Жоспар
Кіріспе…………………………………………………………………………..3
1.Кәсіпорынның ақшалай кірісі.........................................................................4
Ақшаның пайда болуы мен мәні............................................................... 4-6
1.2 Ақшаның формалары мен түрлері...........................................................7-14
1.3 Ақша қаражаттарының жалпы сипаттамасы. ………………….........15-18
2. Кәсіпорындағы құнды қағаздар..................……………………………...19-22
Қорытынды………………………………………………………………… ......23
Қолданылған әдебиеттер…………………………………………………….....24
Кіріспе
Біздің пікіріміз бойынша, нарықтық экономиканың әрекет етуі механизмін
Ақша жалпыға ортақ балама ретіндегі тауар өндірісі мен
Ақша өндірістік қатынастардың барлық жиынтығының маңызды буыны, онсыз
Тауар мен ақшаның шығуында ортақ негіз бар, бірақ
Ақша-қоғамдық еңбек бөлінісі арқылы жекелеген тауар өндірушілерді және
Ақшаны өзен үстінен өтетін көпірмен салыстыруға болады, оның
Ақшаның қажеттілігі еңбектегі ерекшеліктерімен де байланысқан, ол шығындалған
1. Кәсіпорынның ақшалай кірісі
1.1 Ақшаның пайда болуы және оның мәні
Экономикадағы ақшаның пайда болуын, мәнін, қызметі мен рөлін
Ақшаның пайда болуы, жаратылысы және мәні туралы ортақ
Біріншісі (ол XIX ғасырдың аяғына дейін үстемдік етті)
Біздің пікірімізше, келесі түжырым ғылыми көзқарас болып саналады,
Құн тауарларды бір-біріне айырбастау кезінде ғана анықталуы мүмкін
Тауар айырбасының дамуы тауарлар құнының әр түрлі формаларының
қарапайым немесе кездейсоқ форма, ол алғашқы қауымдық құрылыс
толық немесе жайылыңқы формадагы құн егіншілер мен малшылардың
Осылайша құнның қарпайым түрінен жайы тауарлардың құны бір
Әр түрлі аймақтарда осындай тауар ретінде әр түрлі
Тауарды үлкен кеңістік ортасынан барлық басқа тауарлар ығыстырған
- құнның ақшалай формасы ары карайғы айырбас нәтижесінде
Сондықтан да акшаның мәні мынада болады, яғни тауарлық
Ақшаның мәні үш қасиеттің біртұтастығымен өрнектеледі: ақшаның жалпы
- ақша тауардың айырбас құнын бейнелейді. Соның көмегімен
1.2 Ақшаның формалары мен түрлері
Ақша айналымының тарихы мынаны дәлелдейді, яғни ақша біртекті
Ақшаның материалдық-заттық ерекшеліктеріне сәйкес оны толыққұнды және толыққұнсыз
Толыққұнды ақша - номиналды құны сатып алушылық құнымен
Толыққұнды емес ақша - сатып алушылық құны ақша
Ақша өзінің даму эволюциясында мынандай сатыларды өтті:
Металдық;
Қағаздық;
Несиелік;
Электрондық ақша.
Металл ақшалар-бұл толыққұнды, нағыз ақшалар, олардың номиналдық құны
Монета - бұл заңмен бекітілген формасы, сыртқы пішіні,
Мемлекет монетадағы таза металдың құрамын (пробасын), салмағын, массасын,
Металл ақшалар өз дамуында ұзақ жол жүрді, яғни
Алғашқы монеталар біздің дәуірімізге дейінгі VII ғасырда Лидия
Өз бейінін монетада кескіндеген тұлға А. Македонский болды.
Айналымға сәйкестендірілген, стандартты монеталардың енгізілуі ақшалардың толық көлемде
Монеталар толыққұнды, сонымен бірге айырбастық болып бөлінеді. Толыққұнды
Айырбас монеталары арзан түсті металдардың қоспаларынан дайындалады, олардағы
Монеталарды құю эмиссия ретінде қарастырылады. Эмиссия латын сөзінен
Ақшаның рөлі тарихи тұрғгыда алтынға бекітілген. Алтынның барлық
Біріншіден, тұрақты, әдемі, жеңіл, шығынсыз бөліну сияқты табиғи
Екіншіден, оның жоғары құны бар, яғни басқа металдармен
Алтынды өндіру - өте қиын әрі капитал сыйымды
Алтынның негізгі өндірушілері болып Оңтүстік Африка Республикасы (әлемдік
Қазақстанда көптеген алтын кеніштері бар, шамамен алғанда алтынның
Тауарлық өндіріс пен айналым көлемдерін кеңейту айырбас операцияларының
Сондыктан оны өзінің орынбасарларымен (күн белгілері) алмастыру қжеттілігі
өндіруге кеткен еңбектің ынайы құныан жоғары болады.
Оларға ұсақ монеталар, қағаз және несиелік ақалар жатады.
Қағаз ақшалар - нағыз ақшалардың өкілдері. Тарихи тұрғыда
Қағаз ақшалардың өзіндік құны жоқ егер оларды шығару
Табиғаты бойынша қағаз ақшаларға тұрақсыздық тән екендігін атап
Әрбір егеменді мемлекет өзінің ұлттық валютасын, яғни өз
Өндірістің дамуы, коммерциялық және банктік несиелеу саласының кеңеюі
Қағаз акшалар сатып алу және төлем кұралдары ретінде
Қағаз - акша айналымы үнемі көмекші сипатта болады.
Несиелік ақшалар- айналымдағы толыққұнды ақшаларды алмастыратын және несие
Тауарларды сатып алу бойынша ірі мәмілелерге банктердің несие
Несиелік акшалар өз дамуында мынандай сатылардан өтті: вексель,
Вексель-бұл вексель айналысының заңымен бекітілген мерзім ішінде онда
Аудармалы вексель (тратта) - вексель беруші кредитордың
(трассант) қарыз алушыға (трассат) белгіленген мерзімде көрсетілген тұлғаға
Вексель абстрактылығымен, яғни құжатта мәміле түрі жөніндегі акпараттың
Демек, вексель несие және ақшалық есеп айырысу құралы
Вексельдерді пайдалану айналым шығындарын үнемдеуге ықпал етеді. Қазіргі
Вексельді айналым нәтижесінде банкноттық айналым пайда болды.
Банкнота - бүл эмитент банктің міндеттемесі. Ол вексельден
Қазақстандағы банкноттардың эмитенті болып ¥лттық Банк саналады, олар
Банкноттық айналым кеңістіктегі несиелік акшалардың әрекет етуін кеңейтуге
Несиелік ақшаның келесі түрі чек болып табылады.
Чек - бұл талап бойынша құрылған қатаң есеп
Ішкі айналымдағы чектер банктерден қолма-қол ақшаны алу үшін;
Есеп айырысу чектері ордер сипатында болады. Шот иеле-ріне
Банк қызметіне механикаландыру мен автоматтандыруды енгізу, банктік есеп
Электрондық төлемдер жүйесі коғамның өте кең тобының өміріне
Соңғы жылдары шет елде және Қазақстанда тауарларды «Интернет»
1. Ақша қаражаттарының жалпы сипаттамасы.
Кәсіпорындар өз ақша қаражаттарын банкі мекемелерінің тиісті шоттарында
Ақша қаражаттарын сақтау үшін және заңды тұлғалар арасында
Корреспонденттік шоттар - банк шоттары банктер мен ұйымдардың
Ағымдағы (есеп айырысу) және жинақ шоттары - бұл
Шетелдік валютадағы қаражаттардың қолда бары мен қозғалысын есептеу
Субъектілердің шоттарынан төлем жасау, егер заңдарда өзгеше көзделмесе,
Қазақстан Республикасының аймағында ақшаны төлеу мен аударуды жүзеге
Төлем тапсырмаларымен есеп айырысу. Төлем тапсырмалары онда көрсетілген
Төлем жасаушы банкке белгіленген нысандағы бланкілердегі төлем тапсырманы
Төлем құжатына кез келген жөндеудің түрін жасауға рұқсат
Чектермен есеп айырысу. Чек беру төлемді жүзеге асырудың
Чекті чек ұстаушы төлеуге чек жазылған күні қабылдайды
2. Кәсіпорындағы құнды қағаздар
Бүгінгі таңда нарықтық қатынастар тамырын тереңге жайған сайьш
Құнды қағаздарға акция, облигация, мемлекеттік қазыналық міндеттемелер, вексельдер
«Құнды» деген сөздің өзі мейлі қай жағынан -
Құнды қағаздың екі түрі бар: қарыз түріндегі құнды
Қазақстан Республикасының заңында көрсетілетін бағалы қағаздар нарығының негізгі
әрбір потенциялды инвестор үшін бағалы қағаздарды эмумиссиялаудың барлық
бағалы қағаздар нарығының қатынасушыларынын (инвестициялық
Бұл аталған мекемелердің жұмысындағы кәсіби сапасы туралы қойылатын
Қазақстанда нарықты объективті түрде реттеу үшін мыналар қажет:
Біздің экономнкалық жағдайымызда немесе әлемдік рынокқа енуіміздегі
Қор нарығын мемлекеттік реттеудің
Қазақстанда енді қалыптаскан
Бағалы қағаздар нарығына қатысты мемлекеттік саясаттың негізін жасауда
Бағалы қағаздар айналысы сферасындағы жеке бастаманы қолдауға байланысты
Кассаны түгелдеу кезінде кассада тұрған ақша белгілері мен
Түгелдеу актісінде ақша қаржысының бар болуы түгелдеу күні
Кәсіпорын кассасында сақталатын құнды қағаздар мен ақша құжаттарын
Жол үстіндегі ақша қаражаттарын түгелдеу осы шотта тұрған
Банктерде есеп айырысу, валюталық және арнайы шоттарды тұрған
Акша қаражаттарын, құнды қағаздарды және қатаң есеп беру
Ақша қаражаттарының және құнды қағаздардың артық шыққан сомалары
Кем шыққан ақша қаражаттары мен құнды қағаздар өтеуі
334 шоты дебеттеліп, 411, 422, 451, 452 шоттары
Егер де кінәлі тұлғалар табылса, онда 334 шоты
Егер де кінәлі тұлғалар табылмаса, онда кем шыққан
Қорытынды
Қорыта келгенде, қазіргі замандағы қоғамда ақша өте үлкен
Қазақстан Республикасының аймағында ақшаны төлеу мен аударуды жүзеге
Қазіргі нарықтық экономикаға түбегейлі көшу кезеңінде қаржылық есепке
Сондықтан да экономикасы дамушы барлык елдер үшін қаржылық
Экономиканың барлық саласындағы кәсіпорындардың иелері мен еңбек ұжымдары
Есепке алынған ақпараттардың көмегімен шаруашылық жүргізуші субъектілердің және
Әдебиеттер тізімі
Әбдiманапов Ә. Бухгалтерлiк есеп-шоттарының
1
2
298 б.
Бисембаев А., Жәнiбеков І.
3
рыногы туралы]// Егемен Қазақстан.- 1995.-2 қараша
Быков В . Пайда өздiгiнен келмейдi:
4
Қинаятұлы М. Құқықтық негiздер қалыптасуда: [Құнды
5
қыркүйек
Кеулiмжаев Қ.К. ж.б. Бухгалтерлiк есеп принциптерi:
6
Құдайбергенов Н.А. - Алматы: Экономик'с, 2003.- 360 б.
Қазақстанда құнды қағаздар рыногы қашан пайда
7
Алматы, 1996.- Б. 6-9
Қарағұсова Г.Ж. Құнды қағаздар туралы не
8
32 б.
Қаржылық есеп: Оқу құралы / Қазақстан Республикасы
9
экономикалық университетi.- Алматы: Экономика, 2001.-
332 б.
Назарова В.Л. Бухгалтерлiк iскерлiк
Оқу құралы.- Алматы: Экономика, 2002.- 220 б.
Радостовец В.К. Кәсiпорындағы бухгалтерлiк
11
О.М.Шмидт.- Алматы, 2002.- 656 б.
Қарағұсова Г.Ж. Құнды қағаздар туралы не
4