Мазмұны
Кіріспе.......................................................................................................3-4
І Мұғалім мен оқушы арасындағы қарым – қатынастың
1.1 Қарым – қатынас туралы
1.2 Мұғалім мен оқушы арасындағы қарым – қатынастың
ІІ Мұғалім мен оқушы арасындағы қарым – қатынасты
2.1Оқушыларға қарым – қатынас өнерін меңгертудің жолдары...............................................................................................18-25
2.2 Мұғалімнің кәсіптік мәртебесі мен беделі ..................................25-31
Қорытынды................................................................................................32
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі......................................................33-34
Кіріспе
Қазіргі қоғамымыздағы өзгерістер мен адамгершілік құндылықтары, оның
Психология ғылымында қарым – қатынас өзекті мәселе
Қарым – қатынас ұғымын педгогика мен
Педагогика ғылымында адам - қоғамның
Аталған еңбекті зерттеуде, қазіргі кезде мұғалім мен
Зерттеудің мақсаты: Мұғалім мен оқушы арасындағы қарым –
Зерттеу нысаны: Мұғалім мен оқушы арасындағы қарым –
Зерттеу пәні: Мұғалім мен оқушы арасындағы қарым
Зерттеудің міндеттері:
Қарым – қатынас мәселесінің психологиялық – педагогикалық
Мұғалім мен оқушы арасындағы қарым – қатынасты
Зерттеу болжамы: егер, мектептегі мұғалім мен оқушы арасындағы
І Мұғалім мен оқушы арасындағы қарым – қатынастың
1.1 Қарым – қатынас туралы
Қарым – қатынас дегеніміз – біріккен әрекеттестіктің
Қарым – қатынасқа түсу барысында мақсат болады. Осы
Әлеуметтік норма дегеніміз – қоғамда пайдаланған тәртіп үлгілері
- еңбек тәртібіне сәйкес келу.
- әскери борышын өтеу
- патриотизм
- сыпайылық ережелері
1. Өзара әрекеттестік барысында мұғалім мен оқушының
2. Қарым – қатынас барысында қарым – қатынасқа
1. Комуникативті (ақпарат алмасу)
2. Интерактивті (өзара әрекеттесті)
3. Перцептивтік (өзара қабылдау)
Осы үш деңгейді біріктірген кезде қарым – қатынас
Педагогикалық қарым – қатынас дегеніміз – мұғаліммен
Егерде мұғалім оқушыға қатысты барынша құрмет және талап
Кез – келген қарым – қатынас қақтығысты тудыру
Заттық – іскерлік және тұлғалық – прагматикалық қызығушылықтарының
Заттық іскерлік қақтығыста адамдар белгілі бір іс барысында
Қарым – қатынас адамдар арасында өзара білім, тәжірибе
Адам қатынас жасау барысында еңбек етіп, өзінің материалды
Психолог М.И.Лисина қарым – қатынас дегеніміз ортақ нәтижемен
Қарым-қатынас педагогикалық іс-әрекеттің ең маңызды құралы. Педагогтар еңбектерінде,
1) Қарым - қатынас қатысушылардың бір-бірінің психикалық танымдылығы.
2) Бір-біріне деген қарым-қатынасы.
3) Бір-біріне деген үн қатысуы.
Тілді іс - әрекеттің қарым – қатынастың түрі
Объект – пасивті адам. Субъект - активті
Ұлы педагогтар қарым – қатынас туралы көптеген мәселелер
Педагогикалық қарым – қатынастың құрылымы
В.В Кан Калидің педагогикалық қарым – қатынас кітабы
- Педагогтың сыныппен алдын – ала болатын
- Болжалау кезеңі (жоспар құру)
- Алғашқы іс - әрекеттесу сәтіндегі тікелей қарым
- Комуникативті (шабуылға шығу)
- Педагогикалық үрдіс барысында қарым – қатынасты басқара
- Іске асырылған қарым – қатынас жүйесін талдау
1. Үлгілендіру кезеңі сынып ерекшелігін білуді талап етеді.
2. Комуникативті шабуыл, сыныпты жұмысқа тез арада қосу
3. Басқара алу – оқушының құлшынуын демеу қажет,
4. Талдау мақсаттылығы, құралдардың нәтижесінің үйлесімділігін табу.
Психолог К.К.Левин қарым – қатынастың мынандай тәсілдерін
1. авторитарлық – яғни басқарудағы қатал тәртіп.
2.демократиялық – бұл әріптестік, әркімнің белсенділігін арттыру қабілетін
Демократиялық стиль – бұнда басшылық ұжым пікіріне сүйенетіні
Авторитарлы қарым – қатынас
Демократиялы қарым – қатынас
Либералды қарым – қатынас
1. Авторитарлы қарым – қатынас үлкендер талабына шартсыз
2.Демократиялы қарым – қатынас өзара достық сипаттағы
3.Либералды қарым – қатынас мұғалімнің оқушыға оқу әрекетіне
4.Либералды стиль – ол анархиялық стиль. Мұнда мұғалім
Педагог М.И. Юсупов қарым – қатынастағы мұғалімнің өзіндік
1. «Қытай керегесі» - 1 модельге сәйкес оқушының
2.«Локатор». Оқушыға деген таңдаулы қатынас негізінде құралады. Мұғалім
3.«Тетерьев» модельдерінде мұғалімнің қатынастағы сөзі көбінесе монологты сипатта
4.«Одақ» модельдерінде педагог оқушылар мен көбінесе диалогты можорлы
Адамға қарым – қатынасын реттеуге бағытталған.
Адамгершілік категориясы.
Гуманизм қағидасына сүйене келе әр түрлі күрделі қарама
Педагогикалық қарым – қатынас стильдері.
Әуестікпен атқарылатын шығармашылық іс - әрекет негізінде қойылған
Достық араласу негізінде қатынас
Ара қашықтық қатынас
Ойнақтасу қатынасы
Қорқыту қатынасы
диалогтық қарым – қатынас
Тұлғааралық қатынас адамның тұлға болып қалыптасуы мен
1.2 Мұғалім мен оқушы арасындағы қарым – қатынастың
Мұғалімдер мен оқушылардың өзара қарым – қатынастары
Алайда практикада мұғалімнің оқушыларымен қарым – қатынасы
Басқарудың автократтық (өзі билейтін) стилінде мұғалім
Басқарудың өктемдік стиліне автократтықтың негізгі
Басқарудың демократиялық стилінде мұғалім ұжымға сүйенеді, оқушыдарды
Басқарудың елемеушілік стилінде мұғалім шамасы келгенше
Айнымалы стильге тән мұғалім сыртқы жағдайға
Басқару стилі мұғалімнің оқушылармен қарым – қатынас
Бірінші топқа балалармен тұрақты араласатын мұғалімдерді жатқызуға
Екінші топты оқушыларға сыйластықпен қарайтын, олардың
Үшінші топта мектеп оқушыларымен жақын араласуға
Төртінші топқа оқушылармен араласатын іс мәселелерінің
Мұғалімдерге өзінің ересектігін мойындата алмай, олармен
Оқушылардың пікірі бойынша, мұғалімдермен қарым – қатынасты
Оқушылардың мұғалімдермен өзара сенімділік қатынастарының пайда болуының
Келіспеудің өту формаларында да өзгешеліктер байқалады.
Мұғалімдермен келіспеушілік оқушылардың эмоциялық сезім – күйіне,
Мұғалімнің басқару стилі сан алуан
Мұғалімнің кәсіби бейімделуі. Мұғалімнің кәсіби бейімделуі деп
Мұғалімнің кәсіби бейімделуінің табысты болуы жеке
Мұғалімнің кәсіби бейімделуінің субьективтік факторларының ішінде
Мұғалімнің кәсіби бейімделуінің табыстылығы көбіне өзі процесте
ІІ Мұғалім мен оқушы арасындағы қарым – қатынасты
2.1 Оқушыларға қарым – қатынас өнерін меңгертудің
Қарым – қатынас өнері - өте көне
Мұғалім мен оқушылардың арақатынасы әрқашан көптеген күтпеген
Мұғалім мен оқушы қарым – қатынасы өз алдына
Кез келген пән тәрбиеге негіз бола алады,
Педагогика мамандығына талдау жасағанда, мектептегі
3 мәселеде мынадай педагогикалық ситуацияда кездеседі: 1.Сабақта
Сабақ және сабақтан тыс сынып сағатын
Қарым – қатынас стилінің приоритетін мұғалім таңдауы
- Ұжымда кәсіби тәртіпті елемеуі;
- Оқушыларды тыңдауға және орындауға үйрету.
Мұндай сөйлесу стилі оқушы мен мұғалім арасында
Мұғалім қарым – қатынасы сыртқы
Тең дәрежеде сөйлесу ғана жетістікке әкеледі. Мұнда
Мұғалім өзімен қарым – қатынасқа түсетін оқушы,
Психология ғылымдарының докторы, профессор С.М.Жақыпов
Осындай жетістікке жетуі, оның жұмыс барысындағы
Қарым – қатынасты әрқашан көп факторлы процесс
Жеке – оған адамның өзіне тән қасиеті жатады.
Ұйымдасқан – қарым – қатынас процесін сипаттайды.
Кейбір мұғалімдер өз жұмысына адал қарау
Адамның сыртқы көрінісі 2 – ге бөлінеді:
- туылған, генетикалық яғни бойының ұзындығы, мұрнының
- жасалған – шашының жиналуы, жүруі, мимикасы, дикциясы
Кейбір жағдайда сыртқы көрінісі адамның
Мұғалім қарым – қатынасының операциялық құрылымдары, яғни
Көп жағдайда мұғалім бұл әдістерді психология
Мәжбүрлеу әлі де психологиялық зерттеуді қажет
Сендіру – бұл әдіс адамның санасына сендіру
Електеу – негізгі әлеуметтік – психологиялық механизмнің
Жұқтыру – бұл белгілі – қызметтегі адамдардың
Әлеуметтік - психологияның бір түрі идентификация.
Сәйкестендіру - адам өзін басқа адаммен
- Мұғалім әрқашан нақты болуы керек: мәселені
- Мұғалім қарым – қатынас тактикасын ұйымдастыруы
- Өз - өзіңізге сенімді болып,
- Өзіңізді еркін сезініңіз.
- Керек емес, балағат сөздерді айтудан қашық
-Кешке бүгінгі күнді еске түсіріңіз. Ол сізге
Егер қате жіберсеңіз, оны мойындаудан қашпаңыз. Мәселені
Қорыта келе, мұғалім мен оқушының тұлғааралық
Мұғалімнің кәсіптік мәртебесі мен беделі
Қай заманның болсын мұғалімі ұлы Абайдың
Жаңа заманның тарихын жазатын, кезінде бұрмаланған
Білім беру - тәрбиелеу мен оқытудың
Жасыратыны жоқ, бүгінгі таңда тек күнделікті
Оқушыларды Отанды сүюге, адалдыққа, адами
Демократияға қадам басқан қоғамда мұғалімге артылатын
Мұғалім беделі, жеке басының ерекшелігі мектеп ісінде,
Ұстаз – жеке тұлға. Ол – үлкен
Елбасының білім және ғылым қызметкерлерінің ІІ
ХХ ғасыр артта қалды. Сапалы білім
Әр мұғалімнің педагогикалық ойлау қабілеті ғылыми
Қазір «Ғасырдың мектебі мен мұғалімі қандай болуы
1. Мұғалімдердің өз жұмысына өзі талдау
2. Әдістемелік жаттандылықтан қашып, нақтылы жағдайға сәйкес
3. Келесі бір өзекті мәселе: оқыту мен
4. Қазір мектеп мұғалімдер ұжымының құрылымы 25-30
Ең басты мақсат – оқушыларды сабаққа ынталандыру.
Әр мұғалім әр сабақтьы ерекше құштарлықпен, шабытпен
Ғалымдардың зерттеуі бойынша, мұғалімдерге өз қызметінде
Қазіргі педагогикалық, әдістемелік газет – журналдарда
- мұғалім жеке көзқарасы бар және
- мұғалім педагогтік, психологиялық білімін үнемі жетілдіріп
Оқыту үрдісі кезінде сабақтағы басты тұлға
ҚОРЫТЫНДЫ
Курстық жұмысымызда мұғалім мен оқушылардың өзара
Біріншіден, философиялық, психологиялық – педагогикалық ой – пікірлер
Психология ғылымында қарым – қатынас өзекті мәселе
Біз өз жұмысымызда барлық тәрбие шараларын мұғалім
Мүғалімнің оқушыға эмоционалды қатынастарының шектеулі
Мектепте оқушылардың қарым – қатынасының қалыптасуында
Қарым – қатынас мектепте оқушылардың
Біздің жүргізген курстық жұмысымыз бойынша төмендегідей
1. Мұғалім бала жасы, танымын, қызығушылығына сай,
2. Ұлттық тәрбиенің озық үлгілерін тиімді пайдалану
Мұғалім мен оқушының арасында кездесетін келіспеушілік жағдайларды
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
Хасанова А. Ұстаз бен шәкірт қарым –
Сүлеймен А. Мұғалім мен оқушының қарым –
Сағынғалиева С. Қарым – қатынас шеберлігі. //Мектептегі психология.
Ахметкәрімов Қ. Мұғалімнің кәсіптік мәртебесі және беделі
Тоқсанбаева Н.Қ. Педагогикалық ұжымдағы қарым – қатынастың психологиялық
Манасбаева А.И. Педагогикалық қарым – қатынас
Жарықбаев Қ. Психология. Алматы., Білім. 1993.
Жарықбаев Қ. Психология негіздері. Алматы., 2004.
Сәбет Бап – Баба. Алматы 2005.
Өтебаева Г.К. Отбасы мен балабақша арасындағы өзара әрекеттің
Талдыбаева А. Ата – ана мен бала
Тұрсынбекова Б. Адамдар арасындағы қарым – қатынаста жетістікке
Сәттімбекова М. Отбасы – тәрбие діңгегі. //Отбасы
Құлымбаева К. Конфликтілерді басқаруға арналған психологиялық жаттығулар. //Мектептегі
Қоңырбаева С. Кикілжің, дау – дамай және одан
Елеусізова А.Н. Қарым – қатынас және ортақтасу
В.С.Мухина. Мектеп жасына дейінгі балалар психологиясы. Алматы Мектеп.1986.
К.Нұрпейісова. Ата – аналармен жүргізілетін жұмыстың түрлері
Қ.Қосанбаев. Тәрбиеде отбасының орны. // Бастауыш мектеп.
Б.Сермағанбетова. Ата – ана, балаңызбен байланысыңыз қалай? //Мектептегі
Г.Солтанбекова. Жанұя мен бала. //Жанұя мен мектептегі
Ж.Ақпарова. Жанұядағы тәрбиенің ерекшеліктері. //Бастауыш мектеп.
3