,58 нм3
8,37 нм3
7,26 нм3 28,94%
43,04%
9,93%
9,69%
8,40%
Барлығы: 123,33 кг 86,39 нм3 100%
Технологиялық гахдарды ауамен он есе араластыру жағдайында зиянды қалдықтардың
Хлорлы сутегі 2,9% (көлемді) немесе
Хлор 1,0% (көлемді) немесе
Ауа сорылады:
86,39 · 10 = 863,9 нм3
Соның ішінде:
Оттегі немесе
Азот немесе
Кесте 6 – Магний бойынша материалды баланс
Кіріс баптары Саны
кг %
1. Ылғалсыздандырылған карналлиттегі магний саны, оның ішінде MgCl2
MgО құрамында 139,09
122,15
16,94 100
87,82
12,18
Барлығы 139,09 100
Шығыс баптары Саны
кг %
2. Сусыз карналлиттегі магний саны,
оның ішінде MgCl2
MgО құрамында 122,78
118,42
4,36 88,27
85,14
3,13
3. Еріткіштегі шламдағы магний саны,
оның ішінде MgCl2
MgО құрамында 1,53
0,28
1,25 1,1
0,2
0,9
4 Миксердегі шламдағы магний саны,
оның ішінде MgCl2
MgО құрамында 14,48
3,6
10,88 10,41
2,59
7,82
5. Магнийдің шаңмен бірге шығындары 0,28 0,2
Барлығы 139,09 100
Кесте 7 – Хлор бойынша материалдық баланс
Кіріс баптары Саны
кг %
1. Ылғалсыздандырылған карналлиттегі хлор саны
2. Анодтық хлоргаздағы хлордың саны 356,85
67,97 84,33
15,67
Барлығы 424,82 100
Шығыс баптары Саны
кг %
1. Сусыз карналлиттегі хлор саны, 345,98 79,75
2. Еріткіштегі шламдағы хлор саны, 0,81 0,19
3. Миксердегі шламдағы хлор саны, 10,5 2,42
4. Кететін газдардағы хлор саны:
4.1 еркін хлор
4.2 НCl құрамында
4.3 хлордың шаңмен бірге шығындары
27,19
39,62
0,72
6,27
9,14
0,17
Барлығы 424,82 100
3.7.8 Еркін материалдық баланс
Кесте 8 – Еркін материалдық баланс
Кіріс баптары Саны Шығыс баптары Саны
кг %
кг %
1. Ылғалсыз-дандырылған карналлит 1000 92,12 1. Сусыз карналлиттегі 900,83
2. Анодтық хлоргаз 79,81 7,35 2. Шлам 56,4 5,2
3. Мұнай коксы 5,79 0,53 3. Кететін газдар 123,33
4. Шаңды әкету 2,0 0,18
5. Басқалар 3,04 0,28
Барлығы 1085,6 100 Барлығы 1085,6 100
3.8 Жылу балансын есептеу
3.8.1 Бастапқы мәліметтер
1) Сусыз карналлиттің 1 т-на ылғалсыздандырылған карналлиттің шығысы (51,55%
2) хлоратордың 150 т/күніне өндіргіштігі кезіңде және жұмыс уақытын
кг/сағ (стандартты)
кг/сағ (анық)
Материалдық баластың мәліметтері бойынша сағаттық материалдық ағым:
1) Ылғалсыздандырылған карналлит
7577,59 · 1,11 = 8411,1 кг/сағ
Оның ішінде
MgCl2 8411,1 · 0,479 = 4028,9 кг/сағ
MgО 8411,1 · 0,0281 =
Н2О 8411,1 · 0,04
2) Мұнай коксы
8411,1 · 5,79 · 0,001 = 48,7 кг/сағ
3) Хлор (100%)
8411,1 · 67,97 · 0,001 = 571,7 кг/сағ
4) Хлоргаздың ауасы
кг/сағ
5) Хлоркамераға өтетін еріткіштегі балқыма
кг/сағ
Оның ішінде
MgCl2 7858,5 · 0,4696 = 3690,3 кг/сағ
MgО 7858,5 · 0,0451 =
6) Кететін газдар
НCl кг/сағ
Н2О буы кг/сағ
7) Еріткіштің шламы
кг/сағ
8) Хлоркамерадан миксерге өтетін балқыма
кг/сағ
9) Хлоркамерадан кететін газдар – 388,1 кг/сағ, оның ішінде:
Cl2 кг/сағ
C2О кг/сағ
НCl кг/сағ
10) Миксердегі балқыма
кг/сағ
11) миксердегі шлам
кг/сағ
12) Хлоратордағы шаңды кетіру
кг/сағ
3.8.2 Еріткіштің жылу есебі
Жылу шығысы
1) Ылғалсыздандырылған карналлитті жылытуға, ерітуге және қыздыруға жылудың шығысы:
Q = m·(c1 · ∆t1 + q + c2
мұнда m – ылғалсыздандырылған карналлиттің саны, кг/сағ;
c1 – ылғалсыздандырылған карналлиттің 20º-тан 460ºС-ге дейін шегіндегі жылу
∆t1 – жылутың температуралық интервалы
∆t1= t1соңғы – t1бастапқы
q – карналлитті ерітудің жасырын жылуы, кДж/кг;
c2 – карналлит балқымасының жылу сыйымдылығы, кДж/(кг·град);
∆t2 – балқыманың қайнаудағы температура интервалы
∆t2= t2соңғы – t2бастапқы
Есептеуде шаманың келесі мәндері алынған:
c1 = 0,8709 кДж/(кг·град)
t1бастапқы = 20 0С
t1соңғы = 460 0С
t2бастапқы = 460 0С
t2соңғы = 500 0С
q = 422,9 кДж/кг
c2 = 1,0 кДж/(кг·град)
Q1 = 8411,1 · [0,8709 · (460 – 20)
2) ылғалсыздандырылған карналлитпен бірге тиелетін мұнай коксының жылытуға жылу
Q2 = 48,7 · 0,837 · (500 – 20)
мұнда, 0,837 – кокстың жылу сыйымдылығы, кДж/(кг·град).
3) Хлорлы магнийдің гидролизі реакциясына жылу шығысы (пайда болу
MgCl2 + Н2О = MgО + 2НCl + Q
Бастапқы қосылулардың пайда болу жылуы:
MgCl= кДж/сағ
мұнда, 641,4 кДж/моль - MgCl2 энтальпиясы.
Гидролиз реакциясына судың шығысы:
кг/сағ
Н2О пайда болу жылуы:
кДж/сағ
мұнда 286,047 кДж/моль - Н2О энтальпиясы.
Соңғы қосылулардың пайда болу жылуы:
MgО гидролиз реакциясы бойынша пайда болады (еріткіштегі балқыманың құрамы
кг/сағ
MgО пайда болу жылуы:
кДж/сағ
мұнда, 602,26 кДж/моль - MgО энтальпиясы.
Гидролиз реакциясы кезіңде бөлініп шығатын НCl саны:
кг/сағ
НCl пайда болу жылуы:
кДж/сағ
мұнда, 92,378 кДж/моль - НCl энтальпиясы.
Гидролиз үрдісінің жылу эффектісі:
Q3 = (2169265+967475) – (2038119+624830) = 473791 кДж/сағ
Суды жоғалтуға жылудың шығысы.
Жоғалған судың саны:
кг/сағ
Суды жылыту мен жоғалтуға жылудың шығысы:
Q4 = = 473791 кДж/сағ
мұнда, 40907 кДж/моль – судың айналу жылуы.
5) Судың қоршаған ортаға жоғалуы.
Есептеуде хлоратордың жылу беретін беткілерінің температурасы практикалық мәліметтер негізінде
Конвекция жылуының шығындарын келесі формула бойынша есептедік:
Qк = αк (tст – tв) · F, кДж/сағ
мұнда, αк – конвекиция жылу беру коэффиценті, кДж/(м2 сағ
tст , tв – қабырғалар мен қоршаған ауаның температурасы,
F – жылу беруші бет, м2.
αк анықтамасын Нусельт формулары бойынша жүргізейік.
Тігінен қабырғалар үшін:
αк = 9,2
Жылу бкруші беті жоғарыда айналған көлдеңен қабырғалар үшін:
αк = 11,7
Жылу беруші беті төменнен айналған көлдеңен қабырғалар үшін:
αк=5,9
Есептеулер үшін келесі мәліметтер пайдаланды (3.5 кестесін қара).
Кесте 8– Жылу шығындарының ауданын есептеу
Бет жағының учаскесі Темпера-тура, 0С Аудан, м2
Еріткіштің жақтарының беті
(2 тік қабырғалар) 65 2 · 2,16 · 2
Алдыңғы қабырға (тік) 65 2,16 · 4 = 8,64
Қақпақтардың беті (көлдеңен) 120 2 · 4 = 8
Еріткіштің төменгі беті (көлдеңен) 140 1,5 · 4 =
Электордтардың беті 220 0,23
Еріткіштің жақтарының беткі жылударының шығыны:
Qк =9,2 ·F
Qк = 9,2 · ·8,64 = 18529
Қақапақтардың беткі жылуларының шығыны:
Qк =9,2 ·F
Qк =11,7 ·8=29599 кДж/сағ
Еріткіштің төменгі беті жылуларының шығыны:
Qк =5,9 ·F
Qк = 5,9 ·6=14060 кДж/сағ
Электродтар беті жылуының шығыны:
Qк =9,2 ·F
Qк = 9,2 ·0,23=1591 кДж/сағ
Еріткіш пен электродтар бетіндегі конвекция жылуының шығыны:
ΣQк = 18529+29599+1060+1591=63779 кДж/сағ
Жылу шығының 30 % сәулелендірумен жылудың шығындары мен ескерілімеген
ΣQк = 1,3 ΣQк = 1,3·63779 = 94569 кДж/сағ
Жылудың еріткішпен қосылған шығыны:
Q1+Q2+Q3+Q4+ΣQжалпы=716598+19566+473791+575829+82913=8268697 кДж/сағ
Жылудың кірісі
Жылудың кірісімен хлоркамералардағы балқымадан еріткіш қабырғасы арқылы жылу өткізгіштігімен
Бұдан, электр эенргиясынан жылудың кірісі 8268697 кДж/сағ құрайтын болады.
Кесте 9 – Еріткіштің жылу балансы
Кіріс баптары Саны
кДж/сағ %
Электр энергиясынан жылу 826897 100
Барлығы 826897 100
Шығыс баптары Саны
кДж/сағ %
Ылғалсыздандырылған карналлитті жылыту, еріту және қайнату 7116598 86,07
Мұнай коксын жылыту 19566 0,24
Судың жоқ болуы 575829 6,96
MgCl2 гидполизі реакциясына жылу 473791 5,73
Қоршаған ортадағы шығындар 82913 1,00
Барлығы 8268697 100
3.8.3 Хлоркамералардың жылу есебі
Жылудың шығысы
Хлоркамералардағы балқымаларды жылытуға жылудың шығысы:
Q1=7858,5 · 1,0 · (800-500)=2357550кДж/сағ
мұнда, 1,0 – сусыз карналлиттің жылу сыйымдылығы, кДж/(кг·град);
7858,5 – хлоркамераға түсетін балқыманың саны (хлоратордың сағаттық жүкағымының
800 – хлоркамералардағы температура, 0С;
500 – балқыма еріткішінен түсетін температура, 0С.
2) хлоргазды жылытуға жылу шығысы:
Q2=(571,7+100,1) · 0,595 · (800-20)=311782кДж/сағ
мұнда, 571,7 – түсетін хлордың саны, кг/сағ;
100,1 – хлоргазбен бірге түсетін ауаның саны, кг/сағ;
0,595 – құрамында көлемді Cl2 -нің 70
3) қоршаған ортаға жылу шығындары.
Есептеулер үшін келесі мәліметтер пайдаланылған (9 кестені қара)
Кесте 10 – Жылу шығындары ауданыңы есебі
Бет жағының учаскесі Темпера-тура, ºС Аудан, м2
Хлоркамералар жақтарының беті
(2 тік қабырғалар) 65 3,8*5,2*2 = 39,5
Хлоркамералар жабылуының жоғарғы беті (көлдеңен) 180 2,5*4 = 10
Еріткіш жағынан жақтар қабырғалары (тігінен) 65 3*4 =12
Миксер жағынан жақтар қабырғалары (тігінен) 65 2*4 =
Хлоркамералардың төменгі беті (көлдеңен) 65 3,8*4= 15,2
Электродтар беті 400 1,9
Хлокамералардың жақтар бетінің жылу шығындары:
Qк = 9,2 ·39,5+9,2 ·12+9,2 ·8
Хлоркамералардың жоғарғы бетінің жылу шығындары
Qк = 11,7 ·10 = 66579 кДж/сағ
Хлоркамералар төменгі бетінің жылу шығындары
Qк =5,9 ·15,2 = 10452 кДж/сағ
Электродтар бетінің жылу шығындары
Qк = 9,2 ·1,9 = 29327 кДж/сағ
Хлоркамералар мен электродтар беті конвекцияларының жылу шығындары:
ΣQк = 63800+66579+10452+29327 = 170158 кДж/сағ
Жылу шығының 30 % сәулелендірумен жылудың шығындары мен ескерілімеген
ΣQжалпы = 1,3 ΣQк = 1,3·170158 = 221205 кДж/сағ
Хлоркамералармен жылудың қосылған шығысы:
Q1+Q2+ΣQжалпы= 2357550+311782+221205=2890537кДЖ/сағ
Жылудың кірісі
1) магний тотығын хлорлау және көміртегі мұнай коксын қышқылдандыру
2MgО + 2Cl2 +С = 2MgCl2 + СО2
MgО хлорлау реакциясынан жылу реакцияға қатысушылардың соңғы және бастапқы
Бастапқы қосылулардың пайда болу жылулары:
MgО =
мұнда, 141,81 - MgО хлоркамераларындағы хлорланғанның саны, кг/сағ;
602,26 – MgО энтальпиясы, кДж/моль.
Соңғы қосылулардың пайда болу жылулары:
MgCl2 = кДж/сағ
мұнда, 334,67 - MgCl2 жасайтынның саны, кг/сағ;
641,4 - MgCl2 энтальпиясы, кДж/моль.
СО2 = кДж/сағ
мұнда 77,43 - СО2 жасайтынның саны, кг/сағ;
110,6 - СО2 энтальпиясы, кДж/моль.
Хлорлау реакциясының жылу эффектісі:
(2252438+194631) – 2119268 = 327801 кДж/сағ
2) Хлоргаз оттегінің есебінен көміртегінің жану реакциясынан жылудың кірісі:
кДж/сағ
Электр энергиясынан жылудың кірісі (әртүрлілігі бойынша):
2890537 – 327801 – 80341 = 2482395 кДж/сағ
Кесте 11 – Хлоркамералардың жылу балансы
Кіріс баптары Саны
кДж/сағ %
MgО және мұнай коксы көміртегін хлорлау реакциясынан болатын жылу
Хлоргазы оттегі есебінен көміртегінің жануы реакциясынан болатын жылу 80341
Электр энергиясынан болатын жылу 2482395 85,88
Барлығы 2890537 100
Шығыс баптары Саны
кДж/сағ %
Балқыманы қыздыру 2357550 81,56
Хлоргазды қыздыру 311782 10,78
Қоршаған ортадағы шығындар 221205 7,65
Барлығы 2890537 100
3.8.4 Миксердің жылу есебі
Жылу шығысы
Есептеулер үшін келесі мәліметтер қолданылды (12 кестені қара).
Кесте 12 – Жылу шығындары ауданың есептеу
Бет жағының учаскесі Темпера-тура, ºС Аудан, м2
Миксер жақтарының беті
(2 тік қабырғалар) 65 2*3,215*2 = 12,86
Артқы қабырғалары (тігінен) 65 3,215*4 = 12,86
Қақпақтардың бет жағы (көлдеңен) 180 2*4 =8
Миксердің төменгі бет жағы (көлдеңен) 140 1,5*4 = 6
Электродтардың бет жағы 400 0,2
Миксер жақтарының бетіндегі жылу шығындары:
Qк = 9,2 ·12,86+9,2 ·12,86 = 27579
Қақпақтың бет жағындағы жылу шығындары:
Qк = 11,7 ·8 = 52363 кДж/сағ
Миксердің төмен бет жағының жылу шығындары:
Qк = 5,9 ·6 = 14060 кДж/сағ
Электродтардың бет жағының шығындары:
Qк = 9,2 ·0,1 = 3087 кДж/сағ
Миксердің бет жағы мен электродтардың конвекциясының жылу шығындары:
ΣQк = 27579+53263+14060+3087=97989 кДж/сағ.
Жылу шығының 30 % сәулелендірумен жылудың шығындары мен 20
ΣQжалпы= 1,5ΣQк =1,5·97989=146984 кДж/сағ
Жылудың кірісі
Жылудың кірісімен хлоркамералардағы балқымадан миксер қабырғасы арқылы жылу өткізгіштігімен
Бұдан, электр энергиясынан болатын жылу 146984 кДж/сағ құрайтын болады.
Еріткіштің, хлоркамералардың және миксердің жылу балансы негізінде карналлитті хлоратордың
Кесте 13 – Карналлитті хлоратордың жиынтық жылу балансы
Кіріс баптары Саны
кДж/сағ %
Электр энергиясынан болатын жылу 10898076 96,39
Экзотермиялық реакциялардан болатын жылу 408142 3,61
Барлығы 11306218 100
Шығыс баптары Саны
кДж/сағ %
Ылғалсыздандырылған карналлитті қыздыру, еріту және қайнату 9474148 83,8
Мұнай коксын қыздыру 19566 0,17
Судың жоғалуы 575829 5,09
Хлоргазды қыздыру 311782 2,76
Эндотермиялық реакцияға жылу 473791 4,19
Қоршаған ортаға шығындар 451102 3,99
Барлығы 11306218 100
3.9 Электрлық қуаттылықты есептеу
3.9.1 Еріткішті есептеу
Пайдаланатын электр қуатын формула бойынша есептейміз:
Pшығын =
мұнда, Qэ – электр энергиясынан болатын жылу;
Q – жылу эквиваленты, Q= 3600 кДж;
k – коэффицент, k=0,9.
Pшығын = кВт
Трансформатордың қуаттылығының жоғары жағынан кернеудің құбылмалылығынан болатын шығынын ескерумен
Онда трансформатордың қондыру қуаты мынаны құрайды:
Рқонд= 1,15 · 2552=2935 ≈ 3000 кВт
3.9.2 Хлорлау камерасын есептеу
Пайдаланылатын электр қуаты:
Pшығын = кВт
Трансформатордың қондырғы қуаты:
Рқонд= 1,15 · 766=881 ≈ 900 кВт
3.9.3 Миксерді есептеу
Пайдаланылатын электр қуаты:
Pшығын = кВт
Өндірістік карналлитті хлораторлар жұмысы кезіңде алынған практикалық мәліметтерді,
Рқонд= 150 кВт
3.10 Технологиялық процестерді автоматтандыру
3.10.1 Технологиялық процесті реттеу нысаны ретінде талдау
Карналлитті хлоратор үздіксіз жұмыс істейді, және оның әрбір
Берер карналлиттің температурасы;
Карналлиттің беру жылдамдығы;
Карналлиттің химиялық құрамы;
Хлор газының жұмсалуы;
Хлор газындағы Cl2;
Хлор газының жұмсалуы;
Ауаның жұмсалуы;
Электродтарға берілетін қуат;
Процестің шығу айнымалыларына төмендегілер жатады:
Алынған сусыз карналлиттің температурасы;
Шыққан газдарды сирету;
Шыққан газдардың температурасы.
Кіру айнымалыларының көлемі шығу айнымалыларының көлеміне үлкен ықпал тигізеді.
Кіру айнымалылары басқарылатын :
Карналлиттің беру жылдамдығына;
Хлор газының жұмсалуына;
Ауаның жұмсалуына;
Электродтарға берілетін қуаттарға;
және басқарылмайтын:
Берер карналлиттің температурасына;
Карналлиттің химиялық құрамына;
Хлор газындағы карналлиттің температурасы бақыланатын кіру айнымалысы болып табылатын
Кіру айнымалыларына сондай-ақ, карналлитті хлоратордағы процестің жүруін сипаттайтын режимнің
Режимдік айнымалыларына мыналар жатады:
Балқыту қондырғысындағы температура;
Хлорлаушы камералардағы температура;
Араластырғыштағы температура.
Карналлитті хлорлаушыларда сусыз карналлитті алу процесінің дискретті-үздіксіз сипаты бар
3.10.2 Автоматтандырудың мақсаты
Сусыз карналлит алу процесін автоматтандырудың мақсаты карналлитті хлорлаушының
Балқыту қондырғысында температураны хлорлаушы қондырғыға жүктелетін карналлит санын өзгерту
Берілген деңгейдегі хлорлау камераларындағы температураны ұстап тұру үшін осы
Хлорлау процесін дұрыс басқару үшін температура режимін реттеп, хлорлаушы
3.10.3 Автоматтандырудың техникалық құралдар кешенін таңдау және автоматтандыру
Автоматтандыру процесінің сызбасы Д бетінде берілген.
Жиынтық (свод) арқылы хлорлау қондырғысының балқыту камерасына жүктелген карналлит
Хлорлаушы камералардың электродтарына берілетін электр қуатының мөлшерін өзгерту үшін
Хлорлау процесін басқару кезінде карналлитті хлорлау қондырғыларындағы әртүрлі камераларға
Аппаратқа үрделетін хлордың мөлшері мен қысымын бақылау фурма құбырларында
Хлор қондырғыларына жұмсалатын жалпы хлор хлор құбырларында орнатылған
Хлор құбырындағы қысымға бақылау жүргізгенде датчик ретінде дифманометр пайдаланылады,
Хлорлау қондырғысының жиынын разрядтауды бақылау үшін U үлгісіндегі дифманометрлері
Импульсты сызықтарға берілетін ауа шығыны ДМ – дифманометрлерімен өлшенеді
4. ЖОБАНЫҢ ҚАУІПСІЗДІГІ ЖӘНЕ ЭКОЛОГИЯЛЫЛЫҒЫ
4.1 Қауіпті өндіріс факторларын талдау
Жобаланып отырған сусыз карналлит алу цехы зиянды өндіріс қатарына
Карналлит тозаңы – ұнтақталған қатты зат, ауыз мұрын көз
Қауіпсіздік шаралары:
Пневмотранспорттық жабдықтың және құбырлардың дұрыстығын қадағалау;
Тозаңды жергілікті сорып алудың қалыпты жұмысын қамтамасыз ету.
Хлор – жағымсыз тұншықтырғыш иісі бар сары-жасыл түсті газ.
Қауіпсіздік шаралары:
Жабдықтарды, коммуникацияны қажетті герметизациялаумен қамтамасыз ету;
Ауа кіретін және шығатын желдетудің қалыпты жұмыс істеуін қамтамасыз
Қорғаныс құралдары: БКФ маркілі (М немесе В) қорабы бар
Алғашқы көмек: Денесін қысып тұрған киімін шешіп, дереу газдалған
Хлорлы сутек (HCl) – түссіз тұншықтырғыш газ. Ауадағы ылғалға
Алғашқы көмек: оттекпен дем алдырып, тыныш, жылы жерге апару
Қорғаныс құралдары: БКФ маркілі (М немесе В) қорабы бар
Қауіпсіздік шаралары:
Газ құбырларының, ағындардың және хлораторлардың қоректендіргішін дұрыстығын қадағалау;
Боровтардың және хлораторлардан тозаңды жергілікті сорудың қалыпты жұмысын қамтамасыз
Хлораторлардағы сиреудің 4÷6 болуын қамтамсыз ету.
Балқытылған тұздардың температурасы 600ºC болады. Дененің ашық жеріне шашыраған
Қорғаныс құралдары: шұғадан тігілген арнайы киім, арнайы аяқ киім,
Алғашқы көмек: Күйген жер қызарып қалса, ол жерді абайлап
Қауіпсіздік шаралары:
Балқытуға және шламға арналған құралдар мен ыдыстар құрғақ және
Шөміштегі балқыманың деңгейі жоғарғы шетінен 200мм-ден аз болмауы керек;
Балқымасы бар шөмішті электрокардың платформадағы белгіленген жеріне қою керек;
Шөмішті бір орыннан екінші орынға орналастыру үшін бір қалыпты,
Балқыма салынған қорапты арнайы бөлінген жерге қою керек.
Кокс тозаңы – ұнтақ, өрт қаупі бар қара түсті
Ашық отпен жұмыс істеген кезде кокс тозаңының жануын болдырмау
Дем алу мүшелерін кокс тозаңынан қорғау құралдары – «гүлтекше»
Көміртек оксиді (СО) – түссіз, дәмсіз, иіссіз улы газ.
Алғашқы көмек: газдалған аймақтан зақымданған адамды дереу әкету керек,
Дем алу мүшелерін қорғау құралдары: СО-ның 0,5%-ға дейін болғанында
4.2 Ұйымдастыру шаралары
Сусыз карналлит өндіру әртүрлі агрессивті жағдайларда зиянды химиялық заттарды
Жұмысқа алғаш қабылданған және мамандығы бойынша куәлігі жоқ жұмысшылар
Мекеменің еңбекті қорғау бөлімі жұмысшының қолына «нұсқаудың жеке
Хлорлау қондырғысына қызмет көрсететін хлорлаушылар ПТЕ және ҚТЕ талаптарына
Өздігімен жұмыс істеу барысында жұмысшыларға апат жағдайын жою
Қауіпсіздік жағдайының маңызды мәні еңбек тәртібін сақтау, қорғаныс киімін,
Өндірістік жарақат, кәсіби аурулардың алдын алу үшін, сусыз карналлит
Мекеменің барлық цехтарында еңбекті қорғау кабинеті жасақталуда, оларды жұмысшының
4.3 Техникалық шаралар
Сусыз карналлит алудың технологиялық процесі бекітілген технологиялық нұсқауға сәйкес
- жарықтағы хлорлау қондырғысының арасындағы қашықтық – 7м-ден артық
- араластырғыштың жапырақшалары жағынан еркін өтетін аралықтың ені –
- хлорлау қондырғыларына хлор беріп тұрған құбырлардың электроизоляциялаушы вставкалары
- хлорлау қондырғысын басқару орталық қалқаннан жүргізіледі;
- балқытылған карналлит пен шлам хлорлау қондырғыларынан қыздырылған құрғақ
- шөміштегі балқыманың деңгейі шөміштің жоғарғы шетінен 200мм төмен
- шөміштер тығыз жабылатын қақпақпен жабдықталған;
- хлорлау қондырғысынан шламды төгу алдында шөміш кранның күршегінен
4.4 Жалпы алмастыру желдетуімен қамтамасыз ету
Хлорлау қондырғысының бөлімдеріндегі негізгі зиян өндірістік жылу бөліп шығару,
Хлор мен хлорлы сутекті шығару үшін сорып шығару жүргізіледі.
Келіп тұрған ауа жұмыс аумағына ПУ-1 және ПУ-2 жүйелерімен
Кран жүргізушісінің кабинасына таза ауа беріп тұру ПУ-3
Ауаны шығару шахтаның соғыштары арқылы жүзеге асады.
4.5 Электр қауіпсіздігін қамтамасыз ету
Электр жетегі бар қондырғыларға, сондай-ақ электродтарының тоғы 12 кА
Электр тогынан зақымданудың төмендегідей түрлері белгілі:
Электрлік соғу ток жүргізуші бөлігімен тікелей қарым-қатынасқа түскенде болады
Электрлік жарақат – электрлік күю, сәуле энергиясының әсерінен көздің
Алғашқы көмек: электр тогынан зақым алған жағдайда зақымданған адамды
Қорғаныс құралдары: көзді күюден қорғау үшін қорғаныс көзілдірігін кию
Қорғаныс шаралары: хлорлау қондырғысы қабының, металлқұрылымдарының және алаңдардың сенімді
4.6 Санитарлық-гигиеналық шаралар
Цехта жұмысшыларды арнайы киіммен қамтамасыз ету қарастырылған. Арнайы киім
Мекемеде «арнайы киім салоны» болады, ол арнайы киім мен
Арнайы киім мен аяқ киімге мыналар жатады: шұғадан тігілген
Жұмысшылардың ауысым алдында және одан кейін киім ауыстыруы үшін
Карналлит бөлімінің барлық жұмысшылары сүтке талон алады. Сүттің талоны
Цехтағы барлық жұмысшылар ауыз сумен қамтамасыз етілуі тиіс. Су
Цехтың барлық жұмысшылары газдан қорғайтын құралдың және
4.7 Жұмыс орындарының жарықтандыруын қамтамасыз ету
Технологиялық жабдықтарға тәулік бойы қызмет көрсететін жұмысшылардың қалыпты
Табиғи жарықтандыруды шашыранды жарық жасайды, ол шыны блоктар мен
Жасанды жарық УПД үлгісіндегі шамдармен қамтамасыз етіледі. Шамдар біркелкі
Ылғалды жайда, жабық бөлмелерде, пештерде, құдықтарда және т.б. жұмыс
Бақытсыздық жағдайлардың алдын алу және еңбек өнімділігін арттыру үшін
4.7.1 Табиғи жарықтандыруды жобалау
Табиғи жарықтандыру МСН 2.04-05-95 және СНРК 2.04-05-2002 «Табиғи және
Ғимаратты бүйірінен жарықтандыру кезіндегі вакуумдық сепарация бөлімі үшін жарық
Sо=eн К3·· ήо·Sn·Кзд/ 100·τо ·r1 ·м²,
мұндағы eн - жарық климатының
Жарық климатының IV белдеуінде орналасқан ғимараттар үшін табиғи
eн =eн ·m·С=1,3·0,9·0,75=0,878,
мұндағы eн - КЕО
m- жарық климатының коэффициенті, 4 кесте бойынша = 0,9
С – климаттың күнге қатысты коэффициенті, 5 кесте бойынша
К3 – қор коэффициенті, 3 кесте бойынша = 1,3
ήо - терезенің жарықтық сипаты, 26 кесте бойынша
Sn – ғимарат еденінің ауданы, = 24·66= 1584м²;
Кзд – қарсы тұрған ғимараттардан түсетін көлеңкені ескеретін коэффициент,
r1 – көршілес ғимараттың төбесіндегі шағылысқан және астына салынған
τо – жарық өткізудің жалпы коэффициенті, төмендегі формуламен анықталады:
τо = τ1 · τ2 · τ3
мұндағы τ1 ,τ2 ,τ3
τ1=0,9; τ2= 0,8; τ3=1; τ4=1; τ5=0,9.
Sо=eн ·К3· ήо·Sn·Кзд/ 100·τо·r1 = 0,878·1,3·1,6·1584·1,1/
Есептелген мәні бойынша шамның типтік құрылымын таңдаймыз: ені 9м
4.7.2 Жасанды жарықтандыруды жобалау.
Жасанды жарықтандыруды жобалау мынандай мәселелерді шешуді мақсат
Жасанды жарықтандырудың екі жүйесі жобаланады: жалпы және құрама (жалпы
Жарықтандыру ды жобалай отырып, қажетті мәліметтерді аламыз:
Жарық көзін таңдау. Өндіріс ғимаратын жарықтандыру үшін әдетте, газ
Жарықтандыру жүйесін таңдап алу. Өндіріс цехы үшін құрама жарықтандыруды
Шамдардың түрін таңдап алу. Ортаның жағдайларына байланысты шамалы ылғалдылық
Шамдарды орналастыруды таңдау. Шамдар біркелкі етіп бүкіл цех бойынша
Жұмыстың сипатын анықтау. Жоғарғы нақтылықпен жұмыс істеу.
Шамдарды ілу биіктігін есептеу, вакуумдық сепарация бөліміне арналған
Hс = H - hc= 20-0,5= 19,5м,
мұндағы H – ғимарат биіктігі, = 20м;
hc - төбе мен шам осінің арасындағы қашықтық,
Шамның жұмыс орнының үстіндегі есептеу биіктігі:
h= Hс - hр =19,5-0,8 = 18,7м,
мұндағы
Шамдардың көзге шағылысуын азайту үшін олардың аспасының биіктігін еденнен
Көршілес шамдардың ара қашықтығы мына теңдеумен анықталады:
Lа=2·Hc= 2·19,5= 39м
.
Шамдардың көршілес қатарлары арасындағы қашықтық төмендегі формуламен анықталады:
Lв= √ Sn ∕ Hc =√ 1584/ 19,5 =
Шамдардың тұтынуға қажетті мөлшерін төмендегі формуламен анықтаймыз:
n= Sn ∕ Lа * Lв= 1584/ 2,04*39 =
Бір цехтың ішінде 4 қатарда 5 шамнан деп аламыз.
Жалпы жарықтандыру пайдалану коэффициенті әдісі бойынша есептеледі. ή
і= Sn ∕ Hc(А+В) = 1584/19,5*(24+66) = 0,9
ή=55 коэффициенті бар і= 0,9 мәнін аламыз.
Пайдалану коэффициенті әдісі бойынша есептеу үшін шамдағы жарық ағынын
Fл = Е·Кз· Sn ·z ∕ n·ή, лм,
мұндағы: Е – көру жұмысының IV разрядына арналған
Кз – қор коэффициенті, 1 кесте бойынша = 1,5;
Sn – ғимарат еденінің ауданы, = 1584м²;
z – жарықтандырудың біркелкі еместігі, = 1,1 деп алынады;
n- шамдардың саны, =20 дана;
ή – жарық ағынын пайдалану коэффициенті =55.
Fл =750*1,5*1584*1,1/ 20*55 = 1782лм.
F = 1782 лм жарық ағыны болған кезде шамға
Жалпы жарықтандырудың алынған мәні нормативке сәйкес келеді, яғни, жұмыс
4.8 Өрт қауіпсіздігінің шаралары.
Кең ауқымда алынған өртке қарсы техника өрттің алдын алуға
Өртке қарсы техниканың міндеті өрттің шығу себебін, олардың алдын
Ғимараттың өрт қауіпсіздігі оның әлі жобалануы кезінде көлемді-жоспарлау шешімдерімен,
Ғимарат және құрылысты пайдалану кезінде өрт қауіпсіздігін қамтамасыз ету
Өрт шығудың алдын алу және өрт шыққан жағдайда оның
Өрт сөндіру бөлімшелерінің өрттің жайылуын тез шектеуі және
Сонымен қатар цехта жанып жатқан ғимараттан эвакуация жолдарын және
Цехтарды өрт қауіпсіздігімен ойдағыдай қамтамасыз ету үшін өрттің алдын
Жылыту құралдары мен электр қондырғылары үнемі қадағалауда және ақаусыз
Ғимараттар арасындағы алшақтықтарды жасауға арналған қосымша шараларға олардың арасында
Өрт қауіпсіздігінің негізгі талаптары: цех аумағы үнемі таза болып,
Ғимаратқа және өрттік су көздеріне өту және жақын келу
Эвакуациялық шығудың барлық есіктері ғимараттан шығатын бағытта еркін ашылуы
Жоғарыда айтқандай, ғимараттың қауіпсіздігіне оны жобалау кезінде-ақүлкен көңіл бөлінеді.
а) ғимараттың 1-қабатынан – тікелей сыртқа немесе дәліз арқылы
б) ғимараттың кез-келген қабатынан, 1-ден басқа, - сыртқа шығатын
Әрбір цех өртке қарсы құрал және жабдықтармен қамтамасыз етілуі
Өртке қарсы құрылыстың қарапайым құрылыс-шаруашылық құрал-саймандарынан ерекшелігі (шелек, құмға
Алғашқы құралдардың жиынтығын көрінетін жерге және бәрінің қолы жететін
Бұндай өрт құралдары қалқанында мыналар болуы тиіс: екі көбікті
Өрт сөндіруші құралдары мен өрт сөндіретін заттарды жанып жатқан
Қатты жанғыш материалдар, сондай-ақ, әртүрлі жанғыш сұйықтықтардың үлкен емес
Өрт сөндіргіштерді ғимараттың сыртында немесе жылу берілмейтін бөлмеде сақтаған
Өртке қарсы құрал-саймандардан басқа өрт қауіпсіздігін қамтамасыз ету үшін
Өртке қарсы сумен жабдықтау су құбырларын және өртке арналған
Өртке қарсы су құбырларын әдетте шаруашылық-ауыз су құбырларымен де
Қысымы төмен өртке қарсы су құбырларында сөндіруге қажетті ағыс
Осы жүйе гидранттарының жер бетіндегі еркін ағысы 10 м-ден
Өртке қарсы қажеттілік үшін су құбырлары желілерінен су алу
Жер асты гидранттары ең аз зақымданады, өйткені жер бетіне
Барлық гидранттарға жылжымалы өрт сорғыларымен жабдықталған жақын келу есігі
Жеке ғимарат үшін қызмет көрсететін гидранттар санын анықтау үшін
Қоймалардың әрқайсысына кем дегенде 2 өрт сөндіру гидранты қызмет
Сонымен қатар, өрт сөндіру гидранттарына ПГ әріптік индексі, гидранттың
Өрт сөндіру гидранттарына кем дегенде 6 айда бір рет
Өрттің жайылуын шектеу және өртті тез арада өрт сөндірушілердің
Сондай-ақ, жаным жатқан ғимараттан адамдар мен заттарды қауіпсіз түрде
Магний өндіретін мекеменің өртке қарсы қауіпсіздігі Қазақстан Республикасының осы
Магний өндіретін өнеркәсіпте мекеменің техникалық директоры дайындап, бекіткен нұсқауы
Өзінің технологиялықбпроцесі бойынша сусыз карналлит өндіретін цех 2 «Г»
Өрт шығудың себептері: өрт қауіпсіздігін сақтамау, электрқондырғыларының, электр
Оған ылғалды материал жүктемеу;
Судың пешке тікелей түспеуін қадағалау;
Құралдар мен айлабұйымдарды балқымаға салудың алдында қыздырып алу;
Беті ашық шөміштерде балқыманы тасымалдау кезінде оны шөмішітің жоғарғы
Қосымша есіктің ені 2,4м, дәліздер 2,4 м-ден тар емес
Сонымен, жоғарыда айтылғаннан магний өндіруші өнеркәсіпте өрт қауіпсіздігінің негізгі
4.9 Қоршаған ортаны қорғауға байланысты шаралар
4.9.1 Ауаның ластануын азайту
Металлургия кәсіпорындары өндіріс цехтарының тек сыртқы ауасын ғана емес,
Сорулар мен қорғандар технологиялық жабдықты әзірлеу кезінде бірге жобалануы
Кең таралған аспирациялық жүйеге циклон жатады. Тазаланатын газды-шаңды қоспа
Шаңды сорудың тиімділігін арттыру үшін гидроциклондар қолданады, олардың корпусының
Шаңнан тазалаудың тиімділігін арттыру үшін алуан түрлі шаң сорғыштың
Соңғы жылдары ылғалды шаң сорғыштар кеңінен таралған. Бұл түрдің
Сумен шаңды сорып алудың бір түріне шаңды сумен қаныққан
Енді құрамында хлор мен хлорлы сутек бар сусыз карналлит
2Ca(ОН)2 +2Cl2 = Ca Cl2 + Ca(О Cl)2 +Н2
Катализатордың қатысуымен (N2O, FeO3, Cu2O) гипохлоридті бактың ішінде 90ºC
Ca(О Cl)2 >Ca Cl2+О2
Жүйелі орнатылған екі скруббер қойылады, оларды әктас сүтімен суарады.
Тазаланған газдарды атмосфераға биіктігі 120-150м құбырлар арқылы жібереді. Ағын
Сондықтан оларды құрғатады, дегенмен олар ағын суларды тазалаудың қолданылатын
4.9.2 Карналлитті хлораторлар шламдарын (ШКХ) пайдаға асыру әдістері
ШКХ – ақшыл-сұр түсті кесектелген, аса гигроскопты материал, ол
Көптеген зерттеулерден алынған мәлімет бойынша, бетондар мен клинкерлерге құрамында
4.9.3 Қышқылды тоқтау суларын пайдаға асыру
Шаң камераларында, сүзгіш тармақтарда, жер асты шұңқырлардағы конденсаттанатын
Қышқылды тоқтау сулардан тұзын шығару, ректификация арқылы адсорбция жолымен
Сонымен қатар, жинақтауларды түйіршіктеудің оларды алдын аласу: жинақтаудың 6:1
5 Еңбекті ұйымдастыру жӘне Өндірісті басқару жүйесі
5.1 Жұмыс уақытының қорын есептеу
Жобаланатын цех қателіктің 1-ші категориясына жатады, өндіріс үздксіз.
Цехтің үздіксіз жұмыс істеу үшін, жұмыс уақыты 6 сағат
Бригадалар санын анықтаймыз:
8760:(365-52)·6=4,66
мұндағы 365 – бір жылдағы күндер саны;
52 – демалыс күндер;
6 – жұмыс ауысымының ұзақтығы.
Бригадалар санын 5 деп қабылдаймыз.
Жұмыс аптасының негізгі элементтерін есептеуді, келесі теңдеу арқылы жүргіземіз:
(30)
мұндағы а – бір аптадағы (периодта) жұмыс күндер
х – демалыстың орташа ұзақтығы;
В – жұмыс күннің ұзақтығы, сағат;
Т – бір аптадағы күнтізбелік күндер саны;
Т1 – жұмыс аптасындағы сағаттар саны.
Сонда:
Одан:
Хорт=4а
Хтолық=4а+18
5.1-ші кестесін толтырамыз.
Кесте 14
а 1 2 3 4 5 6 7
Хорт 4 8 12 16 20 24 28
Хтолық 24 26 30 34 38 42 46
Кесте бойынша демалыс күндері әрбір 5 ауысым бойынша. Ауысым
4-тен 3- ке 24 +12=36 сағат;
3-тен 2- ге 6+24+6=36 сағат;
2-ден 1- ге 12 +24=36 сағат;
1-ден 4- ке 18 +24+12=60 сағат;
Аяқталмаған уақытты анықтаймыз:
(365-(52+8))·6-365·20/24·6=73 сағат;
мұндағы, 20 – периодтағы күндер саны;
24 – период.
Бір жылдағы аяқталмаған уақыт мөлшері 73 сағат немесе 12
Сонда аяқталмаған уақыт мөлшері:
73-(6·12) = жылда 1 сағат.
1 ауысым 000-600
2 ауысым 600-1200
3 ауысым 1200-1800
4 ауысым 1800-2400
Н - өндірістік емес ауысым
В - демалыс
5.2 Бір жұмысшының бір жылдағы жұмыс уақытының балансы
Кесте 14 – Жұмыс уақытының балансы
Атауы Формула Жұмыс апатасы 36 сағат болатын негізгі жұмысшылар.
Ауысым графигіне сәйкес демалыс және мейрам күндері
Тк
Т1
365
52
365
52+9=61
Күнтезбелік уақыт қоры Тн= Тк- Т1
365-52=313 365-61=304
Жұмысқа себеппен шықпау: босату
Жұмысқа шықпаудың нәтижесі Т2ТΣ 18 18 41
Жұмыс уақытының эффекті қоры Тэф=Тн- ТΣ 313-18=295 304-41=263
Коммуналды қорын пайдалану Тэф/Тн*100 94,2 86,5
Жұмыс ауысымының ортақ ұзақтығы
6 6
Бір жұмысшының пайдалы уақыт қоры Тп 1770 1680
Ауысым коэффициенті Тэф/Тн 1,49 1,09
А) көмекші қызметтегі жұмысшылар үшін:
7) Оқу күндерін төлеу
Б) Технологиялық ауысым жұмысшылар үшін:
В) көмекші қызметтегі жұмысшылар үшін:
8) Берілген мамандықтар үшін жағдайға және мараптауға байланысты, материалдық
Есептеулердің нәтижесін 5.6-ші «Жұмысшылардың жалақы қорын есептеу» кестесін енгіземіз.
ИТҚ, жұмысшылар және төменгі қызмет көрсетушілердің (ТҚК) жылдық
ИТҚ, жұмысшылар және (ТҚК) жылдық жалақы қорын есептеудің
Цехтың барлық жұмысшылар жалақы қоры 16749000 теңгені құрайды.
1 т. сусыз карналлит үшін шығындардың мөлшері:
16749000:109500=153 теңге
Әлеуметтік сақтандыруға бөлінулердің (10%) мөлшері:
16749000·0,1=1674900 теңге
Цех барлық жұмысшыларының еңбек ақы қоры 16749000 теңгені құрайды.
1 т. сусыз карналлит үшін шығындардың мөлшері:
16749000:109500=153 теңге
Әлеуметтік сақтандыруға бөлінулердің (10%) мөлшері:
16749000·0,1=1674900 теңге
1 т. сусыз карналлит үшін әлеуметтік сақтандырудан шығатын шығындардың
1674900:109500=1,53 теңге
Еңбекті қорғауға бөлінулердің (10%) мөлшері:
16749000·0,1=1674900 теңге
1 т. сусыз карналлит үшін осы суммадан шығатын шығындар:
1674900:109500=1,53 теңге
ИТҚ, жұмысшылар және ТҚК-дің жалақы қоры 6455880 теңгені құрайды.
1 т. сусыз карналлит үшін шығындардың мөлшері:
6455880:109500=59 теңге
Әлеуметтік сақтандыруға бөлінулердің (10%) мөлшері:
6455880 ·0,1=645588 теңге
Еңбекті қорғауға бөлінулердің (10%) мөлшері:
6455880 ·0,1=645588 теңге
1 т. сусыз карналлит үшін шығындардың мөлшері:
645588:109500=5,9 теңге
Цехта тұрмыстық ішетін суды бір кірісі бар, суды жеткізу
Цехті өндірістік сумен қамтамасыз ету №1-ші хлорлы компрессорлар және
5.3 Жұмысш ауысымын есептеу
Мыналарды қосады:
жұмыс уақыты;
жұмыс уақытының жобалы балансы;
бригадалар саны;
жұмысқа шығу графигы.
Цехты жобалау үшін, келесі жұмыс уақытын аламыз:
тоқтаусыз;
отыз алты сағатты жұмыс аптасы;
бір күндегі смена саны - үш смены/күн;
жұмыс смена ұзақтығы – сегіз сағат;
жұмыс күнінің ұзақтығы - алты.
Кесте 15– Шығу кестесі
№ 1 2 3 4 5 6 7 8
1 1 1 1 1 1 В 4 4
2 2 2 2
В 1 1 1 1 1 В 4 4
3 3 3 3 В 2 2 2 2
4 4 Н В 3 3 3 3 3
5 В 4 4 4 4 4 Н В
Кесте 16 - Жұмысшылардың саны
Қондырғыларға қызмет көрсету Жұмыс істеп тұр-ған қон-дырғалар саны Нормативті
+15000 көрсеткіштегі карналитті және нефтекоксты қабылдау бункері
2 Карналлитті және нефтеко-ксті бункрлер бойынша қа-былдау және тарату,
1
1,07
-
1,36
2,36
1,85
4,366
Каранлиттік хлоратор
2 Карналлитті дистанция-лы және жергілікті ба-қылау кезіндегі қорғау
1
1
-
8
9
1,85
16,65
Карналиттік хлоратор
2 Хлораттың жағдайын және жұмысын бақылау
1
-
1
1
2
1,2
2,4
Бірпролетті аспалы шүмек 1 Тесеу және түсіру жұмыстарын орныдау
Электрокара
2 Карналлитті тасыма-лдау, карналитті және шламды құю
1
0,09
-
0,72
2,72
1,85
5,032
34,448=35
Кесте 17 – Бригадаға бөлінген жұмысшылар санын есептеу
Қызмет және мамандықтың атауы Өндіріске қатынасы Тарификация Жұмыс
Тари-фикация-ның негізі Тордың № Дәреже
1
б
р
и
г
а
д
а 1
б
р
и
г
а
д
а 1
б
р
и
г
а
д
а 1
б
р
и
г
а
д
а 1
б
р
и
г
а
д
а Қор Барлығы Жұмыс күндерінің саны Анықтама позициясының
Хлораторщик
Хлораторщик
Түсіргіш
Шүмек машинисті
Жүктеуіш машинисті
Барлығы Негізгі
Негізгі
Негізгі
Негізгі
Негізгі
24-92
24-92
24-92
24-92
24-92 М1
М1
М1
М1
М1 5
4
4
4
4 6
6
6
6
6 1
1
1
1
2
5 3
3
1
1
2
9 1
1
1
1
2
5 1
1
1
1
2
5 1
1
1
1
2
5 2
2
1
1
2
7 9
9
5
6
6
35 18
18
18
18
18 83-429
83-429
83-429
83-429
83-429
Механиктің қызметі
Слесарь-жөндеуші
Слесарь-жөндеуші
Газ-электр пісіруші
Барлығы
Көмекші
Көмекші
Көмекші
02-500
02-500
01-116
М1
М1
М1
6
5
5
6
6
6
-
-
-
1
1
2
4
-
-
-
-
-
-
-
-
-
1
1
1
3
2
2
3
7
18
18
18
83-429
83-429
83-429
17-ші кестесінің жалғасы
Қызмет және мамандықтың атауы Өндіріске қатынасы Тарификация Жұмыс
Тари-фикация-ның негізі Тордың № Дәреже
1
б
р
и
г
а
д
а 1
б
р
и
г
а
д
а 1
б
р
и
г
а
д
а 1
б
р
и
г
а
д
а 1
б
р
и
г
а
д
а Қор Барлығы Жұмыс күндерінің саны Анықтама позициясының
Энергетиктің қызметі
Электр монтері
Электр монтері
Электр монтері
Барлығы
Көмекші
Көмекші
Көмекші
01-196
01-196
01-196
М1
М1
М1
6
5
4
6
6
6
-
-
1
1
1
1
1
3
-
-
1
1
-
-
1
1
-
-
1
1
-
-
1
1
1
1
6
8
18
18
18
83-429
83-429
83-429
КИП және А қызметі
КИП және А слесарі
КИП және А слесарі
КИП және А слесарі
Барлығы
Көмекші
Көмекші
Көмекші
01-194
01-194
01-194
М1
М1
М1
6
5
4
6
6
6
-
-
1
1
1
1
1
3
-
-
1
1
-
-
1
1
-
-
1
1
-
-
1
1
1
1
6
8
18
18
18
83-429
83-429
83-429
5.4 Жылдық жалақы қорын есептеу
Келесі төлемдерді жобалаймыз:
а) Мейрам күндеріндегі төлем:
10 • 100/36,5=2.7%
б) Түнгі уақытта істеген үшін тарифты ставканың 20-50% аламыз,
в) Оқуға жіберілген төлем:
2-100/251=0,8%
г) Демалысқа төлем:
(100-36)/(25,98 • 12)=11,5%
д) Қосымша төлемді 60 % деп аламыз;
Кесте 18 – Жұмысшылардың жалақысының жылдық қоры
Мамандық Адам-дар-дың ті-зімдік саны Дә-ре-же Жос-пар-лы адам-дар-дың саны, адам/ауы-сым
Негізгі жалақы, млн. теңге Қорсымша жалақы, млн. теңге ЖЖҚ
Саға-тына Ауы-сымда Тариф б/ша Түнгі уақыт үшін
Дема-лыс-тарды төлеу Оқуға жібе-ру от-пускі-сі Мемле-кеттік міндет-терді орын-дау Бар-лығы
Механиктің қызметі
Слесарь-жөндеуші
Слесарь-жөндеуші
Газ-электр пісіруші
2
2
3
6
5
5
263
263
263
101,4
88,5
88,5
608,4
531
531
0,320
0,280
0,419
0,021
0,019
0,028
0,007
0,006
0,009
0,096
0,084
0,126
0,444
0,389
0,582
0,036
0,032
0,048
0,006
0,005
0,008
0,002
0,002
0,003
0,044
0,039
0,039
0,577
0,506
0,757
Барлығы
1,415
0,142 1,840
18-ші кестесінің жалғасы
Мамандық Адам-дар-дың ті-зімдік саны Дә-ре-же Жос-пар-лы адам-дар-дың саны, адам/ауы-сым
Негізгі жалақы, млн. теңге Қорсымша жалақы, млн. теңге ЖЖҚ
Саға-тына Ауы-сымда Тариф б/ша Түнгі уақыт үшін
Дема-лыс-тарды төлеу Оқуға жібе-ру от-пускі-сі Мемле-кеттік міндет-терді орын-дау Бар-лығы
Энергетиктің қызметі
Электр монтері
Электр монтері
Электр монтері
1
1
6
6
5
4
263
263
263
101,4
88,5
78,7
608,4
531
472,2
0,160
0,140
0,745
0,011
0,009
0,050
0,004
0,003
0,016
0,048
0,042
0,224
0,223
0,194
1,035
0,018
0,016
0,085
0,003
0,003
0,014
0,001
0,001
0,005
0,022
0,021
0,104
0,290
0,254
1,346
Барлығы
1,452
0,147 1,890
18-ші кестесінің жалғасы
Мамандық Адам-дар-дың ті-зімдік саны Дә-ре-же Жос-пар-лы адам-дар-дың саны, адам/ауы-сым
Негізгі жалақы, млн. теңге Қорсымша жалақы, млн. теңге ЖЖҚ
Саға-тына Ауы-сымда Тариф б/ша Түнгі уақыт үшін
Дема-лыс-тарды төлеу Оқуға жібе-ру от-пускі-сі Мемле-кеттік міндет-терді орын-дау Бар-лығы
КИП және А қызметі
КИП және А слесарі
КИП және А слесарі
КИП және А слесарі
1
1
6
6
5
4
263
263
263
101,4
88,5
78,7
608,4
531
472,2
0,160
0,140
0,745
0,011
0,009
0,050
0,004
0,003
0,016
0,048
0,042
0,224
0,223
0,194
1,035
0,018
0,016
0,085
0,003
0,003
0,014
0,001
0,001
0,005
0,022
0,021
0,104
0,290
0,254
1,346
Барлығы
1,452
0,147 1,890
Кесте 19 – ИТҚ, жұмысшылар мен ПЗК-дің жылдық жалақы
Қызметі Категориясы Саны Еңбекақы мөлшері Аудандық коэффициенті ЖЖҚ
Цех бастығы ИТР 1 310 1,2 379000 454800
Өндіріс бойынша цех бастығының орынбасы ИТР 1 290
Шаруашылық жетекші ИТР 1 270 1,2 324000 388800
Аға мастер ИТР 1 240 1,2 288000 345600
Аға механик ИТР 1 210 1,2 252000 302400
Аға энергетик ИТР 1 210 1,2 252000 302400
Аға экономист ИТР 1 190 1,2 228000 273600
Өндіріс шебері ИТР 5 190 1,2 1140000 1368000
Шамалаушы Қызм 1 80 1,2 96000 115200
Тізімші Қызм 1 80 1,2 96000 115200
Секретарь-машинист қызм 1 80 1,2 96000 115200
Қамбашы МОП 1 100 1,2 120000 144000
Өндіріс орындарын тазалаушы МОП 3 87 1,2 313200
Барлығы - - - - 5379900 6455880
6 ҚҰРЫЛЫСТЫҚ ШЕШІМДЕР
6.1 Құрылыс алаңдарының сипаттамасы
Цехтың өндірістік ғимараты бір корпустан тұрады. Фундаменттің толтыру тереңдігін,
Фундаменттер бөлек-бөлек орналасқан, столб тәріздес бетоннан жасалғандары қолданылады, оларға
Жобада кран жолдары қарастырылған. Жүк көтергіші 16 тонна
Ғимарат биіктігінің белгісі 5,6 м (нормаға сәйкес).
Орын ауыстыратын жүк, шығатын заттарда 0,5 м биіктікте көтерілуі
Ғимарат биіктігін 25 м деп қабылдаймыз. Цехқа кіретін есіктің
Негізгі өтетін жерлер шыныблоктардан жасалған. Тұрмыстық жайлар, асхана тұрмыстық
6.2 Ауа алмасуды ұйымдастыру
Цехта табиғи ауа алмасу бөлмеде берілген ауа ортасының периметрлерін
Ұйымдасқан ауа алмастыру көмегімен бөлмеде өндірістік ортаның қажетті метифологиялық
6.3 Жарықтандыру
Тәулік бойы технологиялық жабдықтарды іске қосатын адамдардың қалыпты жұмыс
6.4 Коррозияға қарсы қорғаныс
Цех ішінде құрылыс құрылымдарына қарсы әсерін тигізетін бөлінулер арқылы
Құрылыстық құрылымдарды коррозияға қарсы қорғау келесі жолмен шешілген:
- қабырғалардың 0,030 көрсеткішін судан аластату 1:2 құрамдағы қалыңдығы
- фундаменттердің астынғы қабырғалары және өзге жер-асты құрылымдарының топырақпен
- темірбетонды және жеңіл бетонды қоршағыш құрылымдардың бетондалмайтын
- цехтің едені қышқылға қарсы кірпіштен қабылданған.
Металқұрылымдар келесі схема бойынша қорғалады:
- шпатлевка ЭП-0010 – 1 қабық;
- ЭП-0010 шпатвлекасының және ХВ-784 лагының 1:1 қатынастағы қосылысы
- эмаль ХВ-785 – 3 қабық;
- лак ХВ-784 – 2 қабық.
7 СМЕТАЛЫ ҚҰЖАТТАМА
7.1 Ғимаратқа, құрылымға және қондырғыларға кететін толық шығынды есептеу
Толық шығындарды есептеуді «УКТМК» АҚ тәжірибесі негізінде жүргіземіз.
Цех ғимаратының көлемі 76500 м3.
Ғимараттың 1 м3 құнын 200 теңге деп қабылдаймыз. Сонда
76500·200=15300000 теңге
Ғимараттың және цех құрылымының толық құнын есептеу 20-шы кестеде
Кесте 20– Цехтің негізгі құрылымдарының бағасы
Құрылым Бағасы Құрылыстық жұмыстар (20%) Монтажды жұмыстар
% теңге
Цех ғимараты 15300000 3060000 3060000 1530000 22950000 8 1836000
Хлоргаз құбыры 415935 83187 83187 415935 623393 15 93585
Сусызданған карналлиттің құбыры 318144 63629 63629 318144 477217 15
Барлығы
24050610
2001168
Ғимараттың және құрылымдардың жоспарлы жөндеуі барлық құнның 3,5 %-ын
24050610·0,035=841771 теңге
1 т. сусыз карнолитке кететін шығындар:
841771:109500=7,7 теңге
Ғимарат пен құрылымдарды қамтамасыз ету барлық құнның 1 %-ын
24050610·0,01=240506 теңге
Кесте 21– Цехтің негізгі қондырғысының құны
Атауы Саны Бірлік қондырғының бағасы, теңге Барлық қондырғы-ның
Балансты құны Монтаж құны (24%) Толық құны
% теңге
Карноллитті хлоратор 3 40000000 9600000 49600000 148800000 10 14880000
Трансформатор 3 70400 16896 87296 261888 10 26189
Карналитті ожау 2 57871 13889 71760 143520 10 14352
Қолды сүзгіш 3 263883 63332 327215 981645 5 49082
Бірпролетті аспапты шүмек 1 14458 3470 17928 17928 5
Басқару станциясының қатіқані 1 67356 16165 83521 83521 5
Барлығы
150288502
14982763
15028850
1498276
Ескерілмеген қондырғы (10%)
Барлығы
165317352
16481039
1 т. сусыз карноллитке кететін шығындар келесі мәнді құрайды:
240506:109500=2,2 теңге
Негізгі қондырғының кезекті жөндеуіне шығатын шығындар барлық құнның 5,5
165317352·0,055=9092454 теңге
1 т. сусыз карноллитке кететін шығындар келесі мәнді құрайды:
9092454:109500=83 теңге
Негізгі қондырғыға қызмет көрсету үшін шығатын шығындар барлық құнның
165317352·0,015=2479760 теңге
1 т. сусыз карноллитке кететін шығындар келесі мәнді құрайды:
2479760:109500=22,6 теңге
Өндірісті дайындауға және игеруге кететін шығындар, цехтің негізгі қондырғысының
(21960000+165317352)·0,23=43073791 теңге
1 т. сусыз карноллитке кететін шығындар келесі мәнді құрайды:
43073791:109500=393,4 теңге
7.1.1 Жоспарланатын цехтің құрылысына кететін шығындардың сілтемелі сметасы
Кесте 22 – Шығындардың сілтемелі сметасы
Аталуы Толық құны, теңге
Ғимарат және құрылым 24050610
Қондырғы 165317352
Өндірісті дайындауға және игеруге кететін шығындар 43073791
Нәтижесі 232441753
7.2 Тауарлы өнімнің өзіндік құнын есептеу
7.2.1 Шикізаттың және көмекші материалдардың шығынын есептеу
Кесте 23 – Шикізаттың және көмекші материалдың шығыны
Материалдар Шығын Өнім бірлігінің құны, теңге
өнім бірлігіне, теңге Жылдық бағдарламаға, теңге
өнім бірлігіне, теңге Жылдық бағдарламаға, теңге
Сусыз карноллит, т 1,11 121545 31855 35359 3781,82
Хлор газ, кг 79,81 8739195 18 1436,6 157,31
Нефтекокс, кг 5,79 634005 12,6 72,95 7,99
Қысылған ауа, м3 0,5 54750 0,478 0,239 0,026
Өндірістік су, мың м3 0,174 19053 3398 591,25 64,742
Беттік асбест, кг 0,003 3285 38,8 1,16 0,13
7.2.2 Электроэнергияның шығынын есептеу
Кесте 24– Электроэнергияның шығынын есептеу
Аталуы Қондыр-ғылардың саны Пайдала-нылатын қуат, кВт/сағ Бір жылдағы жұмыс
Хлоратор 2 4050 8760 70956000
Электрэнергияның өзге шығыны
1469 8760 12875448
Нәтижесі
83831448
Ескерілмеген шығындар (10%)
8383145
Нәтижесі
92214593
«УКТМК» АҚ көрсеткіштері бойынша 1 кВт/мағ-тың бағасы 65 тиын.
Электрэнергияның толық құны:
92214593·0,65=59939485 теңге
1 т. сусыз карноллитке кететін шығындар келесі мәнді құрайды:
59939485:109500=547,4 теңге
7.2.3 Өзіндік құн калькуляциясы
Кесте 25 – сусыз карналлиттің өзіндік құн калькуляциясы
Шығындар бөлімінің аталуы Өлшем бірлігі Шығындар Шығындар құрылымы
1т. сусыз карналлит үшін Бір жыл-дық бағ-дарла-маға, млн.
Саны Баға-сы, теңге Қосын-дысы, теңге
1. Шикізат және негізгі материалдар
- сусыз карналлит т 1,11 31855 35359 3871,8 86,43
- хлоргаз кг 79,81 18 1436,6 157,31 3,51
- нефтекокс кг 5,79 12,6 72,85 7,99 0,18
Нормаланған бөлім бойынша нәтижесі:
36868,5 4037,1 90,12
2. Көмекші материалдар
- әйнектіберек п/м 0,02 1443,8 28,87 3,16
- беттік асбест кг 0,003 38,8 1,16 0,13
Нормаланған бөлім бойынша нәтижесі:
30,03 3,3 0,07
3. Энергия шығыны
технологиялық электр энергиясы кВт/ч 842,1 0,65 547,4 59,9
өндірістік су мың м3 0,174 3398 591,25 64,74
қысылған ауа м3 0,5 0,478 0,239 0,026
Нормаланған бөлім бойынша нәтижесі:
1138,9 124,7 2,78
4. Жалақы
-негізгі және көмекші жұмысшылардың теңге
153 16,75
7.6 кестенің жалғасы
- әулеметтік сақта-ндыруға бөлінулер теңге
1,53 1,675
- еңбекті қорғауға бөлінулер теңге
1,53 1,675
Нормаланған бөлім бойынша нәтижесі:
183,6 20,1 0,45
5. Қондырғыны күту және қызмет көрсету
- қондырғының құнынан бөлінетін амортизациялық бөлінулер теңге
150,5 16,48
- негізгі қондыр-ғыларды кезекті жөндеу теңге
265,7 29,09
- негізгі қондырғыны күту теңге
22,6 2,48
Нормаланған бөлім бойынша нәтижесі:
438,8 48,05 1,07
6. Цехтік шығындар
- ғимараттан және құрылымнан бөлі-нетін амортизация-лық бөлінулер теңге
182,7 20,01
- ғимаратты және құрылымдарды кезекті жөндеу теңге
7,7 0,842
- ғимарат пен құрылымды күту теңге
2,2 0,24
- ИТҚ-дің, қызмет-керлердің және ТҚК-дің жалақысы теңге
59 6,456
- әлеуметтік сақтан-дыруларға бөлінулер теңге
5,9 0,6456
- еңбекті қорғауға бөлінулер теңге
5,9 0,6456
Нормаланған бөлім бойынша нәтижесі:
263,4 28,8 0,64
Цехтік өзіндік құн
38923,2 4262,1 95
Өндірістік шығындар (цехтің өзіндік құнның 5 %) теңге
1946,16 213,1 5
Өндірістік өзіндік құн теңге
40869,3 4475,2 99,9
Өндірістен тыс шы-ғындар ( өндірістік өзіндік құнның 5 %)
40,87 4,48 0,1
Толық өзіндік құн теңге
40910,2 4479,7 100
7.3 Жобаның экономикалық тиімділігін анықтау
Толық өзіндік құнға шыққандағы пайданың мөлшерін – 8 %
Пайда келесі формула бойынша анықталады:
Пп=Су·0,008·к
Пп=40910,2·0,008·109500=3583774400 теңге
Цехтің рентабельдігін анықтаймыз:
мұндағы, Сө - барлық өнімнің өзіндік құны.
R=10%
Цехтің өзін ақтау мерзімін келесі формуламен анықтаймыз:
мұндағы, К – цехтің ғимараты мен құрылымына және қондырғыға
жыл немесе 8 ай
Қорытынды
Карналлитті хлораторларда толық сусыздандыру мәселелерін талдай отырып және осы
1) Сусыз карналлиттін өзіндік құн калькуляциясын талдау негізінде өзіндік
2) Сусыз каранллиттің сапасын арттыру үшін технологиялық үрдісті толық
Қоршаған ортаны қорғау мақсатында карналлитті хлоратордың
73