Қытай модернизациясы
Кіріспе
Негізгі бөлім
1. Қытай Халық Республикасындағы жүргізілген экономикалық реформаның басталуы
2. Қытай Халық Республикасындағы экономикалық реформалардың басты бағыттары
3. Қазіргі Қытай экономикасындағы модернизациялау процесі мен экономикалық
Қорытынды
Пайдаланған әдебиеттер тізімі
Кіріспе
Халық саны жағынан әлемде алғашқы орынды иеленетін, жер
Қытайдың экономикалық дамуы мен оның әлемдік экономикадағы орнын
Ал біздің ел үшін әлемдік нарыққа ену кезінде
Қытай – Қытай Халық Республикасы қазіргі замандағы әлемдегі
1978 жылы Қытай коммунистік партиясының Орталық комитетінің 11-шақырылым
1. Қытай Халық Республикасындағы жүргізілген экономикалық реформаның басталуы
ҚХР құрылғаннан соң, алғашқы үш жылда ол бар
КСРО көмегімен 156 ірі нысандардың құрылысына бар күшті
Ауыл шаруашылық және қолөнер кооперативтерінің құрылуын жылдамдату.
Ұлттық капиталистік өнеркәсіпті мемлекеттік капитализм жолына қою.
Алғашқы бесжылдық кезінде ЖІӨ 1,57 есеге өсті.
Алайда Мао Цзэдун экономикалық өсу қарқынына көңілі толмай,
Бұл бағдарламаның негізгі элементі төменгі сортты жергілікті кеннен,
1960 жылы Кеңес Одағы Қытайға көмек көрсетуін тоқтатып,
«Прагматикалық бағыттың» дамуын 1966 жылы басталып, 10 жылға
Мао Цзэдун елді басқаруын тоқтатқан соң, Дэн Сяопин
Мәдени төңкеріс жылдары Қытай экономикасы аса ауыр хальге
Мәдени революция аяқталған соң, билік басындағылар «батыстық
Қытай Халық Республикасына 1978 жылғы ҚКП Орталық комитетінің
1-кезең 1978-1986 жылдар аралығы;
2-кезең 1987-1991 жылдар аралығы;
3-кезең 1992-1997 жылдар аралығы;
4-кезең 1998-2002 жылдар аралығы;
5-кезең 2002 жылдан бастап қазірге дейін;
1978 жылға дейін Қытайдағы ауыл шаруашылығы дамуының капиталды
Түрлі индустриялардың салаішілік құрылымында да үлкен өзгерістер орын
1987ж. шақырылған Қытай коммунистік партиясының XIII съездінде,
1992 жылы болған ҚКП XIV Бүкілқытайлық съезі Дэн
1997 жылы ҚКП XV Бүкілқытайлық съезінде қоғамдық емес
2002 жылдың қарашасында Пекинде ҚКП-ң XVI съезі өтті.
Жалпы Қытай экономикасын реформалау кезінде меншік реформасы да
2. Қытай Халық Республикасындағы экономикалық реформалардың басты бағыттары
Аграрлық реформа. Қытай ауылдарындағы шаруашылық жүйесінің реформасы ең
Аграрлық жүйедегі реформа ұғымын экономистер социалистік өндірістің даму
Сонымен 70-ші жылдардың аяғында Қытай ауылы әлеуметтік-экономикалық дамудың
Мұнда былай деп атап көрсетілген: «Социалистік өнеркәсіп, сауда
1982-жылы қыркүйек айында ашылған Қытай комунистік партиясының 12-пленумы
1983-жылы 12-қазан күні, партия орталығы мен мемлекеттік кеңес
Халық коммунасының аграрлық реформасы сәтті жүргізілді. 1985-жылдың көктемінде,
Мұнда ең әуелі реформа ауыл шаруашылығының тез қарқынмен
Отбасы мердігерлігі түсінігін аз санды адамдар түсінбей келеді,
Ауыл шаруашылық айналым түзіліс реформасы ең алдымен жоғары
Қытай елінің ауыл шаруашылық реформасы жалпы тұлғалық жақтан
1.Отбасылық мердігерлік арқылы жанұялардың жағдайын жақсартып, халық коммунасын
2.Ауыл шаруашылығы өнімдерінің айналым формасына реформа жасап, ауылда
Отбасылық мердігерлік жауапкершілік формасы ауылдарда алғашқы орынға шыққаннан
1979-жылдан бері, ауыл шаруашылығы өндірісі жаппай тез қарқынмен
Тәжірибеде Қытай ауылдарында мердігерліктің екі түрі және көптеген
Өндіріс көлеміне мердігерлік. Бұл шаруашылық жүргізу формасында аула-мердігерлігі
Толық аулалық мердігерлік. Өндірістік жауапкершіліктің бұл формасында Қытай
Жалпы алғанда бұл жүйені шаруалар үлкен қызығушылықпен, жауапкершілікпен
Ауыл шаруашылық өндірісінде басымды роль өндіріс көлеміне
Аграрлық реформа барысында 80-жылдардың басынан бастап қазірге дейін
Территориялық ерекшеліктері бойынша бірлестіктер және ауданаралық типтес бірлестіктер
Келесілердің бірігуі нәтижесінде құрылған бірлестіктер:
Еңбек
Ақша қаражаттары
Материалдық ресурстар
Жоғарыда аталғандардың араласып бірігуі
3.Өндірістік процесс сатылары бойынша құрылған немесе өндірістік сатыларға
4. Мамандандырылған және кешенді
5. Мүшелердің табыстарын келесілер негізінде бөлінетін бірлестіктер:
Еңбек үлесі
Пайлық принцип
Аралас принцип
Бірлестіктердің барлық түрі мүшелердің өз еркімен қатысу принципін
Нарықтық экономикаға біртіндеп көшу. Қаржы жүйесін реформалау Қытайда
Көптеген Қытай ғалымдары 1976 жыл мен 1985 жыл
Бастапқы 3 жыл Қытай қаржы жүйесін реформалаудың эксперименталды-дайындық
А) Орталықтанған қалалар, провинциялар мен автономды аудандарда бірінші
Б)Екінші форма – «табыс өсімін бөлу, табысты шығыстармен
В) Үшінші форма ерекше болды. Бұл форма эксперимент
Екінші кезең орталық пен шалғай аймақтар арасындағы қаржылық
Бұл жүйе сәтті болып 1984 жылға дейін өмір
Алайда қаржы жүйесі реформасының үшінші кезеңінің бірінші бөлігі
Өнеркәсіпті басқаруды реформалау. Өзінің өнеркәсібі бар кез келген
Қытайдың өнеркәсіпті басқару жүйесі негізінде 50-ші жылдардың басында
ҚКП-ң ОК-ң 11-шақырылымындағы 3-пленумынан кейін өнеркәсіпті басқарудың жаңа
Жалпы алғанда бұл жекелеген тексерістер мен тәжірибелер 1979
Өткізілген тәжірибелер мен олардың нәтижелерін бекітуден кейін ауыл
Бұнымен қатар мемлекеттік сектордың орта және ірі өнеркәсіптік
Өзінің қорларын еркін пайдалану тәжірибесі Қытайда 1979 жылдан
Еңбек ақы қорының кәсіпорын өндіріс көлемі, өнім сапасы,
Түрлі салаларда пайданың 5, 10 және 15 пайызын
Пайданы бөлуде түрлі жекелеген тәжірибелерден құралған эксперимент:
А) Мемлекеттік бюджетке пайдадан дифференциацияланған аударым.
Б) Жоспардан жоғары
В) Барлық пайданы
Г) Пайданы аударудың
Д) Пайданы аударудың
Е) Пайданы бөлудің
Бұл тәжірибелердің барлығы сол периодта белгілі бір экономикалық
Салық салудың бірінші кезеңінде заңға ешқандай өзгерістер жасалмай,
Салық салудың екінші кезеңінде сауда-өнеркәсіптік салықты қосымша құн
Өндірістік компаниялар құру кәсіпорындар арасындағы кооперацияны күшейтті.
1984 пен 1990 жылдар аралығында ҚХР-ң Мемлекеттік Кеңесі
3. Қазіргі Қытай экономикасындағы модернизациялау процесі мен экономикалық
Қытай экономикасынның қазіргі ең басты мәселелерінің бірі энергетикамен
Энергоресурстарды тұтынудың әлемдік тенденциялары келесідей, жақын онжылдықта әлемдік
Қытай экономикасының қарқынды дамуы және оның өнеркәсіп пен
Қазіргі таңда Қытай экономикасы 75%-ға тас көмір өндірісне
Мұнай. Қытайдың негізгі ішкі мұнайы (120 млн. т.)
1980-1984 жылдары Оңтүстік Қытай теңізінде жасалған зерттеулер жұмыстары
Бастапқы көңіл барлау мен шельфтегі сынақтық эксплуатациялық жұмыстарға
Мұнай іздеуде Қытай Оңтүстік Қытай теңізімен қатар, көп
Үш жағынан таулармен қоршалған Тарим кен орнының
ҚХР қомақты табиғи ресурстарға ие болғанына қарамастан, жан
90-шы жылдардағы Қытайдағы мұнай өндірісі мен тұтынылуы бойынша
Қайнар көзі: Современная ситуация в нефтегазовой промышленности Китая
ҚХР құрылғалы бері мұнай өндірісі біртіндеп өсті, алайда
2000 жылы Қытай 70 млн. тонна мұнайды негізінен
Осылайша Қытайдың өспелі экономикасы мұнайға мұқтаж: 8%-дық экономикалық
Газ өнеркәсібі. Энергия тасушы ресурстарға сұраныстың қарқынды өсуі
Түрлі болжамдар бойынша 2020 жылы энергия тұтынудағы газдың
ҚХР газ өнеркәсібі дамудың бастапқы сатысында тұр. Соңғы
Қайнар көзі: Современная ситуация в нефтегазовой промышленности Китая
Қытай мамандарының бағалауы бойынша, Қытайдағы табиғи газдың
Қытай жер қойнауы жеткілікті дәрежеде зерттелмегендіктен, шамамен 150
Жақын арада газ өндіретін Қытай ұлттық мұнайгаз компаниясы
Соңғы 5 жылда 1996 жылдан бастап Қытайда газ
ҚХР-ң 10-шы бесжылдық әлеуметтік-саяси дамудың жоспары (2001-2005жж.) газды
Қазіргі кезеңде Қытайдың алдында тұрған басты міндет газға
ҚХР экономикасындағы қазіргі таңдағы табиғи газды пайдалану оның
Халықаралық қуат агенттігінің бағалауы бойынша Қытайда 2010 жылға
Ұлттық экономиканың газ саласын ілгері дамыту мақсатында
Өзіндік газ өндірісін өсіру
Газ тұтыну нарығын қалыптастыру үшін газ инфрақұрылымын құру,
Газ дефицитінің орнын толтыруға қажетті табиғи газдың көлемін
Қытайдың жаңа газ кен орындарын игеру мен газ
Қытай жылына 150 млрд. куб м. өткізу мүмкіншілігі
Қытай экономикасы қарқынды дамығанымен шешілмей келе жатқан проблемалар
Халық табысындағы айырмашылық үлкеюде. Шаруалардың табысы баяу өсуде.
Қорытынды
Қытай Халық Республикасынының экономикасының ерекшеліктерін қарастырғаннан соң, келесідей
-Қытай Халық Республикасының соңғы жылдардағы айтарлықтай үлкен жетістіктері
-Реформаның қазіргі нәтижелерін қарастыра отырып, оның басты ерекшелігі
- Қытай елі көптеген көрсеткіштер бойынша әлемнің алдыңғы
-Дегенмен жұмыста көрсетілгендей Қытайдың экономикасы қарқынды дамығанымен, ол
Осындай экономикалық жағынан мықты елдердің арасындағы шайқасы кезінде,
Сонымен жұмыстың басты мақсаты Қытай әлемдік экономикаға елеулі
Енді Біздің еліміздің алдында тұрған басты мақсат, экономикалық
Сондай –ақ келесідей проблемаларды да атап өткен
Реформалау қарқыны баяу жүріп жатқан экономиканың салаларының болуы.
Өсімнің жоғары қарқынымен қатар экономикалық тиімділктің төмен дәрежесі
Ішкі нарық динамикалық түрде кеңеюде. Дегенмен шетел
Экспорттың қарқынды дамуы мен отандық өндірушілердің эффективтілігінің төмендігі
Батыс және шығыс аймақтардың айырмашылығы өсуде.
Экономика масштабының үлкеюіне қарамастан, жұмыссыздық өсуде, мемлекеттік кәсіпорындардағы
Көптеген экологиялық проблемалар шешілмеген. Олардың үстіне жаңалары
Қытайдың еңбек нарығы үлкен, алайда оның сапалық жағы
Келесі нарықтар дамымаған: қаржы-валюталық, жылжымайтын мүлік және маманданған
Білім беру жүйесінде олқылықтар көп.
Жоғарыда аталған мәселерді Қытай үкіметі барынша шешуге тырысуда
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі
Селищев А.С., Селищев Н.А. Китайская экономика в XXI
Справочник-Китай// Издательство “Синь син” 1999 год
Мейірманова Г.А. Қытайдағы аграрлық реформаның жүргізілуі(1978-2000 жж.)//ҚазНУ хабаршысы,
Ли Ли и Кондрашова Л. Демократизация прав собственности:
Справочник - Китай//издательство “Синь син” 2004 год
Яо Цзинъюань: новые проблемы, стоящие перед экономикой Китая
Чжоу Синьчэн Экономическая реформа в Китае: достижения и
Дорога в Поднебесную: Made in China - http://k2kapital.com
Хуан Дингуй Китай: подходы и особенности экономических преобразований
Рахимов Р.К. Современная ситуация в нефтегазовой промышленности Китая//АльПари-2003