МАЗМҰНЫ
КІРІСПЕ 4
1 Автоматтандырылған жұмыс орны 7
1.1 Ақпараттық жүйелер технологиясы 7
1.2 Автоматтандырылған ақпараттық жүйелер және олардың классификациясы
1.3 Автоматтандырылған ақпараттық технологиялар 9
2 МӘЛІМЕТТЕР ҚОРЫН БАСҚАРУ ҚОСЫМШАСЫН ҚҰРУ ОРТАСЫ DELPHI ИЦИПТЕРІ
2.1 Delphi. Өнімнің негізгі сипаттамалары 14
2.2 Мәліметтер қоры туралы ұғым 21
2.3 Мәліметтер қорын басқару жүйесінің архитектурасы 24
2.4 Кестелердің байланыс түрлері 25
3 БАҒДАРЛАМАНЫ ҚҰРУДЫҢ ҚАДАМДАРЫ 27
3.1 Стандартты компоненттер 27
3.2 Database Desktop қосымшасы 31
3.3 Delphi тілінде cклад жүйесін құру ортасы 35
4 ЭКОНОМИКАЛЫҚ БӨЛІМ 46
4.1 Жобалаудың экономикалық есебі 46
5 ТЕХНИКАЛЫҚ ҚАУІПСІЗДІК 50
5.1 Техникалық қауіпсіздіктің талаптары 50
5.2 Тіршілік әрекетінің қауіпсіздігі 52
Қорытынды 59
ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ 61
ҚОСЫМША 64
КІРІСПЕ
Дипломдық жобаның тақырыбы: «АҚ “Казахдорстрой” склад камбашының кіріс пен
Дипломдық жоба тақырыбының өзектілігі.
Қазіргі қоғамның талаптарына сәйкес жаңа техналогиялардың даму барысында жұмыс
Жұмыс орнын автоматтандыру үшін көптеген автоматтандырылған бағдарламалық жүйелер мен
Дипломдық жобаның мақсаты: АҚ “Казахдорстрой” склад камбашының кіріс пен
Қойылған зерттеу мақсатқа жету үшін келесі міндеттер орындалуы тиіс:
Автоматтандырылған жұмыс орынды қарастыру;
Delphi жүйесінің түсініктері мен прициптері түсіну;
Бағдарламаны құрудың қадамдары жасау;
Экономикалық бөлім жасау
Техникалық қауіпсіздік шараларын еңгізу.
Бұл жұмысты жазу үшін Delphi- ортасын қолдандылды. Delphi бұл
Дипломдық жоба «АҚ “Казахдорстрой” склад камбашының кіріс пен шығыс
Мәліметтер қорын басқару жүйесі Databese Desktop ақпаратты сақтау және
Қазіргі кезде Delphi корпоративтік қолдану үшін қолданылатын мәліметтер қоры
Зерттеу обьектісі Склад ұйымдағы қолданылған құжаттар.
Зерттеу пәні автоматтандырылған жұмыс орынның бағдарламалық жасақтамасын жүзеге асыру.
Мәселені талдау дәрежесі. Дипломдық жобаның тақырыбын зерттеу барысында отандық
Зерттеу тәжірибесі: салыстырмалық, аналитикалық, логикалық, құрылымдық жүйе, функционалдық жүйе,
Дипломдық жобаның жаңалығы: тұтынушы интерфейстің қолайлылығы, қажетті басқарушы элементтердің
Дипломдық жобаның тәжәрибелік қоры. Сонымен, жаңа технологиялардың дамуы
Дипломдық жұмыстың құрлымы: дипломдық жұмыс кіріспеден, бес тараудан, қортындыдан
Кіріспеде дипломдық жобаның өзектілігі, мақсаттары, талаптары, зерттеу обектісі мен
Дипломдық жұмыстың бірінші тарауында электронды-есептеуіш машинасында автоматтандырылған жұмыс орнын
Екінші бөлімінде Delphi программалау ортасымен, мәліметтер қоры түсінігі мен
Үшінші бөлімінде ойын сауық кешеніне арналған автоматтандырылған жұмыс орны
Дипломдық жобадағы зерттеу мәні қорытындыда талқыланған.
1 Автоматтандырылған жұмыс орны
1.1 Ақпараттық жүйелер технологиясы
Қазіргі кезде қандай да болмасын мекемені немесе кәсіпорынды алмасаң,
Автоматтандырылған жұмыс орны негізгі тағайындалуы: жұмыс орындарда децентрализацияланған ақпаратты
Әртүрлі мекемелер немесе кәсіпорындар табысқа жету үшін, автоматтандырылған жинау
Қажетті ақпаратты табу үшін, мамандар көбінесе үлкен мәліметтер базасымен
Программаның негізгі міндеті болып табылады:
Күзет фирмасының тіркеуші бөліміне мәліметтер базасын құру;
Осы мәліметтер базасының басқару жүйесін құру;
Осы мәліметтер базасының негізінде сұраныс жүйесін құру.
Сонымен, жасалынған программа тез арада мәліметтерді енгізуге, редакциялауға, өшіруге,
Ғылыми-техникалық әдебиетте «жүйе», «басқару жүйесі», «басқарудың автоматтандырылған жүйесі», «автоматтандырылған
Жүйе дегеніміз нақты пайдалы нәтижені алуға бағытталған бөліктер мен
Осы анықтаға сәйкес әр экономикалық объектті белгілі мақсатқа жетуді
Жүйе үшін келесі негізгі қасиеттер мінезді:
күрделілік;
бөліну;
тұтастық;
элементтер түрлілігі және олардың табиғи ерекшелігі;
құрамдылық;
Жүйе күрделілігі ішкі және сыртқы байланыстар мен динамикалық күрделілігіне,
Жүйенің бөлінуі нақты мақсаттар мен есептерге жауапты, белгілі белгілер
Жүйе тұтастығы жүйенің көптеген элементтерінің іс-әрекеті бір мақсатқа бағынатынын
Жүйенің элементтерінің түрлігі және олардың табиғи ерекшіліктері олардың функцяоналды
Жүйенің құрамдылығы жүйе ішіндегі элементтер арасындағы орнатылған байланыстар мен
Басқару кез-келген әлеуметтік-экономикалық, ұйымдастыру-өндірістік жүйенің (кәсіпорының, ұйымның, аумақтың) мақсатты
Басқарудың қызметін іске асыратын жүйе басқару жүйесі деп аталады.
Экономикалық ақпараттың жүйе дегеніміз-ақпаратты өндіру үшін және басқару шешімдерін
1.2 Автоматтандырылған ақпараттық жүйелер және олардың
Автоматтандырылған ақпараттық жүйелер – ақпаратты өндіруге және басқару шешімдерін
Автоматтандырылған ақпараттық жүйелерді құру экономикалық объекттің өндіріс тиімділігін арттыруын,
Басқару объектінің іс-әрекет жасау саласы үйлер классификациясы анық болғандықтан
Технологиялық үрдістерін басқару автоматтандырылған ақпараттық жүйелері – басқару технологиялық
Ұйымдық-технологиялық үрістерін басқару автоматтандырылған ақпараттық жүйелері – технологиялық үрдістерін
Ұйымдық басқару автоматтандырылған ақпараттық жүйелердің объектері – экономиканы бүкіл
Банкттік автоматтандырылған ақпараттық жүйелер: қорлық нарығының автоматтандырылған ақпараттық жүйелер
Қаржылық автоматтандырылған ақпараттық жүйелер
сақтандыру автоматтандырылған ақпараттық жүйелер
салықтық автоматтандырылған ақпараттық жүйелер
кедендік қызметінің автоматтандырылған ақпараттық жүйелер
статстикалық автоматтандырылған ақпараттық жүйелер
Өнекәсіптік кәсіпорындар мен ұйымдардың (мәнділігі мен таратылғаны бойынша онда
Ғылыми зерттеу автоматтандырылған ақпараттық жүйелері салааралық есептеулер мен ғылыми
1.3 Автоматтандырылған ақпараттық технологиялар
Көптеген процесстерді басқаруда ақпараттық жүйелерінің құрылуы мен қызмет етуі
Автоматтандырылған ақпараттық технология – басқару есептерін шешу мақсатымен жүйелік
Бұлардың негізінде ақпаратты жинақтау, сақтау және өндіру мақсатымен қатар
Нарықтық қатынастардың дамуы кәсіпкерлік қызмет түрлерінің пайда болуына және
Мәліметтер базасын ұйымдастыру. Иерархиялық моделде мәліметтер бұтақ тәрізді құрылымды
Жүйелік модельде мәліметтер еркін граф түрінде ұйымдастырылады. Жұйелік
Иерархиялық жүйелік модельдің айтарлықтай кемшілігі-бұл мәліметтер құрылымы жобалау
Обьектілігі- ориентирлі моделде мәліметтер базасының жеке жазбалары обьектілер түрінде
Мәліметтер базасының жазбалары мен оларды өңдеудің функциялары расында
Реляциондық модель өз алауын ағылшын термині (қатынас) сөзінен шыққан
Релияциондық мәліметтер базасы қатынастармен байланысқан таблицалардың жиынтығынан тұрады.
Реяциондық модельдің құндылығы болып-оның қарапайымдығы, компьютерде орындаудың қолайлығы, құрылымның
Ақпараттық жүйе архитекурасы.
Қосымша мен мәліметтер базасының ораласуына қарай.
-жергілікті
-жойылған леб болып бөлінеді.
Жергілікті мәліметтер базасымен операциялары үшін клиент-серверлік қосымшалар қолданылады [9].
Бұл базадағы мәліметтерді өңдейтін қосымшаны құру, мәліметтер базасының орналасуына
Мәліметтер базасымен жұмыс бір пайдаланушы режимде жүзеге асырылады. Керек
Жергілікті мәліметтер базасына қатынауды ұйымдастыру үшін мәліметер базасы процессоры
Жүйедегі әр пайдаланушының компьютеріндегі мәліметтермен жұмыс істегенде мәліметтер базасының
Пайдаланушы өзінің мәліметтер базасының жергілікті көшірмесімен жұмыс істейді, кез
Әр компьютерде мәліметтер базасының өз көшірмесі бар болуына байланысты,
Мәліметтер базасын басқару әр түрлі компьютерлер арқылы жүзеге асырылады.
Жойылған мәліметер базасы жүйенің компьютер серверінде орналасады, ал қосымш
Клиент - бұл пайдаланушының қосымшасы. Мәліметтерді алу үшін клиент
Жүйеде жұмыс көлемінің азаюы
Барлық клиенттердәі сұрауларын өңдеу, серверде орналасқан бір программамен орындалады,
«Клиент-сервер» архитектурасын қолдану үшін ORACLE, Vicrosoft Server мәліметтер
Мәліметер базасын қорғау
Мәліметер базасың бүтіндігін қолдау
Пайдаланушыларды оқыту және дайындау
Басқа мәліметер базасынан мәліметтерді алу
Мәліметтерді тестілеу
Резервті көшірме алу және қалпына келтіру
Ақпараттық жүйеге өзгерулер енгізу.
Delphi- қосымшалардың өнеркәсіптік қатнауын SQL-Links драйверлері арқылы жүзеге
Қорытынды: бірінші бөлімінде қазіргі кезде қолданылатын процесстердің барлығында дерлік
2 МӘЛІМЕТТЕР ҚОРЫН БАСҚАРУ ҚОСЫМШАСЫН ҚҰРУ ОРТАСЫ DELPHI ИЦИПТЕРІ
2.1 Delphi. Өнімнің негізгі сипаттамалары
Delphi ортасы бұл программист жұмысының жоғарғы нәтижесін қамтамасыз ететін
Компьютерлік бағдарлама – бұл файлдағы байттардың машиналық код
Бағдарламалау тілінің командалары түсінікті және көрнекті болып табылады. Мысалы,
А1 және А2 жолдарға пайдаланушымен енгізілген мәндерді алу.
Бұл мәндердің қосындысын есептеу.
Нәтижесін А3 жолына орналастыру.
Толық шрифтпен белгіленген сөздер командалардың атаулары болып табылады. Бағдарламалау
Алгоритмдер мен бағдарламалар
Бағдарламаны құрастыруына дейін бағдарлама жұмысының алгоритмін құрастыру және ойластыру
Delphi бағдарламасының негізгі терезелері
Delphi 7 ортасы дайын құрудағы әр түрлі бөліктеріне жауапты
Бағдарламаның негізгі мәтіні Delphi 7 ортасында негізгі мәтіндердің енгізілген
Delphi 7 бағдарламаның 6 түрлі терезелер бар:
Негізгі терезе
Ағаш объекті терезе
Объектілердің инспектор терезе
Браузер терезе
Форма терезе
Бағдарлама-коды терезе
Негізгі терезе. (Сурет 1) Бағдарлама құрастыратын проектіні басқарудың негізгі
Терезенің негізгі мәзірі проектіні басқару үшін қажетті құралдарымен жабдықталған
Сурет 1. - Негізгі терезе [1]
Ағаш объекті терезесі. (Сурет 2). Бұл терезе тек 6-шы
Бұл терезеде кез келген компоненттері бар тышқанның пернесін екі
Сурет 2. - Ағаш объекті терезесі[1]
Объектілердің инспектор терезесі (сурет 3). Бұл терезеде екі парақ
Properties – қасиет
Events – оқиға
Properties парақта компоненттің қажетті қасиетін орнатуыңызға болады. Ал Events
Сурет 3. - Объектілердің инспектор терезесі [1]
Форма терезесі (сурет 4). Бұл терезе болашақ бағдарламаның бейнесі,
Сурет 4. - Бірінші форма –терезе [1]
Бағдарлама-коды терезесі (сурет 5). Delphi-де программа құру 2 процесстің
Программаның визуалдық көрінісінен құру;
Программаға қажжетті қызмет атқаратын код жазу процестері.
Прогарммалау код терезесі трекст программасын өзгерту және құру үшін
Delphi-дің визуалды ортасы прогарммалаудың өте көп аспектісіне ие болса
Unit Unit1;
interface
uses
Windows, Messages, SysUtils, Variants, Classes, Graphics, Controls, Forms,
Dialogs;
type
Tform1 = class(Tform)
private
{ Private declarations }
public
{ Public declarations }
end;
var
Form1: Tform1;
implementation
{$R *.dfm}
end.
Жаңа форма үшін программа терезесіне осы толтытру автоматты түрде
Біз Unit пен Implementation арасындағы жолдарды қозғаймыз. Себебі
Сурет 5. - Бағдарлама-коды терезесі [1]
Delphi 7 жүйесінде, айтып кеткендей, арнайы формаларды проектілеуші бар,
Құрастырылып жатқан бағдарламаның негізгі міңездемесі – тұтынушы интерфейстің қолайлылғы,
Әдіс-амал компонентті
Формаларды проектілегенде бағдарлама дайын компоненттерден – машиналық кодының бөліктері
Сурет 6. - Компоненттердің палитрасы [1]
Delphi-дің негізгі байлығы болып компонеттер палитрасы болып саналады. Ол
Компонент – дегеніміз анықталған қасиеттері бар программист көмегімен форма
Компоненттердің өзіндік қасиеттер жиынтығы бар, олар бір-бірінен ажыратылған ерекшеліктермен
Форманы проектілеу процесінде компоненттердің қасиеттері Object Inspector көмегімен келтіріледі.
Әр қасиеттің мәнін ауыстыруға болады, ол үшін Object
Қасиеттерден басқа компоненттерде әдістер – қасиеттердің мәндерін өңдейтін бағдарламалық
Компоненттерді дұрыс таңдап алып және бір-бірімен байланыстыруға арналған қасиеттердің
Дайын компоненттерді қолдана алмаған жағдайда қолмен бағдарламалаудың қажеттілігі туады.
2.2 Мәліметтер қоры туралы ұғым
Мәліметтер қоры дегеніміз не?Қазіргі кезде адамзаттың өмірі сонша қатты
Мәліметтер қоры ( термині және мәліметтер қорының басқару жүйесі
мәліметтер қорыға жаңа ақпаратты файлдарды еңгізу;
мәліметтер қорыдағы бар ақпаратты өзгерту (модификациялау);
мәліметтер қорыда ақпаратты іздестіру;
мәліметтер қорыдағы ақпараттарды жою;
мәліметтер қорыдағы файлдарды жою.
Компьютерлік ақпараттық жүйе программалық берілген тапсырмалар жиынын компьютердегі мәліметтер
Әр кестенің бағанын жазу түрінде қарастыру қажет, осының негізінде
Мәліметтер қорының негізгі тағайындауы ең алдымен құрайтын ақпаратты жылдам
Егер нақтырақ айтсақ, мәліметтер қорының басқару жүйесі функцияларына келесілер
Компьютер жадында мәліметтерді басқару - ең бірінші мәліметтер
Транзакциямен басқару – мәліметтер қорында бір топ операцияларды орындайтын,
Протоколдау және мәліметтер қорығы өзгерістермен басқару - мәліметтердің
Мәліметтер қорығы тілдердің қолдауы (поддержка) – мәліметтер қоры-мен жұмыс
Қазіргі уақытта мәліметтер қоры көбісінде мәліметтердің реляциялық үлгісі қолданылады
инверторлық тізімдерде негізделген үлгілер;
иерархиялық мәліметтер үлгісіне;
желінің мәліметтер үлгілері.
Инверторлық тізімдер арқасында орындалған мәліметтер қоры, құрылғаны сондай, кестелер
Операторлар адрестелетін жазулардың үстінде [42].
Иерархия үлгіде салынған мәліметтер қоры, ағаштардың реттелген теріммен түзеледі.
берілген белгімен мәліметтер қоры ағашын табу;
бір ағаштан басқа ағашқа өту;
ағаш ішіндегі жазуға өту немесе иерархия аралап шығуы ретінде
көрсетілген позицияға жаңа жазу орнату;
ағымдағы жазуды өшіру.
Мәліметтер қорында мәліметтер желілік құрылымының ұрпақтары кез келген тамырлар
берілген белгі бойынша жазуды табу;
берілген жазу бойынша атадан ұрпаққа өту;
кейбір жазу бойынша ұрпақтан атаға өту;
жаңа жазуды құру немесе ағымдағы жазуды өшіру;
берілген жазуды модификациялау;
байланысқа қосу немесе байланыстан алып тастау;
басқа жазуға қою.
Қазіргі уақытта реляциялық мәліметтер қоры кеңінен қолданылады, сондықтан осы
Мәліметтер қорының басқару жүйесінде көбінесе барлық керекті құралдарды құрайтын
2.3 Мәліметтер қорын басқару жүйесінің архитектурасы
Сәулет және құрылымдар ұғымдары мәліметтер қорының басқару жүйесі мүмкіншіліктерін
- Ішкі деңгей - физикалық жүйесіне ең жуық ортасыз
- Сыртқы деңгей - пайдаланушыларға ортасыз байлаулы тәсілдерімен арналған
Мәліметтер қоры құрылымы әлемде өзгертулер лайықты түзетулерді талап етіп
Келешек пайдаланушылардың мәліметтер қорының құрамы туралы талаптарын біріктіре отырып,
Мәліметтер қорының администраторына жобалауы барысында мәліметтер тапсырумен басқару мәселесіне
2.4 Кестелердің байланыс түрлері
Әр кесте кілттік жолды қосады. Оның құрамында уникалды идентификатор
Жалпы ережелер:
кілт құрамында графикалық өріс немесе түсіндірме өріс кіре алмайды;
кілт бірегей болу керек.
Кілт мәндері автоматты түрде бірегейлілік болу керек. Paradox кестелері
жазулардың сұрыпталуы;
мәліметтердің ену жылдамдығын;
мәлімет базасындағы кесте аралық байланысын;
сілтемелік тұтастық шектеулердің қолдануын.
Кестелер арасындағы байланыс бағынушылық қатынасын анықтайды. Байланыстардың түрлері:
«бірдің - біріне» қатынасы;
«бірдің – көпке» қатынасы;
«көптің - біріне» қатынасы;
«көптің – көпке» қатынасы.
«Бірдің - біріне» қатынасы – бірінші кестеде маңызды және
«Бірдің – көпке» қатынасы – басты кестенің бір жазуына
«Көптің - біріне» қатынасы – басты кестенің бір жазуына
«Көптің – көпке» қатынасы сирек қолданылады. Себебі кестелер арасындағы
Қорытынды: екінші бөлімінде Delphi программалау ортасымен, мәліметтер қоры түсінігі
3 БАҒДАРЛАМАНЫ ҚҰРУДЫҢ ҚАДАМДАРЫ
3.1 Стандартты компоненттер
TADOConnection компоненті ADO мәліметтердің қоймасының объектілерін қосуымен басқару үшін
Осы компонентті қолданғанда өңдеушіге бір қатар артықшылық беріледі:
ADO мәліметтеріне енудің барлық компоненттері бір байланыс арқылы мәліметтер
байланыс провайдердің объектісін тура беруге мүмкіншілігі бар;
ADO байланыс объектісіне рұқсат;
ADO командаларын орындауға мұмкіншілігі;
транзакциялардың орындалуы;
оқиғалардың әдіс-өңдеушілер көмегімен байланыспен кеңейтілген басқару [7].
TADOTable компоненті Delphi қосымшаларында, OLE DB профайдерлер арқылы қосылған,
TDataSource компонентті Компонент формадағы кестелермен мәліметтердің басқа физикалық жиынтықтар,
TADOQuery компоненті ADO арқылы мәліметтермен жұмыс істегенде SQL сауалдарын
DBNavigator – бұл компонент берілген жазылған қор тізім ішінде
жаңа жазу қою,
жазуды редакторлау,
алдыңғы жазуға өту,
келесі жазуға өту,
бірінші жазуға өту,
соңғы жазуға өту,
өшіру,
сақтау,
болдырмау,
жаңарту.
TТoolBar – батырмалар сақтаушы, бас менюге рұқсат беретін батырмалар
CheckBox кішкентай тереземен мәтін жолын суреттейді . Терезедегі белгі,
TPopupMenu. Меню қалқып шығуды жасауға рұқсат етеді. Ол объект
TMainMenu . Бағдарлама менюін негізгі TMainMenu, бірақ бағдарлама орындалу
1. TManeMenu орналастыру.
2. Обьекторлар инспекторында Items қасиеттері арқылы Menu дизайнерін шақыру.
3. Меню дизайнерінде меню пунктерін анықтау.
DBGrid компоненті мәліметтерді кесте түрінде шығаруға қолданылады. Тордың сыртқы
TВitBtn компоненті бейнесі бар батырманы құруға арналған. Жүйеде дайын
PageControl компоненті бір – біріне қойылған беттердің жиынтығы болып
TDBEdit компоненті бір жолды мәтін редакторы болып
Компоненттің тегі – TcustomMaskEdit класыболып табылады, бұл сондай-ақ, TEdit
Компонент көрсеткіштрді редакциялауды тексеретін өріс маскасында жүзеге асырады. Масканы
Редакцияланатын мәтіннің маскаға сәйкестігін тексеру әрбір символды еңгізгенде немесе
Компонентте алмасу буферін қолдануға болады.Бұны пайдаланушы операциялық жүйенің құрамдары
TDBComboBox компоненті редакциялау жолында көрсеткіштер жиынтығы өрісінің мәнін көрсетеді
Компонент бес түрлі стильде жұмыс істей алады. Олар Style
Компоненттің арнайы әдістері жоқ.
TLabel экранда мәтін елестетуі үшін қызмет етеді . Font
TButton – программалар орындалар уақытында батырманы басқанда қандай да
Button компоненті Windows қарапайым батырмасы болып табылады. Бұл батырмада
тышқанның арқылы: On Clik, On Mouse Down, On Mouse
пернетақтаның арқылы: Enter, Esc, KeyDown, KeyPress, KeyUp;
компоненттің орнын ауыстыру арқылы: OnDragDrop, OnDragOver, OnEndDrag.
TDBText компоненті бір-бірімен байланысты көрсеткіштерді теруге арналған. Кейбір өрістердің
TCustomLabel класы бұл компоненттердің тегі болып табылады да, сол
Компоненті қолдану кезінде көрсеткіштерді бейнелеу ұзындығының мүмкіндігіне көңіл бөлу
TDBCheckBox компоненті
Компонент кәдіңгі жалаушаның (TDBCheckBox) толық көшірмесіндей болады да, екі
Алдын-ала анықталған мәндер valueshecked және ValueUnchecked құрылымдары арқылы іске
Егер көрсеткіштер жиынтығы өрісінің мәні valueshecked құрылымының (біреуімен немесе
Мұндай әрекеттер ValueUnchecked құрылымында болады.
3.2 Database Desktop қосымшасы
Database Desktop — бұл анықталған форматта мәліметтердің үлкен массивтерін
Windows операциялық жүйесі мен Database Desktop қолданбалы бағдарламасы бір
Database Desktop — бұл реляциондық мәліметтер қорлары кестелерін құруға
Кестелерді құру
Мәліметтер қоры бірнеше файлдардан тұрады, олардың негізінде сауалдар, есептер
Сурет 7. - Databse Desktop бағдарламасы арқылы мәліметтер қорларын
Әр графа (баған) бұл мәліметтер қорының басқару жүйесі терминдерінде
Paradox осындай ұсыну мәліметтерімен жұмыс істейді: таблица –оның ішінде
Paradox кестесі –бұл реляциондық мәліметтер қоры, яғни байланысқан мәліметтер
Кестелердің байланыс түрлері
Әр кесте кілттік жолды қосады. Оның құрамында уникалды идентификатор
Database Desktop арқылы мәліметтер қорларын құру
Жаңа мәліметтер базасын құру үшін келесі қадамдарды орындау керек.
Сурет 8. - Жаңа дерек қорын құру терезесі [автормен
Олар: File -> New-> Table. Содан кейін осындай терезе
Save as батырмасын шертеміз және жаңа мәліметтер базасын Table.db
Нәтижесі осындай болады. Мысал ретінде толтырылған мәліметтер қоры келтірілген.
Сурет 9. - Жаңа дерек қорын құрғанда Paradox технологиясының
Сурет 10. - Бағдарламада қолданылған мәліметтер қоры [автормен ұсынылған]
3.3 Delphi тілінде cклад жүйесін құру ортасы
Аударма ісі саласындағы жұмыскерлерге арналған дипломдық жобаның мақсаты Электронды
«АҚ “Казахдорстрой” склад камбашының кіріс пен шығыс жұмыстарын есеп
Сурет 11. - Жобаға кіру терезесі [автормен ұсынылған]
Дипломдық жоба кіріс пен шығыстар қызметтерді атқарып жатқандықтан, осы
Сурет 12. - Негізгі жұмыс терезесі [автормен ұсынылған]
Осында склад аты жолы, қамбашы жолы, жасырын сөз жолы,
Негізгі жұмыс терезесі төрт бөліктен құрылған:
Форманың үстінгі жағында тақырыб жолы (Сурет 13);
Форманың екінші жолы мәзір жолы (Сурет 13);
Форманың үшінші жолы cаймандар тақтасы (Сурет 14);
Форманың ортасында жұмыс алаңы бөлімі;
Жобаның негізгі терезесі арқылы бүкіл операциялар өткізіледі. Жобаның бүкіл
Сурет 13. - Тақырып жолы және мәзір жолы [автормен
Сурет 14. - Дерек қорлар тізімі [автормен ұсынылған]
Сурет 15. – Түсім дерек қоры терезесі [автормен ұсынылған]
Енді жобаның негізгі функцияларын қарастырайық. Жоба атында жазылғандай кіріс
1) Баспа;
2) Еңгізу;
3) Өзгерту;
4) Өшіру;
5) Қайтару.
Баспа батырмасын басқан кезде түсімге салынған есеп терезесі шығады
Сурет 16. – Түсім есебі терезесі [автормен ұсынылған]
Еңгізу батырмасын басқан кезде жаңа түсімдер салу терезесі шығады
Сурет 17. – Жаңа түсімдер салу терезесі [автормен ұсынылған]
Сурет 18. – Түсімге өнім салу терезесі [автормен ұсынылған]
Келесі екінші сатыс ол түсімге өнімдерді еңгізу. Осында түсімнің
Сурет 19. – Жоба дерегінен өнімді таңдау терезесі [автормен
Түсім дерек қоры терезесінің келесі батырмасын қаратырайық, өзгерту батырмасы.
Сурет 20. – Түсімді өзгерту терезесі [автормен ұсынылған]
Сурет 21. – Салынған түсім есебі терезесі [автормен ұсынылған]
Сонымен, түсімдер терезесінде өшіру және қайтару батырмалары қалды. Өшіру
Сурет 22. – Алмасу дерек қоры терезесі [автормен ұсынылған]
Енді жобаның шығыс операциясын, яғни алмасу операциясын қарастырайық: негізгі
Сурет 23. – Алмасу есебі терезесі [автормен ұсынылған]
Сурет 24. – Жаңа алмасуды салу терезесі [автормен ұсынылған]
Алмасу дерек қоры терезесінің еңгізу батырмасын басқан кезде, жаңа
Сурет 25. – Складта қалған өнімді таңдау терезесі [автормен
Алмасатын өнім еңгізілгеннен кейін, сақтау батырмасы басылып, алмасу сақталады.
Сурет 26. - Интерфейс тілін қалыптандыру терезесі [автормен ұсынылған]
Жобаның келесі операцияларын және мүмкіншіліктерін қарастырайық. Осы жобаның
Сурет 27. - Орыс тіліндегі хабарлама
[автормен ұсынылған]
Батырма басылғаннан кейін интерфейс тілі аударылған туралы орыс тіліндегі
Сурет 29. – Орыс тіліндегі түсімдер терезесі [автормен
Сурет 30. – Шрифт таңдау терезесі [автормен ұсынылған]
Дипломдық жобада мәліметтер қорлар тізімі қолдануыда. Дерек тізімі бір
Сурет 31. – Түсті таңдау терезесі [автормен ұсынылған]
Сурет 32. – Автор туралы терезесі [автормен ұсынылған]
Автор туралы терезесінде дипломдық жоба, автор туралы және ғылыми
Сурет 33. – Бағдарлама туралы терезесі [автормен ұсынылған]
Қорытынды: үшінші бөлімінде ойын сауық кешеніне арналған автоматтандырылған жұмыс
4 ЭКОНОМИКАЛЫҚ БӨЛІМ
4.1 Жобалаудың экономикалық есебі
Бағдарламалық қамтамассыз ету құру процессінде ең маңызды әрекет түрі
Ақпараттық жүйе құру үшін уақыт, ресурс және құндылығының бағасы
Бағдарламалық қамтамасыз етуді дайындаудың шығынын бағалауы келесі 4 қадамды
дайындайтын заттың көлемінің бағасы. Бағдарламалық қамтамасыз үшін бұрынғы уақытта
адам – сағатта және адам – айларда еңбектерін бағалау.
күнтібелік айларында жобалаудың созылуын бағалау.
жобалаудың құнын бағалау.
Жобалаудың көлемін бағалау жүйеге білім негізінде талап қойюды қаралады.
Ұйқастық негізінде. Өткенде осында жобалармен іс – жүргізіліп жіне
Жүйеге талап қоюды – нақты көрсеткіштерге негізделіп белгіленген алгаритмдар
Жобаның еңбек сіңіргіштігінің бағалауы оның өлшемінің негізінде шығарылады.
Осындай бағалау жасау үшін 2 негізгі тәсіл қолданылады:
Ең жақсы вариант – ол өз ұйымдарындағы тарихтық көрсеткіштерді
Ең болмағанда, алдындағы бір жоба (ең жақсысы, бірнеше болса)
Сіздің жаңа жобаңыздың өмірлік мерзімі, пайдаланған тәсілдерімен дайындау түрлері,
Егер бірнеше себеппен алдындағы тәсілдер қолданылмайтын болса, онда белгілілердің
Сәйкес (тарихи мәліметтердің негізінде сияқты, дәл осылай формалды әдістердің
Эдвард Йордан айтуы бойынша, бағалаудың қолданылатын тәсілдері келесі
Баға тәсілдері коммерциялық заттар болып саналады. Бағалау құралдары SLIM
Productivity Research (SPR)) сияқты, сауда өнімі болып келеді. SPR
Жүйенің динамикалық модельдері- көптеген имитациялық модельдер, олар өзара түрлі-түрлі
Жобаларды бағалау үшін аналитикалық модельдер туралы әдибиеттерде көп жазылған.
Ұйымдардың есептері және неше түрлі нұсқаулықтар жобаның бағасын төмендетуін
Сондай таралған тәсілдер, прототипирование деген, барлық жүйе құрылысында сынау
Және міндетті түрде функционалдық нүктелер тәсілінде тоқтай өтейік.
Функционалдық нүктелерді санау ол бағдарламалық қамтамассыз етудің саналық бағалау
Бағдарламаның өңделуін және құрылуында құндылық есебін ескереді:
дұрысталу әдістемелерін өңдеу;
курс мазмұны және платформа дизайны өңдіру үшін қажетті алдын
Құру формаланған ережелеріне сәйкестігін бақылау.
Ақпараттық технологиясының және материалдардың қарау процессін бақылау.
Кемшіліктерді (қателіктерді) локализациялау және тауып алу.
Нәтижелерді өңдеу, не өндірісте пайдалану.
Бағдарламаның жұмыс уақытын бағалау [28].
Құнын есептеу.
Өндеушінің жалақысын есептеу, программа қамтамассыздығы арқылы құрау.
S з/п = К * Т ;
Қайда: S з/п - өңдеушінің жалақысы;
К - программистің бір сағатының құны;
Т – программа құруына керекті болған уақыт.
Берілгендерін қойып, аламыз:
S з/п = 300 * 200 =
Компьютермен қолданылатын қуат құнын формула арқылы есептеу:
SW = W * T * C ;
қайда: SW - компьютермен қолданылған энергия құны;
W - компьютермен қолданылған қуат;
С - бір кВт құны.
Берілгендерін қойып, аламыз:
SW = 0,2 * 200 * 4,48 =
3) S программасымен құрылған жалпы есептік соммасы:
S = S з/п+ Sw
S = 60000 + 179,2= 60179,2
Жалпы құны 60179,2 тенге.
Жұмыс күшінің минималды принціпі.
Адам-оператор орындау керек тек сол жұмысты, қайсы керек, бірақ
Жүйе қолданушының толық тіркеуін қамтамассыз етеді, АО ақпаратты іздеумен
Қолданушының жалпы оперативтік жадысының минималды принціпі.
Адам-операторға аз мәліметті еске сақтағандай талап қойылады. Оның ақпаратты
Берілген шығарылуында қандай –да кедергі қатенің табылуымен және пайда
Ақпаратты қарастыру талаптары келесі техникалық талаптарға жауап береді:
экранда жарқын жарықтың жануы 100 Кд/м2кем емес;
түсті монитор үшін растр нүктесінің минималды өлшемі 0.6 мм;
бейнелеудің контрасттылығы 0.8 кем емес;
текстік режимде бейнелеудің регенирациясы 72 Гц кем емес;
жолға 640 кем емес растр нүктелерінің саны;
экрандағы антиблоктық бетінің болуы;
экранның өлшемі диагональ бойымен 31 см-ден кем емес;
экрандағы символдардың биіктілігі 3.8 мм кем;
оператор көзінің экранға дейінгі ара 40-80 см;
монитор бұраламы қойылыммен қатамасыз етілу керек, оны горизонтал мен
Қорытынды: төртінші бөлімде экономикалық есеп қорытындылар талқыланған.
5 ТЕХНИКАЛЫҚ ҚАУІПСІЗДІК
5.1 Техникалық қауіпсіздіктің талаптары
Қауіпсіздік техникасына қойылатын талаптар:
Кейбір приборлар, қондырғылар материалдар, сондай-ақ физикадан сабақ беру процесі
Қауіпті болып табылатындары: сынаппен, жоғары кернеулі токпен, улы газ
Спиртпен, эфирмен, сутегі және бензинмен жұмыс істеуде салғырт қараушылықтан
Лампылар мен жанарғыларда керосиннің орнына бензинді қолдануға болмайды. Сұйық
Сутегімен жасалатын тәжірибелерде, сондай-ақ тұз қышқылынан «дәнекерленуші сұйықтық» шығарып
Айнымалы ток желісіндегі токты пайдаланудың барлық жағ-дайларында мынаны есте
Статикалык электрді оқып үйренгенде электрофор машинасын пайдаланады, ал кейде
Радиоактивті заттармен жасалатын тәжірибелер әсіресе қауіпті. Радиоактивті сәуле шығаратын
Балалардың денсаулығын сактау және бақытсыз жағдайлары болдырмау мақсатымен физика
Электр тогының адам организміне тигізетін зиянды әсері: соғу, күйдіру
Сондай-ақ токтың жылу әсерінен де адамның терісі күйеді, ал
Ток күші 0,1 амперден, ал кернеуі 30 вольттан асқан
Жұмыс үстінде адамды ток соқпау үшін киноаппаратураны жермен қосып
токпен жұмыс істеу қажет болған жағдайда аяқ астына резеңке
Аппараттың тогы бар бөлігіне тиіп кетіп адамның денесінен ток
5.2 Тіршілік әрекетінің қауіпсіздігі
Бөлмелерге қойылатын негізгі санитарлы-техникалық талаптар.
Бұл дипломдық жұмыстың тақырыбы дербес электронды есептеуіш машинаны қарқынды
Осыған байланысты дербес электронды есептеуіш машина пайдаланушыларының компьютерлік техникамен
Дербес электронды есептеуіш машина операторының еңбегінің қауіпсіз шарттарын қамтамасыз
Еңбекті қорғаудың маңызы өте зор.
Техника қауіпсіздігінің ережелерін сақтамау қолайсыз зардаптарға және кездейсоқ
Бұл дипломдық жұмыстың бөлімінде қарастырылады:
1) негізгі санитарлық-техникалық талаптар
2)пайдаланушы еңбегінің санитарлық-гигиеналық талаптарының сипаттамасы;
3) қажетті ауа алмасуды есептеу;
4) жарықтандыру жүйесі;
5) пайдаланушы еңбегінің қолайлы талаптарды жасауға арналған инженерлік-техникалық шаралар:
- шуылдан қорғау,
- сәулеленуден қорғану,
- электрлік тоқ тиюден қорғану шаралары;
6) өртке қарсы талаптар;
7) жұмыс орнын ұйымдастыру
8) орта параметрлерінің бақылау құралдары
Қарастырылатын бөлме, бұл - есептеу центрі.
Оқу сабақтары кезінде мұнда 10 адамнан тұратын пайдаланушылар тобы
Есептеу центрінің көлемі 30 ш.м және биіктігі 3,5 м.
Есептеу центріне келесі талаптар қойылады:
1) бөлменің өлшемдері (ауданы ,көлемі, биіктігі) ішінде жұмыс істеп
2) бөлменің рационалды түрлі-түсті рәсімдеу;
3) шуылдан оқшалауын қамтамасыз ету, сырттан келетін шуылдын төмендеуіне
4) бөлменің өңдеуіне қойылатын талаптардын сақталуы;
5) жылыту және желдету жүйелерінің қамтамасыздандырылуы,
6) Ауа тазалығының, температурасының, салыстырмалы дымқылдығының нормаларын сақтау;
7) жарықтандыру нормаларын сақтау;
8) бөгде адамдардын бөлмеге кіруінен қорғауды сақтау;
Еңбектің санитарлық-гигиеналық талаптардың сипаттамасы
Өндірістік бөлменің микроклиматы температура, салыстырмалы ылғалдық және ауа қозғалысының
Жұмыс аймағының ауасын, жұмыс аймағындағы микроклимат параметрлерін нормалау жылдың
Бұл бөлмеде жеңіл физикалық жұмыстар орындалады, олардың сипаттамасы 1
2 кестеде микроклиматтың оңтайлы параметрлері көрсетілген, жылдың суық және
Кесте 1 -Жеңіл физикалық жұмыстың сипаттамасы
Жұмыс Категория Энергошығындар Жұмыстың сипаттамасы
Жеңіл физикалық 1 172Дж/с (150ккал/сағ) дейін Отырып, тұрып, немесе
Ескертпе – [автормен ұсынылған]
Кесте 2 -Микроклиматтың үйлесімді параметрлері
Жыл кезеңі Температура, С Салыстырмалы
ылғалдық, % Ауа қозғалыс
жылдамдығы, м/с
Суық және өтпелі (Сыртқы ауаның температурасы +10 град. С-дан
Жылы (сыртқы ауаның температурасы +10 С және одан жоғары
60 - 40
0,2 көп емес
Ескертпе – [автормен ұсынылған]
Кесте 3 - Жылдың суық және өтпелі кезеңдері үшін
Ауа температурасы, С Салыстырмалы ылғалдық, % көп емес Ауа
19 – 25 75 0,2 15 - 26
Ескертпе – [автормен ұсынылған]
Кесте 4 - Жылдың жылы кезеңдері үшін шекті параметрлері
Ауа темперературасы, С Салыстырмалы ылғалдық, % көп емес Ауа
Сыртқы ауаның орташа температурасынан 3 С-қа
28 С-та 55 сағ көп емес, 27 С-та 60-тан
Ескертпе – [автормен ұсынылған]
Зиянды заттар және шаң
Есептеу центрінде пайдаланушылардың жұмыс істеу барысында есептеу техникасына алдын
Бірақ та, бөлмеде улы емес шаң болады.
Жабдықтарда жиналатын максималды-бір жолғы шекті-жарамды улы емес шаңның концентрациясы
Жоғары шаңдықты жою үшін шаң ұстаушылар, сорындар құрылғыларын орналастыру,
Сәуле шығару және одан қорғану
5 кестеде сәуле шығарудың мөлшерленген мәндер көрсетілген.
Кесте 5 - Жұмыс орындағы сәлу шығарудың мөлшерленген мәндері
Көрсеткіштердің атаулары Мөлшерленген мән
Ренгендік сәуле шығарудың
0,05м ара қашықтықта қолданылмаған мөлшері. 100 мкР/сағ
Ультарафиолеттік сәуле шығарудың ағынының тығыздығы 10 Вт/ш. м.
Жұмыс орнындағы электр өрісінің кернеулігі 15 кВ/м.
Ескертпе – [автормен ұсынылған]
Арнайы зерттеулердің нәтижелері мониторлардың әлсіз рентген сәуле шығаратынын көрсетті,
Мұндай сәуле шығарудан да қорғануға болады.
Электромагниттік өрістердің (ЭМӨ) әсер ету шартарына, сипатына және орналасу
1) уақытпен қорғану, жұмыс орнында сәуле шығару қарқындылығын төмендету
2) ара қашықтықпен қорғану, сәуле шығару дәрежесін анағұрлым төмендетуге
3) жұмыс орнын немесе сәуле шығару көзін экрандау. Бұл
- сәуле шығару қарқындылығын шекті деңгейлерге дейін азайту;
- жұмыста ыңғайлықты қамтамасыз ету;
- жұмыс қауіпсіздігін механикалық және электрлік жарақаттардың қатынасында қамтамасз
Қарастырылып жатқан бөлмеге қолданысты түрде қорғанудың екі тәсіл жиі
1) кинескоптан аз мөлшерде ағып кететін сәуле шығару, экран
Сәуле шығаруды сезімтал өлшеу аппаратурасын пайдалынғанның өзінде тіркелмейтін
2) қорғау экранын немесе сетканы қолдануға болады
Жарықтандыру және жарықтандыру жүйесі
Визуалды диплейды терминалдар осы күнде адам және электронды есептеуіш
Электронды есептеуіш машинаны (дербес және ұжымдық пайдалану) барлық қызмет
Олар әртүрлі өндірістерде әртүрлі басқару және бақылау жүйелерінде сияқты,
Дербес электронды есептеуіш машиналар орналасқан бөлмелерде жыл маусымы және
Дисплеймен жұмыс істегенде жарықтануы обьектінің минималды айырмасының – программист
Берілген жұмыс түріне жалпы қалыпты жарықтану 400 люкс құрайды.
Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымының мәліметтері бойынша, визуалды диплейды терминалдармен
Еңбек медицинасы институтының қызметкерлері көп жылдар бойы электронды есептеуіш
Бұл зерттеулер қазіргі кездегі электронды есептеуіш машина пайдаланушысының мамандығы
Пайдаланушыларының организмінің күйінен, субъективтік және объективтік көрсеткіштерден экран жанындағы
Барлық пайдаланушылар программистер (құрастырушылар және программаларды пайдаланушылар) және
Кәсіпқойлар емес – бұл, кассирлар, кітапханашылар, студенттер, оқушылар және
Электронды-сәулелі түтікше қолданылатын визуалды диплейды терминалдарде жұмыс істеу кезінде
Көздің функцияларын лабораториялық және өндірістегі жағдайларда зерттегенде аккомодация,
Жұмыспен қатар жоғары ашушан-қызу компоненті ілескенде табылған өзгерістер тереңірек
Мысалы, уақыт аз жағдайда программада қате іздеуде немесе оны
Электронды есептеуіш машина пайдаланушыларының өндіріс іс-әрекеттің салдарынан көру анализаторының
Бірақ та, физиологиялық зерттеулер программистердің көбінде кейбір аккомодация
Пайдаланушылардың көбінде визуалды диплейды терминалдардың жағымсыз әрекеті көздің ауруыдың,
Бұл құбылыстар жиі бастың ауруы, бастың ауырлығы, жалпы шаршау,
Өртке қарсы талаптар
Дербес электронды есептеуіш машина учаскесі өрт қауіптілігі жағынан «В»
Өрт себептерден пайда болуы мүмкін: электрлік емес және электрлік
Электрлік емес сипатына келесілері жатады:
құрылғының ақаулылығы және технологиялық процесстің бұзылуы;
отты салақты және аңғырт қолдану (шылым шегу, жылыту аспаптарын
желдету жүйесінің ақаулығы және оны дұрыс орналастырмау;
Заттардың өзінен өзі жануы және тұтануы.
Электрлік сипаттарға келесілер жатады:
қысқа тұйықталу;
сымдардың асқын жүктелуі;
үлкен өтпелі кернеу;
ұшқындау;
статикалық электр.
Есептеу центрі орналасқан бөлмеге келесідей талаптар қойылады:
1) Электронды есептеуіш машина орналасуы қарастырылған ғимарат, өртеке төзімділігі
2) барлық кабельдік коммуникациялар металл газдалған құбырларға салынуы тиіс;
3) Еден астындағы жасырын кеңістіктер өрттелмейтін қалқалармен бөлінуі тиіс;
4) күшті кабельдік жүйелер сенімді оқшалануы тиіс;
5) өрт сөндіру құралдары қолда болуы тиіс;
Өрт қауіптілігі аймағы жағынан бұл бөлме П-Па классына жатады
Ауданы 40 ш.м есептеу центрінің бөлмесінде өрттерді жою үшін
Бөлмеде өртті тез табу, сөндіру, хабарлау үшін түтінді өрттік
Ауданы 40 ш.м және дабылдатқышты 4 метр биктікте орналастырғанда
Терминалмен жұмыс істегенде жұмыс орнының ұйымдастырылуы:
1) Бір пайдаланушымен терминалмен жұмыс істегенде жұмыс орнының ұйымдастырылғанда
2) Бөлме өрт сөндіргішпен, сигнализациямен және телефонмен (қалалық және
3) Бөлме бір орынды үстелдермен және отырғыштарының биіктігі және
4) Адамның көздік ажырату қабілетіктілігі 500 мм қашықтықта
Қорытынды: бесінші бөлімде тіршілік қауіпсіздігі туралы қорытындылар талқыланған.
Қорытынды
Жоба нәтижесі бойынша қысқаша қорытынды.
1. Бүгінгі уақытта ақпарат ағыны күннен-күнге көбейіп келеді. Сондықтан
2. Бұл мәселені шешу үшін көмекке компьютерлік технология келеді.
3. Мәліметтер базасы құрылғаннан кейін жазбалармен келесі: жазбаларды қосу
4. Мәліметтер базасын құрастырғанда оған қандай мәліметтер енгізілеттінін, қалай
Жаңа технологиялардың дамуы есептеуіш техника әдістерін кеңінен енгізу, сонымен
Дипломдық жоба бағдарламаның актуалдығы қазіргі компьютерлік технология даму кезінде
Қойылған мәселелердің толық шешімін бағалау. Алға қойылған мақсат орындалды.
Жұмыстың нәтижелерін нақты қолдану бойынша ұсыныстар мен шығыс мәліметтері
Жалпы «АҚ “Казахдорстрой” склад камбашының кіріс пен шығыс
Қорыта келгенде, бұл бағдарлама болашақта кез келген складта
ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
[1] Домалевский С.С. Программирование в Delphi. Часть 1. Создание
[2] Домалевский С.С. Программирование в Delphi. Часть 2. Создание
[3] Валерий Фаронов «система программирования DELPHI»2002 ж.,-34 б.
[4] И.Ю. Баженова «DELPHI 7» 2000 ж.,-45 бет.
[5] Владимир Гофман, Анатолий Хомоненко «Работа с базами данных
[6] Гуринова И.С. «Курс лекций по базам данных» 2005ж.-56
[7] В.Э.Гофман, а.Д. Хомоненко «DELPHI 6» . –СПб.:БХВ –
[8] В.Э.Гофман, а.Д. Хомоненко «Работа с базами данных в
[9] Н.Б. Культин «DELPHI 6 ПРОГРАММИРОВАНИЕ» - СПб.: БХВ
[10] Т.Нусипбай “Русско-казахский словарь” Алматы-2002, -45 бет.
[11] Ш.Ш.Сарыбаев “Қысқаша орысша-қазақша сөздік” Алматы-1999, 209 бет.
[12] Дельфи 7 кітабы: Среда разработки Авторы А.М.
[13] Дельфи мысалдары. Авторы Пестриков В.М., Маслобоев А.Н.,
[14] Delphi 2005 для win32. Авторы, Дарахвелидзе П.Г., Марков
[15] Delphi for NET. Руководство разработчика Авторы Ксавье Пачеко
[16] Внутренний мир Borland Delphi 2006 Авторы, Иван Хладин
[17] Delphi 7 для профессионалов Автор, Маркр Кэнту
[18] Книга: Delphi: книга рецептов: Практические примеры, трюки и
[19] Delphi 2005: Разработка приложений для баз данных и
[20] Delphi 2005: Язык, чреда, разработка приложений. Автор Фаронов
[21] Delphi 2006 на примерах. Автор Шупурта В.В. Петербург,
[22] Delphi 7 Автор: Хомоненко А, Питербург 2006 ж.,
[23] Delphi 7: Основы программирования. Решение Типовых задач: Самоучитель.
[24] Вычислительная техника и программирования. Практикум по программированию
[25] Шокин Ю.И.Вычислительные технологии ин-т вычислительных тех-ии Сибирского отделения
[26] Горелик А.Л.Методы распознавания: Учеб. пособие для вузов.-М.: Высшая
[27] Горячев А., Шафрин Ю.Практикум по информационным технологиям.-М.: Лаборатория
[28] Грошев С.В., Коцюбинский А.О.Аудио и видео на компьютере.:
[29] Гусева А.И. Учимся информатике задачи и методы их
[30] Дубовиченко С.Б. Основы информатики. ч. 1. Учебник для
[31] Дубовиченко С.Б. Основы информатики. ч. 2. Учебник для
[32] Дунаев С.Доступ к базам данных и техника работы
[33] Журин А.А Самоучитель работы на компьютере. Обучение с
[34] Журин А.А Самый современный самоучитель работы на компьютере.
[35] Заботин Ю.Д. Самоучитель работы на персональном компьютере. Новейшая
[36] Л. Кан, Л. Логан “Мой узел Web”,Microsoft
[37] С. Клименко, В. Уразметов “Internet. Среда обитания
[39]. Дронов В.А. JavaScript в Web-дизайне. - Санкт- Петербург,
[40] Григорьева Н. В. MS FrontPage 2002 ”Шаг за
[41] Леонтьев Б. Web-дизайн, 2001ж.- 447 бет.
[42] Омельченко Л., Федоров А. MS FrontPage “Самоучитель”, 2001ж.-
[43] Усенков Д. уроки Web-мастера, 2002ж.- 214бет.
[44] Хестер Н. FrontPage 2002 дляWindows “Быстрый старт”, 2002ж.-546бет.
[45] Аппак М.А., "Автоматизированные рабочие места
[46] Крайзмер Л.П., Кулик Б.А., "Персональный компьютер на
[47] СНиП23-05-95. Естественное и искусственное освещение. Нормы проектирования.
[48] Нортон П., Сохуэ Д. Язык ассемблера для IBM
[49] Лямин Л.В. Макроассемблер MASM. – М.: Радио и
[50] Использование Turbo Assembler при разработке программ. – Киев:
[51] Рудольф Марек. Ассемблер на примерах., НИТ Санкт
[52] В.Юров. Assembler.ПИТР - 2001 ж., Санкт - Петербург.
[53] С.А.Абрамов, Г.Г.Гнездилова, Е.Н. Капустина, М.И. Селюн. Задачи по
ҚОСЫМША
42
6