Жоспар
Кіріспе
Мемлекеттік жергілікті басқарудың теориялық негіздері
Мемлекеттік жергілікті басқару мен өзін-өзі басқару тұжырымдамасы.
1.2. Республикалық және жергілікті басқарудың әдістемелік құқықтық негіздері.
2. Мемлекеттік жергілікті басқару мен өзін-өзі басқарудың әлемдік
2.1.Ұлыбританияның мемлекеттік және жергілікті басқару құрылымы
2.2.Жапонияның мемлекеттік жергілікті басқару жүйесі
2.2.1. Жапониядағы жергілікті өзін -өзі басқару
3..Жергілікті басқаруды жетілдіру жолдары
Қорытынды
Пайдаланылған әдебиеттер
Кіріспе
Қазақстан Республикасының әлеуметтік-экономикалық дамуын басқарудағы дербестілік саяси алғышарттарының
Басқару-мемлекеттік және қоғамдық ұйымдарда, қоғамдық құрылыстың барлық саласында
Республикамызда терең де батыл өзгерістерді жүзеге асыруда нақтылы
Аталып өткен құжаттардың Республикадағы саяси экономикалық процестерді басқаруда
1. Мемлекеттік жергілікті басқарудың теориялық негіздері
1.1. Мемлекеттік жергілікті басқару мен өзін-өзі
Республика экономикасын басқару жүйесінің әдістемелік негіздерінің бірі болып-
Тұжырымдамада анықталғандай Республиканың өзін-өзі басқару қағидасына өтудің басты
Аталмыш тұжырымдаманы нақтылы іске асыру басқару саласында
Бұл құжаттар көптен күткен, әлеуметтік-экономикалық басқаруды одан әрі
Бірінші заң Қазақстан Республикасының Конститутциясына сәйкес жергілікті
Басқару тұрғысынан алғанда маслихаттардың құзыреттері орынды көрсетілген. Оған
Ұғыну барысында екі заңның айырмашылығын білу өте қажет.
Қазақстан Республикасы “Жергілікті өзін-өзі басқару” заңында мынадай анықтама
Бұл қағидалар Қазақстан экономикасын басқарудың қазіргі жүйесінің негізін
Басқару обьектілерінде жүргізіліп жатқан терең де сапалы
Бұрынғы орын алған мемлекеттік билік пен басқару құрылымдарының
Қоғамдық дағдарыс жағдайынан шығуы, қолда бар өндірістік, экономикалық
Нарықтық қатынастарды ендіру мен дамытуға жағдай тудыруды, жоғары
Басқару органдарының әдістері мен нысандары ескіше болды;
Салалық басқару органдарында қайта бөлу қызметі басым болып,
Елеулі кемшілік болып қабылданған басқарушылық шешімдерге жауапкершіліктік орын
Келісімсіз әрекет жасау, қызметті пайдалану, атқарушы органдарда кең
Экономиканы тұрақтандыру шаралары мен нарықты қалыптастыру мәселелері мемлекеттік
Қазіргі кезедегі мемлекеттік басқару органдарының жүйесі мен қызметі
Қазақстан Республикасы экономика министрлігі;
ҚР-ның көлік және коммуникация министрлігі;
ҚР ауыл шаруашылығы министрлігі
ҚР энергетика, индустрия және сауда министрлігі;
ҚР білім және ғылым министрлігі;
ҚР табиғи ресурстар және айналадағы ортаны қорғау министрлігі;
ҚР стратегия жөніндегі агенттігі;
ҚР табиғи монополияларды реттеу, бәсекелестіктіқорғау және шағын бизнесті
Үкімет құрамына кірмейтін бірқатар басқа да комитеттер мен
Басқарудың ұйымдастырушылық құрылымын әрі қарай жетілдіру экономика мен
ұйымдастырушылық құрылым басқарудың негізгі заңдылықтарына, дәл кезіндегі мақсаттарға
ұйымдастырушылық құрылымның жақсаруы, шаруашылықтың экономикалық тетігінің өзгеруімен қатар
Бұрын өзін өзі ақтаған басқарудың ұймдастыру нысанындағы ,
Басқарудың ұйымдастырушылық құрылымы серпіндікпен сипатталатын және обьектінің жағдайымен
Басқаруды орталықтандыру мен орталықсыздандырудың арақатысын оңтайландыру, яғни басқарудың
Республикалық , аймақтық және бағдарламалық деңгейде жалпы міндеттерді
Еңбекті ұйымдастырудың пайдалы нысандарын , шешім қабылдаудың әдістерін
Осы аталған мәселелер кешені аппаратты құруды жан жақты
1.2. Республикалық және жергілікті басқарудың әдістемелік құқықтық негіздері.
Республикалық және жергілікті басқарудың әдістемелік құқықтық негіздері туралы
Техникалық қызмет көрсетуді жүзеег асыратын және мемлекеттік органдардың
Мемлекеттік қызмет істері жөніндегі өкілетті орган мен оның
Мемлекеттік қызмет істері жөніндегі өкілетті орган бұдан ірі
мемлекеттік қызметті жүзеге асыру үшін нормативтік құқықтық базаны
мемлекеттік қызметті жетілдіру және оның тиімділігін арттыру саласында
мемлекеттік әкімшілік лауазым санаттарына біліктілік талаптарын әзірлеу
мемлекеттік қызметшілер жөніндегі Республикалық деректер базасын қалыптастыруды қоса
мемлекеттік қызметкерлер еңбегіне ақы төлеу жүйесін жетілдіру, оларды
мемлекет әкімшілік қызметкерлер лауазымдарыынң тізбесін және осы заңға
мемлекет органдардың мемлекеттік қызметкерлерді дайындау , қайта даярлау
мемлекеттік бағдарламалар бойынша мемлекеттік тапсыырсты қалыптастыру мен орналастыруды
мемлекет органдардың мемлекеттік қызмет саласындағы заңдарды сақтауын бақылауды
мемлекеттік әкімшілік лауазымды атқаруға арналған конкурстарды өткізу тәртібін
мемлекеттік органдардың осы заңды және өзге де нормативтік
мемлекеттік қызметкерлерді мемлекеттік қызмет туралы заңдардың қолдану
осы заң бұзылған жағдайда сотқа жүгіну ;
мемлекеттік қызмет мәселелері жөніндегі халықаралық шарттардың жобаларын
ҚР заңдарында көзделген өзге де өкілеттіктерді жүзеге
мемлекеттік қызмет істері жөніндегі органдардың біріңғай жүйесін
Аумақтық бөлімшелер өз қызметін өкілетті орган белгілеген
3.Өкілетті органмен оның аумақтық бөлімшелерінің шешімдері бұйрықтар
Мемлекеттік органдардың кадр қызметі.
Мемлекеттік органдардың кадр қызметі өз құзыретінде:
Мемлекеттік органдардың мемлекеттік қызметкерлердің мемлекет қызмет өтуіне байланысты
Мемлекеттік қызметкерлердің заңға белгілеген шектеулерді қабылдауы туралы келісім
мемлекеттік қызметшілерге олардың құқықтық жағдайының әсерлері жөнінде ақыл
өкілетті органға ұсыну үшін бос лауазымдар тізімін, бос
мемлекеттік қызметшілерді оқытуды, қайта даярлауды, қайта мамандандыруды және
заңдарда белгіленген өзге де өкілеттерді жүзеге асырады.
Осы заңның екінші тарауында мемлекеттік қызметшілердің құқықтық жағдайы
Мемлекеттік қызметшілердің қызметін саралау.
Мемлекеттік қызметшілер лауазымдарының құрамына мемлекеттік қызметшілердің саяси және
саяси лауазымдарға:
ҚР президенті тағайындайтын мемлекеттік саяси қызметшілер, олардың орынбасарлары,
ҚР парламентінің палаталары және парламент палаталарынығң төрағалары тағайындыйтын
Конституцияға сайкес өкіметтің өкілдері болып табылатын мемлекеттік саяси
Орталық атқару органдар мен ведомстволарды басқаратын мемлекеттік саяси
мемлекеттік әкімшілік қызметшілер үшін санаттар белгіленеді. Лауазымдардың санаттары
мемлекеттік саяси қызметшілер үшін лауазым санаттары белгіленбейді.
Мемлекеттік қызметшілердің құқықтары
Мемлекеттік қызметшінің:
1/ Республиканың азаматтарына Қазақстан Республикасының Конституциясымен және заңдарымен
2/ өз өкілеттігі шегінде мәселелерді қарауға және олар
3/ белгіленген тәртіппен лауазымдық міндеттерді орындау үшін қажетті
4/ лауазымдық міндеттерді атқару үшін белгіленген тәртіппен меншік
5/ басшыдан мемлекеттік қызметшінің атқаратын лауазымына сәйкес қызметтік
6/ жеке басының қадір-қасиетінің құрметтелуіне, басшылар, өзге де
7/ өзі атқаратын лауазымға жұмыс сапасына, тәжірибесіне және
8/ тиісті бюджет қаражаты есебінен қайта даярлануға, қайта
9/ өзінің мемлекеттік қызмет өткеруіне қатысты материалдармен кедергісіз
10/ біліктілігі мен қабілеті, өзінің қызметтік міндеттерін адал
11/ қызметшінің пікірінше негізсіз айып тағылған жағдайда қызметтік
12/ еңбекінің қорғалуына, денсаулығының сақталуына, қауіпсіз және жоғарғы
13/ мемлекеттік қызметшінің жеке мүдделері оның өкілеттілігінен түйісетін
14/ қызметтік міндеттерін тиімді атқару үшін өзінің кәсіби
мемлекеттік қызметшілердің осы Заңда белгіленген негізгі міндеттерінен туындайтын
Мемлекеттік қызметте болуға байланысты шектеулер мыналар:
мемлекеттік қызметшінің:
1/ өкілді органдардың депутаты және жергілікті өзін-өзі басқару
2/ педагогтік, ғылыми және орта өзге де шығармашылық
3/ кәсіпкерлік қызметпен айналысуға соның ішінде, егер коммерциялық
4/ үшінші тұлғалардың істері бойынша өзі қызмет істейтін
5/ өзінің қызметтік іс-әрекет материалдық-техникалық, қаржылық және ақпараттық
6/ ереулерді қоса алғанда, мемлекеттік органдардың қалыпты жұмыс
7/ лауазымдық өкілеттігін орындауға байланысты азаматтар мен заңды
мемлекеттік қызметші белгіленген тәртіпке және заңдарға сәйкес қызметке
2. Мемлекеттік жергілікті басқару мен өзін-өзі басқарудың әлемдік
2.1.Ұлыбританияның мемлекеттік және жергілікті басқару құрылымы
Британия конституциясы негізгі заң деп арнайы жарияланған акт
Құқықтық норма статусы.
(Президенттік құқық) – case lave нормасы.
Норма, конституциялық салты болып табылады.
Британия мемлекеті, Ұлыбритания құрама патшалығымен солтүстік Ирландиря
Ұлыбритания-конституциялық дара билеуші, мемлекет басшысы патша (патшайым) болып
Дара билеуші (монарх) құзыры көлемі жағынан үлкен
Әрбір заң парламент палатасында қаралып біткесін, дара билеушіге
Патша (патшайым) парламентті шақырады және таратады, министлерді және
Бірақ, дара билеуші өз бетінше не дербес, не
Бұл мемлекеттік билікті жүзеге асыруда патшайымның ешқандай ролі
Ұлыбританиядағы орталық атқарушы билік министрлерден құралатын орган-премьер-министр басқарған
Үкіметтің құрамын жасақтауда Конституциялық келісімді негізге алады. Жаңа
Егер премьер-министр парламент сайлауының арасындағы кезеңде отставкаға кетсе,
Премьер-министр лауазымы Конституциялық келісім нәтижесінде дүниеге келген. Бүгінгі
Салт-ғұрыпқа байланысты, премьер-министр қазынашылықты бірінші лорды дәрежесін иеленді,
Премьер-министр кабинет пен үкіметте жетекші рөл атқарады,олардың басшылық
Премьер-министр дара билеушінің атынан оның бірқатар прерогативін жүзеге
Үкімет басшысының толыққанды нәтижелі қызметін қамтамассыз ету үшін
Басқа елдерден ерекшелігі, Ұлыбритания үкіметінің ішінде өте-мөте шағын
Кабинет құрамын премьер-министр өзі анықтайды, әдетте министрлер саны
Кабинет жұмысының құрамына хатшылық,орталық статистикалық қызмен, т.б. бірқатар
Ұлыбританияда графтык кеңестен жиналушылар кеңесі және аралдардағы ауылдық
1972-1985 жылдардағы жергілікті өзін-өзі басқару заңы бойынша Англия,
Мәселен, Англия 39 графтықты және 36 қалалық округке
2.2.Жапонияның мемлекеттік жергілікті басқару жүйесі
Екінші дүниежүзілік соғыста Жапония тізе бүккеннен кейін елдегі
Конституция ел тарихында алғаш рет Ұлттық тәуелсіздік
Конституция жапон дара билеушусінің мәртебесін түбірінен өзгертті. ”Ғаламат,
Конституцияда мемлекет басшысы туралы ережелер жоқ. Сол себепті
Конституцияға сәйкес, император “Халықтың атынан” парламентті шақырады, төменгі
Сонымен император мемлекеттік биліктіжүзеге асыруға байланысты өкілеттікке
Атқару биліктін жоғарғы органы – Жапонияда министрлер
Премьер – министр баысқаратын кабинеттің құрамына премьердің орынбасарлары,
Кабинет төмендегідей құрылады: алдымен палаталар бөлек мәжілісте көпшілік
Конституцияға сәйкес, министрлер кабинеті басқарудың жалпы тетіктерімен қатар,
Министрлер кабинеті басқада бірқатар маңызды өкілетті істерге ие:
Премьер – министрге өте кең құқық берілген, бұл
Министрліктерді басқаратын кабинеттегі барлық министрлердің бір – бірден
Министрлер кабинетінің жанында кабинет мәжілістерімен байланысты істерді реттеп,
Премьер министрдің жанындағы келесі орган –ұлттық қорғаныс болып
Министрлер кабинетінің басшылығында бірқатар орталық әкімгершілік мекемелер: премьер-
Жапониядағы барлық министрліктер жалпы алғанда бір жүйемен құрылған
Жапонияның әкімгершілік жүйесінде минситрлер кабинетіне де, ешқандай министрлікке
2.2.1. Жапониядағы жергілікті өзін -өзі басқару
Елде аймақтық – әкімшілік құрылымның кассалық – иерархиялық
Жергілікті эаңдылық биліктін негізгі салалары – префектуралық, қалалық,
Жергілікті өзін-өзі басқару органдарында атқарушы билік басшылығын: префектураларда
Ұлыбритания мен Жапониядағы мемлекеттік басқару жүйесін салыстырайық
Ұлыбритания Жапония
Ұлыбритания – конституциялық дара билеуші мемлекет, мемлекет басшысы
Орталық атқару билігін премьер – министр бастаған Ұлы
Мемлекеттік басқару механизміндегі императордың орның бағалай отырып, істін
3. Жергілікті басқаруды жетілдіру жолдары
Жергілікті басқарудың тиімділігі оның ұйымдастырушылық құрылымы өте күрделі
Ынта қойып зерттейтін мәселелердің бірі – аймақтық басқарудың
Республикалық өзін өзі басқару тұжырымдамасына төмендегідей жағдайларды енгізу
Территориялық деңгейдегі мүдделер жүйесі және басымдықтар;
өзін өзі басқарудың субьектілер жиынтығы, олардың функциялары, құқықтық
өзін өзі басқарудың мүдделеріне жету үшін өндіріс-материалдық және
экономикалық кешенінің тиімділігін бағалайтын көрсеткіштер;
мемлекеттік басқару мен территориялық өзін өзі басқару мәселелері
Қазақстанның әлеуметтік экономикалық дамуы, келешек өрлеуі көбінесе оның
Осыған орай біздің экономика ғылымының шұғылданатын мәселесі: нақтылы
тоталитарлық жүйе кезінде облыстардың жағдайларына орталықтандырылған басқарушылық тарапынан
өз кезеңіндегі салалық басқарудың күйреуі;
республикада жалпы экономикада салалық негіздерінің әлсізденуі, технологиялық бірліктің
республика егемендік алғаннан кейін халық шаруашылығын жаңадан жіктеу
нарықтық механизмді аймақтық экономиканы басқарудың негізгі қозғалтқыш күші
Қорытынды
Республика экономикасын басқару жүйесінің әдістемелік негіздерінің бірі болып-
Тұжырымдамада анықталғандай Республиканың өзін-өзі басқару қағидасына өтудің басты
Қазақстан экономикасы мемлекеттік реттеудің субьектісі болып табылады. Бұған
Қазақстан Республикасы Конституциясының құрамында экономиканы басқаруды ұйымдастырудың әдістемелік
Бұл қағидалар Қазақстан экономикасын басқарудың қазіргі жүйесінің негізін
Басқару обьектілерінде жүргізіліп жатқан терең де сапалы
Қолданылған әдебиеттер
ҚАЗАҚСТАН Республикас Президентінің Қазақстан халқына жолдауы-Казақстан – 2030//
Қазақстан республикасының “ҚР мемлекеттік жергілікті басқару туралы” заңы”.
2002-2006 ж.ж. арналған Қазақстан Республикасының аймақтық саясат қағидалары.
Махмутова М.”Системы местного самоуправления в Казахстане”. М: 2001г.
Арбатов А.”Механизм регулирования развития регионов.” Экономист, N12,2001г.
Анимица Е.Г. ”Основы местного самоуправления” Учебник: М.
Концепция интеграции научных учереждений и ВУЗов с наукоемкими
Указ президента Республики Казахстан от 11.03.1996г. О мерах
Баймуратов У.Б. Эффективность технического прогресса в промышленности Казахстана
Герчикова И.Н. Менеджмент – М. Банки и биржи,
Дедов А.Г., Сафанова И.А. Основные направления химизации экономики
Завин П.Н., Казанцев А.К. Инновационный менеджмент (справочное пособие).-
Сатубалдин С.С. “Драконы” и “тигры” Азии: сможет ли