Жоспар
КІРІСПЕ 2
І. Валюталық шоттарды ашу тәртібі 5
1.2 Валюталық операциялардың түрлері мен оның есебі 9
ІІ Валюталық операциялар жөнінде түсінік 14
2.3 Валюталық операциялардың экономикалық негіздері 15
ІІІ. Валюталық лицензиялар 22
3.1 Лицензия алу үшін ттөмендегідей құжаттар ұсынылады: 23
ҚОРЫТЫНДЫ 24
КІРІСПЕ
Валюталық операцияларды жүргізуге құқығы бар өкілетті деп
ҚР территориясында валюталық операция субъектінің құқығы мен міндеттемелерін,
Валюталық заңды сақтауды бақылау(валюталық бақылау)
Валюталық нарықтық жағдайын, істелген валюталық операциялардың көлемі мен
Валюталық реттеу есебін шешу үшін ҚР ҰБ келесі
Валюталық операциялардың субъектілері мен объектілердің, валюталық операциялардың субъектілердің
Субъектілердің, объектілердің, көлемнің және тағы басқаға байланысты анықталған
Шетел валютасын пайдаланумен байланысты лицензиялау ісі;
Валюталық операцияларды тіркеу;
Валюталық операциялар түрлі есеп анализі және жинағы;
Валюталық заңның сақталуын бақылау, сонымен қатар экспортты-импортты мемлекеттің
Валюталық реттеу сұрақтары бойынша халықаралық келісім (көбінесе,
Валюталық реттеу жүйесінің негізі валюталық бақылау болып табылады.
Жүргізілетін валюталық операциялардың заңға сәйкестілігін анықтау және оларды
Шетел валютадағы төлемдерді және олардың келісім–шарт міндеттеріне сәйкес
Валюталық операция бойынша есеп беру мен есептің толықтығын
І. Валюталық шоттарды ашу тәртібі
Шетел кәсіпкерлермен төлемді жүргізу үшін валюталық шот ашу
Нотариуспен бекітілген өкілетті құжаттардың көшірмелері;
Валюталық счетты ашу үшін заңды тұлғылардың өтініші;
өкілетті тұлғалардың қолдарының және мөрлердің үлгілері;
салық төлеуші ретінде тіркелуі туралы анықтама;
ҚР өкілетті органдарында тіркелу туралы куәлік.
Банк төлем жүргізілетін келісім шарттарының, келісімдердің көшірмелері бар
Кәсіпкерлік өнеркәсіппен айналысатын жеке тұлғалар банкте шот ашу
Шот ашу туралы өтініш
Жеке куәлік көшірмесі
Салық есебінде клиенттің тіркеуде тұрғанын күәләндыратынсалық қызметі органынан
Мемлекеттік тіркеуден өткен фактті куәландыратын өкілетті органнан берілген
Шотқа түскен валюталық қаржылар заңды болу қажет: экспортты,
Валюталық шоттан-импортты тауар бойынша контрактінің төлемін жүзеге асырған
Ұсынылған құжат негізінде валюталық шоты ашқан кезде 9
Жоғарыда айтылғандай, шетел валютамен оларды жүргізу үшін банк
Кейбір шетел валютадағы операциялар ҰБ тіркеуге жатады,
180 күннен артық мерзімге берілетін несиелер
180 күннен артық мерзімге резидент емес тұлғылардың резиденттің
180 күннен артық мерзімге импортты мәлімет бойынша резидент
ҚР –да резидент еместердің инвесторы;
Жылжымайтын мүлікке меншікті және басқа да құқықтардың төлеміне
Экспортты мәлім кезеңдегі мерзімді 180 күннен асатын уақытта
ҚР Қаржы Министрлігімен және статистиканың мемлекет
Валюталық операцияларды жүргізу кезінде болар тәуекелге ұшырау мүмкін,
Валюталық позиция – бұл банктің валютадағы міндеттерінің және
Жабық валюталық позиция кезінде банк шетелдік валютаны сатып
Ашық валюталық позиция банктің шығын тәуекелімен байланысты, өйткені
Ашық Ашық валюталaық позиция қысқа болуы мүмкін, егер
Тұрақты валюта бойынша ашық валюталық позицияның (ұзақ және
Банктің валюталық операциясының классификациясы жалпы банктің критерийлері бойынша
ҚР территорияда атқарылатын
Валюталық құндардың Қазақстанның шекарасын өтуімен байланысты
Республикадан тыс банктің атқаратын операциялары.
1.2 Валюталық операциялардың түрлері мен оның есебі
Екінші дүниежүзілік соғыстан кейін валюталық операциялардың көптеген түрлері
Оның мәні мәміленің құрылған кезіндегі бекіткен бағам бойынша
«Свифт» байланыс электронды құрылының және банкаралық электронды аударымдар
Ұзаққа қалдырылмайтын жеткізумен валюталық операциялар валюталық позицияның ең
Шетелдік валютамен жедел мәмілелер (форвардты, фьючерсті)-бұл бекітілген бағам
Мәміленің құрылу уақыты мен оны орындау мерзімі
Кезең
Кезкелген
Операцияның белгілі мерзімінен кейін атқарылатынына қарамастан,валюта бағалы мәлімені
«Спот» және форвард мәмілелері бойынша валюта бағаның айырмасы
Коммерциялық мақсатта валютаны айырбастау, валюталық келістің алдын ала
Валюта бағамының төмендеу мүмкіндігімен байланысты шығындардан шет еліндегі
Бағамды айырма есебінен спекулятивті пайда табу.
Валютамен «опцион» (лат optio, optionis – таңдау) -
70-шы жылдардан батыс мемлекеттерде тұрақсыз валюталық бағама өтуімен
Нақты және жедел операцияларды құрайтын валюталық мәлім түрі
6. Бұл кезде клиент маржада үнемдейді –
ІІ Валюталық операциялар жөнінде түсінік
Валюталық операциялар түсінігінің мазмұны мен мәнін ашу мақсатында
Меншік құқығы мен басқа да құқықтарының валюталық құндылықтарға
Қазақстан Республикасының валюталық құндылықтарды енгізу және шығару операциялары.
Халықаралық ақша аударымдарын жүзеге асыру.
Бірақ бұл операциялармен ғана валюталық операциялар тізімі шектелмейді.
Шетел валютасында орындалатын операциялар заңға сәйкес жүзеге асырылады.
2.3 Валюталық операциялардың экономикалық негіздері
Валюталық операциялар түсінігінің мазмұны мен мәнін толық ашу
Шетел валютасы болып саналады:
банкноталар, қазыналық билеттер, сәйкес шет мемлекетте заңды түрдегі
шетел мемлекеттерімен халықаралық ақшалай немесе есеп- айырысу бірліктеріндегі
Ал валюталық құндылықтарға:
1) Шетел валютасы.
2) Шетел валютасындағы бағалы қағаздар- төлем құжаттары (акция
3) Бағалы металлдар – алтын, күміс платина
4) Табиғи бағалы металлдар - алмаз, рубин, изумрудтар,
Қазақстан Республикасының валютасына кіреді:
айналымдағы, сонымен қатар айналымнан шығарылған, бірақ айырбастауға жататын
Қазақстан Республикасы банктеріндегі мен басқа да несиелік мекемелеіндегі
ҚР валютасындағы бағалы қағаздар - теңгеде көрсетілген төлем
«Резидент» түсінігінің құрамына келесі категориялы азаматтар мен мекемелер
ҚР территориясында тұратын тұлғалар
(белгілі бір мерзімде ҚР территориясынан тыс тұратын тұлғалар
ҚР заңдарына сәйкес және ҚР территориясында орналасқан заңды
Заңды тұлға ретінде саналмайтын, бірақ ҚР-ның заңына сәйкес
ҚР–ң территориясынан тыс орналасқан дипломатиялық және басқа да
ҚР территориясынан тыс жерде орналасқан резиденттердің филиалдары
«Резидент емес» тұлғаларға жатады:
ҚР тыс мемлекеттерінің заңына сәйкес және ҚР да
Заңды тұлға болып табылмайтын мекемелер мен ұйымдар.
ҚР территориясында шетел дипломатиялық және басқа да ресми
ҚР-ның территориясында орналасқан резидент еместердің филиалдары.
Валюталық операциялар түсінігінің мазмұны мен мәнін ашу
Меншік құқығы мен басқа да құқықтарының валюталық құндылықтарға
Қазақстан Республикасының валюталық құндылықтарды енгізу және шығару операциялары.
Халықаралық ақша аударымдарын жүзеге асыру. Бірақ бұл операциялармен
Шетел валютасында орындалатын операциялар заңға сәйкес жүзеге асырылады.
Валюталық қатынасты реттеуде негізгі ролді арнайы валюталық заң
Резиденттер арасындағы операция бойынша төлемдер тек
Ерекше банктік операцияларды атқаратын өкілетті банктер мен ұйымдардан,
Резиденттердің тауар мен қызмет көрсету түрінде төлем алатын
Қазақстан Республикасының президенті халықаралық міндеттеменің атқарылу мақсатында және
Республикасының Ұлттық банк ҚР Президенттік «ҚР Ұлттық банк
Валюталық бақылау органдары (Ұлттық банк пен ҚР-ның үкіметі)
Валюталық бақылаудың негізгі жолдары мынадай:
Өткізілген валюталық операциялардың заңға сәйкестігін анықтау және қажетті
Мемлекет алдындағы шетел валютасында резиденттердің міндеттемелерін өтегенін, сонымен
Шетел валютасындағы төлемдердің негізділігін тексеру.
Валюталық операциялар бойынша есеп ақпардың толықтығы мен объективтілігін
Валюталық бақылаудың негізгі органы – ҚР Ұлттық банкі
Шетел валютасы мен шетел валютасындағы бағалы қағаздардың Қазақстанда
Резиденттер мен резиденттер емес тұлғалар үшін нормативті актілер
Валюталық операциялардың барлық түрін орындайды.
Шетел валютасы мен бағалы қағаздармен орындайтын операцияларға резиденттер
Банктерге және басқа да несиелік мекемелерге валюталық операцияларды
Есеп беру, ақпар құжаттардың бір нысандылығын белгілейді.
Басқа да қызметтерді орындайды.
Валюталық бақылаудың болмауы еліміздің валюталық жағдайының құлдырауына әкеліп
Валюталық легеталар беруде көптеген шығындарға ұшыратты, сонымен қатар
Осы себептен қазірні валюталық бақылаудың көптеген кемшіліктерін табу
Жоғарыда айтылғандай, валюталық реттеу жүйесінің негізі валюталық бақылау
жүргізілетін валюталық операцияның заңға сәйкестілігін анықтау және оны
шетел валютасындағы төлемдерді және олардың келісім шарт міндеттемелеріне
валюталық операция бойынша есеп толықтығын тексеру.
ІІІ. Валюталық лицензиялар
Валюталық операцияларды жүргізу үшін әрбір банк Ұлттық банктен
заңды және жеке тұлғалардың төлеміне және шарттарына шетел
банктерге және кәсіпорынға шетел валютасында несие және зайымдарды
заңды және жеке тұлғалардан қаржылық құжаттардың шетел валютасында
валютаның сату мен сатып алуын жүзеге асыру:
шетел мемлекеттерінің бір – бірімен корреспонденттік қатынастарды ұйымдастыру:
клиенттің шетел валютасында кассалық қызмет көрсетуді жүзеге асыру:
саудалық және саудалық емес операциялардың төлемін шетел валютасында
халықаралық банктік практикаға сәйкес басқа да операцияларды жүргізу.
3.1 Лицензия алу үшін ттөмендегідей құжаттар ұсынылады:
Бекітілген банк жарғысының көшірмесі.
Шетел валютасында орындалатын операцияларды орындауға банктің толық дайындығы
Шетел валютасымен орындалатын операциялармен айналысатын банк бөлімшелерінің сипаттамасы
Банктің валюталық операцияларды жүргізуіне жауап беретін басшылары жөнінде
Корреспондентті келісімге келісетіндігі жөнінде өкіметті банктен алынатын хат
Банк балансы мен соңғы күнгі теңгедегі операциялардың нормативтері
Банк ішіндегі бақылауды ұйымдастыру жөніндегі анықтама.
Соңғы күнгі пайда мен шығындар жөніндегі ақпар.
Қаржылық жылдың соңына жазылған жылдық ақпар.
Аудиторлық қорытынды.
Басты лицензия алатын банктерге – корреспонденттік келісімдер жөнінде
ҚОРЫТЫНДЫ
Валюталық лицензиялар алу үшін Ұлттық банктерге төмендегідей квалификациялық
Клиенттерге ағымдағы валюталық шоттарды ашу және жүргізу теңгеде
Саудалы емес операцияларды шетел валютасында жүргізуге Ұлттық банк
ҚР территориясында заңды және нормативті актілердің реттелу тәртібін
Инстукцияларды білу.
Нақты шетел валютасымен операцияларды орындайтын жұмысшылардың болуы.
Шетел валютасындағы корреспонденттік топтың болуы тиіс.
Оргтехника мен жаңа технологиямен жабдықталған болуы тиіс.
Лицензия алу үшін қажетті шарттардың бірі шетел банктерімен
Тауарлар мен қызметтерді экспорттау мен байланысты халықаралық есеп
Ішкі валюталық нарықта шетел валютасын сату және сатып
а ) валюталық заңдарды білу керек.
б ) валюталық нарықтардың конъюктурасын білу керек.
в ) пайда болған қауіптерді бағалай алуы керек
- Ең аса бір күрделі шетел
- Арнайы лицензияны қажет ететін тағы бір халықаралық
Ұлттық банктің беретін лицензиялар түрі төмендегідей:
Реттік – шетел валютасында қандай да бір операцияны
Ішкі лицензия – біздің банк мекемелеріне шектеу қоймай-ақ
Кеңейтілген лицензия – банкке шектеулі шетел банктерімен корреспонденттік
Басты лицензия – банкке шетел банктерімен корреспонденттік қатынас