ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ БіЛіМ ЖӘНЕ
ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ
«Мемлекет және құқық теориясы мен тарихы» кафедрасы
ДИПЛОМДЫҚ ЖҰМЫС
тақырыбы: Қылмыс құрамы
МАЗМҰНЫ
КІРІСПЕ..................................................................................................................3
I-ТАРАУ.
Қылмыс құрамының түсінігі мен маңызы..................................................4
Қылмыс құрамының түрлері........................................................................9
Қылмыс құрамы және қылмыстық дәрежелеу...........................................12
II-ТАРАУ. ҚЫЛМЫС ОБЬЕКТІСІ және қылмыстың объективтік жағы
Қылмыс обьектісі туралы түсінік және оның мәні...................................15
Қылмыс обьектісінің түрлері......................................................................19
Қылмыстың заты..........................................................................................22
Қылмыстың объективтік жағына байланысты түсінік және оның
маңызы.....................................................................................................................24
IІІ-ТАРАУ. ҚЫЛМЫСТЫҢ СУБЬЕКТІСІ және қылмыстың субъективтік жағы
3.1. Қылмыс субьектісі туралы түсінік..................................................................28
3.2. Қылмыс субьектісінің жасына қарай белгілері.............................................33
3.3. Жауаптылыққа қабілеттілік қылмыстық жауаптылықтың жағдайы ретінде. Жауаптылыққа қабілетсіздік
3.4. Қылмыстың арнайы субьектісі.......................................................................43
3.5. Қылмыстың субьективтік жағының түсінігі және оның маңызы................45
ҚОРЫТЫНДЫ......................................................................................................49
БИБЛИОГРАФИЯЛЫҚ ТІЗІМ.........................................................................51
ҚОСЫМШАЛАР..................................................................................................53
КІРІСПЕ
Еліміздің тәуелсіз, демократиялық, құқықтық мемлекет болып жарияланғанына он жылдан
Қазақ ССР - інің 1959 жылы қабылдаған Қылмыстық кодексінің
1 – ТАРАУ. ҚЫЛМЫС ҚҮРАМЫ
1.1. Қылмыс құрамының түсінігі мен маңызы
Қылмыстың анықтамасы кез - келген қылмысқа тән құқықтық және
Көптеген қылмыстардың ішінен нақты бір қылмыстарды бір - бірінен
Қылмыстық құқық ғылымында қылмыс құрамын ғылыми негізді зерттеуде А.Н.
Қылмыстық құқықтық теориясында қылмыс құрамы деп, қылмыс болып табылатын
Қылмыстың объективті жағы - қылмыс объектісіне зиян тигізетін немесе
Қылмыс субъектісі болып, дені сау, қылмыс жасаған және жасаған
Еуропа кеңесінің жанындағы қылмыс мәселелері жөніндегі комитет 1978 жылы
Қылмыс құрамы - бұл көрсетілген объективті және субьективті белгілердің
Қылмыс құрамының белгілері қылмыстық заңмен реттеледі, соның ішінде ең
Қылмыс құрамының белгілері екі топқа бөлінеді: қажетті және факультативті.
Факультативті белгілер деп қылмыс құрамы үшін міндетті, ал екінші
Айтып өткендей қылмыс құрамының белгілері қылмыстық заңда қаралады. Бұл
ҚР ҚК-нің 3-бабында, қылмыс жасау, яғни осы кодексте көзделген
Қылмыс құрамының түрлері
Қылмыстық құқық теориясында барлық нақты қылмыс құрамы, елеулі белгілерінің
Қылмыс құрамын мынандай белгілерді қолдану арқылы топтастырады:
1. іс-әрекеттің қоғамға қауіптілік дәрежесі.
2. қылмыс құрамын суреттеу тәсілі.
3. қылмыс құрамының құрылымы.
Қылмыстың қоғамға қауіптілік дәрежесін сипаттайтын жағдайларына байланысты қылмыс құрамы
Негізгі қылмыс құрамы деп, қылмыстың іс - әрекеттерінің белгілі
Айталық қасақана адам өлтірудің негізгі құрамы ҚР ҚК-тің 96-бабының
Егерде қылмыс құрамында іс - әрекеттің негізгі белгілеріне қоса
Мысалы: жаңа туған сэбиді анасының өлтіруі (ҚР ҚК-тің 97-
Қылмыс құрамында негізгі белгілермен қоса ауырлататын мән -жайларда айтылса,
Дәл осындай құрам ҚР ҚК-тің 96 - бабының 2-ші
Кейде жасалынған қылмыстық ауырлық дәрежесіне қарай заң шығарушы дәрежеленген
Қылмыс құрамының белгілерін суреттеу тәсіліне байланысты жәй және күрделі
Жәй қылмыс құрамы деп - қандай да болмасын қылмыс
Мысалы, бөтеннің мүлкін жасырын ұрлау ҚР ҚК-тің 175- б.
Күрделі қылмыс құрамы деп, - қандайда болмасын қылмыс құрамының
Қылмыс құрамын олардың құрылымына қарай бөлудің тәжірибелік маңызы зор.
Жасалынған қылмыстық іс-әрекеттің (әрекетсіздіктің) салдарынан заңда көрсетілген белгілі бір
Формальды қылмыс құрамы деп, жасалынған қылмыстық іс-әрекеттен (әрекетсіздіктен) белгілі
Кейде заң шығарушы қылмыстың аяқталу кезеңін қылмыстық іс -әрекеттің
1.3. Қылмыс құрамы және қылмысты дәрежелеу
Қылмысты дәрежелеу деп қылмыс жасаған адамның әрекетін немесе әрекетсіздігін
Жасалынған қылмыстың шынайы жағдайларын дәл және толығымен анықтау
Қылмыстық әрекетті дүрыс дәрежелеу қылмыстық құқық қағидаларын, сонымен қатар
Мысалы, кінәлі адам өзінің жеке бас араздықтарына байланысты бір
Қылмысты дұрыс дәрежелеу қылмыс жасаган адамның құқықтарының сақталуына кепілдік
Қылмысты дұрыс дәрежелеу дегеніміз - бүл қоғамға қауіпті іс-әрекетті
Қайсібір әрекетті дұрыс дәрежелеу үшін ең алдымен кінәлінің істеген
Егерде қылмыстық кодекстің
Сондықтан қылмысты дұрыс дәрежелеу үшін әрбір жеке қылмыстың белгілерін
Қылмыстың жеке құрамдарын зерттегенде, әрбір қылмыстың неге қарсы бағытталғанын,
Қылмыстық іс-әрекетті дәрежелеудің қорытындысы, қылмыстық-құқықтық нормаға сәйкес қылмыс құрамы
Қылмыстық әрекетті дәрежелеудің маңызы ерекше. Қандайда болмасын қылмыстық іс-әрекетке
ІІ - ТАРАУ. ҚЫЛМЫС ОБЪЕКТІСІ
2.1. Қылмыс объектісі туралы түсінік және оның
Қылмысты іс-әрекет жасаушының қиянаты бағытталған, қылмыстың салдарынан зиян шеккен
Қылмыс объектісінің заңды тізімі ҚР қылмыстық кодексінің 2-бабының 1-ші
Кеңестік заң әдебиеттерінде қылмыс объектісі, әдетте, қылмысты
Әрине кісі өлтіру объектісі ретінде адам өмірін мұндай тұрғыдан
Қылмыстың салдарынан зиян тартқан ғана қылмыс объекгісі болып есептеледі.
Сонымен, қылмыстық іс-әрекет зиян келтіретін және қылмыстық заңмен қорғалатын
Алайда, кейбір мүдделерді қылмыс объектілерінің қатарына қосуымыз бұл мүдделердің
Меншікке қарсы бағытталған қиянат аса қауіпті болмаған жағдайда ол
Қазақстан Республикасының жаңадан шыққан қылмыстық кодексінде қылмыстық-құқықтық қорғау объектілерінің
Қазақстан Республикасы қылмыстық заңының жалпы адамзаттық құндылықтардың мұратына қайта
Қылмыс объектілерін анықтаудың қылмыстық іс-әрекетті саралаудағы маңызы үлкен. Жасалынған
2.2. Қылмыс объектілерінің түрлері
Қылмыстық құқық теориясында қылмыс объектісінің рөлі мен маңызына терең
Қылмыстық жалпы объектісі ретінде қылмысты қол сұғушылықтан қылмыстық заң
Объектіге қол сұғушылықты одан әрі айқындау қылмыстардың тектік және
Тектік объект - бұл жалпы объектінің бөлігі. Ол бірыңғай
Заңның өзі кейбір жағдайларда қылмыстардың бір тектес объектілерін атап
Тектік объектілер бірқатар тараулардың атауларында да көрсетіледі (мысалы, ҚР
Кейбір жағдайларда тектік объект ҚР ҚК Ерекше бөлімінің тарауына
Қылмыстардың тектік объектісін анықтаудың қылмыстарға, әсіресе сырттай ұқсас қылмыс
Тікелей объект - бұл тектік объектінің бөлімі, яғни қылмыстық
Әдетте, әр қылмыстың өзінің тікелей бір объектісі болады. Алайда
Негізгі объект - ол басты тікелей объект. Қылмыстық-құқық нормасы,
Негізгі объектіге қарсы қиянат жасау барысында "жол-жөнекей" түсетін зардапқа
Факультативті объект - қылмыс жасау барысында белгілі бір зиян
Қылмыстың негізгі объектісін анықтау іс-әрекетке әлеуметтік - саяси сипаттама
2.3. Қылмыстың заты
Қылмыс объектісінен қылмыстың затын ажырата білу керек. Қылмыс затына
Материалдық заттарға - қылмыскер қандайда бір белгілі қылмыстық іс-әрекетті
Қылмыстың объектісі қылмыстық заңмен қорғалатын мүдделер, қоғамдық қарым-қатынас болса,
Қылмыстың заты және оның заттық қасиеті қылмыстарды дұрыс саралауда,
Заттың сипаты мен қасиеті жаза қолдануға да әсер етеді.
Қылмыстық қол сүғу кезінде зат, әдетте, зиян шегуі де,
Бірақта қылмыстың заты жасалынатын қылмыстардың барлығында кездесе бермейді. Ол
Қылмыс затының қылмыс жасау құралдарынан, яғни қылмыскердің қылмыс жасау
Кейбір қылмыстардың жасалу барысында кінәлі адам екінші бір адамның
2.4. Қылмыстың объективтік жагына байланысты түсінік және
оның маңызы
Қылмыс құрамының объективтік жағы дегеніміз - қылмыстық заңда көрсетілген
Қылмыстың объективтік жағы - қылмыстық жауаптылықтың маңызды алғы шарты.
Қылмыстың объективтік жағы - қылмыстық жауаптылықтың негізін қалаушы болып
Сондықтан, қылмыстың объективтік жағы қылмыскердің ойы мен мақсатын бағалауға
Қылмыстың объективті жағының маңыздылығын, қылмыс құрамының дәл осы буыны
Объективті жақтың факультативті белгілері - тіпті қылмыстың тиісті құрамының
Объективті жақтың факультативті белгілерінің қылмыстық іс бойынша әр қашан
ҚР Қылмыстық Кодексінің Ерекше белімінің бір тарауы көлемінде текті
Қылмыстың объективті жағының белгілері тек қылмыстық істерді бір-бірінен ажыратудың
Қылмыстық іс-әрекетті саралауда қылмыстың объективті жагының маңызы зор. Мысалы,
ІІІ – ТАРАУ. ҚЫЛМЫСТЫҢ СУБЪЕКТІСІ
3.1 Қылмыс субъектісі туралы түсінік
Қылмыс деп істелінетін іс-әрекетті істеген адамды қылмыстық жауапқа тарту
Қылмыстық заң арқылы тыйым салынған іс-әрекет (әрекет немесе әрекетсіздік)
Демек, қылмыстық жауапқа тек есі дұрыс және заңның қойған
Қылмыс субъектісінің белгілері қандай? Егер қылмыс жасаған жеке тұлғаның
Уақыт өткен сайын дами түсетін ғылыми-техникалық және әлеуметтік прогресс
Ақыры, бертін келе заңды тұлғалардың жауаптылығы, мысалы, американ қылмыстық
Батыс Европа елдері экологиялық мәселелерді тұтас түсінуден болсын, оларға
Ал біздің елімізде қылмыстық құқық саласыңда заңды тұлғалардың жауаптылығы
Қылмыстың субъектісі міндетті түрде есі дұрыс, яғни өзінің әрекетін
Бұл көрсетілген үш белгі қылмыс субъектісінің ортақ заңды белгілері
Сонымен қатар, ҚР ҚК-нің Ерекше белімінде кейбір жағдайларда тиісті
Мұнымен салыстырғанда, қылмыскердің жеке басының белгілері қылмыс құрамының белгілеріне
1. Жеке бастың әлеуметтік бейнесі (статусы), ол жеке
2. Жеке бастың әлеуметтік орны (рөлі), бұл
3. Жеке бастың адамгершілік психологиялық сипаты (мінездемесі), ол оның
3.2. Қылмыс субъектісінің жасына қарай белгілері
Бұған дейін айтылғандай, қылмыстың субъектісі ақыл-есі дұрыс кез келген
ҚР ҚК-ыің 15-бабына сәйкес, қылмыс жасаған кезде он алты
Жалпы қылмыстық жауаптылықты он алты жастан, ал кейбір қылмыстар
Қылмыстық кодекстің атақты теориялық моделінде Р.И.Михеев төмендегідей норманы түжырымдаған:
психофизиологиялық дамуындағы жеке өзіне тән, жасына қарай өзгешеліктерден туындаған,
Қылмыстық заң қылмыстық жауаптылыққа тартылатын жасты 16 жас деп
Кәмелеттік жасқа толмаған жеке тұлғалар қылмыс жасаған уақытта олардың
Қазақстан Республикасы қылмыстық кодексінде қылмыс субъектісінің жасына байланысты маңызды
3.3. Жауаптылыққа қабілеттілік қылмыстық жауаптылықтың жағдайы ретінде.
Қоғамға қауіпті іс-әрекет жасаған жеке тұлға қылмыстық жауаптылыққа тартылып,
Қылмыс жасау кезінде өзінің іс-әрекетіне (әрекет немесе әрекетсіздігіне) есеп
Адамның тәртібі, соның ішінде қоғамға қауіпті іс-әрекетті де сана
ҚР ҚК-нің 16-бабының 1-ші бөлімі есі дұрыс еместік туралы
Есі дұрыс еместік туралы ұғым заңды және медициналық сияқты
Заңды шарт екі белгіден тұрады: интеллектуальды және еркіне қарай.
Интеллектуалды белгі тұлғаның өз әрекетінің (әрекетсіздігінің) қауіптілігін жете түсінуі
Заңды шарттың тағы бір белгісі, атап өтілгеніндей, еркіне қарай
Заңды шарттың бір белгісінің ғана болуы тұлғаны есі дұрыс
Ұзаққа созылатын психикалық бұзылыстар - ішкі көңіл-күйдің созылмалы ауруы,
Психиканың басқадай науқас күйі - бұл ұғымның дәл мағынасындағы
Дәрігерлік шарттың болуы да өздігінен тұлғаны ақылы дұрыс емес
Ақылы дұрыстық сиякты, ақылы дұрыс еместік те - заңдық
Өздерінің шешімін заң қызметкерлері сот - психиатриялық сарапшы қортыпдысына
Тұлганың ақылының дұрыс емес күйі оның қылмысты жасау кезіне
Қазақстан Республикасының Қылмыстық кодексінде алғашқы рет есінің дұрыстығы жоққа
Сонымен ҚР ҚК-нің 17-бабында аталған психикалық бұзылыс осындай психикалық
Есі дұрыс еместіктің мәселесіне мас күйде жасалған қылмысқа жауаптылық
Бұл бапта алкогольді ішімдік ішіп, немесе есірткілік немесе басқа
Тіпті жәй (физиологиялық) мас болудың ең ауыр сатысында да
Әдетте, жәй (физологиялық) мастық күйден патологиялық мас болуды ажырата
3.4. Қылмыстың арнайы субъектісі
Қылмыстық құқық теориясында қылмыстың жалпы субъектісінен басқа арнайы субъект
- Субъектінің азаматтығына
- Жынысына қарай: зорлаудың (ҚР ҚК
- Жасына қарай: мысалы, кәмелетке
- Отбасылық - туыстық қатынастарға
- Қызмет бабына
- Әскери қызметке
- Басқа да
Арнайы субъектінің белгілері - бұл қылмыс құрамының қосымша белгілері.
- Қылмыс құрамының құрылымдық белгілері бола алады, бұларсыз
Ауырлатушы жағдайлардағы
Жазаны жеңілдетуші немесе ауырлатушы жағдай ретінде оны жеке басқа
3.5. Кылмыстық субъективтік жағының түсінігі және оның маңызы
Егер қылмыстың объективті жағы - қылмыстың сыртқы сипаты болса
Психика адам өмірінің ішкі мазмұнын, оның ойын, сезімдерін, ниетін,
Қылмыстың субъективті жағын
Кінә - қылмыстың субъективті жағының міндетті белгісі. Кінә болмаған
Кінәлік жауаптылық қағидасы - заңгерлердің ойлап шьғарғаны емес, бұл
Осыған байланысты, қылмыстық құқық теориясы мен құқықтық тәжірибе, қылмыстық
Қылмыстық мақсаты, себебі мен қылмыс жасау кезіндегі тұлғаның
ҚОРЫТЫНДЫ
Қорыта келгенде, қылмыс құрамы - бұл көрсетілген объективті және
Қылмыс құрамының белгілері
Қылмыстық құқық теориясында барлық
Қылмысты дәрежелеу деп қылмыс жасаған адамның әрекетін немесе әрекетсіздігін
Қылмысты іс-әрекет жасаушының қиянаты бағытталғаны, қылмысты салдарынан зиян шеккен
Қылмыс объектілерін анықтаудың қылмыстық іс-әрекетті саралаудағы маңызы
Қылмыстың объективтік жағы - қылмыстық жауаптылықтың маңызды алғы шарты.
Қылмыстық іс-әрекет (әрекет немесе әрекетсіздік) - обьективті жақтың ең
Себепті байланыс - материалдық қылмыстардың объективті жағынының| сипаты. Орын
Қылмыс орны - бұл
Біздің елімізде қылмыстық құқық саласыңда
Қылмыстың субъектісі міндетті түрде есі дұрыс, яғни өзінің әрекетін
Субъективті жағы қылмыскердің өзі жасаған қылмысқа
Библиографиялық тізім
1. Алауханов Е. “Қылмыстық құқық” (ерекше бөлім) А –
2. Ағыбаев А.Н. “Қылмыстық құқық”. Жалпы бөлім (оқулық толықтыру.
3. Ағыбаев А.Н. “Қылмыстық құқық”. Ерекше бөлім. Оқулық өңделген,
4. Ағыбаев А.Н., Баймурзин Г.Ы. Уголовное право Республики Казахстан.
5. Борчашвили И.Ш. Рахимжанова
6. Борчашвили И.Ш., Рахметова С.М. Уголовное право Казахстана (Особенная
7. Сборник Постанавлений
8. Курс советского уголовного права. М., 1970, т. 1-6.
9. Курс советского уголовного права. М., 1968, т. 1-5.
10. Комментарий к Уголовному кодексу Республики Казахстан: / отв.
11. Комментарий к изменениям и
12. Комментарий к изменениям и
13. Қазақстан Республикасының Конституциясы 1995ж. (8.10.98ж.
өзгерістермен).
14. Қазақстан Республикасының Қылмыстық кодексі 1997ж. (9.07.1998ж. 10.07.1999ж., 23.07.1999ж.,
15. Правила судебно-медецинской
16. Уголовное право Казахстана (Особенная часть). Учебник для
17. Уголовное право Республики Казахстана (Особенная часть).
18. Учебное пособие: В 2-х Под ред. И.Ш. Бочашвили.,
19. Уголовное право России.
20. Уголовное право Российской Федерации. Особенная часть: Учебник под.ред.
21. Уголовное право. Особенная часть: Учебник для вузов. -
22. Уголовное право. История Юридической науки. - М., 1978
Схема 1
Схема 2
Схема 3
Схема 4
Схема 5
Схема 6
Кінәнің нысандары және түрлері Интеллектуалдық элемент
Еріктілік элемент
1 2 3
Тікелей қасақаналық Істелетін іс - әрекеттің қоғамға қауіпті мәнін
Жанама қасақаналық Істелетін іс - әрекеттің қоғамға қауіпті мәнін
Менмендік Істелетін іс - әрекеттің қоғамға қауіпті екенін түсіну,
Немқұрайдылық Істелетін іс - әрекеттің қоғамға зиянды зардаптары болуы
Немқұрайдылықтың белгілері Объективтік (істелетін іс - әрекеттің қоғамға зиянды
1 Трайнин А.Н. Общее учение о составе преступления. М.
1 Кудрявцев В.Н. Обьективная сторона преступления. М. 1960.
1 См. Маркс К., Энгельс Ф. Соч. 3 С3.
2 См. Курс советского уголовного права. Т.3Л. 1973.
1 Таганцев Н.С. Русское уголовное право. Лекции. Часть общая.
2 Таганцев Н.С. Русское уголовное право. Лекции. С. 36.
1 Е.И. Қайыржанов. Уголовное право РК (Общая часть) Алматы
1 А.В. Наумов. Российское уголовное право. М. 1996. С.
1 Уголовный Закон. Опыт теоретического моделирования. С. 65.
1 См. Емельянов В.П. Преступность несовершеннолетних с психическими
2 См. Судебная психиатрия. М. 1978, с 242.
1 См. Лейкина Н.С. Личность преступника и уголовная ответственность.
1 См. Рубинштейн С.Л. Бытье и сознание. М.
1 Белинский В.Г. Избранные философские произведения. Т.2М. 1948.
2
Себепті
байланыс
Қоғамға қауіпті зардап (қылмыстың нәтижесі)
Қылмыстың істелген орны, уақыты
Қылмыс істеудегі қолданылған құралдар мен қару - жарақтар
Қылмыс
тың жасалу жағдайы
Қылмыстың істелген орны
Қылмыс жасаудың тәсілі
Қоғамға қауіпті іс - әрекет (әрекет немесе әрекетсіздік
Қылмыстың объективтік жағы
Факультативті тікелей объект
Негізгі тікелей объект
Қосымша тікелей объект
Тікелей
Топтық
Жалпы
Қылмыс объектілерінің түрлері
Жауаптылықты жеңілдететін құрам
Балама қылмыс құрамы
Келте қылмыс құрамы
Жауаптылықты ауырлататын құрам
Күрделі қылмыс құрамы
Негізгі құрам
Жай қылмыс құрамы
Фермальдық қылмыс құрамы
Материалдық қылмыс құрамы
Құрылысына қарай
Сипатталу тәсіліне қарай
Қоғамға қауіптілік дәрежесіне қарай
Қылмыс құрамының түрлері
Есі дұрыс емес деп тану үшін заңдылық және медициналық
Заңдылық белгі орын алуы үшін осы екі белгінің біреуінің
Адамның өзінің іс - әрекетіне ие бола алмауы
Созылмалы психикалық ауруы, психикасының уақытша бұзылуы, кемақылдылығы немесе психикалық
Медициналық
Еріктілік
Адамның өзінің іс - әрекетінің шын мәніндегі сипаты мен
Интеллектуал
дық
Заңдылық
Есі дұрыс еместіктің белгілері
(ҚР ҚК-нің 16-бабы)
Қазақстан республикасының Қылмыстық кодексінің Ерекше бөлімінің баптарында көрсетілген қосымша
Арнаулы
Қылмыстық заңда көрсетілген (ҚК –тің 15 –бабы) белгілі бір
Есі дұрыстық (ҚК –тің 21-бабы
Жеке тұлға, яғни адам
Жалпы
Қылмыс субъектісінің белгілері