Банкаралық несиелер

ЖОСПАР
КІРІСПЕ ..................................3
1. Банкаралық несие НАРЫҒЫНЫҢ ТЕОРИЯЛЫҚ НЕГІЗДЕРІ
1.1 Нарықтағы банкаралық несие ұғымы және маңызы ................5
1.2 Банкаралық несие – банктік ресурс көздерінің бірі .................9
2. ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ Банкаралық несие нарығынЫҢ ҚЫЗМЕТІН ТАЛДАУ
2.1 Қазақстандағы банкаралық несиені нарығының мәні және рөлі ..............15
2.2 Қазақстандағы банкаралық несие нарығының қызмет ету механизмін талдау
3. Банкаралық несие НАРЫҒЫНЫҢ ДАМУ МӘСЕЛЕЛЕРІ
3.1 Банкаралық несиелеудің шетелдік тәжірибесі .......................26
3.2 Банкаралық несиенің негізгі элементтерін жетілдіру жолдары ...............31
ҚОРЫТЫНДЫ......................35
Пайдаланылған әдебиеттер......................37
КІРІСПЕ
Осы кезеңге дейін қаралған мемлекеттік меншікті басқару үлгісі өнеркәсіптік
Орталықсыздандырылған – коммерциялық банктердің бір-бірімен корреспонденттік қатынасына құрылған.
Орталықтандырылған – банктер бір-бірімен есеп айырысуы үшін делдалдық етеді
Корреспонденттік шот – бұл Ұлттық банктің жанына ашылған банктердің
Осы курстық жұмысымда банкаралық несиенің мәні мен орнын, банкаралық
Осы мақсатқа жету үшін келесі міндеттер шешілуі керек:
нарықтық экономикадағы банкралық несиенің мәнін анықтау;
ҚР банкаралық несие нарығын талдау
«Ұлттық Банктің» несиелендіру жүйесі мен оның жетекшілік рөлін анықтау;
Коммерциялық банктердің банкаралық несие беру механизмін «Халық Банк» АҚ
Банкаралық несие жүйесін жетілдіру жолдары мен шетелдік тәжірибелерді қарастыру
Зерттеу обьектісі: «Халық Банк».
Бұл жұмыста зерттеудің теориялық және әдістемелік негізі ретінде заң
Бірінші бөлімде банкаралық несие нарығының функциясы, оны ресімдеу тәсілдері,
Екінші бөлімде «Ұлттық Банктегі» несиелік қызметке талдау жасалды және
Үшінші бөлімде банкаралық несиелеу жүйесін жетілдіру жетілдіру жолдары мен
1. Банкаралық несие НАРЫҒЫНЫҢ ТЕОРИЯЛЫҚ НЕГІЗДЕРІ
1.1 Нарықтағы банкаралық несие ұғымы және маңызы
Банктер - нарықтық құрылымдар жүйесінің орталық бөлімшелерінің бірі, ал
Бүгінгі күні әлем адамдарға қарағанда жылдамырақ өзгеруде. Бұл әлем
Банкаралық несиелер – бұл бір банктің екінші банкке беретін
Қаржылық рыноктың бас секторындағы банктің активті операциялары үшін қаражат
Банктің ағымдық өтімділік құралы болып табылады;
Несиенің әр алуан мерзімі бойынша жіктеу есебінен және несие
Банкаралық несиелер – рынок конъюнктураларындағы өзгерістерді барынша жылдам елейді.
Банк қызметінің барынша тұрақты түріне жатады.
Банктердің сенімді клиенттер мен серіктестер тауып, оларға тұрақты түрде
Кредиторға қатыстылар - Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі және екінші
Банкаралық несиелендірудің делдалдары: брокерлік бақылаушылар, қор биржалары, қаржылық үйлер
Қарыз алушылар қатарына жататындар: екінші деңгейлі банктер мен банктік
Банкаралық несиеге мұқтаждық классификациясы:
Төлем айналымындағы алшақтық – несие сомасы қарыз алушының жеке
Ағымдық өтімділікті қолдау.
Тартылған және таратылған қаражат сомасы мен мерзімі бойынша баланстылық.
Активті және пассивті операциялар бойынша сыйақы ставкаларындағы айырмалар есебінен
Валюталық қаржылық нарықтағы операциялар аясын кеңейту.
Несие беруші банк алдында өз міндеттерін орындамаған яғни кредитті
Ал несиені өтеу үшін банк «аз мөлшердегі ақша» займдарын
келісім түрі;
несиелеу нысаны (несие мақсаты);
келісім мерзімі;
келісім құны (сыйақы);
несиелеумен қамту;
келісімшарт бойынша жауаптылардың құқықтары мен міндеттері;
өзге де шарттары (форс-мажорлық);
қолтаңба.
Банкаралық несиелерді ресімдеу. Банкаралық несиені алу кезінде қарызгер несиелеу
- сома көлемі көрсетілген өтініш хат;
-несие ресурстарына деген талабы;
- пайдалану мақсаты;
- қайтару мерзімі ;
- нотариальдық расталған жарғы;
- мекемелік келісім;
- тіркеу туралы куәлік;
- қолтаңба және мөр бедерлемесімен бейнеленген құжат;
- несиеге өтінім беру күні мен жылдық баланс;
- экономикалқ нормативтер есебі;
- баланстық жеке тармақтар бойынша мағынасы;
- несиені уақытында төлеуге қабілеттілігін дәлелдейтін құжаттар;
- өзге несие беру ұйымдарының кепілдемесі, олардың баланстық көшірмесі;
- жеке жылжымайтын мүлігіне құқығы туралы куәлік.
Несие келісімдері бойынша міндетті құжаттарға жедел міндеттемелер жатады. Осы
Мәміледе мынадай шарттар көрсетілген:
- банкаралық несиенің сомасы мен валюта түрі;
- пайыздық үстеме және пайызды өтеу мерзімі;
- корреспонденттік шотқа сәйкес қаражатты қою күні;
- сәйкес төлемерді жүзеге асыру жөніндегі нұсқаулықтар;
- қолданыстағы басты келісімдер датасы мен нөмірге сілтеме.
Банкаралық несиені өтеу несиенің соңғы төлем мерзімінде де мүмкін
Банкаралық несие бойынша ставка;
Шаруашылық субьектілерінің депозит бойынша несие ставкасы;
Несиелік қатынастар шарттарын атқарудағы тараптардың өзара жауапкешілігі негізгі келісімде
Ал ең ірі банктердің бірі – консорциумның басшысы несиелік,
1.2 Банкаралық несие – банктік ресурс көздерінің бірі
Банкаралық несиелер – қымбат кредиттік қор, депозиттерден айырмашылығы резервтік
Несиелік ресурстың құны - банкаралық несие нарығындағы кредиттің проценттік
Несиелік және депозиттік келісімдер банкаралық несиелер нарығында белгілі бір
Банкаралық несиелер мен депозитке шектеу қойылғанда банкаралық келісім деген
Банкаралық кредит жүйесі басқа банктік жүйелер сияқты екі деңгейді
Банкаралық несиенің маңыздылығы несие субьектісінен басқа оның бастапқы элементтеріне,
Банкаралық несиенің бастапқы элементтері – бұл банктік ресурстар және
Кесте – 1. Несиелік және депозиттік келісімшарттардың жағдайы
Несиелік және депозиттік келісімшарттың жағдайы Келісімшарт уақыты Қаражаттың аударылу
Овернайт 1-жұмыс күні (келісімді жұма күні жасағанда жұмаға дейін
Белгіленген уақыттан кейінгі қаражатты аудару уақыты
Толнекс 1-жұмыс күні (келісім жасалған бейсенбі-жұмадан дүйсенбіні қоса есептегендегі
Қаражаттың түсімінен кейінгі белгіленген уақыт
Бірінші апта 7 күнтізбелік күн Келісішарт жасалған күні Қаржылық
Екінші апта 14 күнтізбелік күн Келісімшарт жасалған күн Қардылық
Банкаралық несиелер экономикаға оң әсер етеді.
Банкаралық несиелер – беріктік және мәндеттілік қасиеттерімен ерекшеленеді.
Банкаралық несиелер қасиеті бір-бірімен тығыз байланысты. Банк жүйесі тәжірибесінде
Активтермен төлем айналымы қарыз алушымен үнемі тығыз байланыста болады.
Банкаралық несиенің міндеті - банкаралық несие банктің ликвидтік ағынын
Банкаралық несие еркін қаржы ресурстарымен сауда-саттыққа апарады. Қаржы ресурстаымен
Кесте – 2 Ұлттық валютамен берілген несиелер
орналастырылған депозиттер.
Күні Ұлттық валютамен
берілген несиелер Ұлттық валютамен
орналастырылған депозиттер
Жалпы көлемі
млн. теңге Сыйақылардың орташа ставкасы (%) Жалпы көлемі
млн. теңге Сыйақылардың орташа ставкасы (%)
01.08 394 5,72 26796 3,85
02.08 397 6,00 29656 3,49
03.08 860 4,94 53466 2,56
04.08 427 6,00 32890 3,38
05.08 436 5,44 30967 3,38
06.08 593 6,08 74016 2,63
08.08 467 6,00 42331 2,21
08.08 1164 4,13 42299 3,16
09.08 1261 5,08 51615 2,41
10.08 508 6,00 39899 1,74
11.08 539 6,00 43554 1,86
12.08 702 6,02 110449 2,10
Банкаралық несие нарығындағы қарыз алушы банк бұл нарықтың жағдайы
- қаржыларын есептік шоттарға және жедел салымдарға салу;
- жинақталған қаржыларын ақылы, жедел, қайтымды жағдайда несие беруге
- есептің орындалуы.
Жарғыға сәйкес қарыз алушы банк банкаралық несие келісімшартында несиені
қаржылық нарықтағы қарыз алушы банк жағдайы және жарияланған рейтингтік
қарыз алушы банкте бар мәліметтер бойынша, анализ қорытындысы бойынша
қарыз алушы банктің белгілі мәліметтердегі анализдік нәтижелері бойынша тарихы.
Банкаралық несиелер мен депозиттер несиелік және депозиттік келісім бойынша
шарттың мәні – қысқамерзімді несиені белгілі сомада төлеуге мүмкіндік
несиелендіру нысаны;
келісімшарт мерзімі;
келісімшарт құны;
несиені қамтамасыз ету;
келісімшарттың орындалуы үшін екі жақтың мәндеттілігі мен жауаптылығы;
келісімшарттың басқа да шарттары.
Белгілі сомадағы несиені қарыз беруші банктер қарыз алушы банктің
Банкаралық нарықта ресурстар көбіне мына түрде орындалады:
корреспонденттік шоттағы жұмсалмай қалған белгілі бір уақытқа келісілген бағада
корреспонденттік шоттағы овердрофды түрдегі төленетін несие;
Қазақстан Республикасы Ұлттық банкінің бағалы қағаздарының қайта кепілдікке салу
орталықтандырылған несиелік ресурстар, экономикалық басым бағыттарды дамытуға және өкілетті
аукциондық негізде бөлініп, орталықтандырылған несиелік ресурстар.
«РЕПО» жобасы - (келісімшар негізінде қысқа мерзімдік банкаралық несие
Кесте – 3. Несиелерді тарту және жайғастыру ставкасы
Индекс Тарту ставкасы Жайғастыру ставкасы
4,50 4,50
Овернайт 2,75 6,00
1 апта 2,80 5,95
2 апта 2,85 5,90
Салымдар
Овернайт
Томнекест
1 апта 2,00
2 апта 2,20
1 ай 2,40
Заем Ұсыныс бойынша ставка (%)
Овердрафт 7,50
Овернайт 8,50
2. ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ Банкаралық несие нарығынЫҢ ҚЫЗМЕТІН ТАЛДАУ
2.1 Қазақстандағы банкаралық несиені нарығының мәні және рөлі
Республиканың Ұлттық банкінің басты мақсаты – экономиканы төлем құралдарымен
коммерциялық банктердің резервтерін сақтайды;
коммерциялық банктерге қысқа мерзімді қажеттіліктеріне байланысты қысқа мерзімді қарыздар
жалпы ұлттық ауқымда қолма-қолсыз есеп айырысуды жүзеге асырады;
банктердің қызметіне қадағалау және бақылау жүргізеді.
Ұлттық (Орталық) банктің маңызды қызметі – банктердің, жинақ және
Банктерге ломбардтық кредит беру, тек ақша массасына бақылау міндетінен
баланс активінің сомасы;
банктің меншігіндегі қаржысы;
салықтан түсетін пайдасы;
қаржалай қарыздарының қалғаны;
төленген жарғылық қоры;
банкаралық несиеден алынған пассив балансының үлесі;
жедел депозитті пассив балансының үлесі;
капитал мен активтердің өзара байланысы;
несие портфеліндегі ақшалай қарыздардың үлесі.
Банк өз қызметінде банкаралық несие нарығында мынадай терминдерді қолданады:
Ұстаным (позиция), ұстаным мөлшері, ұстаным белгісі. Егер банк осы
сұраныс Рк тең болса, к-индексі банкаралық несие рыногыдағы теріс
ұсыныс Рк сомасына тең болса, к-индексі банкаралық несие
Коммерциялық банк басқа банктерден несиені тікелей немесе делдалдық жолмен
Сурет 2. Несиелеу жүйесінің элементтері
*Шелекбай Ә., Банк ісіндегі тәуекел-менеджмент, оқу құралы Алматы Экономика
Несиелік қаржылардың бағасы – пайыздық үстеме. Ол банкаралық несие
стандартты;
күмәнді;
шығынды.
Стандартты – бұл кепілдік берілген, кешіктіруге болмайтын несие.
Күмәнді – бұл стандарттық талаптарды қанағаттандыра алмайтын және көп
Шығынды - бұл негізгі қарызын уақытынан 30 күндей
Ұлттық банк мынадай несиелерді банктерге қарызға береді:
күндізгі екінші деңгейлі банктердің төлемдері мен ақша аударымдары үшін
овернайт – бір түнге беріледі, банктермен есептесу үшін Ұлттық
соңғы инстанциядағы несие беруші ретіндегі қарыз;
белгілі бір бағыттағы қарыз.
Қазақстандық көптеген рейтигтік агенттіктер банктің қаржылық жағдайының мынадай басты
капиталдың жеткіліктілігі;
активтердің сапалылығы;
баланстың өтімділігі;
қызетінің нәтижеілігі;
банкті басқару деңгейі.
Банкаралық операциялар жүргізу үшін коммерциялық банктер бір-бірімен келісімшарт (депозит,
Банктердің сенімділік рейтингі
Жоғары сенімділік категориясы А
А 3 – жоғары
А 2 - өте жоғары
А 1 – биік
Орташа сенімділік категиясы В
В 3 – қалыпты жоғарылық
В 2 – орташа
В 1 – қанағаттанарлы тұрақты
Қанағаттандырымайтын сенімділік категориясы С
С 3 – қалыпты деңгейде анықталмаған
С 2 – анықталмаған
С 1 – тіпті анықталмаған
Ұйымдастырушы банк әдістемесі бойынша несие төлеу қабілеттілігінің рейтингі
Жоғары несие төлем категориясы LA
LA – ең жоғары
LA – тым жоғары
LA - жоғары
Несие төлеу қабілеттілігінің төменігі LВ
LВ 3 – анықталмаған
LВ 2 – ортадан жоғарылау
LВ 1 - орташа
Несие қабілеттігінің төменгі категориясы LC (жария етілмейді)
LC 3 – жақсы
LC 2 – төмен
LC 1 - өте төмен
Несие төлеуге қабілесіздік категориясы LD (жария етілмейді)
LD 3 – несие төлеуге қабілетсіздік
LD 2 – төлем қабілетсіздігі
LD 1 – арнайы лицензиясы бар банк
Қазақстан Ұлттық банкі мемлекеттік несие саясатын және оның
Несие – бұл айналыстағы ақша жиынын, несие көлемін, сыйақы
Шаруашылық жағдаятына байланысты ақша-несие саясатының екі типі болады:
Рекстрикциялық - несие саясаты;
экспанциялық -несие саясаты;
Рекстикциялық -несие саясаты- екінші деңгейлі банктердің несиелік операциялар көлемін
Экспанциялық -несие саясаты – несие беру көлемін кеңейтумен, айналымдағы
Несиелік ресурстар - ақшалай ресурстардың бір формасы. Демек, біздің
депозиттер;
банкаралық заемдар;
коммерциялық банктердің меншікті қаражаттары.
2.2 Қазақстандағы банкаралық несие нарығының қызмет ету механизмін талдау
Банк – коммерциялық ұйым, ақша нарығында операциялар жүргізеді және
Банктер екі негізгі тапсырмаларды орындайды:
Олар өздеріне халықтағы барлық бос ақшаларды жинақтау.
Олар осы ақшаларды экономиканың тиімді саласында орындау, яғни тиімді
Банк функциясының ішінен келесілерді белгілеп көрсетуге болады:
Ақша жасау және жою, яғни несие және инвестициялық операциялар
Төлем механизмін қамтамасыз ету.
Жинақ аккумуляциясын қамтамасыз ету, яғни оларды экономиканың әлеуметтік жағынан
Банк қызметтерін жүзеге асыру.
Сенім операциясы.
Құндылықтарды сейфтерде сақтауды жүзеге асыру.
Коммерциялық банктер негізінен өз клиенттерінің шаруашылық қыметтеріне қызмет көрсетумен
«Қазақстан Республикасындағы банктер және банктік қызметтер туралы» Заңға сәйкес
ақылы негізде депозиттерді тарату;
клиенттер мен банк-корреспонденттердің шоттарын
қайтарымдылық, мерзімдік және төлемділік шарттарымен заңды және жеке тұлғаларға
инвестицияланатын қаражаттар иелерінің немесе иемденушілердің тапсырмалары
заңда көрсетілген тәртіппен өз бағалы қағаздарын шығару (чектерді, вексельдерді,
төлем құжаттарын сатып алу, сату және сақтандыру, олармен басқа
ақшалай нысанда орындауды қарастыратын үшінші тұлғалар үшін кепілдеме және
тауар тасымалын талап ету құқын, сатып алу және қызмет
банктік операциялар бойынша брокерлік қызметтерді көрсету, клиенттердің
клиенттер үшін құжаттар мен бағалылықтарды сақтандыру бойынша қызметтер (сейфтік
коммерциялық мәмілелерді қаржыландыру, сондай-ақ сату құқынсыз (форфейтинг);
клиенттердің тапсырмалары бойынша сенімдік операцияларды (қаражаттарды қарау
банктік қызметпен байланысты кеңес беру қызметін көрсету;
лизингтік операцияларды жүзеге асыру.
Коммерциялық банктер өздерінің ресурстарының жетіспеушілігінің орнын толтыру үшін Орталық
қолма-қолсыз және қолма-қол ақша айналым ауқымдарына, қолма-қолсыз және қолма-қол
барлық коммерциялық банктер үшін (маманданғандарды қоса) біртұтас әдістемелік негізде
есеп айырысудың, есеп берудің, есепке алу мен жүргізудің ережелерін
Қолма-қолсыз жолмен есеп айырысу жүйесінің ұйымдастырылуы біртұтас негізгі қағидалар
Коммерциялық банк өздерінің ведомоствалық мекемелер арасындағы есеп айырысу формасын
- жеке және заңды тұлғалардың есеп айырысу формаларының пайдаланып
- банкаралық есеп айрысу жүйесін қайта
Халықаралық тәжірибеде қолданылатын есеп айырысу формаларының (операцияларының) негізгі 3
- чек және вексель арқылы инкассалық операциялар;
- аккредитивтер арқылы есеп айырысу;
- аударым операциялары.
Нарық жағдайында банк жүйесі екі деңгейде болады: Орталық банк
Қазақстан Ұлттық банкі мемлекеттік ақша-несие саясатын анықтайтын және жүзеге
рекстрикциялық ақша несие саясаты;
экспанциялық ақша несие саясаты.
Рекстрикциялық ақша-несие саясаты – екінші деңгейлі банктердің несиелік операциялар
Қаржылық операциялардың түрлері әртүрлі болып табылады. Олар мынадай көрсеткіштер
Қарыз алушының тұлғанын тұрпатына байланысты (заңды, жеке, банк).
Қамтамасыз ету тәсілі бойынша (кепілдік).
Несиелендіру мерзімі бойынша (қысқа, орта, ұзақ).
Қарыз алушының қай салаға жататындағына байланысты.
Несие берудің тәртібі бойынша (бір-ақ резерв, қайта беретін несие).
Қарызды өтеу (жабу) әдебиет бойынша (бірден жабу, төлем мерзімін
Процент ұстау тәртібі бойынша (қарыз берген процент белгілеу, қайтарған
Қазақстан Республикасының коммерциялық банктері – жалпы қаржы жүйесіндегі кәсіпорындар
3. Банкаралық несие НАРЫҒЫНЫҢ ДАМУ МӘСЕЛЕЛЕРІ
3.1 Банкаралық несиелеудің шетелдік тәжірибесі
Дамыған елдердің несие жүйелерінің және соның негізіндегі банк жүйелерінің
бірінші деңгейдегі: Ағылшын банк – орталық банк;
екінші деңгейдегі банктер, оларға келесідей банктер енді:
1) Депозитті банктер (1834 ж. The London & Westminster
2) Несие және сауда банктері, яғни салымдармен айналыспайтын банктер.
3) Несиелік мердігерлер, вексельді маклерлер, олар вексельді сатып алумен
Ал Жапонияда бүгінгі таңда 6000-нан аса коммерциялық қаржы-несие ұйымдары
Жапонияның несие жүйесінің келесі құрылымының элементтері 47 сақтандыру компаниялары,
Жапония Банкі (орталық банк);
Коммерциялық банктер;
Мамандандырылған несие институттары, яғни қаржыкомпаниялары (шағын және орта бизнес,
Елдің негізгі банкі Жапония Банкі 1882 жылы құрылған. Оны
Швейцария банк жүйесіне келер болсақ, Швейцария – бұл
Швейцарияда банктер үш негізгі топқа бөлінеді:
Ірі ұлттық банктер – Юнион бэнк оф Свитцеленд, Суисс
Кантональды, жергілікті және жинақ банктері , өз аймағындағы жергілікті
Жекеменшік банктер, негізгі қызмет түрі инвестициялық портфельдермен қызмет істеу
Швейцарияда форфейтинг Екінші дүние жүзілік соғыстан кейін пайда болды.
Ал Қазақстанда біздің қаржылық нарық үшін бұндай жаңа қызметтің
Жоғарыда аталғандарға байланысты келесідей тұжырым жасауға болады- форфейтинг халықаралық
- экспортер несие мерзімін 6 айдан 10 жылға дейін
- экспортер қарыздың өтелуін сериялармен қабылдауға келісуі тиіс;
- егер де импортер мемлекеттік агент немесе халықаралық компания
Жалпы алғанда берілген құрал оны қолданушылардың барлығы үшін артықшылықтар
Тіркелген ставка негізінде форфейтингтік қызметтер ұсыну;
Экспортерге регресс құқығынсыз форфейтер есебінен қаржыландыру;
Өнімді жабдықтау немесе қызметті көрсетуден кейін нақты ақшаны бірден
Қарызды басқаруға немесе оны өтеуді ұйымдастыруға уақыт пен ақшаның
Тәуекелділіктердің болмауы (барлық валюталық тәуекелділіктер, пайыздық ставкалардың өзгеру
Құжаттардың қарапайымдылығы мен вексельдік қарыздық құралдардың тез рәсімделу мүмкіндігі;
Берілген операциялардың құпиялылық сипаты;
Форфейтердің келісім-шартты қаржыландыруға дайын екеніне көз жеткізу және де
Форфейттерден тіркелген ставка бойынша келісімді қаржыландыруға опционды алдын ала
Кепіл беруші банктротқа ұшыраған жағдайда экспортердің өзіне регресс болмайтындай
Импортердің форфейтерге икемді емес кепіл берушушінің ұсынуы жағдайында қиыншылықтардың
Әдеттегі коммерциялық несиелендіру кезіндегіден аса жоғары форфейтер маржасы;
Бұл жерде олар форфейтер сүйене алатын қосымша қарыздық келісімдердің
Келісім-шартты рәсімдеудің қарапайымдылығы;
Өз қызметтері үшін коммисияның алынуы.
Кепіл беруші үшін жетіспеушілік біреу ғана, бірақ та өте
Интернет – банкинг қызметін құру идеясы АҚШ-та пайда болды.
3.2 Банкаралық несиенің негізгі элементтерін жетілдіру жолдары
Банкаралық несие жүйесін жетілдіруде оның негізгі мәселесі болып сенімділігін
менеджмент деңгейі,
кызметкерлерінің квалификациясы,
мекеменің техникалық жабдықталуы
меншікті капитал мөлшері
жүргізетін саясаты.
Сыртқы әсер етуші факторлар:
өңірдің географиялық орналасуы, табиғи байлықтары,
тасымалдау коммуникацияларының дамуы.
өндірістік бағытталуы, халықтық саны,
олардың мамандық деңгейі.
Шетелдік тәжірибені зерттеу, әсіресе кең территорияны алып жатқан біздің
Соңғы жылдары елімізде ҚР Ұлттық банкі әзірлеген «ҚР Банк
– Олар қандай жүйелер және ерекшеліктері неде?
– Олар атап айтқанда:
1) Банкаралық ақша аударымдары жүйесі (БААЖ);
2) Банкаралық клиринг (клирингтік жүйе).
Бұл екі жүйе бір-бірінен жұмыс істеу қағидалары бойынша да,
Банкаралық ақша аударымдары жүйесі еліміз төлем жүйесінің басты күретамыры
Клирингтік жүйе – бұл ұсақ төлемдерге арналған еліміздің бөлшек
– Төлем жүйелерін дамытуда алда қандай жұмыстар атқарылмақ?
– Төлем жүйесі еліміз қаржы жүйесінің өміршең маңызды құрамдас
– Қолма-қол ақшасыз төлемдер көлемін арттыруда төлем карточкалары нарығын
– Атап айту керек, соңғы жылдар кезеңінде төлем карточкалары
“Валюталық реттеу және валюталық бақылау туралы” жаңа Заңның қабылдануымен
Қазақстан Республикасының 2009 жылғы 13 маусымдағы “Валюталық реттеу және
Елбасының Қазақстан халқына арнаған Жолдауында мемлекеттің ақша-кредит саясатының негізгі
ҚОРЫТЫНДЫ
Біз өте күрделі тақырыпқа біршама бойлап ендік. Соның арқасында
Сонымен, қорыта айтар болсақ Қазақстандағы экономиканың ұрақтала бастаған жағдайындағы
Несие экономикада ерекше роль атқарады: ол өндірісті үздіксіз қамтамасыз
а) жасауға кететін шығындарды азайтуғға, ақшалай заттарды сақтауға және
б) ақшалай қаржылардың айналымын жеделдету, еркін ақшалай қаражаттарды көп
в) резервтік қорлардың қысқаруы.
Экономикалық цикдлдің әр түрлі фазаларында несиенің ролі біркелкі емес.
Несие өзінің әлеуметтік жақтарына бағынбай, белгілі функцияларды атқара оытырп,
Банкаралық несиені тарту арқылы өздерінің қаржылық жағдайларын жақсартуға және
Қазақстандық банктердің тиімді қызмет етуі олардың өздеріне ғана байланысты
Негізгі қорытындыға келгенде, яғни:
банктің негізгі несиелік қызметі болып несиелік саясат саналады;
несие жоспарланған салада ғана беріледі;
несие беру банк ресурстарына ғана тәуелді емес, сонымен бірге
кленттің мүмкіндіктеріне тәуелді;
несиелеу жүйесі несиелеу қағидаларына негізделеді (қайтару,
төлеу және қамтамасыз ету);
несие қабілеттілігі нақты дұрыс нәтиже береді;
бүгінгі таңда клиенттердің мүмкіншілігі ол несиені кепілдікке алу.
Курстық жұмысымды қорытындылай келе қазақстандық банктер арасындағы несие жүйесін
Ол қадамдар мыналар:
корпоративті басқару жүйесін жетілдіру;
- ішкі аудитті жетілдіру: қызметкерлердің біліктілігін көтеру, оларды әдістемемен
- рейтингтік және скорингтік модельдерді дұрыс реттеу үшін қажетті
-мәліметтерді корпоративті сақтау қоймасын құру, ақпараттық ағымдар мен мәліметтер
Курстық жұмысымды Елбасы Жолдауымен қорытатын болсам: «Біздің қаржы жүйемізді
Сонымен Отандық цивилизацияның қазіргі даму сатысында ««Банкаралық несиелер
қолданылған әдебиеттер тізімі
Қазақстан Республикасы Президентінің 2008 жылғы 6 ақпандағы Қазақстан халқына
«ҚР Банк ісін дамыту туралы» Заңы, Алматы, Юрист, 2003
ҚР «Қазақстанның даму банкі туралы» Заңы 2001 ж. 25
Арутюнов Ю. А., Финансовый менеджмент, учеб. пособие.-М.: КНОРУС, 2005.-
Әлімбаев А. А. Банктік және өнеркәсіптік капиталдың шоғырлануы: Қазақстанда
Байысова Ә. Экономикалық білім беруді дамыту, Экономика негіздері 2005,
Бобылева А. З., Финансовые управленческие технологии, учебник / МГУ
Бекболатұлы Ж. Қаржы-несие мекемелерінің тиімділігін арттыру факторлары Қаржы-қаражат 2007
Васильева Н. А. Экономика предприятия, М.: Юрайт-Издат, 2006. 190
Голом М., Гурко А., Смиренко Е. Развивать новые виды
Давлетова М.Т. Кредитная деятельность банков в Казахстане: учебное пособие.
Дауранов И., Шмикина А., Рудецких А. Малый бизнес: проблемы
Жуйриков К. К., Раимов С. Р., Корпоративные финансы: учебник.-
Жуков Е.Ф., Максимова Л.М., Печникова А.В. и др. Деньги.
Зиябеков Б. Кредитное бюро - инструмент выявления рисков, Банки
Ильминская, С. А. Политика управления оборотным капиталом как
Короткевич В. Г. Практикум по экономике, организации производства и
Көшенова Б.А. Ақша. Несие. Банктер. Валюта қатынастары: Оқу құралы.
Коробейников М. Роль кредитования АПК в период становления рыночных
Қуатова Д. Я., Кәсіпорын экономикасы, практикум.- Алматы: Экономика, 2006.-
ҚР-ның «Ашық акционерлік қоғам халықтық банктің борыштық қарыз есебінің
Қазақстанның Ұлттық банкінің хабаршысы №2008, №6
Қазақстанның Ұлттық банкінің хабаршысы №2008, №8
Лаврушин О.И., Мамонов И.Д., Валенцева Н.И. и др. Банковское
Лисак Б. Анализ кредитоспособности и платежеспособности заемщика банка при
Макмутова М., Святов С., Алибекова Ф. Эвалюция банковской системы
Мақыш С.Б. Қазіргі неиселік механизм және оларды жетілдіру жолдары:
Масалимова С. Ж., Зиядин, С. Т. Қаржылық менеджмент,
Орманбаев А.Х., Өмірбаев С.М., КЕсенгелдин С.М. Ақша. Қаржы және
Поляка Г.Б. Финансы. Денежное обращение. Кредит: учебник для вузов.
Сейтқасымов Ғ.С. Ақша. Несие. Банк. –Алматы. Экономика. 2001ж.
32. Сейткасымов Г.С., Шаяхметова К.О., Абдраимова Г.Т. Бухгалтерский учет
33. Самсонова Н.Ф. Финансы, денежноре обращение и кредит: учебник.
Смагулова Ш.А., Буханцева О.В. Малый бизнес и практика его
Смагулова Ш.А. Макроэкономика. –Алматы 1997.
Оқу құралы.- Алматы: Қазақ университеті, 2004 – 78 бет.
www.kazinfo.kz
www.kkb.kz «Банкаралық несиелер».
38
Несиелік қызметті қамтамасыз етуді ұйымдастыру
Несиені саралау
Лимиттер белгілеу
Несиені авторизациялау
Несиелік ақпараттық басқару жүйесі
Несиелік тәуекелді басқару жүйесінің элементтері
Несиелік мониторинг
Күмәнді несиелерді қалпына келтіру
Несиеге бағаны қалыптастыру
Несиелік портфельді басқару
Қарыз алушының несиелік қабілетін талдау және несие ұсынымын бағалау