Алматы Энергетика және Байланыс Институты.
Әлеуметтік пәндер кафедрасы..
Тақырыбы: «Кенесары Қасымұлы бастаған ұлт азаттық
Алматы 2004 жыл.
Жоспар
Кіріспе 2
Негізгі бөлім 4
А) Қазақ елінің Ресейге қосылғаннан кейінгі
Ә)Кенесары дипломатиясы 5
Б) Көтерлістің басталуы себептері және қарулы
В) Кенесары көтерілісінің қозғаушы күштері 12
Қорытынды 15
Пайдаланылған әдебиеттер: 21
Кіріспе
Тәуелсіздік үшін Сұлтан Кенесары Қасым ұлының
Бүгін еліміз егемендікке жетіп, тәуелсіздік алған
Жұртшылыққа мәлім, Алтын Орда ыдырап, Шыңысхан
Шашын күнде тарайды,
Күншығысқа қарайды,- дейтін
Орыс елінің өкметі көзін тікті. Оны
Бұл саясат қашқан, босқан орыс шаруаларының
Хандық билік XVII—XVIII ғасырлардағы даму барысында
Қарадан шыққан әскери элита, елге билік
Абылай бойына қазақ сахарасының даналығын, күш-қайратын
1822—1824 жылдары хандық билік біржола жойылған
Хан Кене хандық билікті қалпына келтіремін
Негізгі бөлім
А) Қазақ елінің Ресейге қосылғаннан кейінгі
XIX ғасырдың 30-жылдарында патша өкіметі Қазақстанда
Қасым сұлтан мен оның балаларының қаза
«Бүлікшіл сұлтан» күресінің негізі талаптары оның
Ә) Кенесары дипломатиясы
Қазан революциясына дейін дворяндық-помещиктік ағымдағы орыс
Иә, сұлтанның біраз жантүршігетін қатыгездігі болғаны
Әкесі мен ағасы Саржанның көтерілісін жеткіншек
Кенесарының әскери, дипломатиялық тапқырлығы мен айлакерлігінің,
Бірде мынадай оқиға болған. Полковник Қоңырқұлжа
Ресейдің билігін таныған феодалдарға қарсы күресте
Кенесарының I-Николайдан атақ, шен сұрап, Орынбор
Бірақ бұл кезде империядағы саяси ахуал
Кенесарының Орынбор және Омбы әміршілеріне жазған
Алайда Еуропаның жандаралы, декабристерді қанға бояған,
Ресей үкіметі орыс әскері бас штабының
Сұлтанның патша үкіметімен арадағы тартысты жою
Кенесары осылайша кикілжіңді келіссөздер арқылы шешіп,
Атақты тарихшымыз Е.Бекмахановтың тамаша зерттеуінде осы
Полковник Ладыженскийдің Омбыға хабарлауына қарағанда, елшілердің
Кенесары Жетісу жеріне келгеннен кейін де
Патша әскерлерінің, олармен қоян-қолтықтасқан қазақ феодалдарының
Әлемді жеңістерімен тітіркендірген, еуропалық реакцияның күре
Б) Көтерлістің басталуы себептері және қарулы
«Айлакер, ерекше сипатты саясатшы» ретінде Кенесары
Ақылды саясатшы Кенесары сұлтан Ресейге қарсы
Орынбор генерал-губернаторы В.А. Перовскийдің атына жазған
Қазақстан Республикасының Орталық Мемлекеттік мұрағатында қазақ
Кенесары үш жүздің дәстүрлі топтарын, рулық
Көтерілістің ең басынан-ақ қазақ шонжарлары қарама-қарсы
В) Кенесары көтерілісінің қозғаушы күштері
Қазақтар көтерілісі әуел бастан-ақ бұқаралық сипат
Көтерілістің қозғалысы қүші қазақ шаруалары болды.
Топ жетекшілерінің арасында атақты халық батырлары:
Қатысушылар құрамы түрлі ұлт өкілдерінен: қазақтар,
Кенесарының соғыс қимылдары 1838 жылдың көктемінде
1841 жылдың қыркүйегінде қазақтың үш жүзінің
Төртқара және шекті руларының Кенесары Қасымов
Қоқан билеушілерінің 1836 жылы соның алдындағы
Осы мән-жайлардың бәpi Кенесарының өзбек хандықтары
Империяньң отаршылдық билігі едәуір берік орныққан
Салық жинау: малшылардан зекет, диқандардан ұшыр
Кенесарының мемлекеті қазақтардың егіншілікке көшуін көтермеледі.
Кенесарының сауда саясатының да өзіндік ерекшеліктері
Бұрынғы мемлекеттік құрылыс едәуір қайта ұйымдастырылды.
Хан кеңесі шешімдерінің, үндеулерінің ауылдарда таралуын,
Хан Ресейдің, Орта Азияның лауазымды адамдарына
«Дінсіз кәпірлерге қарсы одақ» жасасу үшін
Кенесары жекелеген жасақтарына әскери кеңестің мүшелері,
Кенесарының жүздіктерге және мыңдықтарға бөлінген әскері
Кенесары өзіне қажетті мәліметтер жеткізіп отырған
Кенесары жеке басының ерлігімен,өр мінезімен ерекше
Хандық басына келген соң Кенесары қазақ
Қорытынды
Ұлт-азаттық қозғалысты бастаған дарынды қолбасшы Кенесарының
1843 жылға дейін үкімет көтерілісшілерге қарсы
«Бip мемлекетте екінші мемлекет болмауы керек»
Әскери старшина Лебедев сылбырлығы және дереу
Көтерілісті басу үшін Орынбор жағынан полковник
Орынбор бастықтары Долгов пен Гернді елшілікке
Енді үкімет Арал-Сырдария алабы өңірінде бірнеше
Ал Ciбip үкімет орындары Кенесары жасақтарының
Кенесары ханның Жетісуға келуі халық арасында
Құжаттың түп нұсқасында «қаскүнемдерді жою жөнінде»
1846 жылдың жазында Кенесары Балқаш көлінің
Оларға Қоқан хандығына қарсы белсенді күрес
Жетісуда жүрген және азық-түлікпен қамтамасыз етілу
Талантты қолбасшы ретінде Кенесары өз жасағына
Кенесары өз жағдайының қиын екенін, Абылай
Бастапқы мақсатқа жету — Тянь-Шань қырғыздарын,
Сол екі арада Кенесарының жасақтары жат
«Осы бүлікшіні құртқаны үшін» қырғыздардың басты
Кенесары қайтыс болғаннан кейін алты жылдан
Ханның жеңіліс табуы мен қайтыс болуы
Кенесары Қасымовтың көтерілісінің біршама қайшылықтары, анықталмаған
Шұрайлы қоныс, шүйгін жайылым үшін дәстүрлі
Ресейдің Оралдан арғы шет аймақтарындағы аса
Ұлы Абылай заманындағы егеменді мемлекеттілікті қалпына
Кенесары ханньң өз басы, оның саясатшы,
Қай халықтың болса да ең маңызды
Пайдаланылған әдебиеттер:
1. А. Қ. Ақышев «Қазақстан тарихы»
(Көне заманнан бүгінге дейін), Алматы-1994.
2. Ә. Әбдәкімұлы «Қазақстан тарихы». Алматы-1997.
Ермұхан Бекмаханов “Хан Кене”. Алматы-1993.
4. Мусин Чапай. «Қазақстан тарихы».
5.Қазақстан тарихы 5 томдық. Алматы-1996.
М. Қ. Қозыбаев «Абылай хан-Кенесары ұлт-азаттық
21