Мазмұны
Кіріспе..................................................................................................................3
І – тарау
1.1 Моғол хандығының құрылуы............................................................5
1.2 Территориясы мен халқы...................................................................6
ІІ – тарау
2.1 Моғолстанға Темірдің басып кіруі қарсаңында............................13
2.2 Моғолстанға жасалған жорықтары.................................................19
Қорытынды......................................................................................................24
Пайдаланылған әдебиеттер
Сілтеме
Кіріспе
Моғолстанның құрылуы өзі пайда болғаннан былай саяси және
Таусылмайтын феодалдық соғыстар мен тартыстар өлкені ауыр-шаруашылық
Дуғлаттардың феодал үстем тобы XIV ғасырда Шығыс Түркістандағы
Мырза Мухаммед Хайдар дуғлат руының шонжарлары Шығыс Түркістандағы
1.1 Моғол хандығының құрылуы.
Әмір Поладшы билеген осы аталған бүкіл территория Маңлай
Дуғлат руынан шыққан әмірлердің XIII ғасырдың өзінде өрлеуі
Дуғлаттардың үстем тобының басшысы әмір Поладшы Мауараннахрдан бөлектенген
Дуғлат көсемдері арқылы моғол шонжарлары Жетісу мен Шығыс
Өздері қойған адамды хан етіп бекіте отырып, дуғлат
1.2 Территориясы мен халқы
Жаңа мемлекет бұған дейін Шағатай әулеті иеліктерінің шығыс
Моғолстанның шекарасы тұрақты болған емес, оның бір жарым
Тарихи-географиялық «Моғолстан» термині, мемлекеттің өзінің аты
Моғолстан орта ғасырлық авторлардың тарихи шығармаларында мемлекеттің құрылу
«Та'рих-и Рашиди» бойынша Тоғылық-Темір дуғлаттардың феодал үстем тобының,
Тармашырын-хан исламды мемлекетінің ресми діні жасаған Мауараннахр хандарының
Тоғылық-Темір өз билігін Мауараннахрға да жүргізбек болды. Өзінің
Моғол әскерлерінің одан ары жылжуына Тоғылық-Темірдің әскербасыларының өзара
Әмірлердің бүлігін басып және өз билігін біраз нығайтқан
Өзінің баласы Ілияс-Қожаны Мауараннахрдың билеушісі етіп қалдырып, Тоғылық-Темір
Моғолстанның ханы болған соң Ілияс-Қожа 1365 жылы өз
Жеңіс моғол әскерлеріне Мауараннахрға жол ашты. Му'ин ад-дин
Шағатай ұрпағы мемлекетінің ыдырауы экономикалық және саяси себептерге,
2.1 Моғолстанға Темірдің басып кіруі қарсаңында
Ілияс-Қожа-ханның билік жүргізген аз ғана уақыты феодалдық топтардың
Му'ин ад-дин Натанзидің пікірі бойынша, Қамар ад-дин мен
Моғолстанның феодалдық-тайпалық ақсүйектерін бағындыру Қамар ад-динге оңай іс
Қамар ад-дин мен оның аға-інілері тәрізді дуғлаттардың үстем
Моғолстанның жекелеген тайпалары мен ұлыстары жерінің шекаралары жиі
Моғолстанның құрылуы Қазақстанның, сонымен бірге (Қырғызстанның да) территориясында
ХІV ғасырдың екінші жартысында, жоғарыда айтылғандай, Алтын Орда
Темірдің отыз бес жыл ел билеген кезеңі (1370—1405)
ХІУ ғасырдың 70—90-шы жылдарында Темір Шығыс Дешті Қыпшаққа,
Тоқтамысты жорыққа шығарып, Темір өз жеріне Түркістанды қосып
Темірдің жорықтары, оның ішкі мұрагерлік талас-тартыстарға араласуы Ұрұс-ханды
1377 жылы Ұрұс-ханның баласы Темір-Мәлік (1376—1379 Тоқтамысты Сауран
Сығанақтың жаңа билеушісі алғашқы кезде өз қамқоршысының бұйрығын
Сырдария бойы мен басқа да өңірлерде өз билігін
Шын мәнінде Темір өзінің жаулап алушылық жоспарларын
асыруға бөгет болатын өз көршілерін әлсірету ұмтылды. Алайда
2.2 Моғолстанға жасалған жорықтары.
Темір Моғолстанға өзінің алғашқы жорығын 1371-1372 жылдары жатады,
1375 жылы Темірдің жолы Сайрам мен Талас жазығы
1376 жылдың көктемінде Темір Моғолстанға 30 мыңдық әскер
1377 жылы Темір Моғолстанды басып алуға тағы да
Қамар ад-дин Темірге қарсы тұра алмады, оның әскерлері
1383 жылы Темір Моғолстанға жаңа әскер жөнелтіп, мұнда
Бұл екі арада Темір мен Жошы ұлысын біріктірмек
1387 жылы Темір мен Тоқтамыс арасында кескілескен әрі
XIV ғасырдың 80-ші жылдарының аяғында Моғолстанда шын мәнінде
80-ші жылдардың аяғында Моғолстан мен Ақ Орда билеушілерінің
1388 жылдың басында Темір Ираннан Мауараннахрға оралып, хорезмдіктердің
Алайда Тоқтамыс ен даланың түкпіріне шалғай қашып кеткендіктен
Сірә, Темірдің әскері Дешті Қыпшақтан Қаратаудың солтүстік беткейін
Моғол басшыларының ұйымдасқан түрде тойтарыс беруге шамасы жоқ
Темір басқарған негізгі әскер Жұлдызға, Күнгес пен Текес
Келесі 1390 жылы Темір өлкені біржолата күйзелтіп, халқын
Қорытынды
Моғолстанды талқандап, Темір Дешті Қыпшаққа Тоқтамысқа қарсы жорыққа
Бірақ бұл феодалдардың Темірге жақтас бағыты көпке бармай-ақ
1395 жылы Солтүстік Кавказда Терек өзенінің жазығында Темір
XIV ғасырдың 90-шы жылдарының аяғына қарай Темір орасан
Пайдаланылған әдебиеттер
Сказкин С.Д. «Орта ғасырлар тарихы» Алматы. 1979
История стран Азии и Африки в средние века.
Қазақ ССР тарихы . ІІ том. Алматы,
Қазақстан тарихы. Очерктер. Алматы. 1994 ж.
Қазақ ұлттық энциклопедиясы. 12 томдық, Алматы 2005
История средних веков. Москва, 2004 г.
Историческая энциклопедия. Москва, 2001г.
Абд ар-Раззак Самарканди. Матла' ас-са'дайн ва маджма' ал-бахрайн.
СМИЗО, т. 2, с. 197.
Мирза Мухаммад Хайдар дуглат. Та'рих-и Рашиди. Рук. ИВ
Рашид ад-дин Фазлаллах Хамаданидің «Жами ат-таварих» («Шежірелер
Бартольд В. В. Отчет о поездке
Та'рих-и Рашиди, 56; Махмуд ибн Вали. Бахр
Барскөл — Шығыс Түркістандағы Хами қаласынан солтүстікке қарай
Бартольд В. В. История турецко-монгольских народов.— Соч. М.,
Сонда; Бартольд В. В. Улугбек и его время.
Та'рих-и Рашиди, л.
Шараф ад-дин Али Йазди. Зафар-наме, л. 156; Та'рих-и
Шараф ад-дин Али Иазди. Зафар-наме, л. 266; Та'рих-и
Мунтахаб ат-таварих-и Му'ини, л. 248а.
Та'рих-и Рашиди, л. 226, 23а.
История СССР с древнейших времен до наших дней.
Бартольд В. В.
Греков Б. Д., Якубовский А. Ю. Золотая Орда
22