Тақырыбы: Халықты әлеуметтік қорғау және дамыту жүйесі
Жоспар
І Тарау Әлеуметтік қорғау саласының жүйесі
1.1 Әлеуметтік-мәдени шараларға жұмсалатын шығыстар
1.2 Халықты әлеуметік қорғау шығыстары
ІІ Тарау Халықты әлеуметтік қорғаудағы сақтандыру жүйесі
ІІ.1 Халықты әлеуметтік қорғаудағы әлеуметтік сақтандыру
ІІ.2. Сақтандырудың әлеуметтік-экономикалық мәні,
оның іс-әрекет сфералары
І Тарау Әлеуметтік қорғау саласының жүйесі
1.1 Әлеуметтік-мәдени шараларға жұмсалатын шығыстар
Мемлекет шығыстарының маңызды бағыты әлеуметтік-мәдени шараларға — оқу-ағартуға,
Бұл шығыстар ірілендірілген түрде мынадай түрлерге бөлінеді:
білім беру және кадрларды кәсіпке даярлау;
мәдениет, өнер, спорт және бұқаралық ақпарат құралдары;
денсаулық сақтау;
4) мемлекеттік әлеуметтік сақтандыру және әлеуметтік көмек.
Нарықтық қатынастар жағдайында тұтынудың бұрын қалыптасқан қоғамдык қорлардан
Соңғы уақытта елімізде әлеуметтік-мәдени шараларды қаржыландырудың жаңа қағидаттары
Білім беруге жұмсалатын шығыстар мектепке дейінгі ұйымдарға, жалпы
Қызметкерлер мен өндірістегі басқа кадрларды даярлау және олардың
ІТарау Әлеуметтік
1.1 Әлеуметтік-мәдени шараларға жұмсалатын шығыстар
Қазақстан Республикасының "Білім туралы" заңына сәйкес гранттар және
Мәдениет пен өнерді қаржыландыру кітапханаларды, клубтарды, мәдениет үйлерін,
Бұқаралық ақпарат құралдарын ұстауға жұмсалатын шығыстар мемлекет құрылтайшысы
Халыққа арналған бірқатар медициналык қызметтер бұрыннан ақылы жүйеде
Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2000 жылғы қаңтардың 27-сіндегі №
Азаматтарға республикалық бюджеттің есебінен орындалатын тегін медициналык, көмектің
1) денсаулық сақтау ұйымдарының жолдамасы бойынша ересектер мен
нейрохирургиялық, уронефрологиялық, психиатриялық, онкологиялық және радиологиялық, тері-венерологиялық, офтальмологиялық,
туберкулез, лепра кезінде мамандандырылған медициналық көмек
көрсетуге;
ВИЧ-инфекциясын жұқтырған ауруларға медициналық
көмек көрсетуте;
шұғыл, төтенше жағдайларда пайда болған аурулар кезінде
медициналық көмек көрсетуге;
4) сот-медициналық сараптамаға бағытталады.
Азаматтарға жергілікті бюджеттің есебінен орындалатын тегін медициналық көмек:
1) алғашкы медициналық-санитарлық көмекті; алғашқы медициналық-санитарлық көмек корсету
- ортодонтикалық көмектен басқа 18 жасқа дейінгі балаларға,
- 18 жасқа дейінгі балаларға физиотерапевтік көмекті;
- жедел және шұғыл жәрдем көрсетуді;
- шұғыл көмек көрсетуді;
- алғашқы медициналық-санитарлык, көмек көрсету мамандарының жолдамасы бойынша
4) шұғыл, төтенше жағдайларда пайда болған аурулар кезінде
медициналық көмек көрсетуді;
5) ВИЧ-инфекциясын жұқтырған ауруларға медициналық
көмек көрсетуді қамтиды.
Әскери кызметшілерге, ішкі істер органдарының, Ұлттық қауіпсіздік комитетінің,
Басқа қалғандарының бәрі ақылы нысанда көрсетілуі тиіс, бұл
Мемлекеттік денсаулық сақтауды қаржыландырудың көздері мыналар болып табылады:
- үзақ мерзімді экономикалық нормативтер бойынша бөлінетін республикалық
- шаруашылық жүргізуші субъектілердің кірістерінен аударылатын аударымдар, министрліктің,
- арнаулы бағдарламалар бойынша халықаралық ұйымдардың қаражаттары;
- республикалық және жергілікті валюта қорларынан бөлінетін валюталық
- жұмыс берушілерге нормативтерден тыс медициналық және басқа
- ұйымдар мен азаматтардың, соның ішінде басқа мемлекеттердің
- Мемлекеттік денсаулық сақтаудың қаражаттары мыналарға бағытталады:
- азаматтарға медициналық көмск көрсетуге;
- денсаулық сақтаудың мақсатты кешенді бағдарламаларына;
- мемлекеттік денсаулық сақтаудың материалдық-техиикалық базасын дамытуға;
- емдеу-профилактикалық және санитарлық-эпидемиологиялық мекемелерді ұстауға;
- медициналық кадрларды даярлауға және олардың біліктілігін арттыруға;
- медициналық ғылымды дамытуға және енгізуге;
- жұқпалы аурулар эпидемияларын жоюға.
Денешынықтыру мен спортқа жүмсалатын шығыстар мемлекеттік бюджеттің қаражаттары,
1.2 Халықты әлеуметік қорғау шығыстары
Қаржы жүйесінің дербес буыны ретіндегі сақтандыру әдетте ойда
Қазақстан Республикасының Конституциясы Қазақстан Республикасының азаматы жасына келгсн,
Алайда халықты әлеуметтік қорғаудың сферасына "әлсуметтік қамсыздандыру" мен
Халықты әлеуметтік қорғауға жұмсалатын шығыстар мемлекет шығыстарының жүйссінде
Әлеуметтік қоргау деп қоғамдық дамудың нақтылы жағдайларына сәйкес
Әлеуметтік қорғаудың қаржылык тұлғалары арнаулы ақша қорларын қалыптастырумен
Ең томен әлеуметтік төлсмақылар мелшерін есептеудің негізі орта
Әлеуметтік шығыстар зейнетақы төлеудің мемлекеттік орталығы, казіргі кезде
Халықты әлеуметтік қорғауға жұмсалатын шығыстар қаржы құжаттарында, жоспарларда,
Халықты әлеуметтік қорғау санатына қосылатын ұғымдардың айырмашылықтары бар.
Әлеуметтік қамсыздандыру қоғамның еңбекке жарамсыз және жұмыс істемейтін
Әлеуметтік сақтандыру өзінің экономикалық табиғаты жағынан адамның еңбек
Тұрмысы темендегілерге әлеуметтік көмек нсгізінен кедейлік шегінен арғы
Сөйтіп, әлеуметтік мұқтаждарды қаржыландыруға арналған қаражаттарды қалыптастырудың үш
Сақтық әдіс әлеуметтік төлемақылардың түрлерін қаржыландыру үшін қайта
Бюджеттік әдіс кезінде қаражаттар ақша ресурстарының жалпы мемлекеттік
Қайырымдылық жарналары (қайыр көрсету) әдісі кезінде қаражаттардың тіркелген
Әлеуметтік сақтандыру көбінесе зейнетақымен қамтамасыз ету жуйесі, еңбекке
Зейнетақы — бұл зсйнетақымен қамсыздандырылуға құқығы бар азаматтар
Жұртқа мәлім, 1998 жылға дейін зейнетақы кәсіпорындардың өз
"Қазақстан Республикасында зейнетақымен қамсыздаңдыру туралы" 1997 жылғы маусымның
Жинақтаушы зейнетақы жүйесі кезінде әркім өз табысынан (жалақысынан)
Салымшылар немесе жұмыс берушілер міндетгі зейнетақы жарналарына қосымша
Зейнетақы төлемдері салымшының таңдауы бойынша мемлекеттік жинақтаушы зейнетақы
Қазақстанда 16 жинақтаушы зейнетақы қоры бар. Егср 30
Салымшылардың қордаланған жарналарын зейнетақы қорлары уәкілетті банк (кастодиан)
"Қазақстан Республикасында зейнетақымен қамсыздандыру туралы" заңға сойкес орталықтан
Толық емес көлсмдегі жасына байланысты зсйнетакы төлсмдері азаматтарға
Төтенше және барынша радиациялық катерлі өңірлсрде 1949 жылғы
Зейнетақымен қамсыздандыру туралы заңға сөйкес, зейнетақы орташа айлық
Зейнетақы төлемдерін есептеуге арналған табысқа еңбекке ақы төлеудің
2002-2003 жылдары Зейнетақы төлеу жөніндегі мемлекеттік орталықтан төленетін
Азаматтарды зейнетақымен қамтамасыз ету негізінен "Қазақстан Республикасының зейнетақымен
Сонымен қатар, Үкімет мамандықтары бойынша анықтап белгілегендерге жұмыс
Осылайша отандық зейнетақы жүйесі біртіңдеп дамып келеді. Зейнетақы
Жалпы, 2003 жылдың 1 желтоқсанындағы жағдай бойынша зейнеткер
Әлеуметтік сақтандыру жүйесінде әр түрлі жәрдемақылар маңызды орын
Жәрдемақы — бұл жұмыстағы уақытша үзіліс кезінде, сондай-ақ
Әлеуметтік сақтандыру шеңберінде төленетін жәрдемақыларға сырқаттық бетшелер бойынша
Еңбекке уақытша жарамсыздық бойынша әлеуметтік жәрдемақылар жалпы ауруларға
Қызметкер жыл сайынғы ақы төленетін еңбек демалысында болған
Егер еңбекке уақытша жарамсыздық еңбекте мертігуге немесе кәсіби
Маусымдық жұмыс істейтін қызметкерлерге, үй шаруасымен айналысатындар мен
Ядролық сынақтардың әсеріне ұшыраған аумақтарда тұратын әйелдерге жүктілігі
2003 жылдан бастап бала тууға байланысты 15 айлық
Мемлекеттік әлеуметтік жәрдемақылар мемлекеттік әлеуметтік қамсыздандыру жүйесіне кіреді
Мүгедектігі бойынша жәрдемақылар мүгедектікке душар болған жағдайда жәрдемақыға
Мүгедек адамдарга зейнетақы төлеу тағайындалған кезде мүгедектігі бойынша
Асыраушысынан айырылу жағдайы бойынша жәрдемақы алуға асыраушысы қайтыс
Асыраушысынан айырылу жағдайы бойынша жәрдемақыға құқығы бар отбасының
Жасына байланысты жәрдемақы азаматтарға зейнетақы төлемдеріне құқығы болмаған
"Қазақстан Республикасындағы арнаулы мемлекеттік жәрдемақы" заңында және оған
Бір мезгілде әр түрлі арнаулы мемлекеттік жәрдемақы алуға
Өндірістердің, жұмыстардың, кәсіптердің, лауазымдар мен көрсеткіштердің Үкімет бекіткен
2001 жылдың шілдесінде қабылданған "Мемлекеттік атаулы әлеуметтік көмек
Халықты әлеуметтік қорғау жүйесінде мыналар бөліп көрсетіледі:
1. Әлеуметтік көмек, ол бойынша төлемақылар мыналарды
кіріктіреді:
а) балалары бар отбасына жәрдемақы, ол отбасының жиынтық
балаларға);
е) балалары бар мерзімдік қызметтің әскери қызметшілерінің отбасыларына
б) мүгедек балалары бар отбасыларына жәрдемақы;
в) ВИЧ- инфекциясын жұқтырған балаларға немесе ересектерге жәрдемақы;
г) әкелері алименттер төлеуден жалтарынған балаларға уақытша жәрдемақы;
д) 7 жасқа дейінгі 4 және одан көп
аналарға жәрдемақы.
Тұрғын үй жәрдемақысы, отбасының жиынтық табыстарын ескере отырып
Тұрғын үй-коммуналдық қызметтерді, отынды, көлікті,
соғыс және еңбек ардагерлеріне, табысы аз зейнеткерлерге және
басқаларға медициналық қызмет көрсету жеңілдіктерінің жүйесі.
Жұмыссыздарға материалдық көмек.
Этникалық отанына оралған қазақтарға жәрдемақы және
басқа жәрдемақылар табысы екі, айлық есептік көрсеткіштен артық
1) жұмысқа орналасуға жәрдемдесу;
2) біліктілікті жоғарылатуды кәсіптік даярлау, жұмыссыздарды қайта даярлау
қоғамдық жұмыстармен қамтылған жұмыссыздардың
еңбегіне ақы төлеу;
табысы аз азаматтардан шыққан жұмыссыздарға
мемлекеттік атаулы көмек көрсету.
Қоғамдық жұмыстарды орталық және атқарушы органдар ұйымдастырады, республикалық
Сонымен бірге еңбекке қабілеттілігінен, асыраушысынан және жұмысынан айырылу
Мемлекеттік әлеуметтік жәрдемақылар (бала туғанда, жерлеуге, балалары бар
Жергілікті бюджеттерден әлеуметтік көмек көрсету түрінде төлемақылар мыналарға
1) экологиялық апаттардан, нәубеттерден, ядролық сынақтардан зардап шекендерге;
2) жаппай саяси қуғын-сүргін құрбандарына, көп балалы аналарға,
Шаруашылық жүргізупгі субъектілер, басқа жұмыс берушілер меншікті әлеуметтік
ІІ Тарау Халықты әлеуметтік қорғаудағы сақтандыру жүйесі
ІІ.1 Халықты әлеуметтік қорғаудағы әлеуметтік сақтандыру
Әлеуметтік салық – мемлекетте алынатынсалықтардың бірі. Ол 1999
Әлеуметтік салықтан түсетін түсімдер мемлекеттік бюджетке 15,7% алады.
Қазақстан Республикасының резидент-заңи тұлғалары, шетелдік заңи
Жұмыс беруші материалдық, әлеуметтік игіліктер немесе өзгеде материалдық
Қазақстан Республикасының резидент-заңи тұлғалары, сондай-ақ қызметін Қазақстан Республикасында
Қызметкердің салық салатын табысы Мөлшерлемесі
15 еселенген жылдық есептік көрсеткішке дейін Салық салынатын
15-тен 40 еселенген жылдық есептік көрсеткішке дейін 15
40-тан 200 еселенген жылдық есептік көрсеткішке дейін 40
200-ден 600 еселенген жылдық есептік көрсеткішке дейін 200
600 еселенген жылдық есептік көрсеткіштен бастап және одан
Қазақстан Республикасының резидент-заңи тұлғалары, сондай-ақ қызметін Қазақстан Республикасында
Қызметкердің салық салынатын табысы Мөлшерлемесі
40 еселенген жылдық есептік көрсеткішке дейін Салық салынатын
40-тан 200еселенген жылдық есептік көрсеткішке дейін 40 еселенген
200-ден 600 еселенген жылдық есептік көрсеткішке дейін
600 еселенген жылдық есептік көрсеткіштен бастап және одан
Жеке кәсіпкерлер, арнаулы салық режимін қолданатындарды қоспағанда, жеке
Әлеуметтік салықты төлеу салық төлеушінің тіркеу есебіне алынған
Патент және оңайлатылған мағлұмдама негізінде арнаулы салық режимдерін
ІІ.2. Сақтандырудың әлеуметтік-экономикалық мәні,
оның іс-әрекет сфералары
Сақтандыру – қоғамның экономикалық қатынастарының айрықша сферасын бейнелейтін
Сақтандырудың мақсаты қоғамдық ұдайы өндірістің үздіксіздігін қамтамасыз ету
Сақтандыру категориясы үшін мына белгілер тән болып келеді:
1) қатынастардың ықтималдық сипаты;
2) қатынастардың төтенше сипаты.
Сақтандыру категориясының қаржы категориясымен ортақ өзгеше белгілер бар:
Сақтық қатынастарының ақшалай сипаты;
Сақтандырудың қоғамдық өнімнің құнын қайта бөлуге қатысуы;
Оның іс-қимылы ақша қорларын жасап, пайдаланумен қосарланып отырады;
Сақтық қатынастарының бір бөлігінің міндетті сипатының болуы;
Ақша қорларын жасап, пайдалану кезіндегі сақтық баламалығы барлық
Сақтандыру шеңберінде мемлекет сақтық ресурстары меншігінің субъектісі болып
Сақтандырудың экономикалық мәні барлық қатысушылардың төлемдері есебінен оқыс
Сақтандырудың экономикалық мәнінде бұл категорияның қоғамдық арналымының көрінісі
Бөлу функциясы: бұл функцияның өзгешелігіқайта бөлу ретінде көрінуі.
Бақылау функциясы сақтық төлемдерін жұмылдыруды және сақтық қорын
Соңғы уақытта бірқатар зерттеушілер сақтандыру экономикалық категориясын сипаттау
Сақтық қатынастарының бір бөлігінің салыстырмалы жалпы бағыттылығы мен
Қатынастардың екінші бөлігінің біршама тар арналымдағы қорлары- әлеуметтік
Үшінші бөлік қатынастарыдң тұйық аясын пайдалана отырып және
Сақтандырудың жалпы жүйесінің салыстырмалы дербес бөлігі медициналық сақтандыру
Сақтандыру кезінде сақтық резервтері мен қорларын қалыптастырудың екі
Қаржыларды қалыптастырудың бюджеттік әдісі бюджеттердің қаражаттарын, яғни бүкіл
Сақтық әдісі қорларды шаруашылық жүргізуші субъектілер мен халықтың
Сақтық қатынастарының бірінші бөлігінде – қоғамдық қорғауға бюджеттік
Ірі апаттар мен нәубеттердің зардаптарын жою жөніндегі шараларды
Сақтандыру экономикалық категориясының материалдық-ақшалай иелері сақтық қорлары бола
Сақтық қорлары – қоғамның ұлттық шаруашылығында сан алуан,
Мүліктік мүдделерді қорғауды, материалдық зияннан сақтандыруды және оның
Сақтық қорларының басқа қорлардан ерекшелігі: олар алдын ала
Нарықтық экономикада сақтық қатынастарының едәуір бөлігі коммерциялық қатынастар
Клиенттерді тарту үшін сақтық ұйымдары клиентураға қызмет көрсетуді
Сақтандырушылардың жарналары есебінен жасалынатын сақтық қорлары белгілі бір
Экономиканың нарықтық қатынастарға көшуі, кәсіпкерлік қызметтің дамуы, тауар
Өтпелі экономика жағдайындағы сақтандыру институтының ерекше маңыздылығы бірқатар
Біріншіден, мемлекет тарапынан көзделген шаралардың сипаты мен көлеміне
Екіншіден, сақтандыру механизмін қазіргі жағдайда пайдалану елдегі кәсіпкерлік
Сақтық жүйесі республика экономикасының сенімді әрі орнықты дамуына,
Сақтандыру, табыс түсіру мақсатыменкоммерцияның шектес сфераларына қаражаттарды инвестициялау
Сақтандыру – сақтық ұйымы өз активтері есебінен жүзеге
Сақтандыру процесі сақтандыру шарты негізінде не өзара сақтандыру
Сақтандырушы шарты бойынша бір тарап сақтық сыйақыларын төлеуге
Қазақстан республикасының азаматтық кодексі бойынша мыналар сақтандырудың нысандары
Міндеттілік дәрежесі бойынша – ерікті және міндетті;
Сақтандыру объектісі бойынша – жеке және мүліктік;
сақтық өтемді жүзеге асыру негіздері бойынша – жинақтаушы
Міндетті сақтандыру – заңнамалық актілер талаптарына орай жүзеге
Ерікті сақтандыру – тараптардың еркін білдіруіне орай жүзеге
Сақтық қызметі – сақтық ұйымының сақтық шарттарын жасау
Сақтық қызметін ұйымдастыру және мемлекеттік реттеу мен лицензиялауды
Өмірді сақтандыру саласы ерікті сақтандыру нысанында мынадай сыныптарды
Жалпы сақтандыру саласы ерікті сақтандыру нысанында мынадай сыныптарды
Сақтандыру