Жоспар
Кіріспе.................................................................................................................2бет
1.Негізгі бөлім
1.1. Қазақстан Республикасының бағалы қағаздар нарығы.................................................................................................................4бет
1.1.1. Бағалы қағаздардың негізгі түрлері.......................................................5бет
1.1.2. Акция және олармен операция...............................................................7бет
1.1.3. Қор биржасы және оның қызметі.......................................................... 9бет
1.2. Ақпараттық жүйені тұрғызу мақсаты.....................................................11бет
1.3. Ақпараттық жүйе ресурстарына қойылатын талаптар..........................11бет
1.4. Ақпараттық жабдықтауға қойылатын талаптар.....................................11бет
1.5. Ақпараттық жүйенің концептуалдық сызбасы......................................17бет
2 Мәселе қойылымы
2.1. кіріс ақпарат..............................................................................................21бет
2.2. шығыс ақпарат...........................................................................................21бет
Қорытынды.......................................................................................................22бет
Пайдаланған әдебиеттер..................................................................................23бет
Кіріспе
Қазіргі Қазақстан экономикасы нарықтық қатынастардың қалыптасу процесінің жүруімен
Экономикалық реформаның басты мақсаттарының бірі-кәсіпорынды мүліктік жауапкершілігі анықталған
Бағалы қағаз нарығы субъектілерінің қатынастары экономикалық-құқықтық механизмге негізделеді.
Қазақстан Республикасының мемлекеті бағалы қағаздар нарығын құру және
Берілген жұмыстың тікелей мақсатына оралатын болсақ, біздің басты
Берілген жұмыстың шарты мынандай: Бағалы қағаздар және
1. Негізгі бөлім
1.1.Қазақстан Республикасының бағалы қағаздар нарығы
Құнды қағаздар нарығын құнды қағаздарды оның қатысушылары арасында
Құнды қағаздардың халықаралық және ұлттық нарығы.
Регионалды және аймақтық нарықтар.
Құнды қағаздардың нақты бір түрлерінің нарығы (акция, облигация,
Құнды қағаздардың мемлекеттік және корпоративтік (мемлекеттік емес) нарығы.
Құнды қағаздардың бастапқы және екінші нарығы.
Құнды қағаздар нарығының қызметтерінің негізгі екі тобын бөліп
─ барлық нарықтарға тән-жалпы нарықтық қызметі;
─ басқа нарықтардан ерекшеленетін арнайы қызметі.
Жалпы нарықтық қызметіне төмендегілерді жатқызуға болады:
─ коммерциялық қызметі-яғни белгілі нарықта жасаған операциялардан пайда
─ бағалық қызметі-яғни нарықтық бағаның қалыптасу процесін, олардың
─ақпараттық қызметі-нарық өзінің қатысушыларына сауда объектілері мен оның
─ реттеуші қызметі, яғни нарық сауда тәртібі мен
Құнды қағаздар нарығының арнайы қызметтеріне келесілерді жатқызуға болады:
─ қайта болу қызметі;
─ қаржылық және бағалық тәуекелді сақтандыру қызметі.
Қайта бөлу қызметі шартты түрде үш түрге бөлінеді:
─ ақша қаражаттарын салалар мен нарықтық қызмет сферасында
─ халықтан, яғни өндірістік емес формадан өндірістік формаға
─ мемлекеттік бюджет тапшылығын инфляциялық емес негізде қаржыландару.
Бағалық және қаржылық тәуекелді сақтандыру қызметі немесе хеджирлеу-фьючерстік
Құнды қағаздар нарығының құрамды бөліктері.Құнды қағаздар нарығының құрамды
─ бастапқы және екінші нарық;
─ биржалық және биржадан тыс нарық;
─ дәстүрлі және компьютерлендірілген нарық;
─ кассалық және тез.
Құнды қағаздар саудасы дәстүрлі және компьютерленген нарықтарда жүзеге
─ сатушы мен сатып алушылардың кездесу орындары мен
─ сауда мен оны қамтамасыз етуді толық автоматизациялау
Кассалық құнды қағаздар нарығы-бұл келісімдерді 1-2 күні аралығында
Тез құнды қағаздар нарығы-орындалу мерзіміне қарай әртүрлі келісімдер
1.1.1 Бағалы қағаздардың негізгі түрлері
Бағалы қағаз қаржылық құжат болып саналады, бұл
Бағалы қағаздың маңызды түрі – облигациялар. Облигациялар-бұл
Купоны нөлге тең облигациялар да болады. Бұл облигацияларға
Облигацияның акциядан айырмашылығы:
─ акция ұстаушысы компанияның меншік иесі болады, ал
─ акция қарағанда облигацияның айналым мерзімі шектелген;
─ акция ұстаушысы компанияны басқаруға қатысу құқығына ие
─ облигацияның проценттер төлеудегі артықшылығы:
Бірінші кезекте облигациялар бойынша проценттер төленеді, тек соңында
Өндірістегі жұмыстың айналымдылығы, яғни өнімді өндіру, оны сату
Вексель-қарызды өтеудегі заңды түрде бекітілген төлем міндеттемесі. Ол
Вексель-тауар-ақша қатынастарын және коммерциялық несиені дамытуда ертеден келе
Вексель төлем дағдарысын реттеп, заттық қорлардың айналысқа түсуін
Вексель нарығының қызметі-қысқа мерзімді несие беру арқылы ақша
Басқа қарыз міндеттемелерінен вексельдіңүш түрлі айырмашылығы бар:
● Біріншіден, векселдің дерексіздігі, яғни қарызды қандай жағдайға,
● Екіншіден, оның даусыздығы, яғни қарызды қандай жағдайға
● Үшіншіден, вексельдің айналмалылығы, яғни вексель иемденуші оны
1.1.2. Акция және олармен операция
Акция дегеніміз-бұл акция иесінің акционерлік қоғам капиталына белгілі
Акция өз кезкгінде, оның иесіне тиісті акция слмасымен
Егер акционерлік қоғам тиімді жұмыс істеп отырса, онда
Бағалы қағаздар нарығында, бірінші кезекте қор биржасында бір
Акционерлік қоғамның бірқалыпты жұмыс жасауы брысында акцияның иелері
Дивидент
Рендит =------------------------------- . 100.
Сатып алу бағасы
Егер де 50 теңгелік номиналдық құны бар акция
100
10.--------------------- = 4%
Қор биржасындағы және банктердегі акцияның сатылу және сатып
Акция бағамының формуласын т-мендег3дей формула к-мег3мен аны0тайды:
Дивидент
Акция бағамы = --------------------------- . 200
Қарыздық пайыз
Акция бағамы әр түрлі бағыттардан туындайтын көптеген факторлардың
Акционерлік қоғам акционерлерге түрлі артықшылықтар беретін акцияларда айналысқа
Сондай-ақ, акциялар жай және артықшылығы бар акцияларға бөлінеді.
Артықшылығы бар акциялар үшін компаниялар оларды сатып алуда
Жай акцияны өтуден бұрын артықшылығы бар акциялар иелеріне,
1.1.3 Қор биржасы және оның қызметі
Қор биржасы-бұл бағалы қағаздардың бірқалыпты айналысы үшін қажетті
─ қор нарығында биржалық делдалдардың бағалы қағаздарды сату
─ өндірісті және ел үкіметінің шығыстарын несиелеу және
─ бағалы қағаздармен жасалатын операцияларды шоғырландыру, сұраныс пен
Қор биржасы қаржы ресурстарын жинақтау, шоғырландыру және қайта
Қор биржасы өз қызметінде мынадай қағидаларға сүйенеді:
─ қаншалықты биржадағы мәмілелердің ауызша жасалып, кейіннен заңды
─ сауда-саттық ережелері мен есеп арқылы қаржы делдалдарының
Бұл қағидалардың қамтамасыз етілуі нәтижесінде қор биржасында бағалы
Қор биржасы жеке кәсіпкерлік принципінде жұмыс істейді немесе
Сонымен, қор биржасы-бағалы қағаз иелерінің биржа мүшелері, яғни
1.2. Ақпараттық жүйені құрудың мақсаты
Ақпараттық жүйені құрудың мақсаты бағалы қағаздарды сатуды талдаудың
Бұл талаптар мыналар:
Ақпараттық жүйелер ресурстарына қойылатын талаптар
Ақпараттық жабдықтауға қойылатын талаптар.
Ұйымдастырумен жабдықтауға қойылатын талаптар
Техникалық жабдықтауға қойылатын талаптар.
Программалық жабдықтауға қойылатын талаптар.
1.3. Ақпараттық жүйелер ресурстарына қойылатын талаптар
Ақпараттық ресурстарды жиынтық мәліметтер деп атайды, белгілі бір
1.4. Ақпараттық жабдықтауға қойылатын талаптар.
Ақпараттың қолдануысыз басқару процесі мүмкін болмағандықтан, ақпараттық жүйеде
Ақпараттық жабдықтау (АЖ) – бұл ақпараттық жүйеде қолданатын
Ақпараттық жүйені ақпараттық жабдықтау өзіне жүйеде қолданатын экономикалық
Ақпараттық база (АБ) – бұл ақпараттық жүйенің функционерлену
Машина ішіндегі ақпарат базасы – бұл ақпараттық жүйені
Ақпараттық жабдықтау
2-кесте
Элементтер Сипаттамалар
Ақпараттық технология Мәліметтер базасында негізделген
Мәліметтер базасы типі Реляциондық
Кодтау жүйесі Фасеттік жүйе
Ақпараттық қорғау АЖ-мен жұмыс істеу кезінде парольдер жүйесі
Ұйымдастырумен жабдықтауға қойылатын талаптар
Автоматтандырылған ақпараттық жүйені тұрғызу мен жұмыс істеудің негізгі
Ақпараттық жүйені тұрғызу – ақпарат кезеңдерін зерттеуді, жобалау
Ұйымдастырумен жабдықтау ақпараттық жүйенің тиімді жұмыс істеу үшін
Белгілі ережелерге бағындыру құжаттары ақпараттық жүйені тұрғызудың, жұмыс
Техникалық жабдықтауға қойылатын талаптар
Техникалық жабдықтау – бұл ақпараттық жүйе жұмыс істеуді
Барлық операцияларды үш сатыға топтауға болады:
Ақпаратты алу.
Ақпаратты түрлендіру.
Ақпаратты тұтыну.
Бірінші саты – экономикалық объектілердегі қызмет барысында туындайтын
Екінші саты – ақпаратты түрлендіру операцияларының тобы, кеңістік
Үшінші саты – операциялар тобын және олардың бас
Басқарудың ақпараттық кезеңінің негізгі сатысына сәйкес келесі техникалық
Ақпаратты жинау және тіркеу;
ақпаратты өткізу;
машиналық тасығыштарды дайындау;
ақпаратты өңдеу;
ұйымдастыру техникасы.
Ақпаратты жинау және тіркеу жабдығы бастапқы мәліметтерді тасығыштарға
Ақпаратты өткізіп беретін жабдық мәліметтерді өңдеу орталықтарына және
Машиналық тасығыштарды дайындау жабдығы, мәліметтерді машиналық тасығыштарға, оның
Техникалық құралдар кешені
3-кесте.
Техникалық құралдар атауы Физикалық модуль Сипаттамалары
ДЭЕМ Іntel Pentіum 4 Процессор
Зерделік сақтаушы құрылғы
МҚДЖ
Монитор
Перне тақтасы
Тышқан Іntel, 2.4MHz
512Mb
80Gb
19 дюймдік
105 батырмалы
2 баспалы
Принтер Принтер HP LaserJet
Факс – модем Факс – модем Sony –
Телефон Телефон Panasonіk
Программалық жабдықтауға қойылатын талаптар
Программалық жабдықтау деп – техникалық жабдықтау жүйесі жұмыс
Жалпы программалық жабдықтау – бұл жабдықтаудың кең көлемдегі
Операциялық жүйе – ол есептеу кезеңін тиімді ұйымдастырып
Есептеу кезеңін ұйымдастырудың тиімділігі ақпараттық жүйенің тәсілін, оның
Сынаққа арналған программалар (тесттер) ДЭЕМ-нің жұмыс қабілетін тексеріп,
Арнаулы программалық жабдықтауға ҚПП мен бөлек функцияларды орындайтын
Мәліметтерді басқаруда ;
мәліметтерді орындаудың типтік орындалу ретін;
деректі программалық әдістерін;
дискретті программалар әдістерін;
үздіксіз есептерді шешу әдістерін және басқаларды
орындайтын алгоритмдердің, әрі есептердің шешілу әдістерінің ерекшеліктеріне қарай
Нақты объектінің ақпараттық жүйесінің арнаулы программалық жабдықтауына функционалды
Программалық жабдықтау
4-кесте
Тип Атауы Мүмкіндіктері
Жалпы программалық жабдықтау
ОЖ Mіcrosoft Wіndows NT Server 4.0 Күшті 32-битті
Mіcrosoft Wіndows NT Workstatіon 4.0
MS Offіce XP Дербес ЭЕМ үшін күшті 32-битті
Mіcrosoft Wіndows ХР professіonal Дербес ЛЕЖ үшін күшті
Арнаулы программалық жабдықтау.
ҚПП Delphі 7 Локальді және желідегі базалармен
МББЖ Paradox 7 Локальді база Paradox 7 жұмыс
Қорғау
ОЖ паролі Желіге енуді бақылайды.
МББЖ паролі МБ кестелеріне ену құқын анықтайды.
Вирусқа қарсы программа Мәліметтерге қауіп төндіретін әр
Математикалық жабдықтау
Математикалық жабдықтау – бұл ақпаратты өңдеудің математикалық, үлгілері
Ақпараттық жүйені математикалық жабдықтау құрамына мыналар кіреді:
Типтік және жасалатын әдістемелер, ақпаратты өңдеу алгоритмі;
Мәліметтерді іздеу және сорттау алгоритмі, шығыс құжаттарын қалыптастыру
Ақпараттық жүйені математикалық жабдықтаудың жалпы талаптарына мыналар кіреді:
Математикалық әдістер мен алгоритмдердің тиімдісін қолдану ;
ҚПП–н көрсететін типтік әдістерді, алгоритмдерді, модель-дерді және мүмкіндіктерді
Қолданылған математикалық әдістер техникалық және программалық құралдардың мүмкіндігін
Алгоритмдерді көрсетудің барлық түрі жіберіледі: формулалы, сызба, блок-жүйе,
Математикалық жабдықтау алгоритмдері келесідей жалпы талаптарға жауап беруі
ҚПП –де пайдалануға негізделген стандарттық, іздеушілік және септеулік
ақпаратты іздеудің шешімдерінің нақты мәнінің болмауы;
өз сипаттамасында программа тілінің мүмкіндіктерін максималды пайдалану;
есептердің функционалдық байланысын қамтамассыз ету;
қатысты жай блоктарға бөлшектеп байланыстыруды енгізу;
программаның орындауы жолына бақылау енгізу;
Математикалық әдістер мен тәсілдер және олардың шешімдері берілген
1.4 Концептуалды сызба
Концептуалды схема ақпараттық жүйе құру мен оның
Ақпараттық жүйелер-бұл күрделі жүйе болып келеді.
Сондықтан оларды жеке бөлшектер мен элементерге бөлуге, (декомпозициялау)
Әдетте декомпозициялау анықталған белгілеріне қарай жасайды. Ақпараттық
Ол функционалды және жабдықтаушы бөлшек. Функционалды бөлігіне функционалды
Жүйеше дегеніміз-жүйенің анықталған белгілері бойынша бөлінген дербес
Ақпараттық жүйенің функционалдық бөлшегі- ол жүйешелер немесе есептер
Функционалдық жүйеше–нақты функциянермен шектелген ақпараттық жүйенің (АЖ) бір
Қамтамасыз ету бөлігі- бұл автоматтандырылған тәртіпте (режимде)
жүйенің қызымет етуі үшін қажетті жағдайлардың жиынтығы.
Қамтамасыз ету бөлігі мыналардан тұрады- техникалық қамтамасыз
Акциянын құнын талдаудың ақпараттық жүйесіндегі негізгі мәселе Акция
Кіріс ақпараттары
Кіріс ақпараты – бұл пернетақтадан түскен сигналдар, мәліметтер,
Кіріс құжаттары және олардың негізінде алынған файлдар өз
Қайта өңдеуге түсетін ақпарат бақылаудан өтуі қажет. Ең
№ Компаниялар Акция түрі Акция құны Акция саны
1 Қуат атаулы 1000 1000
2 Қуат Ұсынушы 2000 2000
3 Евразия Жай 3000 5000
4 Евразия Артықшылық 4000 1000
Шығыс ақпараттары
Шығыс ақпараты – бұл басқару объектісіне, қызметшіге немесе
№ пайда Қарыз проценттік деңгейі бағасы
1 $50 5% 1000
2 $70 7% 1000
3 $80 9% 88,8
4 $40 10% 400
Қорытынды
Қазақстан Республикасының бағалы қағаздарын шығару мен сатудың ақпараттық
Берілген жұмыстың негізгі мақсаты-бағалы қағаздарды сатуды талдаудың ақпараттық
Бірінші бөлімде бағалы қағаздар нарығының мазмұны мен маңызы,
Екінші бөлімі бағалы қағаз түрлеріне соның ішінде қор
Жалпы қорытындылай келгенде бағалы қағаздар нарығын құру шаруашылықты
Айтылған мәселелердің барлығы мемлекетіміздің экономикалық дамуының бүгінгі кездегі
Пайдаланған әдебиеттер
А. Көшенова «Бағалы қағаздар нарығы» Алматы 1999
Ғ.С. Сейітқасымова «Ақша, Несие, Банктер» Алматы 2001
З.С. Сеилова «Құнды қағаздар нарығы» Қарағанды: Арко 2000
Қ.Қ. Ілиясов, С. Құлпыбаев «Қаржы»
С.Т. Міржақыпов «Банктегі бухгалтерлік есеп»
2