Жоспар
Кіріспе.........................................................................................................3
І тарау. Валюталық бағам валюталық жүйенің негізгі реттеушісі....................................................................................................4
1.1. Валюта бағамы, оның экономикаға
1.2. Валюталық нарықтар................................................................................13
ІІ тарау. Қазақстан Республикасының валюталық саясаты......................................................................................................21
2.1. Валюталық бағамдар режимін реттеу.....................................................27
ІІІ тарау. Валюталық реттеу................................................................30
3.1. Валюталық реттеу органдары..................................................................30
Қорытынды..............................................................................................33
Қолданған әдебиеттер тізімі..................................................................35
Кіріспе
Валюталық жүйенің маңызды элементі – валюталық бағам болып
Валюталық бағам – басқа елдің ақша бірлігіне қатысты
Бағамның қалыптасуына ықпал ететін үш факторлар:
1) Саяси – саяси тұрақтылық, валюталық заңдылықтардың ырықтандырылуы,
экономикалық – халықаралық тәжірибеде анықтелатын экономикалық тікбұрыштың шыңы
Психологиялық жаппай сұраныс, негізгі капиталды тәуекелден қорғануға ұмтылыс
Валюталық бағамның дамуы жай тауар өндірісінен қазіргі дүниежүзілік
Валюталық бағам валюталық паритет шеңберінде ауытқиды. ХВҚ –
І. Валюталық бағам валюталық жүйенің негізгі реттеушісі
Валюталық бағам - бір елдің ақша бірлігімен шетелдік
Валюталық бағамның құндық негізгі валютаның сатып алу қабілеті
Валюталық бағанға әсер ететін факторлар: кез келген баға
Һ инфляция қарқыны
Һ төлем байланысының жағдайы
Төлем балансы- елдің дүниежүзілік байланысының құндық көрінісі.
Активті төлем балансы ұлттық валюта бағанының өсуіне мүмкіндік
Төлем балансының тұрақсыздығы сәйкес валютаға сұраныс пен ұсыныстың
Һ әртүрлі елдердегі проценттік ставка айырмашылығы. Бұл факторлардың
Һ проценттік ставканың өзгеруі капиталдың халықаралық қозғалысына әсер
Һ проценттік ставкалар валюталық нарық және қарыз каппиталы
Һ валюталық нарық және спекулятивтік валюталық операциялар қызметі.
Һ Белгілі бір валютаның евронарықта және халықаралық есеп
Қазіргі уақытта АҚШ доллар үлесіне халықаралық төлемдердің 55%-тен
Сондықтан Мұнайға бағаның өсуі мемлекеттердің қарыздары бойынша төлемдердің
Һ Валюталардың бағамдық арақатынасына, сонымен қатар халықаралық төлемдердің
Ұлттық валюта тұрақталған жағдайда керісінше шетел валютадағы төлемдерді
Валюталық бағам валюталық жүйенің негізгі реттеушісі.
Валюталық бағам - бір елдің ақша бірлігімен шетелдік
Еркін қалқу жуйесіндегі валюта бағамы нарықтық ұсыныс пен
Басқарылатын қалқу жүйесінде валюта бағамына сұраныс пен ұсыныстан
Бекітілген бағамдар жүйесіне Бреттон-Вудтік валюта жүйесі (1944-1971ж.ж) мысал
Мақсатты аймақтар жүйесі бекітілген валюттық курстар идеясын дамытады.
Гибридті валюталық бағамдар жүйесімне қазіргі валюталық жуйе мысал
Валюталық бағамдардың әр түрлі белгілер боынша жіктеуге болады.
Валюта нарығында қолданылатын айтарлықтай маңызды ұғымдардың бірі нақты
Нақты валюта бағамына сай келетін валютада алынған екі
Er - нақты валюталық бағам
Ph - ішкі нарықтағы бағалар
Pf - шетелдік нарықтағы бағалар
En - номиналды валюталық бағам.
Кесте № 1
Валюта бағамы түрлерінің классификациясы
Критерийлер
1 Бекіту тәсілі
2 Есеп
3 Келісімдер түрі
4 Белгілеу(нұсқау) тәсілі
5 Валютаның сатып
6 Келісім қатысушыларына
7 Инфляцияны ескеру,
8 Сату әдісі
Номиналды валюта бағамы елдің нақ осы уақыттағы жүріп
Сатып алу күші (еррр) тұрақты паритетін қуаттап тұратын
Баға қатынасы негізінде есептелген нақты валюта бағамынан басқа
Ұлттық валюта бағамы басқа әр түрлі валюталарға қарағанда
Қазіргі жағдайда валюта бағамы кез-келген нарықтық баға сияқты
Мұндағы шетел валютасына сұраныс (D) мөлшері елдің товармен
Шетел валютасының бағамы жоғарылаған сайын, оған сұраныс азаяды,
Шетел валюта ұсынысының мөлшері осы мемлекеттің валютасына шетел
Сонымен, қаншалықты отандық валютаға қатынасында шетел валютасының бағамы
Валюта айырбас курсының фундаментальді тепе-теңдігін өзгертуге ікелетін бір
2-кесте
1997 жылдағы Қазақстан Республикасы Ұлттық теңгесіне шетел валюталарының
Валюта атауы валюта бағам
Австрия шиллингі (Shіllіng) ATS 6,00
Бельгия франкі (Belgіan franc) BEF 2,06
Швецария франкі (Swіs franc) CHF 51,77
Қытай юаны (Yuan remіndі) CNY 9,12
Кипр фунты (Cyrus pound) CYP 22,62
Неміс маркасы (Deutshe mark) DEM 43,67
Еуропа экюі ECU 83,36
Француз франкі (French franc) FRF 12,65
Ағылшын фунт стерлингі (Pound sterlіng) GBR 121,44
Жапон йенасы (Yena) YPU 0,62
Қырғыз сомы (Som) KGS 4,36
Кореяның воны KRW 1,00
Қазақ теңгесі (Tenge) KZT 1,00
Мальтияның лирі MTH 176,92
Голландия гульдені NHG 37,75
Ресей рублі (Russіan rouble) RUR 12,98
Украина гривнасы UAN 40,44
АҚШ доллары ( Unіted States dollar) USD 75,55
Өзбек сомы (Usbekіstan sum) UZS 1,46
1.1. Валюта бағамы, оның экономикаға
Халықаралық экономикалық операцияларды жүргізу
Валюта бағамы халықаралық валюталық, есеп айырысу, несие
Валюта бағамы қайта есептеу коэффициенті емес, ол шетел
Валюта бағамының қалыптасуы - көп
Һ инфляция қарқыны;
Һ процент мөлшерінің деңгейі;
Һ бағалы қағаздардың табыстылық деңгейі;
Һ төлем балансының жағдайы.
Бұл факторлар елдің экономикалық жағдайын білдіретін
Мемлекеттің активтік төмен балансында оның валютасына шетел борышқорлығының
Егер басқа мемлекеттерге қарағанда елде процент мөлшері
Сонымен қатар валюта бағамына түрлі саяси, саудагерлік,
Әрбір мемлекет валюта бағамын реттеу әдістерінің әр түрін
а) валюталық инвистиция (орталық банктің ұлттық валютаға шетел
б) орталық банктің ашық нарықтағы операциялары (бағалы қағаздарды
в) орталық банктің проценттік мөлшер деңгейін және міндетті
Валюта бағамын белгілеу, яғнивалюталарды айырбастау пропорциясын анықтауды валюталық
Банкаралық валюта нарығының операцияларында ұлттық валюталарды АҚШ долларына
1,6790 ГФР маркасы =1АҚШ долларға.
1,4940 швейц. Франкісі =
1ГФР маркасы = 1,4940:1,6790
Банктер сатушы және сатып алушы бағамдарын белгілейді. Сатушы
Сондай-ақ, ресми, банкаралық, биржалық валюта котировкалары болады. Ресми
Валюта нарығына басқа қатысушылар банкаралық бағамға бейімделеді. Ол
Жалпы валюта бағамының өзгеруі ел экономикасына екі жақты
Бұл тұста импортшылар ұтылады, себебі валютаны келісім-шарт бағасымен
Шетел ақша өлшемдерімен салыстырғандағы ұлттық валютаның бағамының өсуі,
1.2. Валюталық нарықтар
Валюталық нарықтар уақтылы есеп айырусыларды жүзеге асыруды, валюталық
Халықаралық есеп айырысудың өзіндік ерекшелігі барлық елдер үшін
Валюталық нарықтарда шетел валютасына деген сұраныс пен ұсыныс
Сонымен, валюталық нарықтарда валюталық операцияларды жүргізуге халықаралық сауда
Валюталық нарықтар-сұраныс пен ұсыныс негізінде ондағы айналатын валюталарға
Һ шаруашылық байланыстардың интернационалдануы негізінде
Һ байланыстың жаңа жүйелерін пайдалану;
Һ әлемнің барлық бөліктеріне тәулік ішінде үздіксіз операцияларды
Һ банктердің корреспонденттік шоттары бойынша жазбаша түрде негізделетін
Һ коммерциялық валюталық мәмілелермен салыстырғанда алыпсатарлық жне арбитраждық
Валюталық операциялардың көлеміне, сипатына және пайдаланылатын валюталар тобына
Халықаралық валюталық нарықтар ірі дүниежүзілік қаржы орталықтарында шоғырланған.
Аймақтық және жергілікті нарықтарда белгілі бір конвертирленетін валюталармен
Ұлттық валюталық нарықтар деп, ережеге сәйкес, халықаралық операцияларды
Валюталық операциялар айналымы
(күніне US $ млрд.)
Күніне барлығы 1000 млрд. US $
Сол немесе басқа елдің ішкі валююталық заңдылықтарының ырықтандырылуына
Институциональдық көзқараспен қарағанда,валюталық нарық банктер, банкирлер үйін, брокерлік
Қалған банктер мен блокерлік фирмалар өздерінің валюталық операцияларының
Валюталық операцияларды жүргізуге құқылы банктер өкілетті немесе девиздік
Девиздік банктердің валюталық нарықтарғы операцияларға қатысу дәрежесі көп
Әдетте, валюталық операциялар банктер арасында тікелей жүргізіледі (телекс
Нарықты қатысушы барлық мүшелерін екі негізгі топқа бөлуге
Дүниежүзінің тек өте ірі банктерінде валюталық департаменттер және
Банктердің басқа да топтары ірі, бірақ азырақ диверсификацияланған
Брокерлік фирмалар 30 пайызға жуық валюталық операцияларға қызмет
Брокерлер делдал ретінде бола отырып клиенттерден брокерлік комиссиялық
Брокер мәміле жасайтын және баға белгілейтін өзінің банк-клиенттеріне
Банктердің валютамен жасалатын операциялары клиенттердің есебінен де, сондай-ақ
Шетел валютасы халықаралық төлем айналымында әдетте ақшалыай белгілер
Аударым-бұл басқа елдегі банк-корреспондентіне өзінің клинентінің өтініші бойынша
Банктік чек-шетелдік банк-корреспондентке чекті ұстаушының ағымдық шотынан белгілі
Банктік вексель-осы елдің банкінің шетелдік банк-корреспондентке берген траттасы
Бұл жерде чектер мен тратталарды тек қана банктер
Несиелік айналыс құралдары халықаралық төлем айналымынан алтын мен
Халықаралық есеп айырысулардың сызбалы механизмін былай беруге болады:
Қазақстан Республикасы валюта нарығының ерекшелігі халықаралық рынокқа шығу
Қазақстан валюта рыногі әлі құрылған жоқ, ол әлі
1998 жылдың аяғына ел ішінде айналымда жүрген шетел
Қазақстандық теңгенің әлзіздігі келесілермен шартталған, үкіметтің қатаң ақша
Ішкі рынокта қатты валютаның барлық түрімен дерлік операциялар
Қазақстанның халықаралық валюта нарығына толықтай қатысуы, ең одиозный
Қазақстанның Халықаралық Валюта Қорына енуі, оның жақын және
Екіншіден, қазақстандық фирмалардың халықаралық келісімдер бойынша төлемдер мен
Үшіншіден, халықаралық есеп айырысу құралы, қаражаты есебінде теңгені
Төртіншіден, Қазақстанның Халықаралық валюта қорына мүше болуы инвестиция
Берілген жоспарлардың іске асуы, қазақстандық теңгенің халықаралық статусының
Қазақстандық теңгенің конвертациялануының қазіргі деңгейі, елдің әлемдік валюта
1995 жғ қыркүйек айында Қазақстан Республикасында, Алматыда ашылған
“Нарты уақыт” (“спот”операциясы) режимінде келісім жасайтын жай және
Барлық операциялар үшін есеп айырысу валютасы АҚШ доллары
Шын мәнісінде барлық келісімдер спутниктік телефон байланысы арқылы
TELERADE D.J. Іnt’l Ltd компаниясы
Валюталық рынок бойынша ақпаратпен қамтамасыз ететіндер: банкаралық валюталық
Халықаралық банкаралық қаржылық операциялар нарығында сауда кейбір белгіленген
STA
SFR
STGІJRY 125000
Бұндай лотты рынокқа шығарғанда (орналасуын сатып немесе сатып
Маржелік сауданың мұндай механизмі, яғни, клиенттің өз капиталына
FOREX рыногіндегі сауданың халықаралық уақыты.
Алматы, Қазақстан, Жергілікті уақыт
Қысқы уақыт
Токио
Гонконг және Сингапур 07:00
Франкфурт
Лондон
Нью-Йорк
Жазғы уақыт
Токио
Гонконг және Сингапур 08:00
Франкфурт
Лондон
Нью-Йорк
ІІ. Қазақстан Республикасының валюталық саясаты
КСРО күйрегеннен кейін қазақстан Республикасында да өндірістің құлдырауы,
Қазақстан Республикасы экономиканы тұрақтандыру, оны терең құрылымдық, валюталық
Қазақстанның экономикаға өту мерзімін бірнеше кезеңдерге бөлуге болады:
1-кезең. 1992-1994 ж.ж. Қазақстан Республикасы егеменді мемлекет болды.
Елде нарықтық инфрақұрылым қалыптасты: коммерциялық банктердің кең жүйесі
Республика өзінің ұлттық валютасы - теңгені енгізуге мәжбур
Ұлттық валюта - теңгені енгізу күнінде (1993
Қазақстан теңгесінің айналымға тускеннен кейінгі бағымы Қазақстан Республикасының
Валюталық нарыққа ұлттық валютаны енгізу сәтінде оның
Қазақстан «рубільдік аймақң режимін сақтап қалуға ұмтылған
Бірақ көптеген экономистер пікірі бойнша, бұл режим ең
Әлемдік тәжірибеде валютаны енгізудің 3 түрлі нұсқасы бар:
Һ аралық енгізу;
Һ параллелді енгізу;
Һ тікелей енгізу.
Осы әдістердің үшінші нұсқасы таңдалды.
Валюталық режимді таңдау кезінде мемлекеттік комиссия Ұлттық банктің
2-кезең: 1994-1995жж. Бұл кезеңде отандық заңды құқықтық база,
Валюта нарығының қалыптасуымен қатар, құнды қағаздар нарығы да
Реформалау саясатының басым мақсаттарының бірі- еркін ауыстырылу (конвертация)
1994жылы Ұлттық валюта бағамының төмендеу қарқыны шамамен 11,6%-ті
Теңге бағамы төмендеуінің соңғы кездегі тенденциялары халықтың теңгеге
Теңге тұрақтылығын сақтау және төлем балансының тапшылығын қысқарту
Осы шарамен бірге бір мезетте ішкі нарықты және
Төлемдік дағдарыстың әсерінен отандық өндірушілер жаппай банкротқа ұшырады.
1995 жылдың екінші жартысынан бастап, валюталық нарықтың биржадан
3-кезең. 1996-1998 ж.ж. Әлеуметтік- экономикалық жағдайға жүргізілген талдау
Шетелдік инвесторлар үшін салық салудың ұлттық режимі белгіленген,
Һ Ұлттық валютаның тұрақтануы;
Һ Болжамдалған инфляция мен жұмыссыздық;
Һ Отандық банктік жүйенің құрылуы;
Һ Шетелдік банктердің қызметі;
Һ Қаржылық нарықтың, соның ішінде бағалы қағаздар нарығының
Валютаның айырбас бағамы сияқты - валюталарды сатып алу
Валюталық саясаттың дәстүрлі формаларының ішінде мынадай құралдар қолданылады:
АҚШ долларына қатысты теңгенің ресми айырбас бағамы
Көп жағдайда мұндай бағам заңды тұлғалар арасындағы келісімдерде
1996 жылы халықаралық валюталық қормен келісімдегі 8-баптың шартына
Һ Валюталық шектеулерді енгізбеу немесе күшейтпеу міндеттемесі;
Һ Көп валюталық бағамдарды қолдану тәжірибесін енгізбеу немесе
Һ Төлемдік балансқа байланысты себептер бойынша импортқа деген
Келісімге сәйкес, ағымдық халықаралық келісімдер бойынша төлемдер мен
Неміс маркасына қатысты теңге бағамы динамикасы мен АҚШ
Ресей “рубліне” қатысты теңге бағамы динамикасы АҚШ долларына
Валюта нарығы - Қазақстанның өте динамикалық қаржылық нарықтарының
Биржалық және биржадан тыс нарықтардан тұратын валюта нарығының
Табыстылық, өтімділік, тәуекелділіктің іс жүзінде жоқ болуы сияқты
1996 жылғы валюталық тәуелділіктерді хеджирлеу механизмін құру валюталық
1997 жылдың ішкі валюталық нарықтағы валюталық айырбастау операцияларының
Бұл кезде биржа нарығындағы сұраныс пен ұсыныстың көтерілмеуі
Биржадан тыс валюта нарығының дамуына қарай, биржадағы сауда
Жыл басы мен аяғы шетел салютасына деген жоғарғы
1997 жыл ішінде қыркүйекте қаржылық құралдардың (AFІNEX) Алматы
1996 жылмен салыстырғанда, АҚШ доллары бойынша сауда-саттық 10,5%
Фьючерстік контрактілар шетелдік валютаның сауда-саттғынан кейін 1,2 және
Есеп беру жылында қазақстан валютасының нарығын ары қарай
Валюталық реттеуді заңды тұрғыда қамтамасыз ету - қазақстанның
Валюталық ретте, басқаша айтқанда, бірқатар әкімшілік шаралар валюталық
Һ елдің төлем балансының теңгерілуіне қол жеткізу;
Һ теңгенің тұрақты бағамын сақтау;
Һ мемлекет қарамағындағы валюталық ресурстардың шоғырлануы.
Шетел валютасы, бағалы қағаздар және төлем құжаттары- құйма
Шетел валютасы- шет мемлекеттер валютасы. Бұл заңда валюталық
Һ ағымдағы операциялар;
Һ капитал қозғалсымен байланысқан операциялар.
Жаңа заң валюталық заңдылықты бұзудағы жауапкершілікті қарастырады.
1995 жылы Ұлттық Банк ішкі рыноктағы шетел валютасымен
Осыған байланысты биржалық саудаңы жүзеге асыруды ұлғайту керектігі
Қазақстанның Ұлттық банкі ұлттық валюта бағамын шетел валютасына
Ұлттық банк мынандай қызметтерді жүзеге асыруға құқығы бар:
Һ шетел валютасын сатып алу және сату;
Һ қазынашылық вексельдер және басқа бағалы қағаздармен операциялар
Һ алтынның қабылдануын, сақталуын және өңделуін қамтамасыз ету.
Теңгенің ішкі және сыртқы тұрақтылығын қамтамасыз ету үшін
Валюталық органдарға мыналар жатады: мемлекеттік Кеден комитеті, салық
2.1 Валюталық бағамдар режимін реттеу
Айырбас бағамы режимінің нұсқасын таңдау екі факторға тәуелді
1. Елдің экономикалық мүмкіндігіне, оның әлемдік аренадағы жағдайына
2. Аталған ел шеңберіндегі уақытша ара-қашықтыққа
Айырбас бағамы режимінің нұсқасы аталған ел үкіметінің қатысу
1. Бағамды ел үкіметі анықтайды;
2. Режимді белгілеуде үкіметтің араласыу (ерекше) белгілі
3. Үкіметтің араласуы толық түрде болмайды, яғни бағам
1-нұсқа: Бір шетел валютасына немесе бір мезетте бірнеше
2-нұсқа: Кей жағдайда үкімет елдің приоритеттерін ескере отырып,
3-нұсқа: Ел валютасының еркіндігін көрсетеді. Бұл кезде бағамды
Аталған айырбас ағамы режимінің әр қайсысының артықшылықтары мен
Тұрақты бағам режимінің төмендегідей артықшылықтары бар:
-сандық тұрғыда анықталғандығы;
-валюталық-қаржылық саясатқа деген жоғары сенімділікті күшейтеді.
-соңғы артықшылық несие беру мен үкіметтік шығындарды бақылау
Ел белгілі бір экономикалық оқыс жағдайларға тап болғанда,
Бұндай құбылыс ішкі бағалардың күрт төмендеуін туындатады. Ал
А.Барлық қаржылық нарықтардағы компаниялардың түсінуі үшін бұл саясат
Ә. Бағамдарды үкіметтік реттеу мүмкіндігі елеулі қысқарады;
Б. Саудадағы айырбас бағамының теуілділігі қысқарады, өйткені валюта
В. Валюта бірлігі бағамының өзгерісі айналымдағы барлық валюталарға
Бұл саясатпен салыстырғанда, валюталар кәрзенкесін белгілеуге байланысты тұрақты
А. Шетелдік инвесторлар бұл саясатты ауыр қабылдайды, өйткені
Б. Бұл саясат бір ғана валюта құнының көтерілу
Тиісінше, ол елдің барлық сауда серіктестерімен болатын келісімдерді
Валюталық интервенция. Валюталық бағамдарды реттеу әдістерінің бірі-ұлттық валюта
Бұл жағдайда, егер валюталық нарықта шетел валютасының ұсынысы
Валюталық шектеулерзаңды немесе әкімшілік ретімен мемлекет тарапынан белгіленген
Валюталар девальвациясы мен револьвациясы. Көптеген елдер сыртқы дүние
Әлемнің өзгермелі валюталық режимге өтуі салдарынан ревальвация сипатында
ІІІ тарау. Валюталық реттеу.
3.1. Валюталық реттеу органдары
1. ҚР-ның Ұлттық Банкі ҚР-сының заңдарына сәйкес ҚР-сындағы
2. ҚР-сының Үкіметі және өзге де мемлекеттік органдар
3- бап. Валюталық операциялар жүргізуге қойылатын шектеулер.
1. Халықаралық міндеттемелерді орындау мақсатында және төтенше жағдайлар
2. ҚР-ның Ұлттық Банкі резиденттердің экспорттық операцияларының төлем
4-бап Шетел валютасына байланысты қызметті лицензиялау.
1. Шетел валютасымен банктік операциялар жүргізуді лицензиялауды ҚР-ның
2. ҚР-ның Ұлттық Банкі бөлшек салданы және қолма-қол
Төлем балансы
Төлем балансы - бұл елдің, белгілі бір үақыт
Еліміздегі төлем балансы келесідей бөлімдерді қамтиды:
А. Ағымдағы шот.
В. Капитал және қаржымен жасалатын операциялар шоты.
С. Қателер мен қалып қойғандар.
Д. Жалпы баланс.
Е. Қаржыландыру.
Ағымдағы шотта мыналар көрсетіледі:
1) Сауда балансы
Һ экспорт
Һ импорт
2) Таза қызметтер:
Һ жүк тасымалдау;
Һ адамдар тасымалдау;
Һ байланыс қызметі;
Һ басқа да.
3) Табыстар
Һ заемдар және несиелер бойынша сыйақы (мүдделендіру);
Һ резервтер бойынша сыйақы (мүдделендіру);
Һ басқа да.
4) Ағымдағы трансферттер;
5) Гуманитарлық көмектер;
6) Техникалық көмектер;
7) Гранттар.
Капитал және қаржымен жасалатын операциялар шотында төмендегілер көрсетіледі:
1) тікелей инвестициялар;
2) портфельдік инвестициялар;
3) мигранттардың транеферттері (кетуі және келуі);
4) сауда (коммерциялық) несиелер;
5) заемдар;
6) Басқа да инвестициялар (депозиттер, валюта және т.б.)
Қателіктер мен қалып қойғандар шотындаресми түрде резидент еместермен
Жалпы төлем балансы ағымдағы операциялар бойынша төлем балансын,
Жалпы төлем балансы әрдайым теңесіп отырылады, яғни оның
Қаржыландыру шотында мыналар есепке алынады:
1) Қазақстан Ұлттық банкінің резервтік активтері;
2) Монетарлы алтын;
3) Шетел валютасы;
4) ХКБ несиелері.
Төлем балансының басты ерекшелігі, мұнда қаражаттардың ағымы, олардың
Төлем балансынан есеп айырысу балансын ажырата білу қажет.
Есеп айырысу балансы елдің шетелге қатысты талаптары мен
Қорытынды
Валюталық жүйенің басты элементі-валюталық баған. Валюталық бағамның қалыптасуына
Валюталық бағам-басқа елдің ақша бірлігіне қатысты сол елдің
Валюталардың баға белгіленімі айырбас үшін ұсынылған екі ақша
Шетел валютасы халықаралық төлем айналымында ең бастысы банктік
Валюталық нарықтарды валюталық операцияларды жүргізудің негізінде халықаралық сауда,
Валюталық нарықтардың қатысушыларын екі басты топқа бөледі: пассивті,
Сауда-өнеркәсіптік клиенттер үшін валюталар баға белгілеу кросс-бағам негізінде
Мемлекеттің валюта бағамына әсер ету шаралары валюталық интервенция,
Әсер етудің ең тиімді әдісі-валюталық интервенция. Орталық банктердің
Валюта бағамымен манипуляция жасау елдің сыртқы сауда операцияларына
Қ.Р Ұлттық Банкі валюталық реттеу функцияларын жүзеге асыратын
Пайдаланған әдебиеттер тізімі
Майдан - Әли Байгісиев. Халықаралық валюта қатынастары және
Международные валютно – кредитное и финансовые отношения. /
Халықаралық экономикалық қатынастар . Р.И.Хасбулатова.
Мировая экономика
Халықаралық экономикалық қатынастар. Майдан - Әли
Рубков Б.Б. Зарубежные фондовые рынки.
Вернер Ф.Э Международные валютное право.
Доғалова Г.Н. Халықаралық экономика
Көшенова Б.А. Ақша,несие, банктер. Валюта қатынастары.
Мақыш С.Б. Ақша айналысы және несие.
Сейтқасымов Ақша,несие,банктер.
Халықаралық экономикалық қатынастар. Жалпы ред. Басқарған Р.Е. Елемесов
Сахариев Сембай, Сахариева Анель. Әлем экономикасы.
9