МАЗМҰНЫ
КІРІСПЕ…................................................................................................................2
1тарау. ҰЙЫМДАҒЫ ПЕРСОНАЛДЫ БАСҚАРУДЫҢ НЕГІЗІ.......................4
Ұйымдағы персоналды басқарудың жүйесі....................................4
Ұйымдағы кадрлық саясат...................................................................8
2 тарау. ЕҢБЕК ӘЛЕУЕТІ ОНЫҢ ДАМУЫ ......................................................10
Жұмысшылар мен кәсіпорындардағы еңбек
Өнеркәсіптің қажеттілігіне жұмысшы күшінің атқарымды бейімделуінің
3тарау. ПЕРСОНАЛДЫ БАСҚАРУДЫҢ ТИІМДІЛІГІ.......................................33
Персоналдың іс-әрекетін басқарудың тиімділігі ...........................33
Персоналды басқарудың тиімділігін бағалау..................................36
ҚОРЫТЫНДЫ...........................................................................................................43
ПАЙДАЛАНҒАН ӘДЕБИЕТТЕР............................................................................44
КІРІСПЕ
Кәсіпорын жұмысының жетістіктерінің өркендеуі кәсіпорында еңбек
Әрбір кәсіпорындарда: персоналдардың санын анықтау, таңдау
Жоғарғы оқу орындарында (тәжірибе ретінде)
Әлемнің нарықтық қатынасқа көшуі
І тарау. ҰЙЫМДАҒЫ ПЕРСОНАЛДЫ БАСҚАРУДЫҢ НЕГІЗІ
1.1. Ұйымдағы персоналды басқарудың жүйесі
Өнеркәсіп өндірісінде персоналдың қабілеттілігін пайдалануға
1) іс-әрекетті басқару;
2) адамдарды басқару,
Іс-әрекетті басқару бұл- іс-әрекетті жоспарлау,
Адамдарды басқару бұл- барлық еңбек
Кәсіпорынның кадр қызметі – бұл
Ұйымдағы кадр қызметінің жұмысының тиімділігі
оның әр құрылымдық бірліктерінің құрылымдылығына
құрылымдық бөлімшелердің ішіндегі өзара
кадр құызметінің жұмысы мен
кадрлармен қамтамасыз етуге.
Қазіргі таңда кадр қызметін
Кесте 1. Кадрлық қызметтің
Кадр бойынша директор
Жұмыс күшін жалдаудағы сектор Персоналдың
Еңбекақысын төлеу және ынталандыру
Кадр анализдерінің және зерттеулердің
Еңбек қарым-қатынас секторы
Еңбекті қорғау сектеоры
Жоспарлылық, жиынты, тестілеу, жинау, ақпараттандыру,
Үздіксіз білім ұйымдардың жэне
Еңбек анализі және бағалау,
Еңбек өмірінің сапасын талдау және
Ұжымдардың келісім-шарт ережелерін жасау
Медициналықбағдарламалар, еңбекті қорғау бойынша
Стратегиялық басқарудың секторы
Жұмыс күшінің секторы нарығы
Ұйымдағы персоналды басқарудың отандық
1.2. Ұйымдағы кадр саясаты
Персоналды басқарудың мақсаты мен
өндірістің талап етуі,
кәсіпорынның қаржылай мүмкіндіктері;
бар персоналдардың сандық және
еңбек нарығындағы жағдайлар;
бәсекелестер жағынан жұмыс күшіне
профсоюздердің әсері, жұмысшылардың қызығушылығы
персоналдан еңбек заңдарын талап
Кадр саясатының барысында альтернативтер
1. Жаңа бизнесті ұйымдастыру: пайдалы
2. Кәсіпорынның іс-әрекетінің бір
3. Құрушыларды сатып алу
II тарау. ЕҢБЕК ӘЛЕУЕТІ ОНЫҢ ДАМУЫ
2.1. Жұмысшылар мен кәсіпорындарындағы
Бәрімізге белгілі еңбек
Сонымен қатар еңбек әлеуетін
Алайда нарықтық экономикадағы
- үнемі, уақытша және
- адам ресурстары тұрғысынан
- өндірістегі адам факторы
Қорыта айтқанда еңбек
Еңбек әлеуетінің сапалық жағын,
Кәсіби деңгейді бағалау үшін жұмысшылардың
Дегенмен, осы сапалық деңгейді
Ұжымның еңбек әлеуетін бейнелейтін
Әрине, еңбек әлеуеттілігінің әрбір
Қазіргі таңда қолданылып
Еңбек әлеуеттілігін сандық жағынан
Кейбір пікірлер бойынша
Мекеменің әлеуеттілігі - тұрақты көрсеткіш
Бұл талдау кадрларды оқыту,
П>Ф+Т
Бұл жайт еңбек әлеуеті
Сонымен қатар мынадай
Жалпы тәжірибеде “Жеткен деңгейден”
ЧР пл. =ЧР б (Iq/Iw)
Бұл жерде: ЧР б – базистік
Iq - өндіріс көлемінің өсу
Iw – еңбек өнімділігінің өсу
Алайда бұл жағдайда, нақты кезеңдегі
Оның үстіне талдау кәсіби
Мысалға, жұмыскерлердің жоспарлы саны
ЧРпл=Т п.н. /(Фр.в.*Кв.н.)
Бұл жерде: Т п.н. –
Фр.в – бір жұмысшының пайдалы
Кв.н. – норманы орындаудың жоспарлы
Өнім өндірудің нормалық еңбек
Сондықтан мекеме орташа көрсеткішті
1 және 2 – жұмысшылардың қажетті
- жылдық орташа көрсеткіш.
Сонымен қатар, жұмысшы санының
Тағы бір назарда ұстайтын мәселе
Өмір көрсеткендей, өндіріс көлемінің өзгерісі
Өндірістік бөлімшелердің мамандануы, еңбек бөлісінің
Еңбекпен қамтамасыз етуді жоспарлаудың
Жылдық жоспарлаудың тоқсандық әдісін
2.2. Өндірістің қажеттілігіне жұмысшы
Кәсіпорынды еңбекпен қамтамасыз
- бос тұрған жұмыс
- босатылған жұмысшыны
- әкімшілік пен жұмысшылардың
- сұраныс төмендегенде, не
Ұйымдық функционалдық бейімделу – жұмыс
Вакантты жұмыс орындарын өз
вакантты лауазымдардың тез толу
жұмыс күшін тартуға онша
жұмысшының оң және теріс
жұмысшының кәсіпорынды білуі және
жұмысшының біліктілігін көтеру ретінде
жұмысшының бұрынғы орындарына жас
кәсіпорынға үйреніп кетуінен және
қалыптасқан деңгейде бұрынғы жұмысшылардың
Бұл жол өз кезегінде
сайлауға аз мүмкіндік:
кадрларды қайта даярлауға көп
бір вакантты толтырған кезде
Психологиялық сипаттағы негативті зардабы
нақты бір жұмысшыны ауыстыру
ұжымның тым тығыз байланыстылығы,
Толық емес жұмыс уақыты
2 сызбасы. Жұмыстың стандарт емес
Жұмыс уақытының режимінің стандарт
бәсекелес ұйымдарға қарағанда жаңа жұмысшыларды
жеке шаруалары үшін мекеме
жұмысқа кешігуді жою;
тұрғын жағынан жұмыс орнына келу
жұмыс уақытынынан тыс кездегі
кадр тұрақтылығын ұйымдастыру;
жұмысшылардың әрбір күннің бағасының
Мекемедегі әлеуметтік климатты жақсартуда
Жұмыс күні толық емес
Кадрлардың ұйымішілік қозғалысын жұмысшының
Кадрлардың оралымдылығы - олардың өндірістің
Бірақ, жұмысшылардың мамандық ауыстыру
Жұмысшы еңбегінің мазмұны белгілі
Жұмысшының кәсіптік қалыптасуы және
1. Бір жұмысшының үш
Еңбекті терең операциялық бөлу
2. Әр түрлі қиын
3. Аралас мамандықты игеру,
4. Жұмысшылардың өзара ауысуын қамтамасыз
Бұл жағдайда өзінің кәсіби
Кейбір елдерде жұмыс күшін
Мамандықтың ауысуына байланысты
Жоспарлы негізде;
өзінің қалауы бойынша
Бұрынғы және жаңа мамандықтарджың
Тумалас (аралас);
Алшақ;
Мүлдем бөлек.
3. Ұйымдық нысандардың пайда болуына
алға қозғалу (карьераны жоспарлау);
еңбекті ұйымдастыру (өзара ауысу).
Ауысуға қатысушының жұмыс істеуіне
Жұмыс орында істеуші;
Жұмыстан шығарылған.
5. Бұрынғыға қарағанда жаңа мамандықтың
тең қиын болуы;
одан аз қиын болуы;
оған қарағанда қиынырақ.
Бұрынғы және жаңа
Жұмысшы күшінің жоспарланған икемділігіне
Жоғарыда айтып кеткендей, білікті
Кәсіпорындағы (ұйым, бірлестік т.б.)
бір мамандық шеңберіндегі жұмысшылардың
әр түрлі мамандыққа қатысты
Жұмысшы күшінің маневрлық сипаты
қысқа мерзімді;
ұзақ мерзімді;
үнемі, яғни, жұмыстың жаңа
ІІІ тарау. ПЕРСОНАЛДЫ БАСҚАРУДЫҢ ТИІМДІЛІГІ
3.1.Персоналдың іс-әрекетін басқарудың тиімділігі
Басқару жүйесінің тиімділігі өскен
Атқарымды-құндылықты талдау әдістері басқаруды
Басқару жүйесінің функциясы мен
Атқарымды үйлесімділік кез-келегн
Функция басқару жүйесінің құрылымын
Зерттеу кезінде атқарымдылық үйлесімділік
Атқарымды-құндылықты талдауының бірінші бөлімі
Басқару атқарымдылығының құндылығы деген не?
Дайын өнімді жетілдіру кезінде
3.2. Персоналды басқарудың тиімділігін бағалау
Сондықтан персоналды басқарудың теориясы
Тиімділік нәтижелікті білдіреді. Экономикалық
Материалдық ресурстың жалпы көлемі
Жұмыс күші ресурсын әлемнің халықтың шаруашылық деңгейінде бағалау
Жұмыс күшінің инвестициясы белгілі бір
Өндіріс тиімділігін бағалауда еңбек шығымының тиімділік көрсеткіші, яғни,
Өе = Кө / Ш,
Өе – еңбек өндірімділігі;
Кө - белгілі бір күнтізбелік кезеңдегі өндірілген өнімнің
Бірақ бұл көрсеткіш көп факторлардың әсерінен өзгеретіндігін ескеру
Персоналды басқару саласындағы жұмыстың тиімділігі туралы негізделген қорытындылар
Қе = Ш / Е.
Кәсіпорындағы сәйкес есептермен ұйымдаса
А) өндірілген өнім көлемін
Б) Еңбек өндірімділігінің
Ү ж = Ш/Қ е
Ү ж – шығым көлемінің үлесі.
Өнім көлемінің көрсеткіш динамикасы
Еңбек шығымын бірлікпен есептегенде
Кесте. СКжКБ функциясын жүзеге асыру
СКжКБ функциясының толық атауы Комплектіленген
Функция бойынша жыл бойындағы бөлімнен
Функция бойынша өңдеу және құру
Құжаттар, нысандар не мәлімет түсетін
Функция бойынша өңделген не құралған
Құжаттарды, нысандарды, мәліметтерді өңдеуге көмектесетін
Техникалық жабдық саны, оның құны
1 дана – 35000 е.б.
39 е.б.
Функция бойынша құжаттарды, нысандарды
Экономист – 3200 е.б.
Жыл байындағы құжаттарды, нысандарды не мәліметтерді өңдеу
Жыл бойындағы әр орындаушының
160 сағ.
Жыл бойындағы функция бойынша
Басқару процесі тиімділігі. Бұл
Тиімділіктің критериі ретінде мыналар
шығымдарды өтеу мерзімі;
пайданың өму мөлшері;
ағымдағы шығымның ең төмендігі;
ең жоғарғы пайда;
жұмыс күшіне кеткен шығымдардың
Кәсіпорынның осы және басқа
ҚОРЫТЫНДЫ
Жалпы экономикалық тиімділікті тек өндірістік әрекеттің нәтижесі ретінде
ПАЙДАЛАНҒАН ӘБЕБИЕТТЕР
Қазақстан Республикасының Президенті Нұрсұлтан Назарбаевтың Қазақстан халқына «Қазақстан
Ахметов К.Ғ. «Менеджмент негіздері», Ақтөбе 2005
Кашықов Ш.Қ. «Басқару теориясы», Павлодар – 2002
Кабушкин Н.Н. «Основы менеджмента», Минск – 1996
Мамыров Н.Қ., Есенғалиева Қ.С. «Микроэкономика», Алматы – 2004
Сахариев С.С., Сахариева А.С. «Әлем экономикасы», І-бөлім, Астана
Бердалиев К.Б//Қазақстан экономикасын басқару негіздер.Алматы 2001.
Ихданов Ж.О., Орманбеков Ә.О «Экономиканы мемлекеттік реттеудің
өзекті мәселелері», Алматы – 2002.
Бердалиев К.Б,Умирзаков С.Ы., Есенгазиев Б.К.
Басқару негіздері,Экономика,Алматы – 1997.
Виханский О.С. Наумова А.И.- «Менеджмент », 1994
Глухов В.В. «Менеджмент негіздері», Санкт-Петербург,1994
29
- 42 -
Жұмыс аптасының ұзақтығын көтеру
Жұмыс күнінің ұзақтығын көтеру
Қысқа жұмыс аптасы
Қысқа жұмыс күні
Қысқартылған жұмыс жылы
Аз жағына
Көп жағына
Жұмыс уақытының нормасынан жалтарушы
Жұмыс уақытының нормасынан аспайтын
Жұмыс уақытының тәртібі