Мәлімет типтері

Мазмұны
1. Курстық жұмыстың тапсырмасы .......................................................................3
2. Курстық жұмыстың орындау графигі............................................................... 4
3. Кіріспе..................................................................................................................... 5
3.1 Паскаль программалау тілі.................................................................................. 5
3.2 Паскаль тілінің негізгі элементтері.................................................................... 6
3.3 Мәлімет типтері.................................................................................................... 8 3.4 Паскаль
3.4.1 Программа құрылымы.....................................................................................10
4. Turbo Pascal - дағы енгізу және
4.1 Сандық мәліметтерді енгізу операторы ..........................................................12
4.2 Символдық мәліметтерді енгізу операторы..................................................... 16
4.3 Мәліметтерді шығару операторы .....................................................................22
5. Блок схема құрылымы......................................................................................... 25
6. Программаның түсінігі.........................................................................................27
6.1 Алгоритмнің түсінігі...................................................................................27
7. Қолдану ережесі....................................................................................................28
8. Программа.............................................................................................................29
9. Программаның нәтижесі..................................................................................... 33
10. Қорытынды .........................................................................................................34
11. Қолданылған әдебиеттер................................................................................... 35
Курстық жұмыстың тапсырмасы.
Енгізу және шығару операторына блок схема құрып және
Pascal - да программасын жазу.
Курстық жұмыстың орындау графигі.
Мақсаттарды орнатып қоюы. 5.10.2008-5.11.2008
Мақсатты зерттеу және шешім әдісің таңдау. 8.11.2008-21.11.2008
Алгоритм құрылымы. 25.11.2008-29.11.2008
Бағдарламаның жазылуы. 2.12.2008 -15.12.2008
Бағдарламаның жөнделуі 18.12.2008-20.12.2008
Түсіндіргіш анықтаманың дайындалуы. 22.12.2008-23.12.2008
.
3. Кiрiспе.
3.1 Паскаль - программалау тiлi.
Паскаль тiлiн 1968 - 1971 жылдары швейцариялык. ғалым
Бұл тілде жазылған программа компьютерде орындалу барысында алдымен
Қазiргi кезде Паскаль кез келген күрдлі есептерді шығара
3.2 Паскаль тілінің негізі элементтері.
Программалар белгілі бір мәселені, есепті шешуге арналған. Есеп
Паскаль тілінде программа жеке - жеке жолдардан тұрады.
Паскаль тілінде программа үш бөліктен тұрады: тақырып, сипаттау
Кез келген программаның алғашқы жолы PROGRAM сөзінен басталатын
Программаның соңғы және негізгі бөлімі операторлар бөлімі –
Program BASTAU:
Сипаттау бөлімі
begin
Операторлар бөлімі
end
Операторлар бөлімінде командалар ретімен орналасады. Олардың кейбірі шартқа
Деректер - сан мәндері мен мәтін түріндегі сөз
Дерек енгізу - бастапқы деректерді пернетақтадан, дискіден немесе
Операциялар немесе амалдар - берілген және есептелген мәндердің
Шартты түрде атқарьшу белгілі бір көрсетілген шарттың орындалуына
Цикл - белгілі бір шарттар орындалған жағдайда көрсетілген
Көмекші программа - алдын ала қандай да бір
Түсініктеме - программа жолдары соңында немесе оның түйінді
3.4 Мәлімет типтері.
Программада пайдаланылатын мәліметтердің немесе шамалардың мәндері Паскаль тіліндегі
Мәліметтердің немесе шамалардың типі деп, олардың қабылдай алатын
Мәліметтердің әр типі тек өзіне ғана сәйкес келетін
Паскаль тілінде пайдаланылатын барлық типтер скалярлық (қарапайым) және
• Бүтін - INTEGER;
• Нақты - REAL;
• Логикалық - BOOLEAN;
• Тіркестік - (STRING);
• Мәтіндік (ТЕХТ) тәрізді типтер жатады.
Құрылымдық типтері жиымдар - ARRAҮ, жазбалар - RECORD,
Бұлардан өзге типтер программаның типтері сипаттау бөлігінде анықталуы
Ол үшін type түйінді сөзі қолданылып, жазылу пішімін
болады:
Туре =;
Логикалық шамалар екілік сандар жүйесіне сәйкес «1» және
Символдық шамалар апострофқа алынған бір символды ғана мән
Мәліметтердің қарапайым түрлерін стандартты типтер деп атау қалыптасқан.
Стандартты типтер. Паскаль тілінде төмендегі қарапайым типтер
• Бүтін типтер - SHORTINT, INTEGER, LONGINT, ВУТЕ,
• Нақты тип - REAL, SINGLE, DOUВLE, EXTENDED,
• Логикалық - BOOLEAN;
• Симводық - CНAR;
• Ауқымды (диапозонды) тип;
• Саналатын тип;
3.5 Паскаль тіліндегі программа дайындау жолдары.
3.5.1 Программа құрылымы.
Паскаль тілінің программасы блоктардан құрылады. қандай да бір
Мәліметтерді сипаттау бөлімінің болуы міндетті емес, ал екінші
Негізгі блок - негізгі программа блогы, сондықтан ол
Программалардың негізг объектілері болып саналатын айнымалы, тұрақты және
Турбо Паскаль программасының тақырыбын (атауын) жазбай кетуге де
Сонымен Паскаль тіліндегі кез келген программаның тақырыбы, одан
Программамен байланысатын кітапханалық модульдер атауларының
тізімі (ол uses түйінді сөзімен басталады);
2) Белгілерді (lаbеl) сипаттау;
3) Тұрақтыларды (const) сипаттау;
4) Мәліметтер типтерін (true) анықтау;
5) Айнымалыларды (var) сипатгау;
6) Процедураларды (procedure) сипатгау;
7) Функцияларды (function) сипатгау;
4. Turbo Pascal- дағы енгізу және шығару операторлары.
4.1 Сандық мәліметтерді енгізу операторы.
Берілген мәндерді айнымалыға беру ушін меншіктеу операторы пайдалануға
Паскаль тілінде мәліметтерді енгізу және шығару үшін, яғни
Паскаль тілінде мәлімет енгізетін READ ( READ -
операторының жалпы турі (пішімі) төмендегідей:
READ (а1, а2 ... ап);
READLN (а1, а2, ... , ап);
READLN;
Мұндағы а1, а2, ..., аn - айнымалы атаулары,
Енгізілетін айнымалылардың мәндері integer, reаl, char немесе stгіпg
І/О error ХХ,
мұндағы ХХ - бүтін сан түріндегі қaтенің сипатына
READ операторы орындалtанда параметрлер өздеріне сәйкес мәндері қабылдайды,
Мысал.
var
І: real;
J: integer;
К: cҺar;
begin
Read (І, J, К);
...
Программаға мынадай бастапқы мәндер енгізіледі 212.5 38 ‘п’.
Алғашқы нұсқасында мәлімет енгізу дұрыс орындалады, өйткені енгізілетін
Егер енгізу пернетақта арқылы емес, дискіден немесе файлдан
READ (FN, аl, а2 ... ап);
READLN (FN, аl, а2, ... , ап);
READLN (FN);
Мұндағы FN - енігізілетін мәндер жазылған дискідегі файлдың
Файлдардан мәлімет енгізу мысалдары кейінірек қарастырылады.
READ операторы кез келген сандармен, символдармен және сөз
Сонымен, параметрлердің сандық мәндері бір - бірінен бос
ажыратылып жазылады. Мәндерді беріп болдық дегенді білдіру үшін
А=5, В=6.2, С=4.5 мәндер қабылдайды. Осы мәндер арқылы
Бүтін айнымалыларға бүтін, нақты айнымалыларға нақты мәндер берілуі
Айнымалы сипатталғанда нақты ретінде көрсетілсе, оған нақты да,
Мысалы:
VAR
А, В: REAL;
BEGIN
READ (А, В);
...
END.
түрінде беріліп А,В айнымалылары үшін 4 5 Enter
Сандар арасында бір немесе бірнеше бос орын қалдыруға
Мәндерді енгізгенде мән енгізілген жолдан келесі жаңа жолға
4.2 Символдық мәліметтерді енгізу операторы.
Символдық деректерді пернетақтадан енгізу READ (READLN) операторы
арқылы жүргізіледі, оларды енгізудің төмендегідей ерекшеліктері бар.
1. Бос орын таңбасы - '_' Паскаль тілінде
символдық айнымалылардың мәндері (символдар) бос орынсыз жазылады.
2. Бір айнымалыға бір ғана символ меншіктеледі. Мысал
программа үзіндісін қарастырайық:
......................
VAR А, В, С: CHAR;
.......................
READ (А, В, С);
.......................
Бұл мысалдағы READ операторы орындаларда пернетақтадан мынадай мәндер
3. Символдық айнымалыларды енгізудің тағы бір ерекшелігі -
пернесі басылса да, оны READ операторы бос орын
VARA, В: INTEGER;
С, D: CНAR;
BEGIN
WRlTELN (' А, В, С, D мәндерін енгізіндер
READ (А, В);
READ (С, D);
WRlTELN (А, В, С, D);
END.
Бұл программа орындалу кезінде пернетақтадан мынадай мәндер енгізілген
3 4
WF
онда А = 3, В = 4, С='
READ (А, В);
READLN;
READ (С, D);
Осылай жазылған уш оператор А = 3, В
READLN;
READ (С, D);
READ (А, В);
Программада сандық және символдық мән қабылдайтын
45 31
KN
онда дисплей экранында 4531К көрінеді, демек
45 31 К N
Онда дисплейден 4531KN көрінеді, яғни осылай
Readln операторы көмегімен пернетақтадан бір символ енгізіп оны
var сҺ: cҺar;
begin
writeln ('Символ енгізіндер: ');
writeln (сҺ,' символы енгізілді ');
write ('Enter пернесін басыңдар'); readln
end.
Егер осы программаның 'Символ енгізіндер:' деген хабарламасынан кейін
Негізінде, перне басылғанда бірден екі код қалыптасады, оның
Uses CRT;
Var сҺ: cҺar;
Begin
Writeln ('Латын алфавитінің кіші әріптерін енгізіңдер (z-программадан шығу).
Repeat
сҺ := Read Кеу;
write (Up Case( сҺ));
until сҺ ='z",
end.
Төмендегі кесте басқару пернелерің немесе олардың комбинацияларының
сканерлеу коды берілген.
Басылған пернелер
Сканерлеу коды Басылған пернелер Сканерлеу коды
Ctrl+@Ctrl+3
SҺift+Tab
Alt+ 1..Alt+=
Alt+Q ..Alt+P
Alt+A ..Alt+L
Alt+Z ..Alt+M
Alt+Enter
Ноте
Ctrl+Home
Ctrl+PgUp
End
3
15
120..131
16..25
30..38
44..50
28
71
119
132
77
79
80 PgDn
lns
Del
Fl ..FI0
SҺift+F 1..SҺift+F 10
Ctr1+Fl ..Ctrl+Fl0
Alt+F 1..Alt+F 10
Ctrl+PrintScreen
PgUp
75
Ctrl+
Ctr1+End
Ctrl+PgDn 81
82
83
59..68
84..93
94 ..103
О 104..113
114
73
Ctrl+ 115
116
117
118
Төмендегі scan_codes программасы басылған пернелердың сканерлеу кодын
анықтауға арналған. Ол программамен жұмыс істеу барысында Сtгl
Uses CRT;
Var сҺ: char;
Begin
Writeln ('Программа символ коды мен сканерлеу кодын анықтайды');
Wrіtеlп('Программа жұмысын тоқтату үшін Ctrl+Break пернелерін басыңдар');
repeat
wrіtеlп('Келесі перне: ');
сҺ: = Read Кеу;
writeln;
if cs #0 then
writeln ('Символдық перне. Огd (сҺ) = " Ord(ch))
else
begin
write (Басқару пернесі, символ коды: #0. ' );
сҺ : = Read Кеу;
writeln ('Сканерлеу коды: " Огd(сҺ));
end·,
until false;
end.
Бұл программа кейбір пернелерді басқанда, мысалы, F11 пернесін
4. Символдық және сандық мәндерді енгізгенде, көбінесе EOLN
4.3 Мәліметтерді шығару операторы.
Паскаль тілінде нәтижені экранға шығару үшін WRITE (жазу)
WRІTE (аl, а2, ... ,an);
Мұндағы жақша ішінде жай айнымалылар немесе апострофтармен қоршалған
WRlTE ('В мәні=', В);
экранда
В мәні = 1.715Е+Оl
деген сөз тіркесі көрінеді.
Шығарлатын мәндердің түрі айнымалылардың типі арқылы анықталады, олар
Шығарылатын параметрлер бір-бірімен үтір арқылы ажыратылыn, WRITE түйінді
Шығару операторында жақша ішінде қағазға немесе экранға шығарлатын
WRITE (b: n) немесе WRITE (b: 5)
операторы арқылы жүзеге асырылады. Мұндағы b - айнымалының
«56»
тіркесін шығарады.
Нақты сандар ушін оның жалпы енін, сонан соң
І- санға берілетін барлық орын.
ІІ- үтірден кейін алынатын бөлшек цифрлар саны.
Мынадай оператор берілсін делік: WRІTE (Ү: 5: 2)
Мұндағы 5 - нәтижеге берілген барлық орын, 2
WRITE (С: п: т);
мұндағы n - С мәнінің барлығына берілген орын
WRITE (b: 8: 3,":4, с: 12: 4);
мұндағы 4 - b мен с сандарының арасындағы
Егер нақты сан үшін: WRIТЕ ('Ү =', Ү:
Егер операторда пішім көрсетілмесе, онда нәтuжеде сол сан
Паскаль тілінде параметрсіз шығару операторы WRITELN жаңа жолға
Егер WRITELN (аl, а2, ...,an); операторы қолданылса, онда
WRITE операторын түсініктеме беруге қолдануға болады. Мысалы:
WRITE (' А, В, С мәндерін енгізіндер: ');
READ (А, В, С);
Мұндайда экранға:
А, В, С мәндерін енігізіндер:
түсініктеме сөзі шығады, сонан кейін үш сандық мән
Мысалы,
WRITE (' Т = ' , N: 3,":
болса, онда Т-ның үш орынды мәнінен соң 4
Айталық, х= 7, ү= 15, Z= 11, ал
шығарудың әр түрш тәсілдерін мына кестеде көрсетілген.
Оператордың жазылуы Экрандағы нәтижесі
Write (х, у);
Write (Х'_,_' ,у);
Write ('Х =',Х);
Write (Х, ": 3, Z);
Write (Х+Ү =',Х+Ү);
Write (Z,'- соңы);
Write ('бітті');
Write (R); 7 15
7_,_ 15
Х=7
7 11
Х+Ү=22
ІІ-соңы
бітті
4.5008Е+02
5. Блок схема құрылымы.
6. Программаның түсінігі.
6.1 Алгоритмнің түсінігі.
Бұл программада енпзу - шығару операторларына блок –
Бұл блок - схемада n таңбасын студенттер санына
7. Қолдану ережесі.
Программаны іске қосыңыздар. Программа А:\ Student. ехе
Сіздің алдыңыздан меню терезесі көрінеді. Көрінген меню терезесінен
Егер сіз «Программа туралы» жолды таңдасаңыз, онда сіз
екенін және программа аты туралы ақпарат көресіз. Жалғастыру
Егер сіз "Енгізу" жолын тандасаныз, онда алдыңыздан "Turbo
Енгізілетін мәндерді енгізіп болғаннан кейін «Жауабы» жолын таңдасаңыз
«Шығу» жолын тандасаңыз программадан шығасыз .
8. Программа.
{Приложение А.
{О каждом студенте известна следующая информация
~ Ф.и.о.
~ Год рождения
~ Группа
~ Оценка по математики
~ Оценка по истори
~ Оценка по в.т.
~ Оценка по статистики
Сформируйте таблицу, записав в нее всю известную о
{Автор: Бақтығалиев Бекнұр}
{Подключения модуля CRT.}
Uses CRT;
{Описания записи о каждом студенте. }
type
tablica=record
паmе: string[15];
group: string[6];
god: integer;
vt, history, stat, math: byte;
sr bal:real;
end;
var
i,j, n:integer;a:tablica;
{Таблица- массив записей.}
mas: array [1 .. 30] of tablica;
{Переменные для сравнение средних значении пo предметам. }
s vt, s history, s stat, s math:
begin
{Bвод количества n записи.}
write('n='); readln(n);
{Ввод элементов в массив записей.}
for і:=l to n do
with mas [і] do
begin
writeln (' і=', і: 4);
writeln ('FIO');
readln (nаmе);
writeln('GROUP') ;
readln (group);
writeln ('Year');
readln (god);
writeln ('Otsenki');
readln(vt,history,stat,math);
sr_bal:=(vt+history+stat+math)/4;
end;
{Вычисление средних значении по каждому предмету. }
s vt:=0; s history:=0; s stat:=0; s math:=0;
for і:=l to n do
begin
s vt:=s vt+mas[i] .vt;
s history:=s history+mas[i] .history;
s stat:=s stat+mas[i] .stat;
s -math:=s -math+mas[i] .math;
end;
s vt:=s vt/n;
s history:=s history/n;
s stat:=s stat/n;
s math:=s math/n;
{Упорядочение массива записей в алфавитном порядке фамилии.}
for і:=l to п-l do
for j:=l to п-l do
if mas[j] .name>mas[j+l] .пате then
begin a:=mas[j];
та s [j ] :=та s [j +1]
mas[j+l] :=а;
end;
{Вывод результатов.}
clrscr;
write(' ':8,'FIO , , .. 4) .,•
wr і te (' ': 2, 'GROUP ');
write(' ':l,'Year ',":2);
write (": 3, 'OTSENKI', '
writeln('Sr.Bal') ;
for і:=l to n do
with rnas[i] do
begin
write(narne:15);
write (' ',group: 8);
write(' ',god:4);
-- _. о. _
writeln(' ',vt:з,' ',history:3,' ',stat:3,’math : 3,' ', sr_bаl
end;
writeln (' , ' Sr. bа1: ' "
end.
9. Программаның нәтижеcі.
Енгізілген мәндер:
1. n = 3
2. і= 1 Ф.И.О.:Бисенов Нүргелді
3. Группа: 11-122
4. Год рождения: 1988
5. Отценки: 5454
6. і= 2 Ф.И.О. : Бақтығалиев Бекнұр
7. Группа: 11-122
8. Год рождения: 1989
9. Отценки: 5 4 5 5
10.і = 1 Ф.И.О.: Амангелді Медет
11.группа: 11-122
12.Год рождения: 1989
13.0тценки: 5 444
Енгізілген мәндердің нәтижесі:
Ф.И.О.
Бақтығалиев Бекнұр 11-122
Бисенов Нүргелді
Амангелді Медет
Средний бал:
10. Қорытынды.
Курстық жобалау жұмысын жазу барысында менімен бағдарлама жазылған
11. Қолданылған әдебиеттер.
1. Авторы: Алексеев Е. Р. "Турбо Паскаль 7.0"
2. Авторы: Немнюгин С. А. "Turbo Pascal" учебник.
3. Авторлары: Б. Бөрібаев. Б. Нақысбеков Т. Мадиярова.
27
Тақырыбы:Turbo Pascal - дағы енгізу және шығару операторлары
оператор
end
begin
Белгіні сипаттау
;
Тұрақтыны сипаттау
Типтерді анықтау
Айнымалыларды сипаттау
Процедураны сипаттау
Функцияларды сипаттау
1
Басы
2
n
3
I=1, n
4
Mas [i]
5
i = i
6
FIO, Group, Year, otsenki
7
Sr_bal = (vt+history+stat+math)/4
8
S_vt=0
S_history=0
S_stat=0
S_math=0
9
s_vt=s_vt + mas [i].vt
s_history=s_ history+ mas [i]. history
s_stat=s_stat+ mas [i]. stat
s_math=s_math+ mas [i]. math
10
s_vt=s_vt/n
s_history=s_ history/n
s_stat=s_stat/n
s_math=s_math
11
i=1, n-1
12
j=1, n-1
13
Mas[j]. name>mas
[j+1]. name
14
a=mas[j]
mas[j]=mas[j+1]
mas[j+1]=a
15
FIO, Group, Year, otsenki Sr_bal
16
name, group, god, vt, history, stat, math, sr.bal
17
sr.bal: s_vt, s_history, s_stat, s_math
18
Соңы