МАЗМҰНЫ
КІРІСПЕ 2
1.1 Жұмысбастылықтың эволюциясындағы классикалық және қазіргі теориялары 3
1.2 Кәсіпкерлік ілімінің қалыптасуы тарихы 3
2 ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНДА ЖҰМЫСБАСТЫЛЫҚ ЖӘНЕ КӘСІПКЕРЛІК ТУРИЗМНІҢ ДАМУ ЖАҒДАЙЫН
2.1 Қазақстандағы 2007-2011 жж. аралығындағы туристік тасымалды талдау 3
2.2 Қазақстан Республикасының еңбек нарығындағы жұмысбастылық
2.3 Қазақстандағы туристік кәсіпорындарының қазіргі жағдайын бағалау 3
3 ЖҰМЫСБАСТЫҚ ЖӘНЕ КӘСІПКЕРЛІКТІ ҚОЛДАУДЫҢ МЕМЛЕКЕТТІК БАҒДАРЛАМАЛАРЫ 3
3.1 Халықты жұмыспен қаму бағдарламаларының перспективасы 3
3.2 Қазақстан Республикасында кәсіпкерлікті мемлекеттік қолдау 3
ҚОРЫТЫНДЫ 3
ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ 3
КІРІСПЕ
Қазақстан экономикалық жүйесінің нарықтық қатынастарға өту кезеңінде шаруашылық түрлерінің
Нақ осы кәсіпкерлер экономиканы жаңғыртудың қозғаушы күші болып табылады
Бұл бағдарлама қаражатын пайдалану мынадай бағыттар бойынша жүзеге асырылуы
- несиелер бойынша пайыздық ставкаларды субсидиялау;
- шағын және орта бизнеске несиелерді ішінара кепілдендіру;
- бизнес жүргізуге сервистік қолдау білдіру;
- кадрларды қайта даярлау және біліктілігін арттыру, жастар практикасы
“Бизнестің жол картасы-2020” кәсіпкерлер үшін де, сол секілді банктер
ҚР-да өткізілетін экономикалық реформалардың тиімділігін ең толық және ұтымды
Дүниежүзінде шағын және орта кәсіпкерлігі экономиканың икемді және нәтижелі
Шағын және орта бизнес XX ғасырдың аяғында және қазіргі
Жұмыспен қамту қазіргі кезде әр мемлекеттің алдына қойған проблемаларының
Қазақстан Республикасының Конституциясына сәйкес «Әркімнің еңбек ету бостандығына, қызмет
Қазіргі таңда ел экономикасының қозғаушы күші – кәсіпкерлік пен
Курстық жұмыстың мақсаты кәсіпкерлік және жұмысбастылық ұғымдарын қарастырып, қазіргі
Айтылған мақсатқа жету үшін келесі міндеттерді қарастыру көзделді:
- жұмысбастылықтың эволюциясындағы классикалық және қазіргі теориялары н анықтау;
- кәсіпкерлік ілімінің қалыптасуы тарихы н қарастыру;
- Қазақстан Республикасында жұмысбастылық және кәсіпкерлік туризмнің даму жағдайын
- жұмысбастық және кәсіпкерлікті қолдаудың мемлекеттік бағдарламаларын бағалау.
Зерттеу объектісі болып Қазақстандағы жұмысбастылық және кәсіпкерлік табылады.
Зерттеу көздері отандық және шет елдік еңбектер мен бағдарламалар.
1 Жұмысбастылық пен кәсіпкерлік ұғымдарының теориялық негіздері
1.1 Жұмысбастылықтың эволюциясындағы классикалық және қазіргі теориялары
Еңбек нарығының негізгі элементтерінің бірі ретінде жұмыспен қамту
Сурет 1. Еңбек нарығының құрылымы.
Еңбек нарығының теориялық негіздері тарихының іргетасының қалануына классикалық мектеп
Классикалық экономиканың көрнекті бір өкілі Давид Рикардо (1772-1823жж.) жалақы
Сурет 2. Жұмысшылар санаты.
Жұмыспен қамтудың алғашқы теорияларының бірі классикалық теорияға келетін болсақ,
Неоклассикалық экономикалық теорияның ең басты өкілі, «маржинализмнің» кембриджтік мектебінің
Ұзаққа созылған әлемдегі ұлы дағдарыс (1931-1933 жж.) классикалық экономикалық
Жұмыссыздық – экономикалық теорияның бұрынғы және қазіргі тарихындағы ең
Кейнстік теория бұл құбылысты рыноктық сұраныстың жетіспегендігімен түсіндіреді, еркін
Жұмыспен қамту теориясының қалыптасуына аса зор үлес қосқан ғалымдардың
Мальтузиандық теорияны Англияның классикалық политэкономиясының көрнекті өкілі Томас Роберт
Батыс мектебінің өкілдері 20-шы ғасырдың 30-шы жылдарына дейін жұмыссыздықты
Жұмыспен қамту теориясының келесі бір түрі, неоклассикалық теорияның жаңа
Сондай-ақ, М.Фридман: «Инфляция емес, болжанбаған инфляция ғана маңызды, инфляция
Олай болса, жұмыссыздық табиғи деңгейінде еңбек нарығындағы ұзақ және
Қазіргі жағдайда «монетарлық теория» өзі туралы барынша айқын
Ақша массасын дұрыс басқара отырып, өндіріс процесін реттеуге болады.
Жұмыспен қамту теорияларының эволюциясы өте
Кесте 1 - Классиктер, неоклассиктер және кейнсиандықтардың жұмыспен
№ Еңбек нарығының мәселелері Көзқарастар
Классиктер мен неоклассиктер Дж.Кейнс және оның ізбасарлары
1 Нарықтық тепе-теңдік табиғаты тепе-теңдік Толық емес жұмысбастылық жағдайындағы
2 Жұмыссыздық Ерікті Еріксіз
3 Экономикадағы мемлекеттің рөлі Шектелген Ауқымды
4 Мемлекеттік араласудың мақсаттары мен негіздері Нарықтың еркін қызмет
5 Мемлекеттік араласудың басты құралдары Тұрақты ақша-несие саясаты
6 Мемлекеттік шығыстар Минималды Максималды
7 Бюджеттік дефицит Зиянды, жеке шығындарды шеттетеді(ысырады) Дағдарыс жағдайындағы
8 Салықтар Төмен, тұрақты Жоғары, прогрессивті, салықты экономикалық
1-кестеден көріп отырғанымыздай классиктер, неоклассиктер және кейнсиандықтардың жұмыспен
Айта кететін жайт, ақпаратқа, оқуға, білімге деген қажеттілік абстрактылы
Жұмыспен қамтудың контрактілік теориясы (М.Бейли, Д.
Стандарты емес жұмысбастылық формалары көптүрлі және оған келесілер жатады:
Тұрақты емес (уақытша) жұмысбастылық. Тұрақты емес жұмысбасты адам деп
Толық емес жұмысбастылық. Толық емес жұмыспен қамту – бұл
Аяқсыз жұмысбастылық. Бұл категорияға жұмыс берушінің ықпалымен, қысқартылған жұмыс
Үстеме жұмысбастылық. Үстеме жұмысбастылықтағы жұмысшылар деп жұмыс уақыты белгілі
Өзін-өзі жұмыспен қамту, оған жұмыс берушілер, өндірістік кооперативтердің
Ресми емес жұмысбастылық. Бұған кіретіндер: а) жеке кәсіпкерлігі
Халықтың үй шаруашылығындағы жұмысбастылық. Бұл категория тауарлар мен
1.2 Кәсіпкерлік ілімінің қалыптасуы тарихы
Кәсіпкерліктің мәнін түсіну үшін, ең алдымен бұл сөздің этимологиясын
Кәсіпкерліктің тарихы орта ғасырлардан басталады. Осы кезеңнен бастап саудагерлер,
ХІV ғасырдың ортасынан бастап акционерлік капитал пайда болып, акционерлік
ХVІІ ғасырдың аяғында бірінші акционерлік банктер қалыптасты. Осылай 1694
Кәсіпкерлік концепциясының теориясын 1-ші болып Ричард Кантиллион 1725-1730 жылдары
Бастапқы «кәсіпкерлік» термині тәуекел сөзімен, ал кәсіпкер тауарды өндіру
ХVІІі ғасырдың ІІ жартысындағы физиократтар және олардың танымал өкілі
Екінші физиократ Николас Бауле (1767) өндірістік топтың және фермерлердің
Кейінірек, ХVІІІ ғасырдың аяғы – ХІХ ғасырдың басында танымал
олар төлем қабілетті, тұрақты, парасатты, мұқиятты боуы тіис;
олар капиталды қарыз түрінде тартып, уақытында несиеніқайтаруы тиіс;
олар бизнесте әділетті, бизнес ақпаратынан хабардар, өжеттілік сияқты моральдік
олар қандай да тауар ерекшелігін, маңыздылығын және болжанатын сұраныс
бір уақытта олар жұмыс күшін, керек құрал-жабдықтарды, тауарларды сатып
олар өнімді рынокта сатудың бұрын оның бағасы мен құнын
Сэйдің негізгі тезисі өнімді шығарудағы кәсіпкерлердің басымды рөлін мойындауда.
Оның айтуынша, кәсіпкер – бұл өзіне және белгілі бір
Өкінішке орай, экономикалық ғылымның негізін қалаушылар – классиктер –
Давид Рикардо капитализмде – абсолюттік табиғи,жойылмайтын өндіріс әдісін көрді,
К.Маркстің экономикалық теориясының негізінде кәсіпкер капиталист-эксплуататор ретінде көрсетілген.
Американдық экономист Дж.Б. Кларк (1847-1938ж.ж.) Сэйдің «үш біріккен формуласын»
капитал;
капиталдың игіліктік пен өндірістік құралдары және жер;
кәсіпкердің қызметі;
жұмысшының еңбегі;
Осылай бола тұра әр факторға өндіріс табысының арнайы бөлігі
Капитал – капиталистке пайыз әкеледі, капиталдық игілік – рентаны,
Еркін бәсеке еңбекке – еңбекпен жасалатынды, капиталистке – капиталистпен
Француз экономисті А.Маршалл (1907-1968ж.ж.) Бірінші болып жоғарыда айтылған үш
Сонымен қатар А.Маршалл мінсіз кәсіпкерді сипаттайтын қасиеттердің көп болуын
Орта ғасырдың менеджмент тарихын зерттеген маман Джозеф Шумпетерді (1910
жаңа тауар мен қызметкөрсетулер;
Кәсіпкерлердің жаңа әдістері;
өткізудің жаңа рыноктары;
жабдықтаудың жаңа көздері;
ұйымдастырудың жаңа формалары (нысандары).
Д.Шумпетер кәсіпкерлерді жай алып сатарлар мен инвесторлардан ерекшеленетін -
Енді осы заманға авторлар позициясынан кәсіпкерлік теориясын қарастырсақ, ең
- ақталған тәуекелге бару шеберлігі;
- жігерлілігі мен жасампаздық белсенділігі;
- өзіндік және дербес жауапкершілігі;
- қабылдаған шешімдерінің салдарын білу;
- келешектегі сыртқы орта өзгерістерін болжап білу;
- ұйымдастырушылық шеберлігі.
Питер Друкер (1964ж.) кәсіпорынды ұйымдастыру мүмкіндігі түсінігін экономика ғылымына
Харви Либенстейн (1978 ж.) кәсіпкерлік белсенділігінің екі түрін қарастырады:
- қызметтің бірінші түрі – менеджментке сай күнделкті атқаратын
- Бірінші қызмет түрі қалыптасқан және толық зерттелген рыноктық
- Инновациялық қызмет жаңа рыноктардың шарттарында жұмыс істеу мен
- кәсіпкерлік қызметтің негізгі субъектісі болып – кәсіпкер саналады.
- кәсіпкерлік қызметте маңызды орынды объект иемденеді. Өйткені объект
Қорыта айтқанда, кәсіпкерлік қызметінің объектісі бұл – тауар, өнім,
2 ҚАЗАҚСТАН Республикасында Жұмысбастылық және кәсіпкерлік туризмнің дамУ жағдайын
2.1 Қазақстандағы 2007-2011 жж. аралығындағы туристік тасымалды талдау
Туристік тасымалдың негізі көлік инфрақұрылымының негізгі көрсеткіштерін таладйық,
Кесте 2 - Көлік инфрақұрылымының негізгі көрсеткіштері жыл соңына
бірлік
2007 2008 2009 2010 2011
Әуежайлар 20 19 20 18 23
одан:
халықаралық, хапықаралық рейстерге қызмет көрсетуге
рұксат етілгендері1 15 15 15 15 15
Темір жол вокзалдары (сыныптан тыс, 1,2- сыныптар)2 32 32
Теңіз порттары 1 1 23) 23) 23)
1) Қазақстан Республикасы Көлік жəне коммуникация министрлігі Азаматтық авиация
комитетінің деректері.
2) «Вокзал-Қызмет» Акционерлік қоғамы деректері.
3) Қазақстан Республикасы Көлік жəне коммуникация министрлігі Көліктік бақылау
комитетінің деректері.
Е с к е р т у: ҚР статистика
2-кестені талдайтын болсақ, әуежайлар жыл сайын өсуде: 2011 жылы
Ары қарай қатынас түрлері бойынша көлікпен жолаушыларды тасымалдауының 2007-2011
Кесте 3 - Қатынас түрлері бойынша көлікпен жолаушыларды тасымалдау
млн.адам
Барлығы одан
халықаралық қатынас қалааралық қатынас қаламаңылық қатынас
2007
Темір жол 18,1 3,9 11,5 2,7
Автобус* 7 750,4 1,2 15,9 68,6
Өзен 0,05 - - 0,05
Әуе 2,7 1,0 1,7 -
2008
Темір жол 17,7 4,2 10,7 2,8
Автобус* 7 927,8 1,1 21,8 61,2
Өзен 0,09 - - 0,09
Әуе 2,8 1,0 1,8 -
2009
Темір жол 18,6 4,5 10,8 3,3
Автобус* 8 691,7 1,1 12,8 90,4
Өзен 0,09 - - 0,07
Әуе 2,7 0,9 1,8 -
2010
Темір жол 19,6 4,1 12,1 3,4
Автобус* 10 594,4 1,1 12,3 70,5
Өзен 0,11 - - 0,09
Әуе 3,4 1,2 2,2 -
2011
Темір жол 20,5 3,7 13.1 3,7
Автобус* 13 259,2 1,1 15,6 7,8
Өзен 0,11 - - 0,09
Әуе 4,1 1,5 2,6 -
* Коммерциялық тасымалдаумен айналысатын жеке кəсіпкерлер орындаған көлемді бағалауды
Е с к е р т у: ҚР статистика
Кесте бойынша жолаушылардың ең көп қатынайтын көлік түрі автобуспен,ал
Сурет 3. Қатынас түрлері бойынша көлікпен жолаушыларды тасымалдау
Енді 2011 жылы шығу туризмі бойынша қатынас құралдарының көрсеткіштерін
Кесте 4 - 2011 жылы шығу туризмі бойынша қатынас
адам
Қызмет көрсетілген резидент келушілер саны
барлығы соның ішінде
əуе
көлігімен теміржол көлігімен Қалааралық
автобустармен өзге де құрлық құралдарымен су көлігімен
1 2 3 4 5 6 7
Қазақстан Республикасы 391 385 348 258 5 881 34
Ақмола 4 659 3 870 664 69 36 -
Ақтөбе 12 160 12 137 23 - - -
Алматы 26 290 450 - 25 840 - -
Атырау 8 435 8 433 _ 2 -
Батыс Қазақстан 9 023 8 371 234 418 -
Жамбыл 1 961 1 245 - 716 - -
Қарағанды 16 028 15 512 459 57 - -
4-кестенің жалғасы
Қостанай 10 825 10 296 387 125
-
Қызылорда 630 630 - - - -
Маңғыстау 23 314 22 072 - - 13 1
Оңтүстік Қазақстан 7 155 7 107 34 14 -
Павлодар 10 298 9 586 86 601 25 -
Солтүстік Қазақстан 4 108 879 3 108 121 -
Шығыс Қазақстан 8 896 5 786 4 2 804
Астана қаласы 31 008 30 728 126 151 3
Алматы қаласы 216 595 211 156 756 3835
Е с к е р т у: ҚР статистика
Шығу туризмі бойынша, 2011 жылы жалпы 391 385 адам
Қазақстан бойынша көліктің барлық түрлерімен ең көп қатынаушылар болған
Сурет 4. 2011 жылы шығу туризмі бойынша қатынас құралдары
Ал енді келу туризмі бойынша қатынас құралдарының көрсеткіштерін аймақтар
Кесте 5 - 2011 жылы келу туризмі бойынша қатынас
адам
Қызмет көрсетілген резидент келушілер саны
барлығы соның ішінде
əуе
көлігімен теміржол көлігімен Қалааралық
автобустармен өзге де құрлық құралдарымен су көлігімен
Қазақстан Республикасы 36 188 35 296 83 220 589
Ақмола _ _ _ - - _
Ақтөбе _ _ _ _ _ _
Алматы 100 100 _ _ _ _
Атырау 144 101 1 _ 42 _
Батыс Қазақстан 3 3 _ _ _ _
Қарағанды 67 _ _ 18 49 _
Қостанай 60 60 _ _ _ _
Қызылорда 16 16 _ _ _ _
Маңғыстау 22 8 _ _ 14 _
Оңтүстік Қазақстан 212 212 _ _ _ _
Павлодар _ _ _ _ _ _
Солтүстік Қазақстан 2 _ 2 _ _ _
Шығыс Қазақстан 613 62 _ 70 481
Астана қаласы 637 632 5 _ _ _
Алматы қаласы 34 065 33 857 74 74 3
Е с к е р т у: ҚР статистика
Сонымен, келу туризмі бойынша, 2011 жылы жалпы 36 188
Қорыта келе:
2011 жылы 2010 жылмен салыстырғанда 5 әуежайға артқан. 20
2011 жылы 2010 жылмен салыстырғанда темір жолымен жолаушылар 0,9
шығу туризмі бойынша, 2011 жылы жалпы 391 385 адам
2.2 Қазақстан Республикасының еңбек нарығындағы жұмысбастылық жағдайы
2012 жылғы III тоқсанда 15 және одан жоғары жастағы
Кесте 6 - 2010-2012 жылдардың III тоқсанында Қазақстан Республикасындағы
15 және одан жоғары жастағы халық
III тоқсан 2012ж.
II тоқсан
2010ж. 2011ж. 2012ж.
Экономикалық тұрғыдан белсенді халық, мың адам 8652,8 8915,6 9013,1
Халықтың экономикалық тұрғыдан белсенділік деңгейі, % 71,5 71,9
Жұмыспен қамтылған халық, мың адам 8171,1 8443,3 8540,3
Жұмыспен қамту деңгейі, %-бен:
15 және одан жоғары жастағы халыққа шаққанда 67,5
экономикалық тұрғыдан белсенді халыққа шаққанда 94,4 94,7 94,8 94,7
Жалдамалы қызметкерлер, мың адам 5447,2 5673,8 5838,8 5810,4
жұмыспен қамтылған халық санындағы үлесі, % 66,7 67,2 68,4
Өз бетінше жұмыспен қамтылғандар, мың адам 2723,9 2769,5 2701,5
жұмыспен қамтылған халық санындағы үлесі, % 33,3 32,8 31,6
Жұмыссыз халық, мың адам 481,7 472,3 472,8 473,1
Жұмыссыздық деңгейі, % 5,6 5,3 5,2 5,3
15-24 жастағы жұмыссыздар, мың адам 60,1 64,2 49,3
Жастар жұмыссыздығының деңгейі, %
(15-24 жастағы) 4,7 4,7 3,8 3,8
Ұзақ мерзімді жұмыссыздық деңгейі, % 2,1 2,1
Экономикалық тұрғыдан енжар халық, мың адам 3447,4 3488,4 3506,7
Халықтың экономикалық тұрғыдан енжарлылық деңгейі, % 28,5
Жалданып жұмыс істейтіндердің негізгі үлесі қәсіпорындарда (ұйымдарда) жұмыспен қамтылды
Кесте 7 - 2012 жылғы III тоқсандағы жұмыспен қамтылу
Барлығы соның ішінде
ерлер әйелдер
мың адам үлес салмағы, % мың адам үлес салмағы,
салмағы, %
Жұмыспен қамтылған халық, барлығы 8540,3 100,0 4394,3 100,0
Жалдамалы қызметкерлер 5838,8 68,4 3002,0 68,3 2836,8 68,4
соның ішінде жұмыспен қамтылғандар:
қәсіпорында (ұйымда) 4771,1 81,7 2439,4 81,3
жеке тұлғаларда 718,4 12,3 349,5 11,6 368,9 13,0
шаруа (фермер) қожалықтарында 349,3 6,0 213,1 7,1 136,2 4,8
Өз бетінше жұмыспен қамтылғандар 2701,5 31,6 1392,3 31,7 1309,2
соның ішінде:
жұмыс берушілер 182,0 6,7 126,4 9,1 55,6 4,2
өз бетінше жұмыс істейтін қызметкерлер 2455,7
өндірістік кооператив мүшелері 25,9 1,0 15,9 1,1
отбасы кәсіпорындарының көмекші (ақы
төленбейтін) қызметкерлері 37,9 1,4 22,0 1,6 15,9 1,2
Жоғары және орта кәсіптік (арнаулы) білімі барлар 5,5 мың
Кесте 8 - 2012 жылғы III тоқсандағы білім деңгейі
Барлығы соның ішінде
ерлер әйелдер
мың адам үлес салмағы, % мың адам үлес салмағы,
Жұмыспен қамтылған халық, барлығы 8540,3 100,0 4394,3 100,0 4146,0
олардан білімі барлар:
жоғары 2545,4 29,8 1166,7 26,6 1378,7 33,2
аяқталмаған жоғары 262,6 3,2 127,3 3,0 135,3 3,3
орта кәсіптік (арнаулы) 2713,1 31,8 1386,1 31,5 1327,0 32,0
бастауыш кәсіптік 644,7 7,5 409,7 9,3 235,0 5,7
жалпы орта 2187,1 25,6 1201,1 27,3 986,0 23,8
жалпы негізгі 166,2 1,9 93,1 2,1 73,1 1,8
жалпы бастауыш 21,2 0,2 10,3 0,2 10,9 0,2
2012 жылғы III тоқсанда жұмыссыздар саны (табысты жұмысы болмаған,
Пайызбен
Сурет 5. 2010-2012 жылдардың жұмыссыздық деңгейлері
Ағымдағы жылғы III тоқсанда жұмыссыз ерлердің үлесі 39,3%, әйелдердің
Кесте 9 - 2012 жылғы III тоқсандағы жынысы және
Барлығы соның ішінде
мың
адам жұмыссыздық деңгейі, % ерлер әйелдер
мың
адам жұмыссыздық деңгейі, % мың
адам жұмыссыздық деңгейі, %
Жұмыссыздар, барлығы 472,8 5,2 186,0 4,1 286,8 6,5
соның ішінде жасы:
15-24 49,3 3,8 18,6 2,7 30,7 5,1
25-29 89,7 6,4 42,1 5,7 47,6 7,2
30-34 90,4 6,4 37,4 5,2 53,0 7,6
35-39 60,1 5,9 21,5 4,4 38,6 7,4
40-44 44,9 4,4 15,7 3,1 29,2 5,7
45-49 44,8 4,5 15,2 3,1 29,6 5,8
50-54 53,0 5,3 14,2 2,9 38,8 7,5
55-59 33,4 6,0 14,1 5,5 19,3 6,5
60-64 7,2 3,0 7,2 4,4 - -
2012 жылғы III тоқсанда жұмыссыздардың жалпы санындағы жастардың (15-24
2.3 Қазақстандағы туристік кәсіпорындарының қазіргі жағдайын бағалау
Бүгінгі күнде Қазақстанда жалпы туристік кəсіпорындардың мөлшерлілігі бойынша орналастыру
Кесте 10 - қонақ-үй шаруашылығындағы кәсіпкерлік динамикасы
2007 2008 2009 2010 2011
Барлығы 992 1149 1235 1494 1642
Шағын кәсіпорындар 857 994 1048 1307 1442
Орта кәсіпорындар 100 105 130 134 119
Ірі кәсіпорындар 35 50 57 53 81
10-кестеден көріп тұрғанымыздай-ақ, қонақ-үй шаруашылығындағы кәсіпорындар саны 2011 жылы
Жалпы туристік кәсіпорындардың 2011 жылғы құрылымын 6-суреттен көруге болады
Сурет 6. 2011 жылы қонақ-үй шаруашылығындағы кәсіпорындардың құрылымы
4-суретке қарайтын болсақ, жалпы кәсіпорындардың 87,8 % шағын кәсіпорындар,
Әрі қарай туристік фирмаларға талдау жасайық.
Кесте 11 - Туристік фирмалар саны
2012 жыл
2010 2011 қантар-наурыз қантар-маусым
Қазақстан Республикасы 1 252 1 567
Ақмола
Ақтөбе
Алматы
Атырау
Батыс Қазақстан
Жамбыл
Қарағанды 81
Қостанай
Кызылорда 4
11-кестенің жалғасы
Маңғыстау 30
Оңтүстік Қазақстан
Павлодар 59
Солтүстік Қазақстан 21
Шығыс Қазақстан 42
Астана қаласы
Алматы қаласы 664
11 кестеде көрстеілгендей, туристік фирмалар саны 2011 жылы 2010
Сурет 7. Туристік фирмалар саны
7-сурет бойынша Облыс көлемінде талдау жасасақ, ең көп туристік
3 Жұмысбастық және кәсіпкерлікті қолдаудың мемлекеттік бағдарламалары
3.1 Халықты жұмыспен қаму бағдарламаларының перспективасы
Қазіргі кезде жұмыссыздарды жұмыспен қамту мәселесін шешуде олардың біліктілігін
Елімізде білімнің заңдылық және нормативтік құқықтық базасын жетілдіруде маңызды
2010-2015 жылдар аралығында Қазақстан Республикасында білім беруді дамытудың Мемлекеттік
Жалпы білім беру саласында білім беру қызметінің жалпы халықты
Тәжірибелі жұмыс кадрларының қажеттілігі кәсіптік мектеп бітірушілерінің қызметке орналасуынан
Білікті жұмысшы кадрларды дайындаудың жоғары деңгейін қамтамасыз етудегі басты
Кадрлармен қамтамасыз ету мақсатында 2003-2015 жылдарда Қазақстан дамуының индустриалды-инновациялық
Жұмыссыздардың жағдайы мен дамуының тұрақтылығын арттырушы перспективті бағыттар қатарына
Жұмыссыздарды жұмыспен қамту мынаны көздейді:
-Жұмыссыздар үшін жаңа жұмыс орындарын ашатын кәсіпорындар мен ұйымдарға
-тұрақты жұмыс орындарын қалыптастыру;
-жасөспірімдер мен Жұмыссыздардың қайталама еңбек нарығын ұйымдастыру үшін мүмкіндіктер
-Жұмыссыздарды жұмыспен қамтуда (бірінші кезекте – жасөспірімдерді) мекемелер мен
Әлеуметтік-экономикалық жағдайдың ерекшелігін ескерсек, жасөспірімдерді жұмыспен қамтудың үш негізгі
Сонымен, Жұмыссыздар еңбек нарығындағы ең әлсіз топ. Жасөспірімдер мен
- Жұмыссыздар мен әйелдерді жұмыспен қамтуға болатын шағын өндірістер
- жұмыс берушіні жұмысқа Жұмыссыздарды қабылдауын жүктейтін талаптары бар
- жасөспірімдердің уақытша жұмыспен қамтылуын ұйымдастырудың тиімді және тұрақты
- Жұмыссыздар саясатын мен бағдарламасын жүзеге асыруға бөлінетін қаржыны
Мемлекет басшысы өзінің 2012 жылғы 27 қаңтардағы Қазақстан халқына
Жұмыспен қамтудың белсенді саясатын жүргізу Қазақстан Республикасының Үкіметі қызметінің
Қазіргі уақытта жүзеге асырылып жатқан үдемелі индустриялық-инновациялық дамуға көшу,
Алайда әлемдік қаржы-экономикалық дағдарыстың әсерімен 2008 жылғы күзден бастап
Жұмыссыздықтың өсуі, қызметкерлердің одан әрі босатылуы әсіресе өндірістің экспортқа
Осындай жағдайда Мемлекет басшысының тапсырмасы бойынша Қазақстан Республикасының Үкіметі
Жол картасы шеңберінде жұмыспен қамтуға жәрдемдесудің белсенді нысандарын (әлеуметтік
Жол картасының негізгі нәтижелері: шамамен 9 мың жоба іске
Жұмыспен қамтудың өсуі халық табысының артуы мен кедейлік деңгейінің
Алайда оң өзгерістерге қарамастан, ұлттық еңбек нарығында теңгерімсіздік сақталып
Жұмыспен қамтылған халық құрылымында өз бетінше жұмыспен айналысатын адамдардың
Ауыл жастарының жағдайы ерекше алаңдаушылық тудырып отыр, кәсіптік білім
Еңбек нарығында қалыптасқан мұндай ахуалдың тікелей салдары кедейліктің сақталуы
Табысы аз адамдарды әлеуметтік қолдау мәселесінде жұмыспен қамтуға және
Өткен ғасырдың 90 жылдарының соңында жұмыспен қамту қызметтеріне жүргізілген
Осы орайда қалыптасқан жағдай кедейлікті төмендету қарқынын баяулатып қана
Әлемдік тәжірибеде осы тектес проблемаларды шешу үшін еңбек нарығындағы
ЕНББ экономикалық тұрғыдан – жұмыспен нәтижелі қамту ықтималдығының артуын,
Бастапқыда мұндай бағдарламалар экономикалық күйзеліс кезеңінде және жұмыссыздық деңгейі
Осының негізінде қол жеткізілетін оң нәтижелер ЕНББ әзірлеудің және
Жол картасын іске асыру барысында жинақталған еңбек нарығында туындайтын
Жұмыспен қамту 2020 бағдарламасында көзделген міндеттерді іске асыру барысында
-Бағдарламамен 1,5 млн. дейін адам қамтылатын болады;
-кедейлік деңгейі 8,2 %-дан 6 %-ға төмендейді;
-жұмыссыздық деңгейі 5,5 % аспайтын болады;
-жұмыспен қамтылған халық құрамындағы өз бетінше жұмыспен айналысушылардың үлесі
-Жұмыспен қамту бағдарламасын іске асыру есебінен еңбек өнімділігінің қосымша
Бағдарламаны іске асыруға 2011 жылы республикалық бюджеттен 40,2 млрд.
-еңбек нарығында өз бетінше жұмыспен айналысушыларды, жұмыссыздарды және табысы
-ауылда кәсіпкерлікті дамытуға жәрдемдесуге – 5,3 млрд. теңге;
-еңбек ресурстарының ұтқырлығын арттыруға – 18,2 млрд. теңге, оның
-жұмыспен қамту қызметі органдарының қызметін жетілдіру және ақпараттық қолдауға
Бағдарламаны одан әрі қаржыландыру тиісті қаржы жылдарына арналған мемлекеттік
3.2 Қазақстан Республикасында кәсіпкерлікті мемлекеттік қолдау
Шағын және орта бизнестi дамытудың басты мақсаты кәсiпкерлiктi мемлекеттiк
Қойылған мақсаттарға қол жеткiзу үшiн мынадай мiндеттердi шешу қажет:
- бизнес пен мемлекеттiң әрiптестiгiн нығайту;
- шағын және орта кәсiпкерлiктi жедел дамыту үшiн жағдайлар
- жеке кәсiпкерлiк пен мемлекеттiң тиiмдi өзара iс-қимылы;
- жеке кәсiпкерлiктi мемлекеттік қолдауды қалыптастыруға жаңа ұстанымдар әзiрлеу.
Кәсiпкерлiкке қысымды қысқарту және әкiмшiлiк тосқауылдарды жою үшiн ұйымдық,
- орталық мемлекеттiк және "жергiлiктi атқарушы органдар жанынан құрылатын
- кредиттер беру рәсiмдерiн оңайлату, кредит беру мерзiмдерiн және
- "Жеке кәсiпкерлiк туралы" Қазақстан Республикасының Заңын
қабылдауға байланысты кесiмдердiң күшiн жоюды негiздеу мақсатында кәсiпкерлер бiрлестiктерiнiң
- кәсiпкерлiк пен мемлекеттiк органдар арасындағы өзара iс-қимыл тетiгiн
- лицензиялау жүйесiн жетiлдiру шеңберiнде Қазақстанның бiрыңғай лицензиялық палатасын
- барлық өңiрлерде кәсiпкерлiк пен инновациялық қызмет инфрақұрылым объектiлерiн
- "Шағын кәсiпкерлiктi дамыту қоры" акционерлiк қоғамның өкiлдiк желiсiн
- "Көлеңкелi" өндiрiс және "қапшықтық" импортпен бiрге заңды тауар
Республикадағы әлеуметтiк-экономикалық жағдайды тұрақтандыру шағын бизнестi дамытуға оң ықпал
- толық серіктестік;
- сенім серіктестігі;
- жауапкершілігі шектеулі серіктестігі;
- қосымша жауапкершілігі бар серіктестік;
- өндірістік кооператив.
Бағдарламалар шағын кәсіпкерлікті мемлекеттік қолдаудың және дамытудың кешенді шараларын
Европалық Одақ Комиссиясы ұсынған көрсеткіштер мынадай: жұмыскерлер саны 100-ден
Экономикалық ынтымақтастық және дамудың халықаралық ұйымы 19-ға дейін жұмысшылар
Шағын кәсіпкерліктің дамуы және олардың қызмет тиімділігін арттыру еліміздегі
Шағын кәсіпкерлікке мемлекеттік қолдауды күшейту және оның дамуын жандандыру
Президент Жарлығын орындау мақсатында Қазақстан Республикасының Үкіметі «Шағын кәсіпкерлікті
«Шағын кәсіпкерлікті дамыту қоры» АҚ қызметін 1997 ж. 18
Қордың негізгі мақсаты: Қазақстан Республикасындағы шағын кәсіпкерлік субъектілерінің (әрі
«Даму-Өндіріс» бағдарламасы ауқымында өңдеу өнеркәсібінде жалпы көлемі 34,7 млрд.
Орталық деңгейде де, аймақтық дәрежеде де кәсіпкерлікті дамыту үшін
2011 жылғы қаңтар-желтоқсан айларында өнеркәсіптегі шағын және орта бизнес
Бүгінде «Бизнестің жол картасы» мемлекеттік бағдарламасын жүзеге асыру үш
Бірінші бағыт бойынша, мемлекеттік қолдау тек қана жаңа өндірістерді
«Кәсіпкерлік секторды сауықтыру» деп аталатын екінші бағыт бойынша, несиелік
Үшінші бағыт өз өнімдерінің кемінде 10%-ын экспортқа шығаратын кәсіпорындарды
Мемлекеттік бағдарламаны жүзеге асырудың өткен жылғы тәжірибесі шағын және
Сондықтан да Қазақстан Үкіметі «Бизнестің жол картасы» мемлекеттік бағдарламасына
2011 жылы, тұтастай алғанда, Қазақстанда азық-түлік нарығының тұрақтылығы сақталды.
Бұған жауап ретінде мемлекет Қазақстан Республикасында сауданы дамытудың 2010-2014
Қорытынды
Қурстық жұмысты қорытындылай келе, төмендегідей түйіндер жасауға болады:
Жұмыспен қамту теорияларының эволюциясы өте
Еңбек рыногын қалыптастыруда экономиканың ресми емес секторының
Стандартты деп әдетте тікелей жұмыс берушінің ол сайлаған
Қазақстан Республиканың мемлекеттік статусы нарықтық экономика болып
Бұған қоса, мұндай статус мемлекетке белгілі-бір міндеттер жүктейтіні де
Қазіргі заманауи жұмыспен қамту теориялары еңбекке деген сұраныс
Сонымен алғашқы кәсіпкерлік жайында іліми қызығушылықтар туындап, кәсіпкерлік концепциясының
Классикалық полиэкономияның танымал бірқатар ғалымдары Ж.Б.Сэй, Д.Рикардо, А.Смит. К.Маркс,
Ал қазіргі кезде кәсіпкерлік туралы танымал еңбектер Ф.Найт, Д.Маккеланд,
Кәсіпкерлік іс-әркет теориясының аспектілер бөлімінде қарастырылған жалпы кәсіпкерліктің тарихи
Қазақстандағы кәсіпкерлік те ерте заманнан қалыптасып, дамыды. Айталық, Оңтүстік
Курстық жұмыстың екінші бөлімінде Қазақстан Республикасында жұмысбастылық және кәсіпкерлік
Шығу туризмі бойынша, 2011 жылы жалпы 391 385 адам
Келу туризмі бойынша, 2011 жылы жалпы 36 188 адам
2012 жылғы III тоқсанда 15 және одан жоғары жастағы
Жалданып жұмыс істейтіндердің негізгі үлесі қәсіпорындарда (ұйымдарда) жұмыспен қамтылды
Қонақ-үй шаруашылығындағы кәсіпорындар саны 2011 жылы 1642-ні құрады, ол
Туристік фирмалар саны 2011 жылы 2010 жылмен салымтырғанда 315-ге
Шағын және орта бизнестi дамытудың басты мақсаты кәсiпкерлiктi мемлекеттiк
Бүгінде «Бизнестің жол картасы» мемлекеттік бағдарламасын жүзеге асыру үш
Бірінші бағыт бойынша, мемлекеттік қолдау тек қана жаңа өндірістерді
«Кәсіпкерлік секторды сауықтыру» деп аталатын екінші бағыт бойынша, несиелік
Үшінші бағыт өз өнімдерінің кемінде 10%-ын экспортқа шығаратын кәсіпорындарды
Сонымен қорыта айтқанда, Қазақстан әлемді шарлаған дағдарыс салдарын еңсеру
МАЗМҰНЫ
КІРІСПЕ 3
1 ЖҰМЫССЫЗДЫҚ ПЕН КӘСІПКЕРЛІК ҰҒЫМДАРЫНЫҢ ТЕОРИЯЛЫҚ НЕГІЗДЕРІ 5
1.1 Жұмыссыздықтың мәні және пайда болуының әлеуметтік-экономикалық себептері мен
1.2 Кәсіпкерлік эволюция ұғымы және оның құқықтық теориялық негіздері
2 ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНДАҒЫ ЖҰМЫССЫЗДЫҚ ПРОБЛЕМАСЫ ЖӘНЕ ТУРИСТІК КӘСІПКЕРЛІКТІҢ ДАМУ
2.1 Қазақстан Республикасының еңбек нарығындағы жұмыссыздық проблемасына талдау
2.2 Қазақстандағы туристік кәсіпкерліктің жалпы даму және қалыптасу жағдайы
3 ЖҰМЫССЫЗДЫҚ ПРОБЛЕМАСЫН ШЕШУДЕГІ КӘСІПКЕРЛІКТІҢ РӨЛІ 24
3.1 Жұмыссыздықпен күрестегі негізгі жеке факторлар 24
3.2 Туристік кәсіпкерліктің жұмыссыздық проблемасын шешудегі рөлі 29
ҚОРЫТЫНДЫ 34
ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ 37
КІРІСПЕ
Мемлекет басшысы бiрнеше мәрте атап көрсеткенiндей, жұмыспен қамту саясаты
Қазақстан Республикасының Президенті Н.Ә.Назарбаевтың 27 қаңтар 2012 жылғы Қазақстан
Нарықтық қатынастардың дамуы жұмыс күшіне деген сұраныс пен ұсынысты
Жалпы нарықтық экономика элементтерінің бірі ретіндегі еңбек нарығының маңызды
Міне осы жағдайлар курстық жұмыс тақырыбының өзектілігі мен оның
Курстық жұмыста келтірілген теориялық және әдістемелік тұжырымдар мен қорытындылар
Жұмыспен қамту, жұмыссыздық мәселесі экономикалық ғылымның көрнекті өкілдері К.Маркс,
Курстық жұмыстың мақсаты кәсіпкерлік және жұмыссыздық ұғымдарын қарастырып, қазіргі
Айтылған мақсатқа жету үшін келесі міндеттерді қарастыру көзделді:
- жұмыссыздықтың мәні және пайда болуының әлеуметтік-экономикалық себептері мен
- кәсіпкерлік эволюция ұғымы және оның құқықтық теориялық негіздерін
- Қазақстан Республикасында жұмыссыздық және туриcтік кәсіпкерліктің даму жағдайын
- жұмыссыздық проблемасын шешудегі кәсіпкерліктің рөлін анықтау.
Зерттеу объектісі болып Қазақстандағы жұмыссыздық және кәсіпкерлік табылады.
Зерттеу көздері отандық және шетелдік ғалымдардың еңбектері. Туризм саласындағы
1 ЖҰМЫССЫЗДЫҚ ПЕН КӘСІПКЕРЛІК ҰҒЫМДАРЫНЫҢ ТЕОРИЯЛЫҚ НЕГІЗДЕРІ
1.1 Жұмыссыздықтың мәні және пайда болуының әлеуметтік-экономикалық себептері мен
Жұмыссыздық – елдегі еңбекке қабілетті тұрғындардың бір бөлігі өзіне
Кез келген қоғамдағы экономикалық даму барысында тұтыну тауарларының сұранымы
Жұмыссыздық – барлық қоғамда болып тұратын құбылыс. Нарықтық экономикасы
Жұмыссыздық – экономикалық теорияның бұрынғы және қазіргі тарихындағы ең
Кейнстік теория бұл құбылысты рыноктық сұраныстың жетіспегендігімен түсіндіреді, еркін
Жұмыспен қамту теориясының қалыптасуына аса зор үлес қосқан ғалымдардың
Мальтузиандық теорияны Англияның классикалық политэкономиясының көрнекті өкілі Томас Роберт
Батыс мектебінің өкілдері 20-шы ғасырдың 30-шы жылдарына дейін жұмыссыздықты
Жұмыспен қамту теориясының келесі бір түрі, неоклассикалық теорияның жаңа
Сондай-ақ, М.Фридман: «Инфляция емес, болжанбаған инфляция ғана маңызды, инфляция
Олай болса, жұмыссыздық табиғи деңгейінде еңбек нарығындағы ұзақ және
Қазіргі жағдайда «монетарлық теория» өзі туралы барынша айқын көрсете
Ақша массасын дұрыс басқара отырып, өндіріс процесін реттеуге болады.
Жұмыспен қамту теорияларының эволюциясы өте ұзақ, олардың концептуалдық бағыттары,
Кесте 1 - Классиктер, неоклассиктер және кейнсиандықтардың жұмыспен қамту
№ Еңбек нарығының мәселелері Көзқарастар
Классиктер мен неоклассиктер Дж.Кейнс және оның ізбасарлары
1 Нарықтық тепе-теңдік табиғаты Тепе-теңдік Толық емес жұмысбастылық жағдайындағы
2 Жұмыссыздық Ерікті Еріксіз
3 Экономикадағы мемлекеттің рөлі Шектелген Ауқымды
4 Мемлекеттік араласудың мақсаттары мен негіздері Нарықтың еркін қызмет
5 Мемлекеттік араласудың басты құралдары Тұрақты ақша-несие саясаты Бюджеттік
6 Мемлекеттік шығыстар Минималды Максималды
7 Бюджеттік дефицит Зиянды, жеке шығындарды шеттетеді(ысырады) Дағдарыс жағдайындағы
8 Салықтар Төмен, тұрақты Жоғары, прогрессивті, салықты экономикалық
1-кестеден көріп отырғанымыздай классиктер, неоклассиктер және кейнсиандықтардың жұмыспен қамту
Тәуелсіздік алғалы бері елде еңбек рыногына әсер ететін бірқатар
Бұған ең алдымен ел экономикасы көтерілгеннен бері елге ағылған
Сонымен бірге Қазақстан үшін жастар арасындағы жұмыссыздық ең бір
1.2 Кәсіпкерлік эволюция ұғымы және оның құқықтық теориялық негіздері
Кәсіпкерлік – осы инициативті шаруашылық қызметінің барлық қатысушылары пайда
Кәсіпкерлік – жалпыға бірдей ортақ қызмет түрі. Кәсіпкер болып
1. Өндіріс ресурстары
2. Өндірісті қалыптастыру мен дамыту
3. Кәсіпкерліктін өсімін нарыққа шығару тиімді коммерциялық байланыстарды қалыптастыру.
4. Нәтижесінде пайда табу.
Кәсіпкерлік процесс ретінде негізгі мынадай 4 кезеңнен тұрады:
1. Жаңа идеяны іздену мен бағалау – идея құндылығының
Жаңа идея кәсіпкердін көз қарасы мен жеке сапаларына ықпал
2. Бизнес планды құрастыру – бизнес жоспар нарық сегментін
3. Қажетті рес-рды іздестіру: қаржылық, еңбек, өндірістік және басқа
4. Қалыптастырылған кәсіпорынды басқару – бұл кезенде басқару стилі
Кәсіпкерлік өз бастауын ғасырлар тереңірек алып жатыр. Алайда рынок
А.Смит кәсіпкерді коммерциялық идеяны жүзегс асыру және пайда алу
Қазақстан заңында кәсіпкерлік азаматтар мен бірлестіктердің пайда алуға бағытталған
Барлық шаруашылық қызметін емес, тек тәуекелмен, ынтамен, іскерлікпен, дербестікпен,
Кәсіпкерлікте тұлға (субъект) және нысанын бөліп қарайды.
Кәсіпкерліктің тұлғалары (субъектілері) жеке тұлғалар, әр түрлі ассоциациялар (акционерлік
Кәсіпкерлік нысандары (объектілері) шаруашылык қызметтің кез келген түрлері, коммерциялық
Қызмет мазмұнына қарай кәсіпкерлік мынадай түрлерге бөлінеді: Өндірістік кәсіпкерлік
Коммерциялық кәсіпкерлік тауарлар мен қызметтерді қайта сату бойынша мәмілелер
Қаржылық кәсіпкерлік – коммерциялық кәсіпкерліктің бір түрі болып табылады,
Делдалдық кәсіпкерлік бір мәмілеге өзара мүдеделі жактардың басын қосатын
Сақтандыру кәсіпкерлік – кәсіпкер сақтандырған оқиға болған кезде ғана
Көріп отырғандай, кәсіпкерліктің барлық түрі табыс алуға бағытталған. Бірақ
Кәсіпкерлік түрлерін келесідей көрсетуге болады: Өндірістік, коммерциялық, қаржылық, делдалдық,
1. Өндірістік кәсіпкерлік – сауда ұйымдарының сатып алушыларға, тұтынушыларға
2. Коммерциялық – тауарларды ақшалай, тауарлы айырбас операциялар мен
3. Қаржылық — бұл кәсіпкерлік ерекше формасы. Сатып алу,
4. Серіктестік кәсіпкерлік – тауарлы ақшалай операциясындағы тауарлы айырбас
5. Сақтандырушылық – кәсіпкер қандай да бір төлем ақы
Меншік қатысушылардын санына байланысты кәсіпкерлік келесідей формаларға бөлуге болады:
1. Жеке (индивидуалды) заңды тұлға құрусыз кәсіпорын жеке кәсіпкерлікке
Әрбір қатысушы тең материалды жауапкершілікті атқаратыны серіктестіктің кемшілігі болып
Серіктестің келесідей топтары бар: толық серіктестік, коммандитті серіктестік
Коммандитті серіктестік – серіктестердің бір бөлігі шектелінбеген, ал екінші
Қоғам – келісім бойынша екі азаматтан кем емес немесе
Жауапкершілігі шектеулі қоғамның қатысушылары міндеті бойынша жауап бермейді, салым
Қосымша жауапкершілігі бар – қоғам қатысушылары өздерінің барлық мүліктері
Акционерлік қоғамның қатысушылары қорларында бар акция көлемінде ғана жауапты.
Кооперативтер — пайлық салым негізінде өндірістік немесе басқа да
Ең алдымен «кәсіпкерлік» ұғымын анықтап алайық. Ағылшын тілінен тікелей
Алан Хоскинг өзінің «Кәсіпкерлік курсы» оқулығында мұны былай түсіндіреді:
Алан Хоскинг көмегімен кәсіпкерліктің мазмұнын терең түсіну үшін: тауарлар
Айырбас – негізгі ұғым. Онсыз (ішкі, дүниежүзілік және т.б.)
Экономикалық қызмет – айырбастың жалпы және кеңінен тараған түрі
Негізінде, кәсіпкерлік төмендегідей функцияларды болжалдайды:
Қаржы мен есепке алуды жүргізу. Инвесторлар немесе несие берушілердің
Кадрлық – кәсіпкерлік қажеттіліктеріне сәйкес іріктеу және жұмысқа қабылдау,
Материалдық – техникалық қамтамасыз ету. Шаруашылық қызметке қажетті шикізат,
Өндірістік – шикізат пен басқа жеткізілімдерді кәсіпорынның клиенттеріне сатуға
Маркетинг – тұтынушылардың мұқтаждықтарын анықтау және кәсіпорын және оның
Кәсіпкерлікті қолдау – бастама және басқару тәжірибесі арқылы кәсіпкерлік
Ғылыми – зерттеу, яғни жаңа технологиялық процестерді немесе кәсіпкерлікті
Жұртшылықпен байланыс («паблик рилейшнз») – бұқаралық ақпарат құралдары арқылы
Кәсіпкерлік шаруашылық қызметтің барлық түріне дерлік тән: өндірістік, шаруашылық,
Кәсіпорын жұмыс істейтін жұмысшылар саны мен жарғылық қордың көлеміне
Меншік формасына байланысты: жеке меншік, аралас меншік.
Кәсіпкерлік ұйымдық – құқықтық формасына байланысты: серіктестік, акционерлік қоғам,
Экономиканың дамуы мен өсуі тек шағын кәсіпкерлікке негзделмейді. Бүгінгі
жаңа, қымбат бағалы жоғары өнімділікті жабдықты пайдалануға мүмкіндігі бар;
ірі кәсіпорындар толық маркетингтік зерттеулер жүргізуге мүмкіндіктері бар;
персоналдардың біліктілік деңгейін арттыруға жабдықтың толық қуатын пайдалануға мүмкіндігі
Ірі кәсіпкерліктер тек ұлттық экономикада ғана емес сыртқы нарықта
еркін шаруашылық қызмет;
жеке кәсіпкерлікті қорғау және қолдау;
шаруашылық серіктестіктерді дамыту акционерлік, өндірістік кооперативтерді, мемлекеттік кәсіпорындарды, жеке
заңды тұлғалар мен азаматтардың құқықтарын қорғау [12].
2 ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНДАҒЫ ЖҰМЫССЫЗДЫҚ ПРОБЛЕМАСЫ ЖӘНЕ ТУРИСТІК КӘСІПКЕРЛІКТІҢ ДАМУ
2.1 Қазақстан Республикасының еңбек нарығындағы жұмыссыздық проблемасына талдау
Жұмыссыздық әлемдегі ортақ проблемалардың бірі болып табылады. Және де
Жұмыспен қамтудың жеткіліксіздігінің салдары жұмыссыздық болып табылады. Қазақстан Республикасының
Кесте 2 – ҚР азаматына жұмыссыздық санатын беру шарттары
Жұмыссыздықты зерттеу олардың пайда болу себептерін анықтайды, мемлекеттің тарапынан
Анықтама бойынша, жұмыссыздық – халықтың активті бөлігінің жасауға қабілетті
Жұмыссыздық негізінен жұмыс орнына сай келетін адамдардың азаюынан, адамдардың
2012 жылғы III тоқсанда 15 және одан жоғары жастағы
Кесте 3 - 2010-2012 жылдардың III тоқсанында Қазақстан Республикасындағы
15 және одан жоғары жастағы халық
III тоқсан 2012ж.
II тоқсан
2010ж. 2011ж. 2012ж.
Экономикалық тұрғыдан белсенді халық, мың адам 8652,8 8915,6 9013,1
Халықтың экономикалық тұрғыдан белсенділік деңгейі, % 71,5 71,9
Жұмыспен қамтылған халық, мың адам 8171,1 8443,3 8540,3
Жұмыспен қамту деңгейі, %-бен:
15 және одан жоғары жастағы халыққа шаққанда 67,5
Экономикалық тұрғыдан белсенді халыққа шаққанда 94,4 94,7 94,8 94,7
Жалдамалы қызметкерлер, мың адам 5447,2 5673,8 5838,8 5810,4
Жұмыспен қамтылған халық санындағы үлесі, % 66,7 67,2 68,4
Өз бетінше жұмыспен қамтылғандар, мың адам 2723,9 2769,5 2701,5
Жұмыспен қамтылған халық санындағы үлесі, % 33,3 32,8 31,6
Жұмыссыз халық, мың адам 481,7 472,3 472,8 473,1
Жұмыссыздық деңгейі, % 5,6 5,3 5,2 5,3
15-24 жастағы жұмыссыздар, мың адам 60,1 64,2 49,3
Жастар жұмыссыздығының деңгейі, %
(15-24 жастағы) 4,7 4,7 3,8 3,8
Ұзақ мерзімді жұмыссыздық деңгейі, % 2,1 2,1
Экономикалық тұрғыдан енжар халық, мың адам 3447,4 3488,4 3506,7
Халықтың экономикалық тұрғыдан енжарлылық деңгейі, % 28,5
Жалданып жұмыс істейтіндердің негізгі үлесі қәсіпорындарда (ұйымдарда) жұмыспен қамтылды
Кесте 4 - 2012 жылғы III тоқсандағы жұмыспен қамтылу
Барлығы соның ішінде
ерлер әйелдер
мың адам үлес салмағы, % мың адам үлес салмағы,
салмағы, %
Жұмыспен қамтылған халық, барлығы 8540,3 100,0 4394,3 100,0
Жалдамалы қызметкерлер 5838,8 68,4 3002,0 68,3 2836,8 68,4
соның ішінде жұмыспен қамтылғандар:
қәсіпорында (ұйымда) 4771,1 81,7 2439,4 81,3
жеке тұлғаларда 718,4 12,3 349,5 11,6 368,9 13,0
шаруа (фермер) қожалықтарында 349,3 6,0 213,1 7,1 136,2 4,8
Өз бетінше жұмыспен қамтылғандар 2701,5 31,6 1392,3 31,7 1309,2
соның ішінде:
жұмыс берушілер 182,0 6,7 126,4 9,1 55,6 4,2
өз бетінше жұмыс істейтін қызметкерлер 2455,7
өндірістік кооператив мүшелері 25,9 1,0 15,9 1,1
отбасы кәсіпорындарының көмекші (ақы
төленбейтін) қызметкерлері 37,9 1,4 22,0 1,6 15,9 1,2
Жоғары және орта кәсіптік (арнаулы) білімі барлар 5,5 мың
Кесте 5 - 2012 жылғы III тоқсандағы білім деңгейі
Барлығы соның ішінде
ерлер әйелдер
мың адам үлес салмағы, % мың адам үлес салмағы,
Жұмыспен қамтылған халық, барлығы 8540,3 100,0 4394,3 100,0 4146,0
олардан білімі барлар:
жоғары 2545,4 29,8 1166,7 26,6 1378,7 33,2
аяқталмаған жоғары 262,6 3,2 127,3 3,0 135,3 3,3
орта кәсіптік (арнаулы) 2713,1 31,8 1386,1 31,5 1327,0 32,0
бастауыш кәсіптік 644,7 7,5 409,7 9,3 235,0 5,7
жалпы орта 2187,1 25,6 1201,1 27,3 986,0 23,8
жалпы негізгі 166,2 1,9 93,1 2,1 73,1 1,8
жалпы бастауыш 21,2 0,2 10,3 0,2 10,9 0,2
2012 жылғы III тоқсанда жұмыссыздар саны (табысты жұмысы болмаған,
Пайызбен
Сурет 1. 2010-2012 жылдардың жұмыссыздық деңгейлері
Ағымдағы жылғы III тоқсанда жұмыссыз ерлердің үлесі 39,3%, әйелдердің
Кесте 6 - 2012 жылғы III тоқсандағы жынысы және
Барлығы соның ішінде
мың
адам жұмыссыздық деңгейі, % ерлер әйелдер
мың
адам жұмыссыздық деңгейі, % мың
адам жұмыссыздық деңгейі, %
Жұмыссыздар, барлығы 472,8 5,2 186,0 4,1 286,8 6,5
соның ішінде жасы:
15-24 49,3 3,8 18,6 2,7 30,7 5,1
25-29 89,7 6,4 42,1 5,7 47,6 7,2
30-34 90,4 6,4 37,4 5,2 53,0 7,6
35-39 60,1 5,9 21,5 4,4 38,6 7,4
40-44 44,9 4,4 15,7 3,1 29,2 5,7
45-49 44,8 4,5 15,2 3,1 29,6 5,8
50-54 53,0 5,3 14,2 2,9 38,8 7,5
55-59 33,4 6,0 14,1 5,5 19,3 6,5
60-64 7,2 3,0 7,2 4,4 - -
2012 жылғы III тоқсанда жұмыссыздардың жалпы санындағы жастардың (15-24
2.2 Қазақстандағы туристік кәсіпкерліктің жалпы даму және қалыптасу жағдайы
Әлемдік тәжірибе көрсеткендей, ұлттық экономиканың тұрақты даму факторы ретінде
Сонымен қатар, дүние жүзілік экономикалық дағдарыстың салқынын азайту үшін
Кесте 7 – Қазақстандағы туристік кәсіпкерлік қызметке кешенді талдау
Талдау Даму стратегиясы
Күшті жақтары
-еуразиялық құрлықта орналасуы жүздеген миллион туристерді тартуға мүмкіндік береді;
- әрбір аймақта ерекше және әртүрлі қорлардың болуы. күшті
- қолда бар туристік мүмкіндіктерді барынша қолдануды күшейту;
- туристік бизнесті Еуразия орталығында географиялық орналасуын ескере отырып
- туристік қызмет нарығының аймақтық көліктік инфрақұрылымын салу және
мүмкіндіктері:
- туристік индустрияны дамытуға ұмтылу;
- шетелдерде танымал болу жоғары деңгейде. мүмкіндіктерді пайдалану:
-туристік сұраныстың бәсекелестікке қабілеттілігін қамтамасыз ету үшін туристер саны
- аймақтық жобаларды жан-жақты дамытуға байланысты туристік бизнесті белсендендіру;
- 2011 жылғы Қысқы Азия ойындарын өткізуге байланысты оқиғалы
Әлсіз жақтары
- туристік мақсатта келушілер санының аз болуы;
- инфрақұрылымның әлсіз дамуы. әлсіз жақтарды пайдалану:
- туристік қызмет инфрақұрылымын жасау;
- аймақтың туристік өнімі мен ерекшелігін дамыту;
- туристік қорларды жүйелі пайдалану және туристік өнімдерді жылжытуды
Қауіп-қатерлер:
- туристік қызметтің сыртқы нарығында елдер арасындағы күшті бәсекелестік;
- туристік индустрияға инвестиция тарту деңгейінің төмендігі. қауіп-қатерлерді жою:
- бәсекелестікке қабілетті туристік өнімдерді жыл-
жыту;
- туристік бизнесті дамытуға инвестицияларды тарту жүйесін жетілдіру;
- туристік өнімді дамыту арқылы ұлттық экономикаға (ЖІӨ) тікелей
- туристік бизнестің тұрақты дамуын күшейту.
Қазақстан республикасы Президентінің Қазақстан халқына жолдауларында экономиканың басым секторларын
Қазіргі кезде әлемдік қаржы дағдарысының Қазақстан экономикасына тигізе бастаған
Мәліметтерге келсек, 2011 жылғы 1 қаңтардағы жағдай бойынша Қазақстан
2011 жылғы IV тоқсанда 15 және одан жоғары жастағы
Егер 1996-199жылдар аралығында жұмыспен қамтылғандар санының 1,8% -ға
Қазақстанның тұрақты экономикалық өсуі еңбек нарығының құрылымында едәуір өзгерістер,
Осыған орай, Қазақстан Республикасындағы еңбек нарығын зерттеуде аймақтардың
Біздің пікірімізше, жұмыс күшінің, ең алдымен, білікті қызметкерлердің тапшылығы
Жұмыспен қамтудың өсімінің жаңа мүмкіндіктері үдемелі индустриялық-инновациялық дамуға өтуге
Туризм көптеген дамыған және дамушы елдер үшін валюталық түсімдерінің
Қазақстан Республикасында туристік индустрияның дамуы халықтың әл-ахуалының деңгейінің артуының
Кесте 9 - Туризмнің экономикадағы ролі
Туристік қызмет көрсетудің маңызды бөлігі тұрғындардың тұтынатын қызметінен және
Көптеген елдерде туристік бизнес жалпы ішкі өнімді қалыптастыруда қосымша
Кесте 10 – Туристік кәсіпкерлік қызметке оң және теріс
Оң аспектілері Теріс аспектілері
– жұмыс орындарын құру;
–халықтың өмір сүру деңгейін арттырады, яғни табыстың артуы;
–урбандалу үдерісін тездетеді және инфрақұрылым дамиды;
–әлеуметтік және мәдени үдерісті тездету;
–мәдени құндылықтар, мәдени
ескерткіштерді қорғау және қайта қалпына келтіру жұмыстарын жандандыру;
–жергілікті өнім өндірушілердің
тауарлары мен ауылшаруашылығы өнімдеріне сұраныстың артуы;
–табиғи кешендердің көбеюі;
–өңірдің тартымдылығының артуы. –халықтың әртүрлі топтарының қызығушылығын коммерциялау және
–білікті емес еңбек үлесінің көбеюі;
қоғамдық тәртіп нормасынан тысқары (ішімдік ішу, бұзақылық) ауытқулар;
–мәдениеттің коммерциализациялануы;
нақты туристік бағыттың табиғилығының жоғалуы;
– жергілікті халық пен туристердің арасындағы келіспеушілік, қақтығыстардың болуы.
Туристік бизнестің тартымдылығы келесі себептерге байланысты: бастапқы инвестициялар; туристік
3 ЖҰМЫССЫЗДЫҚ ПРОБЛЕМАСЫН ШЕШУДЕГІ КӘСІПКЕРЛІКТІҢ РӨЛІ
3.1 Жұмыссыздықпен күрестегі негізгі жеке факторлар
Жұмыспен қамтамасыз ету адам әлеуетін сақтау мен дамытудың негізгі
Жұмыспен қамту саясатында жұмысбастылықтың әлеуметтік және эконономикалық тұрғыдағы мәнін
Әлеуметтік тұрғыдан жұмысбастылықтың мынадай түрлері бар: жалпы білім беретін
Экономикалық тұрғыдан жұмысбастылық - тұрғындардың қоғамдық өнімді немесе
Жұмыспен қамтудың классикалық теориясы еңбекке сұраныс және еңбекке ұсыныс
Сонымен, жұмыспен қамту жөнінде Д.Кейнс жасаған теория нарықтық экономикада
Жұмыспен қамту мәселелері қолда бар еңбек потенциалын сақтауды, көбейтуді
Біздің пікірімізше, халықты жұмыспен қамту – бұл адамдардың жеке,
Жұмыспен қамтудың мемлекеттік қызметі халықты жұмыспен қамту мәселелерін шешуді,
Нарықтық экономика жүйесінде еңбек нарығы анықтамасына ерекше көніл бөлініп
Біздің көзқарасымыз бойынша «еңбек нарығы» - еңбек қызметін ұйымдастыру
Еңбек нарығы мен оның мәні төмендегідей тұжырымдар жасауға мүмкіндік
еңбек нарығы жұмыс күшінің ұсынысы мен сұранысының тиімді тенгерімділігі
еңбек қатынастарының нарықтық қағидаларына көшуі нақты болып келеді, себебі
еңбек нарығының арқасында адамдардың қоғамдық мүдделерді ескере отырып, олардың
еңбек нарығы жеке кірістерді, олардың жұмысшылардың жетіспеушілігі мен біліктілігін
Еңбек нарығының құрылуы, қалыптасуы және дамуы 2-ші суретте көрсетілгендей
Сурет 2 – Жұмыссыздықпен күресте ескерілуі тиіс
Мемлекет, жұмыспен қамту саласында түрлі шешімдер қабылдау және әр
Халықты жұмыспен қамтуды басқарудың мынадай әдістері бар:
• экономикалық әдістер (несиелеу және салық салу жеңілдіктері, кәсіпкерлікті
• ұйымдастырушы әдістер (жұмысқа тұрғызу және жұмысбастылық қызметін құру,
• әкімшілік- заңдық әдістер (еңбек келісім-шарттарын рәсімдеу шарттары, жұмыс
Нарықтық экономика жағдайында мемлекет еңбек нарығын басқаруды жүзеге асырады.
Еңбек нарығындағы мемлекет қызметінің маңызды бағыты болып, жұмыспен қамтуды
Еңбек нарығын мемлекеттік реттеу екі бағытта –макроденгейде және микроденгейде
Қазіргі кезде микроденгейде жұмыспен қамту мәселелері өзекті болып отыр.
Өңірлік жұмыспен қамту стратегиясы халықтың жұмыспен қамтылуын қамтамасыз
Сонымен бірге, өңірлік жұмыспен қамту мәселелерін
Яғни, жергілікті жұмыс күшін тиімді пайдалану және бекітуді, оның
Жұмыспен қамту саласындағы маркетингтің біздің ойымызша, әлеуметтік-экономикалық-этикалық бағыттылығы болуы
Биліктің жергілікті органдарының, жоғары, орта арнайы және орта мектептердің
Жұмыспен қамту саласындағы маркетингтің қызметтері, ұйымдастыру принциптері мен
Сурет 3 - Жұмыспен қамту саласындағы кәсіпкерліктің ерекшеліктері
Қазіргі әлеуметтік-экономикалық қарым-қатынастарға сай жастарға кәсіптік бағдар беру жұмысы
Біздің пікірімізше, қазіргі қоғамымыздағы белең алып бара жатқан жұмыссыздық
Болашақ мамандық таңдау кезінде мұндай келеңсіз жағдайлардың алдын алу
Біз, өз тарапымыздан, болашақ жастардың еңбек нарығында сұранысқа ие
ҚАЛАЙМЫН – ықылас, қызығушылық, талап
ҚОЛЫМНАН КЕЛЕДІ –қабілеттілік, талант, денсаулық жағдайы
КЕРЕК – еңбек нарығының жағдайы, аймақтағы әлеуметтік –экономикалық мәселелер
- мамандықты тиімді таңдау зонасы
Сурет 4 - Мамандық таңдау үлгісі
Егер сіз «ҚАЛАЙМЫН», «ҚОЛЫМНАН КЕЛЕДІ», «КЕРЕК» сөздерін біріктіре алсаңыз,
Қызылорда облысындағы еңбек нарығының жағдайына талдау жасай отырып, біз
Аталмыш механизмнің қызметі төмендегідей:
мектептерде кәсіби бағдар беруді арнай пән ретінде енгізу керек.
ЖОО мен мектептер арасында байланысты күшейту. ЖОО өздерінде дайындалатын
ЖОО мен жұмыс орындары арасында байланыс орнату. Өндірістік іс-тәжірибеден
өңірде кәсіптік білім беруді дамыту. Кәсіптік білім беру саласын
кадрларды қайта даярлау және бiлiктiлiгiн арттыру. «Индустрияландыру картасы және
нарықтық экономика жағдайында еңбек биржасының қызметін жандандыру.
Еңбек биржалары арқылы қандай бос жұмыс орындары бар екенін
Ұсынылған механизм бір-бірімен байланысып толық жұмыс жасаған
3.2 Туристік кәсіпкерліктің жұмыссыздық проблемасын шешудегі рөлі
Туристік кәсіпкерлік – бұл туристік өнімді өндіру үшін нысанды
Туристік қызмет көрсетудің маңызды бөлігі тұрғындардың тұтынатын қызметінен және
Көптеген елдерде туристік бизнес жалпы ішкі өнімді қалыптастыруда қосымша
Елімізде жақсы демалыспен және демалыс қауіпсіздігімен қамтамасыз ете алатын
X.Криппендорф берген анықтамасында, «туристік қызмет – туристік кәсіпорындар қызметінің,
Жұмыссыздық проблемасын шешудегі кәсіпкерліктің рөлін ашып көрсету үшін «Аз
Жұмыссыз, аз қамтылған, өз ісімен айналысатын азаматтардың санынан ұлттық
Жоғарыда айтылған үш қолөнердің санынан шығын аз кететін, сұранысқа
Кәсіпкерлік негіздерін оқуды ұйымдастыру.
«Біз біргеміз» жобасын жүзеге асыру бойынша бизнес-жоспар жасау (халықтық
Микрокредиттік ұйымдар арқылы несиелеу тәртібінен өту.
Пилоттық жобаларды несиелендіретін кәсіпорындар мен шағын бизнес субъектілерінің арасында
Әлеуметтік келісімшарттың шарттарында несиелендірудің сомасы мен мерзімі, төменгі пайыздық
Пилоттық жобаны жүзеге асырушы шағын бизнес субъектіне несие беру.
Өндірісті ұйымдастыру үшін материалдар мен құрылғылар алу.
Шеберханалар үшін ғимарат бөлу (жалға алу).
Кәсіпкерлік бөлімдері, кәсіпорындар мен ұйымдар, аудандардың шағын бизнес субъектілері.
Халықтың өз ісімен айналысатын, жұмыссыз азаматтарын халықтық кәсіпшілік заттарын,
Аудандардың жұмыспен қамту және әлеуметтік бағдарламалар бөлімдері, аудандардың шағын
Ортақ қаржыландыру шартында шәкірттік жұмыс орындарын құрғысы келетін кәсіпорындарды
Жұмыс кадрларының қажеттілігін есепке ала отырып кәсіпорынның деректер банкін
Кәсіпорындардың мемлекеттік сатып алу бойынша конкурстарына қатысу кезінде конкурс
ЖҚжәнеӘБ-де есепте тұрған жұмыссыздарға сапалы талдау жасау (білім алу
Халықтың жобаға қатысқысы келетін өз ісімен айналысатын, жұмыссыз және
Жоба қатысушыларын дайындау және қайта дайындау, қажет болса бюджеттік
Кәсіпорын және жұмыспен қамту бөлімінің арасындағы келісімшартты әзірлеу.
Шәкірттік жұмыс орындарының құрылуы туралы ЖҚжәнеӘБ мен кәсіпорындардың
Кәсіпорындарға шәкірттік орындарға жұмыссыздарды жолдау. Қатысушы жұмыстан шығып қалған
Жобаға қатысушы жұмыссыздарға еңбекақы төлеу үшін кәсіпорындарға қаражат аудару
Ескерту:
Шәкірттік жұмыс орны кәсіпорында әлеуметтік серіктестік аясында бір жылдан
Жобаға қатысудан бас тартқан жағдайда жұмыссыз ешқандай әлеуметтік қолдаудың
«Көкөніс өсіру бригадаларын құру» жобасын жүзеге асыру механизмі
Аз қамтылған азаматтарға несие ұсынуға мүмкіндігі бар кәсіпорындар мен
Аудандардың кәсіпкерлік бөлімдері
Бригадалар құрып, көкөніс өсірумен айналысқысы келетін аз қамтылған азаматтардың
Аудандардың жұмыспен қамту және әлеуметтік бағдарламалар бөлімдері, аудандардың кенттік
3. «Көкөніс өсіру бригадаларын құру» жобасын жүзеге асыру бойынша
Ауылдық әкімдердің қолдауымен несие алуды қалайтын аз қамтылған азаматтар.
4. Аз қамтылған азаматтарға табиғи несиені ұсынуға кәсіпорындармен, шаруа
Аудандардың кәсіпкерлік бөлімдері, кент және ауылдық округтердің әкімдіктері,
5. Аз қамтылға азаматтарға табиғи несиені жер, жем, тұқым,
Кенттер мен ауылдық округтердің әкімдіктері, шаруа қожалықтары
6. Өнімді жинағаннан кейін несиені қайтару (келісімшартта көрсетіледі).
Кенттер мен ауылдық округтердің әкімдіктері, шаруа қожалықтары, аудан кәсіпорындары
7. Өндірілген өнімді өткізу кезінде көмек көрсету.
Облыстың аудандық және қалалық әкімдіктері
8. Аз қамтылған азаматтар мен жұмыссыздардың санындағы жоба қатысушыларына
«Тұрмыстық техникаларды жөндеу бойынша шеберханалар» жобасын жүзеге асыру механизмі
1. Аталған жобаға қатысқысы келетіндерді іріктеу, әрекет түрлері
2. Кәсіпкерлік негіздерін өз ісімен айналысатын және жұмыссыз аз
«Тұрмыстық техникаларды жөндеу бойынша шеберханалар» жобасын жүзеге асыру бойынша
3. Микрокредиттік ұйымдар арқылы несиелендіру процедураларын өтуге ықпалдастық жасау.
4. Несиелендірудің сомасы мен мерзімі, төменгі пайыздық мөлшерлемесі көрсетілген
5. Салық органдарында тіркелу.
6. Қызметтер бағасы нарықтық бағадан 5-10% төмен болуы қажет.
7. Басымдылық құқықты ғимараты бар және сол немесе басқа
8. Олар үшін міндетті шарттар – жұмыспен қамту орталықтарының
Жұмыспен қамту және әлеуметтік бағдарламалар бөлімдері, кәсіпкерлік бөлімдері, ұйымдар
9. Шеберхана үшін ғимаратты жалға алу кезінде көмек көрсету
10. Шеберханалар үшін материалдар мен құрылғыларды орталықтандырып алу.
11. қолөнермен айналысатын, үйінде жұмыс істейтін мүгедектерді жұмысқа тарту.
12. Мүгедектерге өнімді және материалдарды алуға көмек көрсету.
Кала және аудан әкімдіктері, жұмыспен қамту бөлімдері.
13. Халықтың өз ісімен айналысатын, жұмыссыз азаматтарын халықтық кәсіпшілік
Аудандардың жұмыспен қамту және әлеуметтік бағдарламалар бөлімдері, аудандардың шағын
14. Жобаға қатысудан бас тартқан жағдайда жұмыссыз ешқандай әлеуметтік
Туристік бизнестің тартымдылығы келесі себептерге байланысты: бастапқы инвестициялар; туристік
ҚОРЫТЫНДЫ
Халықты жұмыспен қамтуды жетілдіру жолдары туралы жүргізілген ғылыми-зерттеу жұмысы
1. Зерттеу нәтижелері бойынша анықталғандай, жұмыспен қамтудың мемлекеттік қызметі
2. Еңбек нарығы – нарықтық экономиканың аса күрделi элементтерiнiң
3. Мемлекет, жұмыспен қамту саласында түрлі шешімдер қабылдау және
4. Қазақстанда орын алған өзгерістер қоғамның әлеуметтік құрылымы мен
Мәліметтерге келсек, 2011 жылғы 1 қаңтардағы жағдай бойынша Қазақстан
2011 жылғы IV тоқсанда 15 және одан жоғары жастағы
2011 жылғы IV тоқсанда жұмыссыздар саны (табысты жұмысы болмаған,
Қорытындыда негігі тұжырымдамалар жасалынып, зерттеу нәтижелері бойынша туризм саласын
1. Жұмыста туризм индустриясының экономика секторларының ішінде тез дамып
2. Қазақстан үшін әлемдік туристік нарықта дұрыс орынға ие
3. Қазіргі туризмге беріліп отырған анықтамадан туризмге қоғам өмірінің
4. Қазақстандық экономикаға тән жаңа туристік қызмет үлгісін қолдау
5. Аймақтық туризм саласының ұйымдастырылуын жақсартудың экономикалық тетіктері зерттелініп,
Туризмді дамыту жөніндегі қызмет 2006 жылғы 29 желтоқсанда Қазақстан
Қазақстан өз кезегінде Алматы облысының Қапшағай су қоймасы жағалауында,
Қазақстан экономикасында туризм ролі арту үстінде. Соңғы жылдары (2008-2011
ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
Садыкбекова А.А., Халықты жұмыспен қамту бойынша мемлекеттік мекемелер, Экономика
Кәсіпкерлікті дамыту жөнінде бірыңғай бюджеттік бағдарлама “Бизнестің жол картасы-2020”//
Рынок труда: Учебник. // под ред.проф.В.С.Буланова и проф. Н.А.Волгина.-2е
А.Смит. Исследование о природе и причинах богатства народов. М.:
А.А.Ережепова. Халықты жұмыспен қамтудың теориялық мәселелері. // ҚазҰУ хабаршысы.
Ж.Байзатов. Особенности функционирования рынка трудовых ресурсов на современном этапе
Сарсенбаева А.А., Туризмді ұйымдастырудың экономикалық тетіктері, Экономика ғылымдарының кандидаты
Экономикалық теория. Оқулық / Әубәкіров Я. Ә., Байжумаев Б.
Горфинкель В.Я. Предпринимательсво.- Москва.- «Банки и биржи».- 1999.-503с
Куангалиев Б.Е., Халықты жұмыспен қамтуды жетілдіру жолдары, Экономика және
Шумпетер Й.А. Теория экономического развития. Научная монография. «Директмедиа». –Москва.-2008.
Қазақстан Республикасындағы 2012 жылғы туризм. Статистикалық жинақ. Алматы, 2012
Қазақстан туризмі 2007-2011 жж. және еңбек нарығы 2011-2012ж Статистикалық
2010-2015 жылдар аралығында Қазақстан Республикасында білім беруді дамытудың Мемлекеттік
2003-2015 жылдарда Қазақстан дамуының индустриалды-инновациялық Стратегиясы
Жұмыспен қамту 2020 бағдарламасы
Даму» кәсіпкерлікті дамыту қоры» АҚ-ның шағын бизнесті қолдау бағдарламалары
Исаева Г.Б., Қазақстан Республикасының туристік қызмет көрсету саласында
Конституция 1995 жылы 30 тамызда республикалық референдумда қабылданды Қазақстан
Даму» кәсіпкерлікті дамыту қоры» АҚ-ның жылдық есебі // http://www.damu.kz/.
Қолданылған әдебиеттер тізімі
Кәсіпкерлікті дамыту жөнінде бірыңғай бюджеттік бағдарлама “Бизнестің жол картасы-2020”//
Конституция 1995 жылы 30 тамызда республикалық референдумда қабылданды Қазақстан
Рынок труда: Учебник. // под ред.проф.В.С.Буланова и проф. Н.А.Волгина.-2е
А.Смит. Исследование о природе и причинах богатства народов. М.:
А.А.Ережепова. Халықты жұмыспен қамтудың теориялық мәселелері. // ҚазҰУ хабаршысы.
Ж.Байзатов. Особенности функционирования рынка трудовых ресурсов на современном этапе
Гайнув Э.М. Основы предпринимательства. Минск. «Высшая школа».2000. -435с.
Экономикалық теория. Оқулық / Әубәкіров Я. Ә., Байжумаев Б.
Горфинкель В.Я. Предпринимательсво.- Москва.- «Банки и биржи».- 1999.-503с
Картанбаева А.К.Предпринимательсво. Институционально-эволюционный подход. «Раритет».- Алматы.- 2000.-603с.
Шумпетер Й.А. Теория экономического развития. Научная монография. «Директмедиа». –Москва.-2008.
Қазақстан Республикасындағы 2012 жылғы туризм. Статистикалық жинақ. Алматы, 2012
Қазақстан туризмі 2007-2011 жж. Статисткалық жинақ // www.stat.kz
Қазақстан Республикасының еңбек нарығы 2011-2012ж. // www.stat.kz
2010-2015 жылдар аралығында Қазақстан Республикасында білім беруді дамытудың Мемлекеттік
2003-2015 жылдарда Қазақстан дамуының индустриалды-инновациялық Стратегиясы
Жұмыспен қамту 2020 бағдарламасы
Даму» кәсіпкерлікті дамыту қоры» АҚ-ның қызметтері мен даму кезеңдері
Даму» кәсіпкерлікті дамыту қоры» АҚ-ның шағын бизнесті қолдау бағдарламалары
Даму» кәсіпкерлікті дамыту қоры» АҚ-ның жылдық есебі // http://www.damu.kz/
73
Еңбек нарығы
Экономикалық белсенді халық
Жұмыссыздар
Жұмысбасты
Экономикалық мүдде
Жұмысшылар санаты
Шаруа қожалық иесі
Жалдамалы
Өз бетінше
Жұмыссыздық санатын алу шарттары
Еңбекке жарамды жаста болуы
Ешқандай кәсіппен айналыспауы және табыс көзінің болмауы
Жұмыс іздеуші және жұмыс істеуге дайын болуы
Жұмыс іздеу үшін жұмыспен қамту орталығында тіркеуде тұруы
Туризмнің қоғам өміріне ықпалы
Әлеуметтік және мәдени үрдістерді тездетеді
Әлеуметтік және өн-дірістік инфрақұрыл-ымды дамытады
Елдің ЖҰӨ-не және төлем балансына салымдарды ұлғайтады
Жергілікті тұрғындардың өмір деңгейі артады
Жұмыс орындары пайда болады
Аймақ тартымды-лығы артады
Халықтың қол өнерлік белсенділігі артады
Туризммен аралас басқа да салалар дамиды
Табиғи кешендер кеңейеді
Валюталық түсімдер артады
Фактор-
лар
Жұмыс-
сыздық-
пен күрес
Ғылыми–техникалық прогресс
Көші-қон факторлары
Экономикалық цикл кезеңдерінің түрлері
Демографиялық фактор
Жұмыспен қамтудағы кәсіпкерлік қызмет
- жұмыспен қамтуда сұраныс пен ұсыныс нарықтарын зерттеу;
- ғылыми зерттеулер мен жобалар;
-қаржыландыру көздерін
қалыптастыру және бөлу
Мақсаты
Қызметтер
Ұйымдастыру
принциптері
-халықтың жеке мүдде- лерін қамтамасыз ету;
-жұмыспен қамту саласында қызмет
таңдау құқығы;
- тұтынушының артықшылығы.
-әлеуметтік тиімділікке қол жеткізуге ықпал ету;
- қоғамның қажеттілігін қанағаттандыру.