ЖОСПАР
Кіріспе 3
1. НЕСИЕНІҢ ЭКОНОМИКАЛЫҚ САНАТ РЕТІНДЕ ЖАЛПЫ СИПАТТАМАСЫ 4
1.1. Несиенің қажеттілігі және оның маңызы 4
1.2. несиелеудің негізгі қағидалары 8
1.3. Несиенің нысандары мен түрлері 9
1.4. Ұлттық Банктің және екінші деңгейдегі банктердің несиелері
2. Экономиканың дамуындағы БАНКТІК несиенің ролі және оның
2.1. Несиенің маңызын көрсететін негізгі салалар 18
2.2. Елдің экономикасының жағдайының өзгеруіне байланысты, несиенің маңызының
2.3. Несиенің оңтайлы шегі 22
Қорытынды 25
Әдебиеттер тізімі 26
Кіріспе
Жалпы бұл тақырыпты таңдауға бүгінгі күні қоғамда, нарықтық
Банк қызметінің тәжірибелік маңызының артуы бүгінде кәсіпкерлікпен
Менің курстық жұмысым осы несие және оның экономиканың
1. НЕСИЕНІҢ ЭКОНОМИКАЛЫҚ САНАТ РЕТІНДЕ ЖАЛПЫ СИПАТТАМАСЫ
1.1. Несиенің қажеттілігі және оның маңызы
Тарихтың қай кезеңінде болса да, несие, алуан түрлі
Несиенің түпкі тамыры тауарлық өндірістің пайда болған кезінде
Осыған байланысты болашақ экономистерге несиенің арғы негізін, қазіргі
Жоғарыда айтылғандай, несиенің түбірін тауарлы өндірістің пайда болған
Қоғам дамуының кейінгі кезеңдерінде, несиелік қатынастың пайда болып
Өндіріс құрал-жабдықтары, құндық тұлғасында дәл бір уақытта ақшалық,
Сонымен қатар, осындай ақшаның материалдық нысанға ауысып, одан
Сонымен қатар, өндіру мен өткізу процесінде баска да,
- Шикізаттар мен материалдардың түсуінің бір қалыпты болмауы;
- Тасымалдау жағдайының қиындылығынан (Мысалы, темір жол вагондарының
- өткізілген өнім үшін немесе, көрсетілген қызмет үшін
Осы сияқты күштердің салдарынан пайда болатын өндіру мен
Дәлірек айтқанда уақытша бос ақша, мынандай жағдайлардан шығады:
- Әрбір шаруашылық, жұмысшы-қызметкерлерге еңбек ақыны айына екі
- Шаруашылық, өткізген өнімнен түскен таза пайдасын бір
- Өткізілген өнімнен түскен түсімнің ішінде, өндірістің негізгі
Бұл себептер өндіру мен өткізу процесінің ішінен шығады.
Шаруашылыққа қосымша ақшаның (капиталдың) қажеттілігі де әр түрлі
Сонымең әрбір шаруашылықта, жоғарыда айтылған себептерге байланысты, уақытша
Сөйтіп, несие тауарлы өндірістің сөзсіз атрибутына айналады. Кез
Осының бәрін қорытындылай келіп, несиені экономикалық санат ретінде
Несиенің қажеттілігі мен оның мазмұнын сипаттай келіп, оның
Ақша да, несие де төлемнің мерзімін ұзартуға қатынасады,
Ақша мен несиенің тағы бір айырмашылығы, олардың тұтыну
Несие құнның ақшалай нысанында да, тауарлы нысанында да
Сөйтіп, ақша мен несиенің бір қарағанда байқалатын ұқсастығына
Несиенің мазмұнын ашып көрсету жолында кейбір экономист авторлар
Сондықтан несиелік қатынаста "сенім" деген түсінік тек тапсырылған
1.2. несиелеудің негізгі қағидалары
Бұрынғы Кеңестік банк жүйесінің жұмысында несиені тиімді пайдалануда
Сондай қағидалар-төртеу болатын:
- несиенің жоспарлы-мақсатты түрі;
- несиенің қайтарымдылығы;
- несиенің мерзімділігі;
- несиенің материалдық құндылықтар мен өндіріс шығындарымен қамтамасыз
Қазіргі нарықтық экономикада әр банк, тәуелсіз несие саясатын
Дегенмен, қазіргі нарық кезінде де, жоғарыда келтірілген несие
Сонымен, қайтарымдылық, мерзімділік және қамтамасыздық несие берудің негізгі
1.3. Несиенің нысандары мен түрлері
Несиенің нысандары
а) Қарызға берілдетін құнның түріне қарай несиенің тауарлық,
Және де несиенің тауарлық нысаны ақшалай нысаннан бұрын
Ақша шыққаннан кейің несиенің тауарлық нысанын қолдану бара-бара
Қазіргі нарықтық экономикада несиенің тауарлы санаты қайтадан өріс
Іс жүзінде тауарлы несиені пайдаланудың зиянды екенін байқауға
Несиенің ақшалай нысаны. Бұл нысан қазіргі уақытта көп
Несиенің тауарлы-ақшалай (араласқан) нысаны.
Несиенің бұл нысаны тауарлық нысанда, ұзартылған мерзімге берілген
б) Несиелік мәміледе, кімнің несиегер (кредитор) болып қатынасқанына
Несиенің банктік нысаны. Барлық несие нысандарының ішінде ең
- Несие беру үшін банктер, өзінің қаржысы емес,
- Несие алушы (қарызгер), қарызға алған ақшадан тапқан
Несиенің коммерциялық нысаны. Несиенің бұл нысанында несие беруші
яғни, тауарды сату үшін беріп, ақшасын тауар сатылып
Коммерциялық несие, қазіргі нарық кезінде, тауарлық нысанда да,
Коммерциялық несиенің, ақшалай нысанының өзіне тән ерекшелігі, оны
Сейтіп, қарызға айналымнан босаған қаражат емес, сол процесте
Коммерциялық несиенің нысандарының ерекшеліктері мынандай:
Коммерциялық несие тауарлық нысанда
Коммерциялық несие ақшалай нысанда
Несиеге берілетін тауарға меншіктік сатушыдан сатып алушыға ауысады
Несиеге берілген құнға меншіктік несие берушіде қала береді.
Төлем мезгілін ұзартқаны үшін төлем, тауардың құнына кіреді.
Несиені пайдаланғаны үшін төлем, процент ретінде төленеді
Несиенің мемлекеттік нысаны. Несиенің бұл нысаны жөнінде екі
Сонымен қатар, мемлекет, қазіргі нарықтық экономика жағдайында да,
Қортындылай келіп, несиенің мемлекеттік нысаны мемлекет немесе оның
Бұл жерде "қарызгер", "несиегер" деген сөздер тікелей мемлекетпен
Несиенің халықаралық нысаны. Несиенің бұл нысаны, несиелік мәмлеге
Несиенің азаматтық нысаны. Бұл нысан нарықтық экономикаға тән.
в) Несиенің қандай мақсатқа алынуына байланысты ол, өндірісгік
Несиенің өндірістік нысаны: Өзінің атынан көрінгендей, несиенің өндірістік
Нарықтық экономикаға ауысу кезіңде несиенің осы нысаны үлкен
Сонымен қатар, жекешелендірген өндіріс орындары да (фабрикалар, зауыттар)
Басқаша жағдай тұтыну несиесінде. Бұл несие ешқандай қосымша
Несиенің түрлері
Жекелей ұйымдастыру — экономикалық белгілеріне байланысты несиенің түрлері
- Шаруашылықтың салаларына байланысты - өндірістік, ауыл шаруашылық,
-Несиенің объектілеріне байланысты:
а) Шикізаттардың қалдығын жабатын;
б) Негізгі және көмекші материалдардың қалдығын жабатын;
в) Отынның қалдығын жабатын;
г) Ыдыстың қалдығын жабатын;
д) Бітпеген өндіріс өнімінің қалдығын жабатын;
ж) Дайын өнімдердің қалдығын жабатын;
з) Өндірістің мерзімді шығындарын жабатын тағы басқа да
Мерзіміне байланысты несие қысқа мерзімді, орта мерзімді, ұзақ
Міне, тап осы жағдай Қазақстанда ауыл шаруашылығын (басқа
Дәл осыған байланысты Қазақстанда көпке дейін ұзақ мерзімді
Ұзақ мерзімді несиенің көп жылдар бойы өте аз
Дегенмен де, несиенің қайтару мерзімін қарызгердің өнімін өткізіп,
1.4. Ұлттық Банктің және екінші деңгейдегі банктердің несиелері
Аукциондық – Ұлттық Банктің ақша несиелік саясатының уақытша
Ломбардтық – Ұлттық Банкпен мемлекеттік бағалы қағаздарды көтерілген
Бюджеттік – Ұлттық Банкпен Қазақстан Республикасының Министрлігіне қайтарымды
Ұлттық Банкпен Республикалық бюджетті несиелеу 1998 жылдан
Екінші деңгейдегі банктердің несиелері:
Өзіндік айналымдық құралдардың жеткіліксіздіктерін уақытша орнын толтыру;
Қаржылық салымдарды қаржылауға арналған;
Импорттық, импорт бойынша контрактіні төлеу үшін берілетін несие;
Несиелік сызық негізінде – заемшы алдындағы банктің оған
Консорциялық – несиелік, кепілдік немесе өзге де
Тұтынушылық мақсаттарға арналған;
банкаралық.
Банкаралық несиелердің негізгі көлемі ұйымдастырылған банк аралық нарығында
Ссудалық портфельдің топтастырылуы
Стандарттық - қайтару мерзімі келмеген және сапасына күмән
Стандарттық емес – несиені 30
Қанағаттандырылмайтын – төлем мерзімін ұзартудың
Күмәнді – мерзімді өткізудің ұзақтығы
Шығынды – мерзімді өткізу мерзімі
Ссудалық портфельдің топтастырылуы оның
2. Экономиканың дамуындағы БАНКТІК несиенің ролі және оның
2.1. Несиенің маңызын көрсететін негізгі салалар
Экономикалық санаттың маңызың оның экономикалық процеске қатынасы мен
Іс жүзінде, кейбір шаруашылық жүргізуші субъектілер жеке тұлғалар,
Сонымен несиенің бойында бар қасиетті іске асыру үшін
Несиенің экономикадағы маңызын төмендегідей негізгі салалардан көруге болады:
1) Жоғарыда айтылғандай, көпшілік жағдайда шаруашылық жүргізуші субъектілердің,
Өндіріс көлемінің жыл ішінде осы сияқты болып бөлінуі,
Ауыл шаруашылық өндірісі де қатты мерзімдігімен ерекшеленеді. Мысалы,
Кейбір материалдық құндылықтың мерзімді жұмсалатындығын дәлелдейтін отын жұмсау
Сонымен, басқа жағдайлардың бәрі бірдей болған күнде, несиенің
2) Несиеге алған қаржыға әртүрлі өндірістік әлеуметтік ғимараттар,
3) Несиелік операциялар мен қолма-қол ақшаның орнын басу
Жалпы айтқанда, клиенттің есеп шотына ең бірінші ақша
Айналымдағы ақша жинағының оған қажеттілігі мен сәйкестенуі өндіру
өткізілмеген өнімнің қоры шектен асып кетеді, шаруашылықтардың арасында
Осының бәрі несиенің ақша айналымын ұйымдастыруда да үлкен
2.2. Елдің экономикасының жағдайының өзгеруіне байланысты, несиенің маңызының
Несиенің маңызы және оны қолданатын салалар, елдің экономикалық
Экономиканы бір орталықтан басқару кезінде несие ресурстары КСРО
Нарық жағдайында керісінше, барлық несие берумен байланысты мәселелерді
Нарық кезеңінде несиелік қарым-қатынастың кеңеюіне, сонымен бірге, оның
Несиенің маңызы өзгеруі, инфляция жағдайында да орын алады.
2.3. Несиенің оңтайлы шегі
айналымның қажеттілігін несиемен жеткіліксіз қамтамасыз еткен күнде, әсіресе
Сонымен, несие экономикаға жағымды әсерін тек оның шаруашылық
Айта кететін нәрсе, шаруашылық жүргізетін субъектілердің несиемен жабатын
Қордың ең төменгі шамасы (тұрақтысы) өндірісті әдеттегідей үздіксіз
Уақытша босалқы қорға келсек, ол әр түрлі объективтік
Қорытып айтқанда, несиенің шаруашылық айналымындағы оңтайлы шегі дегеніміз,
Қазақстан экономикасының дағдарыс жағдайында, көпшілік шаруашылықтардың (қандай меншікте
Дей тұрғанмен, несиенің дәлелденген шегін анықтау, оны сақтау,
Жоғарыда айтылғанға байланысты, несиенің оңтайлы шегін үлкен экономика
- Шаруашылықтың қаржыға қажеттілігінің қандайын несиемен жабуға болады,
- Айналымдағы төлем құралдары, ақша айналымының арнасын кемерден
Кіші экономика деңгейінде несиенің шегі төмендегі қозғалғыш күштерді
- қарыз алушылардың объективтік себептерге байланысты несиге қажеттілігі
- Банктің несиелік қарым-қатынасы кеңейтуге мүдделілігі және оның
- Банкінің қызметін реттейтін Ұлттық банк белгілеген экономикалық
- Несиенің қайтарымдылығын қамтамасыз ететін жағдайлардың барлығы.
Қорытынды
Қазақстан Республикасында банкілік несиелеу соңғы кезде өзінің әмбебаптылығының
Банкілік несиелеудің міндетті субъектілері болып банк және заемшы
Әдебиеттер тізімі
1. Я.Ә. Әубәкіров, Б.Б. Байжұмаев, Ф.Н. Жақыпова, Т.П.
2. Саниев М.С. Ақша, несие банктер. Алматы, 2001
3. Тасыбаева А. С. Банкілік құқық. Алматы, 2001
4. Банки Казахстанана внутреннем финансовом рынке. Ред. Р.К.Жоламанов
5. Волынский. Кредит в условиях современного капитализма. Алма-Ата.
6. Геращенко, Ю. П. Савинский. Денежное обращение и
20 Вавилов Ю.Я.Государственный кредит прошлое и настоящее. М.,1992С70
2