Кіріспе..............................................................…............................3 бет
I бөлім. Кәсіпкерліктің мәні, мазмұны.
1.1. Кәсіпкерліктің пайда болу тарихы.......................................4-5 бет
1.2. Кәсіпкерлік туралы түсінік...................................................6-7 бет
1.3. Кәсіпкерліктің түрлері.........................................................8-13 бет
II бөлім. Кәсіпкерлік қызметінің түрлері.
2.1. Өндірістік кәсіпкерлік.......................................................14-15 бет
2.2. Коммерциялық кәсіпкерлік..............................................16-17 бет
2.3. Финансты кәсіпкерлік.......................................................18-19 бет
2.4. Консультативті кәсіпкерлік.............................................20-21 бет
III бөлім. Кәсіпкерлік қызметті мемлекеттік қолдау.
3.1. Ел экономикасын мемлекеттік реттеудің қажеттілігі..............……………………………………...........22-23 бет
3.2. Мемлекеттік араласудың алдын ала жағдайлары мен шарттары...…………………………………………………...24-25
3.3. Кәсіпкерлік қызметке мемлекеттік ықпал ету механизмі.........………………………………………….........26-27 бет
Қорытынды...................................................................................28 бет
Пайдаланылған әдебиет...............................................................29 бет
Кіріспе
Нарықтық экономикада касіпкерлік орталық орынға ие және
А.Смиттің ойы бойынша, кәсіпкер-сауда-саттық мақсатты жүзеге асыру және
Бүгінгі таңда кәсіпкер немесе өсімқор деп, иелігіндегі қажетті
Капиталистік елдердегі 80-жылдардағы «кәсіпкерлік шуы» экономикалық өсудің жаңа
Жалпы, қазіргі кәсіпкерліктің мәні Батыс Еуропа және басқа
Кәсіпкерліктің пайда болу тарихы.
Кәсіпкерліктің пайда болу тарихы орта ғасырлардан басталады. Сол
XVI ғасырдың ортасынан бастап акционерлік капитал пайда болады,
XVII ғасырдың аяғында алғашқы акционерлік банктер пайда болды.
«Кәсіпкер» және «кәсіпкерлік» түсініктердің қалай түсінуге болады?
Бұл түсініктерді алғашқы рет ағылшын экономисті Ричард Контильон
Өкінішке орай экономика ілімінің негізін салушыар, классиктер кәсіпкерді
Атақты американ экономисті Иозеф А.Шумпетер (1883-1950) өзінің 1911
Кәсіпкерлікке ағылшын экономигі, 1974 жылғы экономика саласы бойынша
Кәсіпкер туралы түсінік.
Кәсіпкер дегеніміз кім? – Бұл сұраққа жауап іздестіру
Кәсіпкердің нарықтық экономиканың басқа агенттерінен айырмашылығы - өзінің
Кәсіпкердің пайдасын меншік иелерінің табыстарынан ажырата білу қажет.
болып табылады. Кәсіпкерлік қажеттілік немесе тапқырлық (іскерлік) кәсіпкерлердің
Кәсіпкер болу үшін капиталдың иесі болудың қажеті жоқ,
Кәсіпкерлікті менеджменттен және оны басқарушыдан ара-жігін ажырата білу
Ал-менеджмент жалпы өндіріс пен тауар айналымын тиімді жүргізу
Кәсіпкерліктің түрлері.
Кәсіпкерлік қызметті белгілері бойынша түрліше классификацияланады: қызметінің түріне,
Кәсіпкерлік қызметті түрі және мақсаты бойынша өндірістік, коомерциялық
Меншік түріне қарай кәсіпорын мүлкі жеке, үкметтік, муниципалдық
Коллективтік меншік - әрқайсысының үлестері анықталған (үлестік меншік)
Кәсіпкерлік формаларын ұйымдастыру – құқықтық және ұйымдастыру экономикалық
Серіктестік – үлестері әр түрлі формалы және оның
Серіктестіктің бірнеше түрлері бар:
а) толық серіктестік (серіктестктің міндеттемелері бойынша, оның мүшелері
б) шектелген жауапкершіліктегі серіктестік. Серіктестіктің міндеттемелері бойынша, оның
в) қосымша жауапкершіліктегі серіктестік. Яғни, бұл жерде серіктестіктің
Қоғамдар (общество) шаруашылық қызметші жүргізу үшін көлемінде екі
Ең көп таралған акционерлік қоғам санау 20-шы жылдары
Олар мемлекеттік және аралас (мемлекеттік жекеменшіктік және мемлекеттік
Қалыптасуы мен тауар-ақша қатынастарын шектеу акционерлік қоғамды жоюға
Қазіргі таңдағы нарықтық экономикаға көшуге байланысты жүргізіліп жатқан
Жоғарыда қарастырылған серіктестіктер кәсіпкерлік әрекетті шектейді. Себебі олардың
Бұл жағдайда өндірісті тоқтату қажет болады. Міне, осыдан
Жабық акционерлік қоғамның мүшелері капиталға қосқан өз үлесін
Мұндай қоғамның әрекеті мен нақты танысу үшін мынадай
Мұндай мөлшерде ақша оларда жоқ. Енді осы көлемдегі
Экономикалық мағынада акцияны қалай түсінуге болады?
Акция – бұл оның иесі акционерлік қоғам капиталына
Концерн – бұл өндірістік, ғылыми-техникалық даму, сондай ақ
Сондықтан концернге кіретін кәсіпорындардың дербестігі шексіз болмайды, олар
Ассоциация – бұл біріңғай экономикалық мәселелер, әлеуметтік, саяси
Ассоциацияның құрамына мемлекеттік, коопеативтік, арендалық, акционерлік, бірлескен кәсіпорындар,
Консорциум – нақты міндетті (күрделі мақсатты бағдарлама және
Синдикат – кәсіпорындар бірлестігі. Бұл бірлестіктер барлық коммерциялық
Картель – бұл бір саладағы кәсіпорындар тауар болады,
Кәсіпкерліктің жаңа ұйымдастыру – экономикалық формасы болып финанстық
2.1. Өндірістік кәсіпкерлік.
Кәсіпкерлік қызметінің түрлері дербес болса да олар бір-бірімен
Кәсіпкерліктің келесі типі: өндіріс факторларына өндірістік фонд (қор)
Негізгі қорлардың осы бөлігін активті бөлік деп атайды.
2.2. Коммерциялық кәсіпкерлік.
Коммерциялық кәсіпкерлік қызметінің өрісі болып тауар биржалары мен
Сауда келісімін жасау делдалдық қызмет атқарады.
Тауарлы сауданы жөнге келтіреді, сауда операциялық тәртіпке, жөнге
Бағалар туралы, өндіріс жағдайын жеке баға әсер ететін
Тауар биржасының айналымының көп бөлігін келісімдер құрайды. Бұл
Тауар биржалары ашық және жабық болуы мүмкін. Жабық
Коммерцуиялық кәсіпкерліктің негізгі құрамын тауарлар мен қызметтерді сату
Сөйтіп қорыта айтқанда коммерциялық кәсіпкерліктің негізін тауарлар мен
2.3. Финанстық кәсіпкерлік.
Финанстық кәсіпкерліктің қызметінің өрісі болып, яғни негізін құрайтындар
Коммерциялық банк – акционерлік типтегегі финанстық-кредит мекемесі. Ол
Қор биржалары. Тағы бір жарық институты ретінде және
Өнеркәсіпке, саудаға, халық шаруашылығының тағы да басқа салаларында
а) жеке акционерлік қоғамдардың акциялары.
б) мемлекет тарапынан шығарылған облигациялар және жергілікті басқару
а) келушілер еркін сауда жасайтын рынок түріндегі ашық
б) өз мүшелері ғана сауда жасайтын томаға-тұйық корпарация
2.4. Консультативті кәсіпкерлік.
Соңғы онжылдықта дүние жүзінің барлық дамыған елдерінде кәсіпкерліктің
Менеджмент – консалтингтің негізгі тәуелсіз дербес кеңестер беруге
Экономикасы дамыған елдерді қаражатты кеңес беру қызметіне бөлу,
Консалтинг қызмет ауызша кеңес беру формасында болуы мүмкін.
а) проблеманы табу (диагностика)
ә) шешімдерді, проекттерді өндеу тетік зерттеу.
Соңғы этап проект көлеміне байланысты бірнеше күннен бірнеше
Соның ішінде ең танысы және қолданылатыны кеңес берудің
Эксперттік кеңес беру – консалтингтен пассивті формасы. Мұнда
Процестік кеңес беру кезінде консалтингтік фирманың мамандары проектіні
Практика жүзінде аталған кеңес берудің әрқайсысы жеке дара
Консалтингтің қызметі әр түрлі болуы мүмкін. Европалық анықтама
3.1. Ел экономикасын мемлекеттік реттеудің қажеттілігі.
Нарықтық экономика оның көптеген дұрыс жақтарына қарамастан бырлық
Жеке бизнес қоғамға және мемлекетке қажет, бірақ үлкен
Мемлекет осылардың бәрінің қамын ойлау керек. Қай елде
Мемлекетке келесі негізгі функциялар жүктеледі.
Құқықтық негіз құру керек. Құқықтық негізсіз экономикада, қоғамда
Елде тәртіп сақтау және ұлттық жауапсыздықты қамтамасыз ету.
Экономиканы тұрақтандыру. Мемлекет негізгі макроэкономикалық көрсеткіштерді жалпы ұлттық
Егер мемлекет экономиканы тұрақтандыруды іске асырмасы, онда ол
1. Ұлттық тауарға импорттық тауарлармен бәсекесу қиынға соғады.
2. Валюталық спекуляция басталады; елден ақша сыртқа шығып
3. Валютаның девальвациясы, артынан импорттық тауарға баға және
4. Әлеуметтік қорғаныс және әлеуметтік кепілдік қамтамасыз ету.
5. Бәсекелестікті қорғау. Нарықтық экономикада бәсекелестік нарықтық
3.2. Мемлекеттік араласудың алдын-ала жағдайлары мен шарттары.
Тек белгілі бір алдын-ала жағдайлар мен шарттар негізінде
Негативті шарттар – кәсіпкерлік қызметпен тұтас елдің экономикасына
Позитивті шарттар – кәсіпкерлік қызмет пен тұтас ел
Алдын-ала жағдайлар мен шарттарды білу мемлекеттік араласу үшін
Жұмыссыздық – бұл нарықтық экономиканың ажырамас бөлігі. Оның
Сондықтан мемлекет жұмыссыздықты нормальды жағдайдан асып кетсе (
Инфляция – товарлар мен қызметтер бағасының өсуі. Бұл
Инфляция дүние жүзінің барлық елдеріне тән, себебі тауарлар
Мемлекет қолданатын шаралар инфляцияның шегіне байланысты.
Бюджет дефициті – бұл мемлекет шығындарының мемлекет табысынан
Кәсіпкерлік қызметке мемлекеттің ықпал ету механизмі.
Мемлекет өзінің функцияларын орындау үшін және экономиканы реттеу
Мемлекеттің экономиканы реттеу үшін қолданатын экономикалық әдісі әр
Административті әдістер экономикалық әдістерді қолдану тиімсіз және қолайсыз
Кәсіпкерлік қызметке жағдайлар жасау үшін және экономиканы жоғарғы
Мемлекеттің фистальдық саясаты. Бұл экономиканы тұрақтандыру үшін мемлекеттік
Несие-ақша саясатының – фискальдық саясаттан айырмашылығы мұнда өндірістің
Ғылыми-техникалық саясат. Ғылыми-техникалық саясатты жылдамдату елдің экономикасының көтерілуінің
Мемлекеттің ғылыми-техникалық саясаты бұл белгілі бір мақсатта бағытталған
Инвестициялық саясат. Мемлекеттің инвестициялық саясаты кәсіпкерлік қызмет пен
Сонымен қорытындыласақ кәсіпкерлік қызмет белгілі бір мөлшерде мемлекет
Қорытынды.
Нарықтық экономикаға – бұл ең алдымен еркін кәсіпкерлік
«Кәсіпкерлік» және «кәсіпкер» деген түсініктердің артында «іс» деген
Кәсіпорынның қызметі нарықтық қатынастар субъектісі ретінде товар өндірушілер
Қорытындылай келсек, кәсіпкерліктің маңызды ерекшеліктеріне жататындар:
Шаруашылық объектілердің дербестігі және тәуелсіздігі. Кез келген кәсіпкер
Экономикалық қызығушылық. Кәсіпкерліктің басты мақсаты – максимальды мүмкін
Шаруашылық тәуекел және жауапкершілік. Қандай дұрыс есеп болса
Пайдаланған әдебиет.
Анисимов А.И. «Экономика» - Москва, 1999 жыл.
Бисенғазиев Қ. «Кәсіпкерлік негіздері»
Бузылева Н. «Экономическая теория» 1998 жыл.
Мадешев Б. «Нарықтық экономика» Алматы, 1997 жыл
Фишерь С. «Экономика» Москва 1993 жыл
Н.Райхан «Шағын кәсіпкерлік» 1999 жыл, «Ақиқат» №2
Ж.К.Ержанова «Кәсіпкершіліктегі пайданың көзі». «Жаршы»
О.Елубай. «Кәсіпкерлік» Егемен Қазақстан. 2001 жыл.
Ә.Құланбай. «Кәсіпкерлік» Егемен Қазақстан. 1996 жыл. 12-сәуір
С.Пірназар. «Кәсіпкерліктің маңызы» 1994 жыл.
Халық кеңесі «Кәсіпкерлік табыс» 1995 жыл 28 қаңтар.
2