Кіріспе 3
1.1. Кен орын туралы жалпы мағлұмат 4
1.2 Кен орынның геологиялық құрлымы. 6
1.2.1 Стратиграфия 7
1.2.2 Тектоника 9
1.3 Мұнайгаздылық 11
1.4 Кен орынды жобалау
1.5 Игерудің жағдайы 16
1.6.1 Ұңғылар қорының жағдайы 22
1.6.1 Мұнай және газды өндіру көлемі 25
1.6.2 Қабат қысымын ұстау жүйесі 27
2.6 Қабатқа су айдау үшін пайдаланатын су көздері 29
2.7. Суды дайындаудың техника және технологиясы 32
2.8. Аймақтап су айдағанда шығымды анықтаудың есебі 37
2 Экономикалық бөлім 45
2.1 “Құмкөл мұнай” МГӨБ-ң ұйымдастырудың сипаттамасы 45
2.2 Техникалық басшылық органдары 47
2.3 Құмкөл кен орнын игерудің негізгі техника-экономикалық көрсеткіштерді талдау
2.4 Товарлы өнімнің өзіндік құнына талдау 49
2.5 Суық су айдауды енгізуден түсетін экономикалық есебі 50
3.1 Өндірісте қауіпті және зиянды факторларды талдау. 56
3.2 Қорғану шаралары. 56
3.2.1 Өндірістік санитария. 59
3.2.2 Өрт - жарылыс қауіпсіздігі 63
4 Қоршаған ортаны қорғау 64
4.1 Қоршаған ортаға тасымалдау және газ мұнай өңдеу
технологиясы әсерінің негізгі факторлары. 64
4.1.1 Атмосфераның ластаушы көздері ретінде технологиялық үрдістердің анализі. 71
4.1.2 Топыраққа және жер қойнауына әсер етуі. 72
4.2 Ұйымдастыру шаралары 74
4.3 Атмосфераны қорғауды қамтамасыз ету 74
4.3.1 Гидросфералы және литосфераны қорғау 76
4.3.2 Өндірісте газбен жұмыс жасайтын двигательдердің зияндығы 77
Қорытынды 80
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі 81
АНДАТПА
Дипломдық жоба 4 бөлімнен тұрады:
- Техника - технологиялық бөлімінде жалпы кен орнының геологиялық
- Экономикалық бөлімінде қарастырып отырған кен орнының МГӨБ -
- Еңбек қорғау бөлімінде кен орны бойынша қауіпті және
- Қоршаған ортаны қорғау бөлімінде атмосфераны, гидросфераны ластайтын көздер
Кіріспе
Мұнай өнеркәсібі еліміздің экономикасында басты орындарының бірі болып табылып,
Жалпы, мұнай өнеркәсібі ауыр және жеңіл өнеркәсібтердің, ауылшаруашылығының және
Қазақстан Республикасы – мұнайгаз және газдыконденсат кен орындарында өте
Осы «дипломдық жобадаң негізі болып отырған Құмкөл кен орнында
Құмкөл кен орны 1984 жылдың басында Қазақстан Республикасы Геология
Фонтанды ағын алу Қазақстан Республикасындағы Оңтүстік-Торғай ойпатындағы өнеркәсіптік мұнай
1987 жылы ТМД-ның ҚЖМК-нің бекітуімен баланстық 153208 мың. тонна
Соңғы мәліметтерді қолдана отырып, су айдауды енгізуден түсетін экономикалық
Ұсынылып отырған диплом жобасы Құмкөл кен орнын игеру талабына
1. ТЕХНИКА-ТЕХНАЛОГИЯЛЫҚ БӨЛІМ
1.1. Кен орын туралы жалпы мағлұмат
Құмкөл кен орны Қазақстан Республикасының Жезқазған обылысы Жезді ауданында
Ауданның ауа-райы тез өзгермелі, мезгілімен тәуліктік ауаның температура тербелісі
Оңтүстікке ағып жатқан Сырдария өзені кен орнынан 210 километр
Қазіргі кезде ГӨБ (ПГО) "Южказгеология" кен орны аймағында құрылыс
1.2 Кен орынның геологиялық құрлымы.
Оңтүстік-Торғай ойпатының тиімділігі 1970 жылдың басқы кезінде жоғарғы Палеозой
Юра шөгінділерінің қимасындағы 2-к құрылымдық ұңғымасында, сонымен қатар 2-к
Осы жылы қосылған ІІІ шығыстырылған горизонт ойпатында І- іздеу
Іздеу барлама жұмыстарының нәтижесінде 1984-1985 жылы Құмкөл кен орнын
Құмкөл экспедициясы 1988 жылдың қантар айының бірінші жұлдызынан бастап
1.2.1 Стратиграфия
Құмкөл кен орнының қимасы мезозой, кайнозой шөгінділерімен көрсетілген.
Арысқұм ойпатында және кен орнында мезозой, кайнозой екі құрылымдық
Юра жүйесі-J
Ортаңғы бөлік-J2
Ортаңғы Юра шөгіндісі дощан ұңғымасына (J2d) бөлінген, олар қабаттасқан
Оңтүстік-батыс бөлігіндегі шөгінділеріне дощан свитасына толық қосылады. Ол оның
Арысқұм ойпатының грабень синклиналды свита құрылысы сазды болып, оның
Бор жүйесі-К
Құрылымдық бұрғылау кескінінің мәліметтері бойынща бор шөгіндісі кен орнында
Төменгі бөлік-К1
Неоком ярус үсті (К.Н.С) неоком ярусшасы даул свитасына бөлінген.
Аумақтық жылжуымен жатады және Қоскөл свитасының бұрыштық құрылуына келіспей
Өнімді горизонты (М-І және М-ІІ) болып саналатын төменгі даул
Апт-альб ярусы (К1а-аlч)
Апт-альб шөгіндісі жуылып даул свитасында жатыр және қарашатау свитасына
Төменгі жоғарғы бөлік К1-2
Альб-сеноман ярусы (Каl3-6). Альб-сеноман шөгіндісі қарашатау свитасында жатыр және
Туран ярусы (К2t). Туран шөгіндісі балапан свитасына бөлінген. Ол
Свита қалыңдығы 82-ден 150 метр шегінде ауытқуынан тұрады. Мұнда
Жоғарғы сенон (К2- Sn2)
Жоғарғы сенон құрылымы шөгіндісінің шегі палеоген алдындағы туылу себебінен
Палеоген төменгі эоцен (Р1-Р2) палеоген төменгі эоцен шөгіндісі жуылып
Палеоген төрттік шөгіндісі (N-Q)
Палеоген төрттік жас шөгіндісі сыртқы Арысқұм иілімінің бөлігінде жетілген.
1.2.2 Тектоника
Оңтүстік Торғай ойпаты туран плитасының солтүстік щығысында орналасқан. Ойпат
Арысқұм, Майбұлақ седловинасына бөліктенген антиклиналды құрылымы Арысқұм иілімінің шегіне
Фундаменттің бұзылуы нәтижесі бір қатар горсты және грабеньге бөлінеді.
Батыс жағында бұл жыныстың құлауы 1030' құрайды, шығысында 2030'
Солтүстік жағында бұл бұзылып F3 бұзылысымен түйістіріліп әрі қарай
Құмкөл свитасының қалыңдығы алаң бойынша тербелісі 55-75 метр шамасында,
құмкөл өзін сызықтық ассиметриялық антиклинал қыртыста көрсетіп, Оңтүстікке қарай
1.3 Мұнайгаздылық
Арысқұм ойпатын бұрғылау нәтижесінде 1983 жылы 2-ші құрылымдық ұңғымасынан
Арысқұм ойпатында жүргізген геология барлама жұмыстары нәтижесінде үш кешеннен
Жоғарғы Юра шөгінділері Арысқұм алаңының көтеріңкі ойпат бөлігінде жетілген
Бор қабатында өнім 1065-1120 метр аралығында орналасқан, ал Юрада
Газ, мұнай қоры негізінен горизонтқа қатысты горизонтты зерттеу
Ю-ІІ горизонты жоғарғы жатқан Ю-І горизонтынан қалыңдығы 3,6 метрден
Алаңның мұнайлылық қоры 6414 Па құрайды, сонымен бірге таза
Ю-ІІІ горизонты жоғарыда аталған бөлімдерден саздармен бөлініп тұр, саз
Горизонт 13 ұңғымадан мұнай сыналып, осылардың ішінен 12-ші ұңғымадан
Ю-ІV горизонты аз ғана құмтасты болып, көбінесе бөлшектеніп сипатталынады.
Құмкөл кен орны Оңтүстік Торғай артезиан бассейнінің шегінде орналасқан.
Құмкөл кен орнындағы орта юра шөгіндісінің сулылығы жөнінен 2,8,16,12
Су қарқынды М-І горизонты үшін 983 метр белгісінде СТИТ
Апт-альб кешені жоғарғы белгінің кешенімен сипатталып, жоғарғы белгінің кешенімен
Су гидрокарбонатты натрилі РН-7,45 жалпы қаттылығы 22 мг. Эквл.
1.4 Кен орынды жобалау
Мұнай кен орнының игеруінің жобасын жасаған кезде оны талдап
Құмкөл мұнай кен орнында негізгі газды мұнайлы қабаты бор
Кен орнын игеру мерзімі 50 жыл. Жалпы Құмкөл мұнай
1.5 Игерудің жағдайы
Құмкөл мұнай кен орнының игерілуі 1990 жылы мамыр ойынан
1992 жылдан бастап мұнаймен бірге су және газ қосылып
1993 жылы (Южказнефтегаз( өндірстік бірлестігі бойынша белгіленген шаралар арқасында.
1992 жылы 23 ұңғыма пайдалануға берілді (№№1004, 2056, 2056,
1 кесте - Құмкөл кен орнының І кешенінің негізгі
T жыл Мұн-ай
өнді-ру,
мың.
тон. Бас-тап-қы
қор-дан
алым
қар-қыны
№ Қаб-ат қы
сымы
ның
өзге-руі,
МПа Жинақт-алған мұ-най өндіру
мың.тон
Жылдық
Сұйық
өндіру,
мың.тон Жин-ақтал
ған
сұйық
өндіру
мың.т. Сула-нуы, %
1998 244.3 4.34 11.09 244.3 2443 24.3 -
1999 519.1 3.7 10.5 763.4 528.27 772.57 1.74
2000 723.07 3.56 10.3 1486.47 743.15 1515.72 2.70
2001 918.1 3.43 10.5 2404.47 953.13 2468.85 3.67
2002 965.14 2.95 10.5 3369.73 1050.17 3519.02 8.09
2003 857.5 2.9 10.45 4227.395 1019.4 4538.618 15.90
2000 жылы су айдау 1267,620 мың.м.куб, игеру басынан бері
Кен орны бойынша орташа өнімнің сулануы 6,2 процентті құрады.
2001 жылдың аяғында өндіріс объектілерін тұрғызу 66,3 процентті құрады.
Кеніштегі қабат қысымын ұстау үшін, игерудің технологиялық кестесі қарастырылған
Қазіргі барлық айдау қоры 24 ұңғыманы құрайды. Су айдау,
Айдау аймағынан алысырақ жатқандықтан ІІ және ІІІ қатардағы №
1998 жылы І-кешен бойынша қабатқа 1019169 м3 су, ал
Айдау өрісінен ІІ және ІІІ қатарда орналасқан 13 ұңғыма
Үшінші кешенінде бар болғаны 3 айдау ұңғымалары а 303,3001,3008
2 кесте – Құмкөл кен орнының мұнай өндіру және
t жыл Мұнай өндіру
мың. тонна Сұйық өндіру
мың.тонна Су айдау
мың. тонна
жоспар Нақты жоспар нақты жоспар Нақты
1998 111.9 244.3 113.8 244.9 170.9 -
1999 332.7 519.1 344.4 528.27 515.3 140.2
2000 585.7 723.07 625.5 743.15 930.1 475.79
2001 725.6 918.1 00.6 953.17 1183.1 995.17
2002 867.6 965.14 995.1 1050.4 1448.1 1019.17
2003 961.8 857.5 1128 1019.4 1648 895
2000 жылы бойынша қабатқа 206352 м3 су, ал игеруден
Кешендер бойынша алудың орнын толтыру 78,8; 58,3;82,3 процентті құрайды.
Кен орны бойынша мұнай өндіруді арттыру негізінен жаңа ұңғымаларды
Айдау ұңғымалардың орташа қабылдағыштығы 2.94 м3/тәулік болғанда қабатқа су
Наурыз айында І кешенінің сулануына байланысты және қысымның көбеюіне
Пайдалану нақты қарының 138 ұңғымасы, яғни 66,3 проценті сусыз
2002 жылы бүкіл кен орны бойынша өнімнің орташа сулануы
01.01.03 жылы І-ші игеру кешені бойынша 69 ұңғыма бұрғыланды,
Су айдау ұңғымаларының пайдалану қоры 12 ұңғыма, оның ішінде
01.01.00 жылы кешен бойынша мұнайдың жинақталған өндіру 4227,395 мың.
2002 жылы І-кешен бойынша 857,518 мың,тонна мұнай, 8575,2 мың.м3
Жыл басынан бастап қабатқа 895,683 мың.м3 су айдалды, күнделікті
1.6.1 Ұңғылар қорының жағдайы
Құмкөл кен орны бойынша 1999 жылы пайдалану қоры 156
Істеп тұрған ұңғымалар соның ішінде
І-кешенде-31
ІІ-кешенде-30
ІІІ-кешенде-17
1999 жылы 18 өндіру ұңғымасы енгізілді. Жоспар бойынша-50, механикаландырылған
Пайдалану қоры фонтандық тәсілмен өндірілді. Ол қабат қысымының онымен,
2000 жылы пайдалану қоры 195 ұңғыма, істеп тұрғаны –101
3 кесте - Өндіру және су айдау ұңғымаларының өзгеруі
t жыл Өндіру ұңғымасы, саны Айдау ұңғымасы, саны
жоспар нақты жоспар нақты
1998 35 25 7 -
1999 52 28 10 -
2000 64 30 18 5
2001 78 37 26 4
2002 90 38 34 8
2003 95 45 38 12
қысымы 9,7 МПа-ға түсті. Оның өзі сұйықты алу қарқыны,
1. 120 ұңғыма өнім беріп тұр, 101 ұңғыма фонтанды,
2. Меңгеру мен тұрғызуда 80, оның ішінде. 47 ұңғымаға
3. Жұмыссыз 8 ұңғыма, оның себебі: қабат қысымдары қаныққан
4. Уақытша тоқтап тұрған 50 ұңғыма, оның ішінде 30-ы
5. Су айдау қоры 50 ұңғымадан тұрады, оның ішінде
6. Бақылау ұңғымалары – 3
7. Су алатын ұңғымалары – 10, оның ішінде 5-6
Құмкөл кен орнында 2002 жылдың аяғына дейін 357 ұңғыма
Пайдалануға берген 258 ұңғыма орнына 1999 жылдың аяғына шын
Қалғандары жұмыс жасамай тұрған 28, меңгеру мен тұрғызылуға тұрған
Өндіретін екі ұңғыманың көп сулануына байланысты айдау ұңғымасына көшірілді.
2002 жылы айдау қорында 57 ұңғыма, оның ішінде 37-сі
Жұмыс істеп тұрған өндіру ұңғымалары мұнай шығымы бойынша таралуы
2003 жылдың аяғында істеп тұрған ұңғымалардың қоры 182 ұңғыманы
1.6.1 Мұнай және газды өндіру көлемі
Кен орнында бірінші қатардағы аудандарда мұнай өндіру ұңғымалары жылына
2003 жылы қабат қысымы 118 ұңғымада, түп қысымы 258
Төменде игеру кешендеріндегі зерттеу жүргізілген соны төменде келтірілген:
Рққ Ртүп
І-кешен 40 ұңғыма 95 ұңғыма
ІІ-кешен 64 ұңғыма 136 ұңғыма
ІІ-кешен 14 ұңғыма 27 ұңғыма
Сұйықты көп алу нәтижесінде ұңғыма төңірегінде судың жиналуына және
Мысалы: № 153 ұңғыма –30 процент
№ 1006-50 процент
№ 187-70 процент
№ 139-80 процент
№ 2046-80 процент
№ 1009-90 процент
№ 1013-95 процент
№ 143-90 процент
Ұңғымалардағы суланудың тез өсуі мұнайдың шығымын 01.01.99 жылда 93.5
игеру кешенінде ұңғымалар бойынша 115 рет қабат қысымы және
Кестеде көрсетілген мәліметтерден байқайтынымыз, қысқа мерзімге өндіру ұңғымаларын тоқтатқанда
1999жылғы құрастырылған І кешен изобар картасына қарасақ, қабат қысымының
Қабат бойынша ең жоғарғы қысым солтүстік бөлігінде белгіленді (ұңғыма
01.01.03 жылы бұл ұңғымалар (№130, 131, 139, 143) механикалық
Су айдау ұңғымаларының өткізгіштігін---Картина
Жақсарту үшін шараларды жүргізу.
2 № 1009, 1012, 1021 ұңғымаларына су айдауды
3. № 1015, 1016, 1018, 1020 ұңғымаларының шығымын 50-60
Игеру басынан бері кен оны бойынша 61009,3 мың.м3 іліске
өндірілді, оның ішінде:
І-кешен бойынша 42273.9 мың.м3
ІІ-кешен бойынша 379592.9 мың.м3
ІІІ-кешен бойынша 179923.9 мың.м3
ІV-кешен бойынша 8301.6 мың.м3
1.6.2 Қабат қысымын ұстау жүйесі
Мұнай кен орындарын игеруде мынадай су айдау жүйелері қолданылады.
Нұсқаның сыртынан
Нұсқаның өзінен
Нұсқаның ішінен
Игеруде нұсқаның сыртынан су айдау өнімі кен емес мұнай
Нұсқаның өзінен су айдау, көлемі аз мұнай кен орындарында,
Нұсқаның ішінен су айдау негізінен үлкен көлемді мұнай кен
Мұнай кен орнының нұсқаның ішімен су айдау мынандай топтарға
А) Бөлшектеп су айдау
Б) Сұрыптап су айдау
В) Аймақтап су айдау
Ұңғымалар УКАФК 1-65-х21ПС қондырғылары мен жасақталған. Тереңдік сораптарының диаметрі
0,077; 0,095 метр пайдалану тізбектері қолданылады.
Бүкіл қорда су айдау ұңғымаларының саны 47 әр кешен
І-кешен 12 су айдау ұңғымасы
ІІ-кешен 26 су айдау ұңғымасы
ІІІ-кешен 8 су айдау ұңғымасы
ІV –кешен 1 су айдау ұңғымасы
Аймақтап су айдау І және ІІ юра горизонттарында игеруде
жақсы нәтиже береді.
Коллектордың қуыстылығы керн бойынша анықталады.Көптеген ұңғымаларда бір горизонттан алынған
Горизонт ішіндегі ұңғымалардың қуыстылығын орташа мәні мынадай болды:
І горизонттың орталық алаңында 20,1 проценттен 22,5 процентке дейін.
ІІ горизонттың орталық алаңында 24,7 проценттен 27 процентке дейін.
ІІІ горизонттың орталық алаңында 26,6 проценттен 51,5 процентке дейін.
Өткізгіштік кернмен немесе игеру көрсеткіштерімен анықталады. Бүкіл горизонттардың өткізгіштігі
І горизонт
ІІ горизонт
ІІІ горизонт 34,17
ІV горизонт
Игерудің басында мұнай мен газды қанығуының арнаулы әдістемесі болғандықтан,
Аймақтап су айдау қабатқа әсер етуімен және игеруде жоғарғы
2.6 Қабатқа су айдау үшін пайдаланатын су көздері
Кен орнын игеруде мұнай алуда қабат энергиясының күші жете
Қабат қысымын ұстау үшін қабатқа табиғи суларды және жер
Құмкөл жақын жерде өзен жоқ. Кен орнында су және
Бұндай жағдайда да қабатқа су айдауға қаныққан күкірт сутектік
Құмкөл кен орнының су микробиологиялық талдауы жүргізілген жоқ. Жиынға
Қабатта белгілі бір мөлшерде саз болса су айдау үшін,
Қазіргі кезде мұнай мен бірге өндірілетін судың көлемінің көптігіне
Қабат суларын талдау қортындысы оны қайтадан қабатқа айдауға жарамдылығын
Қабат сулары әртүрлі химиялық құрамында болуы мүмкін, сондықтан оларды
1. Тығыз хлорлі кальцилі немесе хлорлы кальцилі магнилі
2. Сілті немесе гидрокорбонатты натрилі.
Қабат суларының көпшілік бөлігінің құрамында мұнай кен орындарында, басты
Тәжірибе жүзінде судың классификациясына қарап мынадай 5 топқа бөлінеді:
1) Қышқылды РН-тан 3-ке дейін
2) Әлсіз қышқылды РН-тан бастап 4-6 ның арасында.
3) Нейтралды РН-7
4) Әлсіз сілтілі 8-10-ға дейін
5) Сілтілі 11-14-ке дейін
Пайдалану ұңғымаларын алынған судың құрамында микрокомпоненттер-фтор, иод және бор
Судың химиялық тексеруі оның химиялық құрамдарының қазбалардың мұнайлылығын сақтауға
Қабатқа айдалатын сулардың, жарамдылығын жолымен анықталады. Қабатқа айдалатын ағын-сулардың
Механикалық қоспалардан басқа нұсқаның ішінен және сыртынан өнімді қабаттарды
2.7. Суды дайындаудың техника және технологиясы
Құмкөл кен орнында қабат қысымын ұстау үшін (ППД) ағын
Бастапқыда су тұндырғышқа V=80 см3 құйылады, мұнда су тұндырылып
Ағын су МТДЦ-дан коллектор арқылы тұндырғыш V=80 см3 қабылдағышына
Құмкөл кен орнында ең қарапайым су жинағыштар қолданылады. Ашық
Ашық су жинағыштар сору құбыры сетка (тор) арқылы жасақталады
Ұңғыма төменгі жағынан фильтрге бекітіледі. Ұңғымалар су әдейі арналған
Су алатын ұңғымалар орналасуы грунтта қабылдағыш коллекторы болады. Оған
Кателде сорап станцияларымен бірге шахталардың бірінші көтерілетін жеріне орналастырылады.
Шахтаның жоғарғы бөлігіне электрлі станциялар, электрлі двигетельдер және дистанцияны
Шығару линиясында ысырмалар орналастырылады, кері клапанмен шығын өлшегіш шығару
Механикалық су жинау жағдайында ұңғымаға, динамикалық деңгейден төмен қосымша
Тәжірибе жүзінде қабатқа айдалатын судың сапасының тұрақтылығы целесо тәрізді
Жарамды суларды көптен айдауда, айдау ұңғымаларына қажетті қысыммен айдалады.
Сумен қамтамасыз ету жүйесіне су жинағыш қондырғылар, суды бірінші
Сифонды су жинағыштарда суды 1-ші көтеруге арналған сорапты станциялар
Механикаландырылған суды 1-ші көтеру станциясында функцияны әр бір су
Буферлі қазан судың бергіштігін үзбес үшін қосымша суды жеткізіп
Шоғырлану сорап станциясы айдау ұңғымаларын жалғайтын құбыр өте үлкен
ШСС Аяп, БМСТх10 және басқа сораптардың түрлерімен жасақталады. Қазіргі
Бұл сораптардың кейбір техникалық көрсеткіштері төмендейді:
ЦНС-180х100, Z=8 Q= 150м3/с Р 10.0Мпа
ЦНС-180х125,Z=10 Р=12,5 МПа
ЦНС-180х150, Z=12 Р= 15,0 МПа
ЦНС –180х175, Z=14 Р= 17,0 МПа
ЦНС –180х200, Z=16 Р= 20,0 МПа
Сорап өлшемдері, м
ұзындығы-1,5
биіктігі-1,5
салмағы-4-5,5 м
Бұл сораптардың номиналды қысымы жоғарғы пайдалы әсер коэффициентінің режиміне
Негізгі блокта рама, оған сорап, майлы жүйедегі двигатель және
Осыған байланысты шоғырланған сорапты станциялардың блогы (БКНС) құрамына 1;2
Шоғырланған сорапты станциялар блогының (БКНС) өздерінің жетіспеушіліктері бар. Сорапты
Осындай жетіспеушіліктерге қарамай-ақ қабат қысымын ұстау (ППД) жүйесін жасақтау
Олар практика жүзінде кейбір элементтерін периодтық тексеруден кейін қадағалаусыз
Қабатқа айдалатын ағын сулардың сапасына баға беру құрамындағы тұздарға
2.8. Аймақтап су айдағанда шығымды анықтаудың есебі
Мұнай кен орнының мұнайлылығының ауданы Sм=54,7х106м2 болғанда ұңғымаларды тоғыз
Тиімді қаныққан қалыңдық h0=11,5 метр
Ұңғымаларды тоғыз нүкте үлгісімен орналастыру :
1-Су айдау ұңғымасы
2-Өндіру ұңғымасы
Өткізгіштік коэффициенті 0,2х10-12м2. Қуыстылық m=0,2, алғашқы байланысқан су қаныққандық
Мұнайдың және судың тығыздығы:
Sм=0,821 кг/м3, Sсу=1000 кг/м3
Мұнай бергіштік коэффициенті =0,58, радиусы rөс=0,01м, rа.с=0,1м.
Тоғыз нүкте үлгісінде үш су айдау ұңғымасына бір өндіру
Мұнай, өнімінің сулануы және игеру жүйесінде бір элементтің тәуліктік
Мұнай өнімі, өнімнің сулануы және бүкіл кен орны бойынша
Qмө=Qс.а
H=h2х h00,8х11,5 =9,2 метр
Нұсқаның радиусын анықтаймыз
Sпайд = =649519.05 м2
Rнұсқа= =454.81 м2
0.01х 0=Zф2х(1,5-1,5 Sон-1,5св)
0,01х1,6=Z ф2х1,085- Zф3
Zф3- Zф2х1,085+0,016=0
У1= Zф3; У2= Zф2х1,085-0,016
Бұдан Zф-ті график тәсілімен табамыз
Zф=0,748
Zф=400
Бұған байланысты су және мұнайдың шығымын табамыз.
+
+1,6
=
Жоғарыда берілген формула бойынша мұнай мен судың күнделікті шығымын
4 Кесте
t. тәулік Rф,м Qв,м3/тәулік Qм,т/тәулік Q,т
8 50 214 58,5 22464
35 100 211 57,7 96936
142 200 208 56,9 387830
390 300 205 56,1 1050192
568 400 192 52,5 1431360
Барлығы 2988782
Өткізгіштікті мына формуламен табамыз
R*=C/t
Бұдан кейін:
Анықтамалықтан Ф мәндерін табамыз
5 кесте
t.жыл
1 3.3624 0.9991 0.2083 0.09 1.383
2 2.207 0.9731 0.4712 0.19 1.743
3 1.531 0.8740 0.6536 0.35 4.787
4 1.052 0.7063 0.782 0.45 1.942
5 0.680 0.5035 0.8712 0.53 8.498
Бұдан кейін өнімнің сулануына байланысты график (4-сурет) тұрғызамыщз элементтің
Vмэ=ПR2h0m(1-Sв)=3.14x5002x11x5x0.2(1-0.2)=14444x102xм3
2 Экономикалық бөлім
2.1 “Құмкөл мұнай” МГӨБ-ң ұйымдастырудың сипаттамасы
Негізгі және көмекші өндірісті ұйымдастыру.
Мұнай өндіру бойынша басқарма ұйымдастыратын төрт топ бөлімшелерден тұрады.
Негізгі өндіріске мұнай мен газ өндіретін цех (ЦДНГ) кіреді.
Көмекші участкілер мен қызмет атқаратын бөлімшелерді құру техникалық прогреске
Көмекші өндіріске көмек көрсету өндірістік базасы (ККӨБ), пайдалану құралдарын
Қызмет ету өндірістік базасы жоғарыда көрсетілген цехтардың жұмысын ұйымдастырып
3.1.сурет – “Құмкөл мұнай” МГӨАҚ-ның өндірістік құрлымы.
“Құмкөл МГӨБ-ң еңбекті ұйымдастыру және жалақы алу ерекшеліктері”.
Еңбекті ұйымдастыру қай мекемені алса да, оның ішінде мұнай
Оның үлесіне тиімді жағдайды қарастыру, орналастыру және жұмысшы кадрлардың
Оның үлесіне тиімді жағдайда, кәсіпшілікте еңбекті ұйымдастыруға жұмыс режимі,
Әр бригадада 20 адам жұмысшы вахталы экспедициялық әдіспен 15
Жұмысшылардың еңбек ақысы тарифті жүйесімен төленеді. Инженер-техникалық жұмыскерлер мен
2.2 Техникалық басшылық органдары
Техникалық басшылық органдары (техникалық геологиялық өндірістік бөлімдері) өндіріс резервтері
Материалды-техникалық жабдықтау және финанс бөлімі – материалды байлықтар қорының
Жоспарлау бөлімі барлық техника-экономикалық жұмыстарды ұйымдастыруды және методикалық жұмыстарды
Техника-экономикалық бөлімі тиімді техника-экономикалық көрсеткіштерге қол жеткізу үшін жүргізілетін
2.3 Құмкөл кен орнын игерудің негізгі техника-экономикалық көрсеткіштерді талдау
Игерудің техника-экономикалық көрсеткіштерінің талдауы жасалады. Мұнай өндірудің жоспары 2002
Бірақ бұл 2000 жылғы есептен аз шама. Оны қабат
Өнімнің өзіндік құны өткен жылға қарағанда 155 пайызға өсті,
Бұл алынатын негізгі қорлардың жарамсыз болуымен өндіретін мұнай өнімінің
Жылдар бойынша 2001 жылдан 2003 жылға дейін ұңғылар саны
Тұтыну қоры жоспар бойынша 1032200 мың теңге, орындалу пайызы
Жалпы кәсіпорын бойынша жұмысшының орташа еңбек ақысы жоспар бойынша
Жалпы мұнай тапсыру 104 пайызға орындалды.
2.4 Товарлы өнімнің өзіндік құнына талдау
Товарлы өнімнің өзіндік құнына талдау жасау есепті жылда өнім
Есепті жылда істеп тұрған қордың жөндеу нәтижелерінен жақсы көрсеткіштері
2.5 Суық су айдауды енгізуден түсетін экономикалық есебі
Ұңғының орташа тәулік шығымы:
q=14,5 т/тәулік;
Ұңғының пайдалану коэфициенті:
Кэ=0,98;
Мұнайдың жылдық шығымын мына формуламен есептейміз:
Q=q∕Nскв∕Cуақ∕Кэ;
Мұндағы, Cуақ–жұмыс істейтін ұңғылардың жұмыс уақыты.
Q=14,5*86*360*0,98=439941,6 т/жыл.
Мұнай өндірудің өзіндік құнын табу.
Калькуляция статьялары бойынша мұнай өндірудегі тығындары туғанға дейін шығындарды
Негізгі бөлімдер:
Мұнай өндірудегі энергияға шығын.
Пластқа жасанды жолдарымен әсер ету шығындары.
Негізгі және қосалқы еңбек ақысы.
Әлеуметтік төлемдер.
Ұңғының амортизациясы.
Құрал-жабдықтарды қолдану және қадағалауға кеткен шығындар, соның ішінде жер
Басқа өндірістік шығындар.
Ингибитордың көлемін есептеу.
Суға кеткен шығындар.
Енгізілген шаралар мұнайдың өзіндік құнына кіретін статьялардың біреуінің немесе
Тығынды жуу шаралары барлық статьялардың өзгеруіне әкеледі деп алсақ,
1. Статья – “Мұнай өндірудегі энергияға шығын.” Электроэнергия шығын
ЗЭН=Q∕49∕ЦЭ;
ЗЭН=439941,6*49*6,56=1395564тг=9625 $
2. Статья – “Пластқа жасанды жолмен әсер ету шығындары”
Осы шығындар контур ішімен және контур сыртымен су, газ,
Егер цехтың қуаты өзгермесе онда электро энергияға кеткен шығындарды
ЭЗВ=QЗВ∕ЭН∕ЦЭ;
QЗВ – айдалған судың көлемі,
ЭН – 1 тонна суды айдауға кеткен энергия.
ЭЗВ=1379823*17*6,56 =153877861 тг =1061227 $
3. Статья – “Негізгі және қосалқы еңбек ақысы”
Шығындардың көбеюі немесе азаюына және олардың квалификациясына байланысты болады.
Адам саны мен разряды өзгеруінен, еңбек ақысының қорын тариф
ЕАҚ=3484∕9,85∕1,75∕1,4∕1,1∕12∕28=1530854 $
ЕАҚ=3484∕7,38∕1,5∕1,4∕1,1∕12∕75=2633361 $
ЕАҚ=3484∕5,95∕1,25∕1,4∕1,1∕12∕241=9849412 $
4. Статья – “Әлеуметтік төлемдер”
ЕАҚ-ның 36 %, оның ішінде 10% зейнет ақы қоры
ӘТ=ЕАҚ∕0,36=9849412∕0,32=3545788 $
5. Статья –“Негізгі қорлардың амортизациясы”
ЗА=СҚ∕NА∕N/100; СҚ=Б–Б∕NА∕Т/100;
Мұндағы: СҚ–ұңғының қалдық бағасы,
Б–ұңғының бастапқы бағасы,
Т–пайдалану уақыты, жыл.
СҚ=596781–596781*6,7*5/100=596781–199921,6=396859 $
ЗА=396859*6,7*86/100=2286702 $
6. Статья – “Құрал жабдықтарды қолдану және қадағалауға кеткен
Ол ЕАҚ-ның 0,1-0,2%
ЕАҚ∕0,012=9849412∕0,012=118193 $
7. Статья – “Басқа өндірістік шығындар”.
ЕАҚ-ның 25%-құрайды
ЕАҚ∕0,25=9849412∕0,25=2462353 $
8. Статья – “Ингибитордың көлемін есептеу”.
Бұл статьяны анықтау үшін ингибитордың бағасы мен 1 тонна
U=0,001∕450∕439941=197974 $
9. Статья – “Суға кеткен шығындар”.
Техникалық суды қолданамыз:
ЗСУ=4600∕23=729 $
С2=(9625+355742+1984641+3545788+2286702+112193+2462353+ 197974+729)/439941,6=19530033/439941,6=44,4$
ЭЖЫЛ=(С1–С2)Q;
ЭЖЫЛ=(60–44,4)*439941,6 =6863089 $
6863089 – 100%
Х – 30%
Х=6863089*30/100=205892670/100=2058926
ПТАЗА=6863089–2058927=4804162 $
Бір жылдың ішінде түскен таза пайда 4804162 доллар.
2.1–кесте 2002 жылы негізгі технико-экономикалық көрсеткіштер
N Көрсеткіштер нақты Жоспар % +/-
1 Мұнай өндіру, мың тонна.
961,8 89 104,3
2 Газ өндіру, млн м3. 59,5 54,6 109
3 Сұйық өндіру, мың тонна. 1019,4 1128 108,6 108,6
4 Сулану % 13,9 14,8 101 1
5 Су айдау, мың м3. 2500,02 2463,8 101 36,722
6 Пайдалану тәсілдері бойынша мұнай өндіру. 857,5 961,8 89
7 Фонтанды 816,2 – 0 816,2
8 ГиТС 41,3 – 0 41,3
9 СКЖ саны жөндеу 58 – 0 58
10 Тұтыну қоры, мың теңге 1166986 1032200 113 134786
11 Күрделі қаржылар, мың теңге
– 0 0
12 Жаңа ұңғылар енгізу. 2 20 110 2
13 Ұңғыны пайдалану коэффициенті 0,95 0,893 101,9 0,017
14 Қызметкерлердің жалпы саны. 52,16 – 0 0
15 Еңбек өнімділігі, теңге 1300 1240 105 60
16 Жұмысшылардың еңбек ақысы 74807 69368 108 5469
17 Су айдау 1-кешен бойынша 895 1648,5 107 735,5
18 СЖЖ бойынша саны жөндеу 166 270 61,5 -104
2.2–кесте Негізгі технико-экономикалық көрсеткіштер
Көресткіштер 2000 2001 2002 2003
1. Мұнай өндіру. 723,07 981,4 965,16 857,5
2. Газ өндіру, млн м3. 111,7 123,7 158,3 143,2
3. Ұңғылардың пайдалану қоры:а) істеп тұрғаны
б) істемей тұрғаны
30
1
37
3
39
2
45
3
4. Ұңғының орташа тәуліктік шығыны, т/тәу 56
5. Пайдалану коэфициенті 0,91 0,893 0,95 0,98
6. Өндіріс қызметкерлерінің жалпы саны 560 691 975 1300
7. Еңбек өнімділігі т/1 жұмысшы 298 1613 2758,6 2623,3
8. Мұнай өндіру өзігдік құны 637,97 707,16 1607,93
2.3 кесте Товарлы өнімнің өзіндік құнына талдау
Көрсеткіштер Нақты жоспар % есеп бойынша
1. Өндірілген өнімнің көлемі, мың тонна. 857,5 961,8 89
2. Товарлы өнімнің көлемі, мың тонна. 849,2 953,5
3. Реализациялық өнім көлемі, мың тонна. 849,2 953,5 89
4. Товарлы өнімнің өзіндік құны, мың теңге. 4743,327 –
5. Өнім өткізуден түскен пайда, мың теңге 3952003 –
6. 1 тонна мұнайдың өзіндік құны 2489 – 0
Технико-экономикалық көрсеткіштер
Шығындар Көрсеткіштер, $
1
2 Суды айдауға кеткен энергия
3 ЕАҚ 9 846 117
4 Әлеуметтік төлемдер 3 545 788
5 Амортизация 2 286 702
6 Қызмет көрсетуге және ремонтқа кеткен шығындар 118 193
7 Басқа өндірістік шығындар 2 462 353
8 Ингибиторге кеткен шығындар 197 974
9 Суға кеткен шығындар 729
10 Жылдық таза пайда 4 804 162
млн $
25
ЗН
V
15
F
5
200
F=15 678 607 $; P=190
V=өзгер. шығ./Q=160 $;
3 Еңбекті қорғау бөлімі
3.1 Өндірісте қауіпті және зиянды факторларды талдау.
Қабат қысымын қалыпты ұстау жүйесінің құрылыстарына су алатын ұңғылар,
Қабат қысымын қалыпты ұстау жүйесінде жұмыс агенттік қабатқа жоғары
3.2 Қорғану шаралары.
Барлау обьектілерде – бұталы сорап станцияларында, су қыздыру пештерінде
- жұмыс орнында газ иісі болған жағдайда.
- шу және діріл кезінде.
- жарық болмаған кезде.
- электр қауіпсіздігі кезінде.
- керекті қорғану құралдарының болмаған немесе қолдануға жарамай қалған
- жайсыз метереологиялық жағдайларда.
Б.Б.С.С-тің жұмыс бөлмесі механикалық қоздырғышымен ағынды сорып вентиляциямен жабдықталған.
Сораптардың және транмиссиялардың қозғалтқыштар механизмдерінің барлық қозғалу және айналу
Жұмыс жабдықтары және КИПиА қалқандары бөлек бөлмелерде орналасқан. ББСС-та
Сағаны жабдықтамас бұрын қондырғыны беріктілікке санайды. Паспорттағы келтірілген қысым
Сағаның жабдықтарын бөлшектеу алдында арынды
ПТБ-10/160 қыздыру пешін қолдану кезіндегі
Электр жарықтандыру шырақпенен жарылу қауіптілігінің атқаруында орындалған. Беті жағында
,
мұнда: гу-жылуөткізгіштік коэффициентті (стекловат үшін t=800C-та 0,058
Dk-жылу бергіштік коэффициенті (1м диаметрлі цилиндірлі бет үшін 15
tт - құбырдың температурасы (800C)
tк - сыртқы температурасы (300C)
tn - бетінде берілген температура (350C)
Сонымен,
Натуралды логарифм кестесі бойынша табамыз.
бұдан dиз=0,2346м.
Сонымен 219,1 мм диаметрлі құбырды изоляциалау үшін стекловаттың 8мм
Экономика жағынан бұл тиімді, себебі изоляция қызметаерлерді тек қана
3.2.1 Өндірістік санитария.
Жұмыс орнының метерологиясын жағдайын станцианарлық және ашық жерде деп
Химикаттар дайындау және олармен жұмыс жасау ензінде көзілдіріктер, шаңға
Қ.Қ.Қ.Ұ цехының территориясында әр түрлі жарықты талап ететін, едәуір
Есептеу үшін қарастырылып жатқан жобадағы жағдай үшін прожектордың иілу
Формулаға келтірейік.
мұнда
Берілген нормаланған жарықтандыруды болдыру үшін бұрышының
Еn=5лк
Прожекторлар тобының ықпал ету бұрышы 0 сондықтан
барлығы, әрбір мачтада прожектор қондырылуы қажет.
Р=60000:40000=1,5 :
Прожектор мачталар.
Мачтадағы есептеу нүктелеріне дейінгі ара қашықтық. Иілу бұрышы бойынша
Ө=120 Ө=120 Ө=150
А Б В Г А Б В Д А
М1 170 210 250 240 1,1 0,4 0,2 0,3
М2 170 140 120 185 1,1 1,1 1,7 1,1
Кесте 3.1- Қолайлы жарықтандыру кестесі.
Сорапты қабаттың қысымын қалыты ұстаудың жасанды вентиляциясын есептеу. Жылу
Зияндылық жылу, майдың буы және газдар. Осыдан байланысты жергілікті
Сору вентиляциясы үшін «Промстройтрестің» Ленинград бөлімшесінің конструкциясының біркелкі сорылу
Панелдің көп таралған өлшемі.
А+Б=650 800мм. Бұл панелдің өтпелі қимасының ауданын
Газды тасқында панелдің нақты қимасында ауаның ұсынылған жылдамдығы, 3,5-
Ауа құбырларда ауаны жоғалту есебінен вентилятордың қажетті өнімділігін мына
Желдетпе жүесінің жеке учаскелерінде арынның жойылу есебі ауаның көлденең
тең.
d диаметрін аламыз, жылдамдық белгісін
номограмма бойынша бірінші учаскедегі үйкелудегі қысымның жойылуын анықтаймыз
Біркелкі сорылу панелінің жергілікті кедергісінің коэффициентін кесте бойынша анықтаймыз.
Дроссель- клапанының жергілікті кедергісінің коэффициентін, ашылу бұрышын
деп алып және бұрылыс болады.
Дөңгелек иін үшін жергілікті кедергі коэффициентін анықтаймыз.
Бірінші учаскедегі ұжымның жойылуының жиынтығы.
Осыған ұқсас 2 және 3 учаскелердегі ұжымның жойылуын есептейміз
Кесте 2
№ учаскесі м
1 9 5 2,2 0,9 0,15 7,2 38,9
2 9 5 2,2 0,9 0,15 7,2 38,9
3 11 5 2,2 0,9 0,15 8,8 40,44
қорытынды
118,24
Тасымалданатын ауа май аэрозольдарымен ластанғандықтан, онда қажетті орын мына
Өнімділігі және орыны
3.2.2 Өрт - жарылыс қауіпсіздігі
Нұсқа ішінен суландыру кезінде су айдауға ұңғымаларды қабаттың мұнай
Жануды өрт сөндірудің біріншілік инвенторының көмегімен жояды.
Инвенторлар өрт сөндіру орындарында және ұңғыманы зерттеу автомашиналарында болады.
4 Қоршаған ортаны қорғау
4.1 Қоршаған ортаға тасымалдау және газ мұнай өңдеу
технологиясы әсерінің негізгі факторлары.
Мұнай өндірудің жылдам өсуі және сәйкесінше мұнай–газды өңдеумен тасымалдаудың,
Мұнай және газ өнеркәсібінің ірі кешендері және адамдар қоныстанған
Өнеркәсіп саласының мұнай және мұнай өңдеуші кәсіпорындары 40 %-ке
Мұхиттарға жылына 4 млн. тоннадай мұнай тасталады және 9
Шикі мұнай.
Шикі мұнай буларының адам ағзасына әсері тұрақсыз және оның
Бензин адам ағзасына негізінен дем алу жолдары арқылы ауамен
Керосин.
Керосин жалпы әсер етуі бензинге ұқсас. Керосин буларының шырышты
Көмір тотығы СОтүссіз,дәмсіз және иіссіз газ.
38 0Стемпературада адам қанында бөлініп таралу коэффициенті 0,1709. Жұмыс
Көмір екі тотығы–түссіз, ауыр, аз реакциялы газ. Төмен және
Ауада бір %-ке дейін болғанда улы әсер етпейді, 4-5%-те
Шекті көмір сутектер.
Органикалық қоспалар ішінде химиялық жағынан анағұрлым инертті олар сонымен
Табиғи газ.
Оның әсері шектік көмірсутектердің әсеріне ұқсас. Басты қауіп оттегі
Күкіртті қоспалар.
Күкіртті қоспалардың зияндылығы аз күкіртті мұнайлардан, табиғи газдармен конденсаттардан
Меркаптандар.
Жоғары улы органикалық күкіртті газ. Мұнайы бар күкірттерге термиялық
Күкіртті.
1:1000000 елеусіз шоғырлануында сезілетін, ұнамсыз иісті, түссіз газ.
Күкіртсутек көп күкіртсутекті мұнайды және газды өндірумен өңдеу объектілері
Ағзаға күкіртсутек негізінен тыныс алу мүшелері арқылы және аз
Күкіртті ангидрит.
Өткір иісті және түссіз газ. Тыныс жолдарының беттерінде күкірт
Азот тотығы.
Азоттың екі тотығына жылдам тотығатын түссіз газ.
Азот тотығы – қанды у. Ол гемоглобинді метгемоглобинге өзгертеді.
Детергенттер (жұғыш заттектер).
Детеркенттер деп–БАЗ, сондай-ақ қосымшалар, активаторлар, толтырғыштар, қосылатын заттар түсініледі.
БАЗ–ң күшті улы әсері оның судағы шоғырлануы 2000–3000 мг/м3
Осылайша мұнай және газ өнеркәсібі қоршаған ортаны және оның
Қазіргі уақытта мұнайдың және мұнай өнімдерінің 1-16%-і өндіру, дайындау,
Мұнаймен ластанудың кейбір экологиялық аспектілерін және олардың алдын алу
Мұнай–газ өнеркәсібінде қоршаған ортаны ластаудың және көмірсутектердің шығу көздері
4.1 кестеде газ желілері объектіндегі қоршаған ортаны негізгі ластаушылар
4.1 кесте–Газ желілері объектіндегі қоршаған ортаны негізгі ластаушылар.
Ластаушы
Объект
Қоршаған ортаны қорғау жағдайын жақсартуға кеңес берілетін шаралар
1
Көмірсутегі бар табиғи газдар (метан, этан, пропан, бутан, және
Газ айдайтын агрегаттардың шығаратын газдары (СО, СО2, СН4, КО,
Органикалық және неорганикалық текті улы өнімдермен, фенолдармен, метанолмен, майлармен,
Мұнаймен ластанудың кейбір экологиялық аспектілерін және олардың алдын алу
Мұнай–газ өнеркәсібінде қоршаған ортаны ластаудың және көмірсутектердің шығу көздері
4.1.1 Атмосфераның ластаушы көздері ретінде технологиялық үрдістердің анализі.
Мұнай өндіру аудандарындағы атмосфера тұрақты қондырғыларда минералды отындарды жағу
Мұнай өнімдерін өртеу атмосфераның тозаңмен, көмір тотығымен, күкірт тотықтарымен,
Бөліп шығарылған көмірсутектердің үлкен бөлігі (75%-і) атмосфераға, 20%-і суға,
Сондай-ақ газ және мұнай өңдейтін заводтарда мұнай және мұнай
Көмірсутектер (МГО қуаттылығына байланысты) – 1,5-28%
Күкіртсутектер (өртелетін отын массасына байланысты) – 0,0025-0,0035%.
Күкіртті ангидрит – 200% .
Көміртек тотығы (өртелетін отын массасына байланысты) – 30-40%.
Бұл ластаушылардың негізгі көздері: көмірсутегі бар–саңылаусыздырылмаған металл резервуарлар; күкіртсутегі
Атмосфералық ауаны ластудан сақтау қазіргі кездегі аса маңызды мәселе
4.1.2 Топыраққа және жер қойнауына әсер етуі.
Мұнаймен ластанудың өсімдіктер әлеміне және топыраққа әсері. СО, СО2,
Мұнай–газ кен орындарын игеруде топырақ мұнаймен, мұнай өнімдерімен, әртүрлі
Топыраққа және өсімдіктерге мұнайдың залалды әсері оның құрамында жоғары
Құрамында әртүрлі зиянды заттар (газ, мұнай, тұз және т.б)
Мұнай және газ өндіру аймақтарындағы табиғат тепе–теңдігінің бұзылуы кәсіпшілікті
Мұнай кен орындарын игеру мен пайдалануда топырақтың ластануының алдын
Бұрғылау бұралқы суларынан бұрғыланған жыныстарды ажырату және оларды арнайы
Бұрғылау бұралқы сулары қайта пайдалану есебінен жуу ерітінділерін қолдану
Мұнай және мұнай өнімдерінен ластанған топырақтарды микробиологиялық тазалауды жасап
Өндірістік және ауылшаруашылық жерлерде көліктердің қатаң белгіленген қозғалысы.
Жер қойнауы. Зерттеулер нәтижесі бойынша мұнай кен орындарын пайдалануда
4.2 Ұйымдастыру шаралары
Жобада табиғатты қорғау шараларына жауапты инженер–экологиялық жұмысы қарастырылған. Экологиялық
4.3 Атмосфераны қорғауды қамтамасыз ету
Ауа бассейінін қорғау аймағында басты мәселе–түтік газдарды тазарту технологиясының
Германияда “Degassa” фирмасы катализаторды қолданумен түтін газдарды күкірт оксидтерінен,азоттан
Газдарды жалындарда өртегенде шығарылатын күкіртті ангидриттерді осы газдардың жиналуын
Жалынды газдардың жануы толық және түтінсіз болуы керек, бұл
Мұнай және газ өндіру,тасымалдау және өңдеу аудандарындағы зиянды шығарындылардың
Мұнай газын пайдаға асыруды, газ–мұнай өндіруші және өңдеуші үрдістердің
Табиғи жер асты газ қоймаларын пайдалануды;
Бөлшектерді сұйық сүзгілерде және эмульгирленген мұнайды сіңіру принципіне негізделген
Газ кәсіпшілігінде конденсаттан табиғи газды анағұрлым сапалы тазартуды ұйымдастыру;
Резервуарлардан зиянды шығарындылардың шамасын азайту үшін келесі шаралар жасалған
понтондар және жүзбелі шатырлар;
газтеңестіргіш жүйелер;
резервуарларға кіретін ауа ағымдарын қайтаратын–дискілер;
тоңып қатып қалмайтын арматура.
4.3.1 Гидросфералы және литосфераны қорғау
Жер қойнауын және жер асты суларын қорғау үшін қабат
Жер асты сулары көздерінің және сулардың ластануының алдын алу
Мұнай өндіру аудандарында қабаттарды суландыруға кәсіпшілік бұралқы суларды максималды
Көмірсутектердің шығындарын төмендету мақсатымен мұнай, газ және қабат суларын
Әрекеттегі жүйелердің (газкомпрессорлы станциялар, әртүрлі технологиялық қондырғылар) сумен салқындатуын
Коррозиялық жерлерден жабдықтарды және коммуникацияларды қорғаудың сенімді әдістерін енгізуді.
Мұайдың, мұнай өнімдерінің және газдың құбырмен тасымалдануының қоршаған ортаға
Айдау станцияларында және магистралды құбырлар желісінің мұнай құю пункттерінде
4.3.2 Өндірісте газбен жұмыс жасайтын двигательдердің зияндығы
Мұнай кен орындарында кездесетін іштен жандырып шығаратын двигательдердің газбен
мұнда Ne – двигательдің эффективті күші, кВт;
ge – жанармайдың меншікті шығыны, кг/Дж;
=0,85-0,90 – ауаның бүліну коэффиценті;
LO – 1кг жанармайдың жануына керекті ауаның теориялық көлемі
Vr – жұмсалған газдың тығыздығы, кг/м3
1кг жанармай тануына қажет ауаның теориялық көлемі
мұнда 0,23 – ауадағы оттегінің бөлігі; С, Н, ОТ-
Жанармай түрі Элементтің құрамы, 1кг жанар қатетті ауаның теор.
С Н О+S+N
Бензин
Дизельдің жанармайы
Мотор майы
Мазут 0,851
0,860
0,860
0,870 0,148
1,135
0,130
0,115 0,001
0,005
0,110
0,015 0,518
0,506
0,500
0,485 14,98
14,63
14,46
14,03
Жұмсалған газдың азот оксидтерінің және альдегиттердің айқынды бөлініп шығуы:
MNOx = VCNOx;
Ma=VCа
Мұнда V- жұмсалған газдың көлемі, м3/с; CNO,
Cа – азот оксидімен альдегиттің салыстырмалы меншікті бөлініп шығуы,
Көмірқышқыл газынын, күкірт қышқыл газының, көміртегі оксидінің бөлініп шығуын
Мысалы: ауаға бөлінетін зиянды заттардың бөлінуінің төтрактілі іштен жанатын
Берілгені:
Двигательдің қуаты Ne, кВт . . . . 20
Жанармайдың меншікті шығыны ge, кг/Дж . . . .
Ауаның . . . . . .коэффиценті
Жанармайдың маркасы . . . . . .
Ауадағы бөлінетін жұмсалған газдың көлемі,
Жұмсалған газдың зиянды компонеттердің орташа мінезделуі.
Дизель ауырлығы,%
Номинальды Зиянды заттың меншікті қалдығы, мг/м3
Альдегид Азоттың оксиді
0
25
50
75
100 0,54
0,84
0,84
1,05
2,94 700
1300
2700
3700
3500
Мұнда L0- 1кг жанармайдың қатетті ауаның теориялық көлемі (L0=15);
Vr – жұмсалған газдың тығыздығы (1 кг/м3 деп аламыз)
Жұмсалған газдың азод оксидінің бөлінуі
MNOx = VCNox =0,017*3,7=0,063г/с
Жұмсалған газдың альдегитінің бөлінуі
Ma=VCа=0.017*0.001=0.000017 г/с
Бұл заттардың бөлінуін газоранализатор арқылы анықтауға болады.
Қорытынды
2003 жылы Құмкөл кен орнының І кешені бойынша мұнай
Сулану 4,8%, компенсация 72,5%. Ал, су айдау 895 мың.тонна
I кешенінің технологиялық-техникалық көрсеткіштерін жолдай келіп кешендегі мұнай бергіштікті
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі
1. Иванова М.М, Дементьев Л.Ф, Чоловский И.П. Нефтепромысловая геология
2. Работы геохимической экспедиции объединения „Казгеофизика” по выяснению возможности
3. Желтов Ю. П. Разработка нефтяных месторождений. - М.:
4. Мищенко И.Т., Сахаров В.А. и др Сборник задач
5. Сулейменов Э.И. и др. Гидродинамические исследования скважин ОАО
6. Сыромятников Е. С., Победоносцева Н. Н. Организация, планирование
7. Г. С. Тайкулакова. Экономическая эффективность внедрения новой техники
8. Куцын П. В. Охрана труда в нефтегазодобывающей промышленности.
9. Панов Г. Е. Охрана окружающей среды на предприятиях
Ïðåçèäåíò
Âèöå-ïðåçèäåíò
ݲ ìåí ÝÆÏÌÖ
Äåôåêòîñêîï àëà»û
Õèìèÿëûº ëàáîðàòîðèÿ
ÑÆÀ²Æ öåõû
²²² àëà»û
ÑÆÀÊÆ Ï²ÏÆÖ
Êîìïðåññîð ñòàíöèÿñû
Àéäàó òîðàáû
ÌÒÄÖ
ÌôÁ
ÊÊ´Á
ÎÈÒ ºûçìåò