Дипломдық жұмыстың мазмұны
Кіріспе....................................................................................................................4
1.Қазақстан құрылыс индустриясының қалыптасу тарихы......................5
1.1Құрлыс индустриясының Кеңестік дәуірдегі даму жағдайы........................5
1.2Састөбе цемент зауытының қалыптасу жағдай.............................................18
1.3Састөбе цемент зауытының шикізат базасы..................................................26
2.Қазақстан құрлыс индустриясының даму жағдайы
және болашағы....................................................................................................33
2.1 Қазақстан құрлыс индустриясының қазіргі даму жағдайы.........................33
2.2 Қазақстан экономикасындағы құрлыс индустриясының
кластерлік дамуы.............................................................................................45
2.3 Қазақстан құрлыс индустриясы және Састөбе цемент
зауытының даму болашағы............................................................................49
2.4 Састөбе цемент зауытының қоршаған ортаға экологиялық
әсері..................................................................................................................57
Қорытынды..........................................................................................................60
Пайдаланған әдебиеттер....................................................................................62
Қосымша
Кіріспе
Жұмыстың өзектілігі: Қазақстан Республикасы шарушылығының маңызды саласының бірі құрлыс
Құрылыс материалдар өнеркәсібі 20-дан астам салалардан тұрып, салмағының ауырлығы,
Құрылыс материалдар өнеркәсібінде цемент өндірісінің орны ерекше. Қазақстанда 5
2006 жылы «Састөбе цемент зауытын» «Базэл цемент» компаниясының сатып
Жалпы Қазақстан цемент зауыттары жылына 5 млн тонна өнім
Біздің дипломдық жұмысымыз Қазақстанның құрлыс материалдары өнеркәсіптің даму жағдайын
Жұмыстың мақсаты: Қазақстан құрлыс материалдар өнеркәсібінің қалыптасу, қазіргі даму
Жұмыстың міндеті:
1 Қазақстан құрлыс матиралдар өнеркәсібінің еліміздің экономикасын дамытуда алатын
2 Құрылыс матиралдар өнеркәсібі саласында шаруашылық салаларының қажетін қамтамасыз
3 Еліміз құрылыс материалдары өнеркәсібі саласында соңғы жылдары орын
4 Саланы дамытуда шикізат, қаражат тапшылығы жағдайында Қазақстан құрылыс
5 Құрылыс материалдар өнеркәсібі кәсіпорындарының қоршаған ортаға зиянды әрекетін
Тақырыптың зерттелу деңгейі: Қазақстанда құрылыс материалдар өнеркәсібінің қалыптасу тарихы,
Орыс тілінде К.Р. Нұрғалиевтың 2007 жылы «Экономика Казахстан» деген
Дипломдық жұмысымызда аталған интернет, географиялық әдебиеттер негізінде талдау жасалынды.
Зерттеу нысаны: Дипломдық зерттеу жұмысымыздың зерттеу нысаны Қазақстан
Зерттеу пәні: Қазақстан құрылыс материалдар өнеркәсібі мен «Састөбе цемент
Қазақстан құрылыс материалдар өнеркәсібінің қалыптасу, қазіргі даму жағдайын және
1 Қазақстан құрылыс матиралдар өнеркәсібінің еліміздің экономикасын дамытуда алатын
2 Құрылыс матиралдар өнеркәсібі саласында шаруашылық салаларының қажетін қамтамасыз
3 Еліміз құрылыс материалдары өнеркәсібі саласында соңғы жылдары орын
4 Саланы дамытуда шикізат, қаражат тапшылығы жағдайында Қазақстан құрылыс
5 Құрылыс материалдар өнеркәсібі қәсіпорындарының қоршаған ортаға зиянды әрекетін
Зерттеудің теориялық және әдіснамалық негізі.
Қазақстан құрылыс материалдары өнеркәсібі және «Састөбе цемент зауыты» туралы
Дипломдық жұмысты жазуда статистикалық, салыстыру, талдау т.б әдістер қолданылды.
Жұмыстың практикалық маңызы біздің дипломдық жұмысымыздың мазмұнда берілген деректерді
Дипломдық жұмыс кіріспе, екі бөлім, қортынды, пайдаланылған әдебиеттер тізімі,
Қазақстан құрылыс индустриясының қалыптасу тарихы.
1.1Құрылыс индустриясының Кеңестік дәуірдегі даму жағдайы
Құрылыс өнеркәсібі халық шаруашылығының бір саласы ретінде Кеңес өкіметі
Қазақстанда құрылыс индустриясы өте төмен деңгейде болды, ол енді
Ревалюцияға дейінгі Қазақстанда тұрғын үй құрылысының көлемі де жоғары
Тек біраз жылдардан кейін өндірістік күштердің интенсивті дамуы мен
Сол кездегі Қазақстандағы шағын кәсіпорындардың көбі саман,шикі кірпіштен немесе
Азамат соғысы жылдарында Қарсақпай мыс балқыту зауытының құрылысы тоқтап
Зауытты сол кездегі алдыңғы қатарлы технологияны пайдаланып,кеңес құрылысшылары салды.
Құрылыстағы жұмысшылыр мен қызметкерлер саны өндіріске қарағанда 2,2 есе,ал
Атап айтсақ, халық шаруашылығын индустрияландыру қуаты құрылыс өндірісін құру
Қазақстандағы қайта қалпына келтіру кезеңі Ресей Федерациясының орталық аймақтарына
Ескі кәсіпорындарды қалпына келтірумен қатар Қазақстанда 20-жылдың екінші жартысында
Бірінші бесжылдыққа дейін Іле поселкесінде жылдық өнімділігі 60 мың
1928 жылы КСРО ХКК «Өнеркәсіптегі капиталдық құрылысты реттеу
1942 жылы Қарағанды облысының Жезқазған ауданында Жезді марганец руднигінің
Қазақ металлургия зауыты соғыс уақытындағы қиын жағдайларда салынды. Білікті
Әскери өнеркәсіп кешенінің қажеттілігі республиканың басқа да жетекші өнеркәсіп
Қырқыншы жылдар құрылысшылары сесмикалық аудандарда сапалы құрылыс жұмыстарын жүргізу
Сондықтан да құрылыс индустриясынын (40-жылдары Одақта тіпті де болмаған)
КСРО капиталды құрылыстың Бас жоспары негізгі міндеттері Қазақстаннын Орталық,
Қаланың жалпы көлемі 14170 га болды, сонымен қатар Өскемен
Республиканын басқа да жас өнеркәсіп қалаларын салу жүргізіле бастады.
Қазақстанның қырқыншы жылдарға дейінгі құрылыс индустриясының қорытындылары қандай?
Құрылыс индустриясын дамытуда Қазақстан бауырлас
республикалардың Ресей, Украина, Беллоруссияның өңдіріс орталықтарының
жұмысшы ұжымдарының орасан зор көмегі Қазақстанды шет айналып өткен
жоқ. Тек техника жұмысшы күшімен көмектесіп қана қоймай, ірі
мамандар, архитекторлар, ғалымдар, көптеген шаруашылық органдары, қоғамдық ұйымдар көмектесті[3].
Осы кезеңде құрылыс индустриясында жүйелі қайта құру жүріп жатты,
Тың игеру кезінде 1940-1950жылдар ішінде Қазақстанда 15 жаңа қала,
Сол жылдары Теміртауда салынып жатқан металлургия комбинаты «Бүкілодақтық комсомолдық
Қазақстан 1941-1945 жылдардағы Ұлы Отан соғысы кезінде Коммунистік партия
1938-1941 жылдары Қарсақбай мыс балқыту зауытын қайта құру мен
Соғыс қарсаңында халық шаруашылығында істейтін инженер мен техник кадрлардың
1940 жылы ұзындығы 806 шақырым болатын Ақмола-Қарталы күрес жолы
Соғыс алдындағы жылдарда түсті металлургия ерекше жоғарғы қарқынмен дамыды.
Химия өнеркәсібі және радиоландыру жоғары қарқынмен дамыды.1940 жылы Қазақ
Әлеуметтік саясатты жүзеге асыру саласында да елеулі табыстарға қол
Республика экономикасын соғыс жағдайында лайықтап қайта құру
жүзеге асырылды. Жаңа кәсіпорындарының Қарағанды шахталарының, Жезді, Шығыс
Соғыстан кейінгі бесжылдықтарда бұл салалардың дамуына баса назар аударылды.
Өнеркәсіптің индустияля салаларының біршама жедел қарқынмен дамуы және 1954-1962
Соғыстан кейінгі онжылдықтарда Қазақстан экономикасының жедел қарқынмен өсуі құрылыс
зауыттары салынып, бұл бұйымды шығаратын Алматы мен Шымкенттегі кәсіпорындар
1940 жылдардың соңынан бастап, тұрғын үй салуға мемлекет тарапынан
Екінші дүниежүзілік соғыс жеңіспен аяқталғаннан кейін, аса жауапты міндет
Соғыс зардаптары Қазақстан экономикасы үшін де ауыр болды. Өнеркәсіп
1947 жылы Өскеменде қорғасын-мырыш комбинаты алғашқы мырыш берді.Балқаш мыс
Құрылыс материалдары индустриясын дамытуға басты назар аударылды, цемент өндіріле
Объектілер салудың орасан зор ауқымы құрылыс индустриясын шапшаң дамытуды
Социалистік құрылыс жылдары республиканың экономикасы мен мәдениеті жедел қарқынмен
Қазіргі заманғы Қазақстанның ең ірі құрылыс ұйымы-Қарағандыдағы «Каз
Магниткасының құрылысы салынды. Қарағанды металлургия зауыты сол кезде революцияға
1957 жылы елімізді құрылыс пен өнеркәсіпті басқару жүйесін қайта
Жалпы қолайлы жағдай ішінде, 1960 жылы 300-ге жуық өңдіріс
Алайда қиындықтар мен кемшіліктерге қарамастан жеті жылдық жоспар жылдарындағы
1956-1560 жылғы Алтайдын қатаң қысында Ертістегі ГӘС құрылысына айына
Құрылыс ұйымдарын нығайту мен мамандандырылуы құрылыс индустриясы өнеркәсібін даму
Салынған капиталдың он жыл аралығындағы 2,5 есе өсуі;
Өңдіріс базаларының құрылысы, құрылысқа
шикізатарын зерттеу;
Құрамалы темір-бетонды, ірі панельді тұрғын үй құрылысын алдынғы
қатарлы технологияны пайдалану;
өнеркәсіп пен құрылысты басқару жүйесін жетілдіру;
Салааралық мамандандыруды тереңдету
құрылыс нысандарын салуға
кәсіпорындар арасындағы байланысты нығайтты;
Кешенді механизациялау мен автоматтандыру, жергілікті кесте бойынша басқару мен
Қазақстанда құрылыс материалдарын өндіретін өңдірістік кәсіпорындарды ұйымдастыру, Алматы, Шымкент,
Кейінен басқа да құрылыс материалдарын: ізбес, гипс, шлакоблок, қамыс,
1929-1960 жылдары Қазақстандағы құрылыс материалдары өңеркәсібінің дамуына 2 млрд
Қазақстанда өнеркәсіптң бұрын болмаған жаңа салалары құрылды; цемент, қанлытыр
1946 жылы Қарағанды цемент зауыты, ал кейінен Ақтөбе, Шымкент,
Құрылысқа индустриалды әдіспен көшудің кең негізіне 1954 жылы темір-бетон
Кұрылыс материалдарының басты
1-кесте. Құрылыс материалдарының басты түрлері бойынша өндіріс
көрсеткіштері
Материал Өлшем шамасы - 1940 ж 1960 ж 1970
Цемент Мың.т - - 1930,4 2597,3 4200
Тзбес Мың.т - 109,4 328,1 441,0 783
Гипс Мың.т - 23,5 63,7 85,1 102,5
Кірпіш Млн.шт. 2,2 220,2 1332 1822,2 2332
Ірі қабырғалық блоктар Млн.шт
200 400 600
Жұмсақ қаңылтыр Мың.мЗ - - 8891 9322 11600
Ағаш өңімдері Мың.мЗ 4,6 320,0 1800 1160 2800
Құрастырмалы темірбетон Мың.мЗ - - 1200 2300 3200
Қамыс плиталары Млн.м2 - - 3450 4380 5320
Құрылыс индустриясының тұралауы құрастырмалы темірбетон өндірісіне қажетті зауыттар мен
Республиканың қалалық және ауылдық құрылыс Министрлігі 1955 жылы өзінің
50-ші жылдардың екінші жартысында республиканың құрылыс материалдары өнеркәсібі өндірістік
Қабырғалық материалдарды өндіру жоспары 1955 жылы 1954 жылмен салыстырғанда
Алтыншы бесжылдықта республикада цемент өндірісі қарқынды дамыды. Алтыншы бесжылдықтың
Қабырғалық материалдар өндірісін арттыру мақсатында жалпы қуаттылығы жылына 130
Бағалы және бірегей құрылыс материалдарының бірі - Маңғышлақ ұлутастары.
КСРО-ның құрылыс материалдары өнеркәсібі Минестірлігі жүйесінде 1958-1960 жылдары әр
Республика бойынша гипс өте аз өндірілгендіктен, құрылысшылар оны Куйбышев,
Қазақстан құрылысшылары осы жылдары алыс қашықтыққа асбошифер, әрлеу және
КСРО құрылыс материалдары өнеркәсібі Министрлігі алтыншы бесжылдықта Қарағанды, Оңтүстік
КСРО құрылыс материалдары өнеркәсібі, металлургия және химия өнеркәсібі кәсіпорындары
Тек Павлодар қаласында ғана қуаттылығы 120 және 80 мың
Республикадағы құрамалы темірбетон конструкциялары мен тетіктері, сонымен бірге қабырғалы
Осы кезеңде мынадай кәсіпорындар салынды: Алматы қаласында- мрамор мен
Құрылыс материалдарының жетіспеушілігі жаңа өндірістік күштердің, жаңа тұрғын үйлердің,
Құрылыс материалдарын жетіспеушілігі басқа республикаларда әклінетін материалдармен толықтырылды. Жыл
Алдағы тарауларда 30-шы жылдардан бастап 70-ші жылдардың аяғына дейінгі
Құрылыстың индустрияландырудың ең маңызды көрсеткіштерінің бірі толық құрамдық денгейі
Кезекте толық құрамды мектептер, балалар бақшасы, емханалар мен басқа
Заречный поселкесіндегі қуаттылығы 10,8 млн шаршы метр гипсакартон тақталарын
Алайда Қазақстанның құрылыс индустриясы бұрынғы КСРО республикаларымен салыстрғанда біршама
Тоқырау жылдары Қазақстан өнеркәсібінің дәстүрлі салалары қара және түсті
Жезқазғанда Жезкентте, Қашарда, Қарағандыда жаңа кен байыту
комбинаттары, Павлодарда алюминий зауыты іске қосылды.
Революйияға дейін құрылыс материалдарын шығару Қазақстан өнеркәсібінің нашар дамыған
Қазан революциясынан кейін, әсіресе соғысқа дейінгі алғашқы бесжылдықтардан бастап,
Қазіргі кірпіш, әктас, алебастр секілді құрылыс материалдары, сондай-ақ темірбетон
Қазіргі уақытта цемент өндірісі Қазақстан құрылыс индустриясының маңызды саласына
маңында Астаховка станциясында, Шымкент түбіндегі Састөбе және Шу қаласында
1.2 Састөбе цемент заутының қалыптасу жағдайы
Састөбе цемент зауыты 1952 жылы пайдалануға және Қазақстанның бірінші
TOO "Sas-Tobe Technologies" бірлестік құрылымына кіретін "Базәл цемент"
Тоқсаныншы жылдарғы әкономикалық дағдарыс Састөбе цемент зауытына ауыр соққы
Састөбе ауылдық округіне Састөбеге Ынтымақ және Қызылту ауылдары қарайды.
Састөбе поселкелік округінің елді мекендерінде туып өскен түлектерден ҚР
Ертеректе Састөбенің орнында Жыланды ауылы болған. Ол Сазтөбе және
1967 жылы әк өндіретін жаңа цех, екі қазандық іске
Фарух Османпаша (2000 -2001).
Аднан Ахсеки (2001 -2003).
Жумхур Шаңылық түрік болды.
2004 жылдың 1 - қаңтарында зауыт ТОО Састөбе технологиямен
Әр жылдарда Састөбе цемент зауытын басқарған басшылар:
В.Абрамович
И.Высогин
К.Смагаржевский
А.Туманов
А.Хлебов
Ж.Алдияров
К.Тұрысбеков
К.Бекішев
И.Поддубный
Б.Қанатов
С.Қожамұратов
Е.Мамаев
Ы.Тұрғынбаев
М.Әбитов
Алғашқы директор болған тұлғаларға оңай тиген жоқ, олар зауытты
Ақ және түсті цементтерді өндіру мен шығарудың жаңа технологиялық
Бекишев К.К. басқарған жылдары түсті және ақ цементті өндірудің
Тұрғын үй проблемасын Қожамұратов С.К. кезінде шешу мақсатында жаңа
Міне, осындай зауыт келесі директор Абитов М.Б. еншене тиді.
Зауытты Түркия елінің акционерлік Компаниясы "Оқы Дыж Тиджерейд және
Түрік фирмасының тағы да бір дұрыс емес қимылын атап
Мекеме барлық өндірістік жәрмеңкелерге белсенді түрде қатысып, өзінің шығарған
1952 ж.- әксплуатацияға № 1 пеш енгізілді.
1972 ж.- әксплуатацияға №2 пеш енгізілді.
1980 ж.- әксплуатацияға №3 пеш енгізілді.
Ақ цементті шығарудың жылдық қуаты 388 мың тонна.
Қоспалар мен шикізаттарды Қазақстанның келесі мекемелері жеткізуде:
1 .Шлакты :иыршы: тас - Тараз қаласы "Химпром"
2.Гипс - Тараз қаласы "Гипс зауыты"
3.Мрамор крошкасы - Қаратау қаласы
4.Диатомит - Ақтөбе қаласы "Мугоджар щебзауыты"
5.Әк - Састөбе цемент зауытының карьері
6.Бояғыштар - Ресей
7.Майдалайтын заттар - Ресей
8.Отқа төзімді кірпіштер – Ресей
Өндірушілер мен тұтынушылардың «Састөбе технолоджис» ЖШС- нің орналасқан мекен
Зауыттың құрылысы 1939 жылы басталып, 1942 жылдың аяғына дейін
«Састөбе технолоджис» ЖШС-іне шикізат базасы зауыттың территориясыннда орналасқандығы ыңғайлы
Ресейлік мекемелерменде шаруашылық байланыстар жасалған. Ресейден отқа төзімді кірпіштер,
Бұрынғы және жаңа шаруашылық байланыстағы біздің өнімдердің потенциалдық тұтынушылармен
Зауыт ықшамды түрде, зауыт ішілік материалдарды минималды жөнелтумен жобаланған.
«Састөбе технолоджис» ЖШС әлеуметтік жауапты мекеме. Біз жаңа жұмыс
жолдардың күрделі жөндеу жұмыстары;
мектеп пен интернаттың материалдық базасын жақсарту мекеме техникасы мен
елді мекендегі су қоймасынын жөндеу мен калпына келтіру жұмыстары
халықтың әлсіз қорғалған жігіне
Біз командалық қатынастарды дамыту мен нығайтуға ұмтылып, зауытта спорттық
Қоршаған ортаны қорғау - «Састөбе технолоджис» ЖШС-нің негізгі кұ-ндылығы,
Пештер электрофильтрдерінің жаңартылуы жүзеге асуда. Ең жаңа қымбат ЭГАВ
Зауыттың құрылысы 1939 жылы басталып, 1942 жылдың аяғына дейін
ССРО күйреуіне, шикізат және қоспалар Орта Азия республикаларынан келмеуіне
1.3 Састөбе цемент зауытының шикізат базасы
Әкті әдетте жұмыс жағдайына ұнтақтау арқылы келтіреді. Гидравликалық әктің
Цемент - басты құрамдас бөлігі ішінара немесе толық балқуға
Цемент шығарудың орасан зор аумағына құрамастан, ол бәрібір үздіксіз
Портландцементті өндіру кезінде алдымен тиісті құрамдағы шикізат қоспасын әзірлейді
Өндірудің қолданылатын әдісіне қарамастан, қашанда мүмкіндігінше цемент сапасын айқындайтын
Күйдірілген масса одан әрі жылжиды, оның температурасы 1200-1250 градус
Пештен шыққан клинкерді арнайы қондырғыда шұғыл салқындатады, шұғыл суытуы
Портландцементті клинкердің аса маңызды құрамдас бөліктері және олардың цемент
Клинкерлік минералдардың қасиеті. Жекелеген клинкерлік минералдардың баяндалған қасиеттерін біле
Алит – үш кальцийлі силикаттағы қатты ерітінділердің жинақтаушы атауы
Клинкерлік минералдардың келтірілген қысқаша сипаттамалары, олардың клинкердегі сандық мөлшері,
Цементті клинкер минералдарының сумен байланысына қатысты мәселені қарауымыздан, құрылыстың
Шлакты портландцементті портландцементтік клинкер мен домналық түйірленген шлакты біріктіріп
Саздылау цементтер.Саздылау цемент дегеніміз тез қататын және беріктігі жоғары
Кеңілмелі цементтер – цементті бетондар ауада қату кезінде цемент
Гипсцементпуццоланды тұтқыр заттар. Гипсцементпуццоланды тұтқыр заттарды жартысулы гипс, портландцемент
Әк – шлакты цемент.Бұл цементті әдетте құрғақ түйірленген домна
Гидратталған әк – шлакты цементтегі кальцийдің еркін гидрототығы көп
Сәндік цементтер. Олардың негізі ретінде ақ клинкер қызмет етеді.
Құрылыс лайларына арналған цементтер. Мұндай цементтерді көбінесе шамамен бірдей
Цементті бояулар.Мұндай байланыстырғыш болып портландцемент табылады. Әкті бояулардағы сияқты,
Цементті құрамдармен қатар полимерцементті бояуларда белгілі. Оларды да цементті
Қазақстан құрылыс индустриясының даму жағдайы және болашағы
2.1 Қазақстан құрылыс индустриясының қазіргі даму жағдайы
Республика шаруашылығының жетекші салаларының бірі-құрылыс материалдар өнеркәсібі. Бірі шаруашылықтың
Қазақстан асбесті қайта өңдеуші, керамикалық, фосфорлы-фаянстық, керамзиттік, цементтік, әйнек
Қазақстанда цементті өндіру үшін қажетті карбонатгы және кремнеземисті
Әйнек өнеркәсібі үшін қажетті 8 әк кеніші мемлекеттік баланспен
Қазақстан аумағында қабырғалық тастарды, кірпіштік блоктарды, безендіруші плиткаларды, микрокальцитті,
Құрылыс материалдар өнеркәсібінің шикізаттары өте мол. Құм, саз, қиыршық
Осындай сипаттаудан біз Қазақстанда құрылыс мариалдарын шығаруға қажетгі шикізат
Құрылыс материалдары мен бұйымдарын орынды және ұтымды пайдалану үшін,
Олардың негізгі қызметі конструкцияларды қоршаған ортаның зиянды әсерінен қорғау
Жалпы алғанда құрылыс материалдар өнеркісібі үш негізгі топқа бөлінеді:
1 .Минералды-құрылыс шикізатын (құм, қиыршық тас, ұсақгалған тас, гранит,
2.Ұстастыратын материал (цемент, әк т.б.)өндіру.
З.Құрылыс үшін бетон және темірбетон конструкциялары мен бұйымдарын, қабырғалық
Құрылыс материалдар өнеркәсібі-бұл өзіне 20-ға жуық дербес салаларын енгізетін,
Құрылыс материалдары өнеркәсібі өзіне мынандай өндірістерді кіргізеді: цемент, асбест,
Қазақстанның кұрылыс материалдары өнеркәсібінде 90 мың адамға жуық жұмыс
Құрылыс материалдары индустриясын серпінді және тиімді дамыту мақсатында, ҚР
Құрылыс материалдары индустриясыньщ қосылған құн тізбегі өзіне, өнімді зерттеу
2005-2007 жылдарды қамтыған бағдарламаның бірінші кезеңінде құрылыс материалдарын шығару
Кірпіш жасау құрылыс және "тұрғын үй құрылыстарының қажетінен еліміздің
Керамикалық кірпіш зауыттарын Орталық (Астана) және Батыс Қазақстан (Орал)
Соңғы жыдардағы құрылыс және жөндеу жұмыстарының үдеуімен байланысты құрылыс
Тұрғын үй құрылыстарының көлемі соңғы жылдары Оңтүстік Қазақстан, Алматы,
Республикадағы құрылыс материалдарын шығаруға маманданған 600 отандық компаниялар өздерінің
Кәсіпорындардың өздерінің қаражаттары және екінші дәрежелі банктердің несиесі негізінде
Кеңес жылдарында Қазақстанда бірден-бір шыны жасау кәсіпорыны болмаса, қазір
Қазақстан даму Банкісіне қолдау ретінде Астанада ұяшықты бетоннан өнімдер
Қазақстанның инвестициялық қоры Маңғыстау облысында рудасыз құрылыс материалдарын даярлау,
Бірақ құрылыс материаялдар өнеркәсібі дамуын негізгі қор тозығының 50
Статистикаға сәйкес, (осы өндіріс бойынша экспорт, импорт) құрылыс материалдарын
Тарихи айқындалған шикізатты өндіру маңындағы салада, өнімдерді жоғары деңгейде
Құрылыс материалдар өнеркәсібін дамьпудың негізгі алғы шарты құрылыстың серпінді
Экспортты бағдарлау өнеркәсібінің алға қойылуына географиялық тиімді орналасуы әсер
Құрылыс саласының негізінің негізі цемент болып табылады, оның бағасының
Цемент өндірісінің өзіне тән шикізаттары әк тас, бор, мергель,
Нeidelberg Сеment Group компаниясы Қазақстанның ірі цемент зауытын сатып
Халықаралық цемент холдингі «Шығыс Цемент»ААҚ-ның 100% акция сатып алды.
Бұрынырақ бұл компания қазақстандық Теnіг Grop корпорациясына қараған болатын.
Компанияның «Шығыс Цементті» дамытуға жылына бөлінетін инвестиция мөлшері 10-15
Кәсіпорындар өндірістері кеңейтілгенімен еліміздің қажетін толық қамтамасыз ете алмайтын
Састөбе кәсіпорнының қуатын бірнеше рет арттырғанның өзінде оның өнімі
Састөбе зауытында жаңа технологияны пайдалану экологиялық проблеманы шешуге мүмкіндік
Компанияны басқарушы менеджерлер құрамы Ұлыбритания, Ресей, Қазақстан азаматтарынан тұрады.
Құрылыс жұмыстарының артуынан цемент өндірісіне қарағанда цементті тұтыну қарқыны
Құрылыс материалдарын бір-бірімен ұстастырушы, біріктіруші материалдардың маңызы зор. Мысалы:
Темір-бетон конструкциялары мен бұйымдарын жасау құрылыс материалдары өнеркәсібінің негізігі
Еліміздің басқа аймақтарында бұрыннан жұмыс істейтін кәсіпорындармен қатар, Алматы
Респубикада жылу оқшаулағыш материалдар, фаянстан санитарлық техникалық бұйымдар, инженерлік
Қазақстанның құрылыс материалдар орталығының бірі Алматы қаласы. Мұнда 168
Соған қарамастан, әсіресе «Базис-А», «Алматы-қалалық құрылыс» МАК, «Серт»АҚ т.б.
Даму банкінің қатысуымен Түркісіб ауданында жаңа «Казферроболат» зауыты металл
Қиын мәселе әрлендіретін материалдар шығару болып табылады. Әлі күнге
Қазіргі Алматы қаласының Құрылыс Департаментінің дерегі бойынша қалаға Қазақстан
Керамикалық плиткалар зауыттарын Солтүстік (Көкшетау қаласы) мен Оңтүстік Қазақстанда
Руда емес материалдардың қорларымен Қазақстанның Оңтүстік және Шығыс өңірлері
Қазақстанда құрылыстың өзіндік құны ТМД елдерінің ішінде ең жоғары
Индустрияалды-инновациялық даму стратегиясын, сондай-ақ Тұрғын-үй құрылысының мемлекеттік бағдарламасын іске
Салада жұмыс істеп тұрған кәсіпорындар негізгі материалдарындағы құрылыс кешенінің
Құрылыс материалдарын кластерлік құру үш кезеңде жүзеге асырылатын болады.
ҚИҚ кұрылыс саласын дамытуға белсенді қатысады. Қазіргі кезде Қазақстанның
Жобаларды географиялық қарастыру мынандай түрде бөлінеді: Ақмола облысы-9 жобалар,
Қазіргі заманға сай ірі масштабты өндірісті цемент, табақты әйнек,
Цемент, қиыршықтас және кесектас өндірісі бойынша кәсіпорындарды осы өнімдерді
Тұрғын-үй, сонымен қатар өндірістік құрылыс қажеттілігін сапалы, үнемді, экологиялық
саладағы жұмыс істеп тұрған өндірісті қайта құру және жаңарту,
мемлекеттік қаражат есебінен салынатын тұрғын-үй құрылысына
импорттық құрылыс материалдарын азырақ пайдалану мәліметі;
ресурстық базасын дамыту: шикізатты өндеудің аса прогрессивті
әдістерін енгізу бойынша шараларды қамтамасыз ету, алдыңғы қатарлы
технологияны пайдалану, жер қойнауы мен геологиялық барлау жұмыстарына геологиялық
лицензиялау процедураларын оңайландыру және оңайлату;
отаңдық құрылыс өнімдерінің бәсекеге қабілетгілігіне жету мен көтерудің маңызды
кәсіпорындарда жаңа тиімді энергия мен ресурсты жинақтау технологиясын меңгеру
ғылыми-зертгеуге бюджеттік қаржыландыруды көтеру, ғылими, ғылыми-техикалық және инновациялық қызметтің
темір жол тасымалдауына тарифтерді реттеу;
шетел кәсіпорындарымен кооперациялық байланыстарды дамыту, шетел инвестияларын тарту, жаңа
жоғары сапалы бәсекелік өнімді өндіруші-кәсіпорындарды салықтық және тарифтік жеңілдіктермен
«Ғылым-өдіріс» делінетін, ұранмен қаруланып, жаңа материалдарды шығаруды ұсынушы отандық
Соңғы 20 жылда Қазақстандық ғылыми-зерттеу институттарында жаңа материал өндіруден
Қазақстандағы құрылыс көлемі 2000-шы жылдардың басынан жылдам қарқынмен өсіп
2009 жылдың қорытындысы бойынша құрылыс саласында 1196,8 млн. доллардың
2005 жылдан 2007 жылға дейін отандық өндірістің сәйкес 825,4
Мұндай жағдай импорттада орын алды. 2005 жылдан 2007 жылға
2009 жылы өнімінің экспорт көлемі 17,2 млн. долларды құрып,
Манғыстау облысының Баутино портында бұрғылау ерітіндісін даярлау бойынша республикадағы
Әлемді жайлаған қаржы дағдарысына қарамастан Қазақстанда құрылыс жұмыстары қарқынды
Бұл сонымен бірге, Қазақстанда қарқын алып отырған құрылыс жұмыстарын
2.2 Қазақстан экономикасындағы құрылыс индустриясының кластерлік дамуы
Президентіміз Нұрсұлтан Әбішұлының бастамасымен еліміздің барлық баспанасыз азаматтармен, оның
Қазіргі кездегі дүние жүзінде өркендеген елдердің тәжірибесіне назар аударар
Соңғы жылдары Еуропа елдерінде тұрғын үйдің қабырғаларын жылу өткізгіштігі
Бүгінгі күні құрылыстық керамикалық материалдарды жасап шығару саласында перспективті
Жалпы құрылыстық материалдарды, өнімдерді жасап шығару халық шаруашылығының отынды,
Президент Нұрсұлтан Әбішұлының 2006 жылғы 1 науырызындағы Қазақстан халқына
Өте қатты қысылған өте берік түрлі-түсті әрлік қаптауыш силикаттық
кірпіш және уақ тесікті-кеуекті жеңіл бетоннан жасалатын аса ірі
Жаңа материалдардың түрлері, үйлердің төбесі, шатыр жабындылары-филизол маст СМ,
Жоғары механикаландырылған құрғақ құрылыстық қоспа зауытын
салу;
Шыныққан көп қабатты, отқа берік техникалық әйнек, шыны құрал
аспаптар, шыны пакеттер жасап шығару зауыттарын салу;
Беттік, әрлік-қаптауыш, түрлі-түсті, қуысты, уақ тесікті-кеуекті
жылы керамикалық, яғни, өте иленгіш саз балшықтан жасалып,
күйдірілген қыш кірпіш және аса ірі емес керамикалық құрылыстық
бөліктер зауытын салу (Қаскелең - Алматы немесе
Қосқұдық және Малайсары бекеттері немесе Биже өзені маңайында);
Беттік, әрлік - қаптауыш, түрлі-түсті, қуысты, уақ тесікті-кеуекті
жылы керамикалық, яғни саз-балшықтан жасалып күйдірілген қыш
кірпіш және аса ірі емес керамикалық құрылыстық бөліктер зауытын
салу (Дзержинск селосы - Андреевка аудан орталығы маңайында);
Витрозиттік, перлиттік немесе цеолиттік газдың, көбіктік тесікті
материалдары, жеңіл бетонды шығару зауытын салу (Малайсары -
Сарыөзек темір жол станциялары маңайында);
Цеолиттік көбікті тесікті түйіршіктік және бөліктік материалдарды
шығару зауытын салу (Қорғас елді мекені маңайында);
Аса берік бетондық, темір - бетондық қабырғалық құрылыстық
бөліктер, блоктар шығару зауытын
Базальттық материалдар, талшықтар, минералдық мамықтық заттар, цеолиттік көбіктік тесікті
Аса берік бетондық, темір - бетондық қабырғалық құрылыстық бөліктер,
Базальттық басқа габроиттық тау жыныстары және олардың талшықтары негізінде
Жоғары маркалы М 600-700 цемент зауытын салу (Текелі қаласының
Қайта түрленген кварциттер-фарфорлық тастар негізінде санитарлық–гигиеналық, фарфорлық - фаянстық,
Жоғары сапалы желілік, пегменттік оптикалық сутастық (кварцтық) кендерді байыту
Әйнектік - пластмассалық немесе әйнектік пластикалық мүнай, газ, су
Әрлік - қаптауыш, беттік, түрлі-түсті, қуысты, уақ тесікті –кеуекті
Архалы, басқа алтын кен орындарының қалдықтарындағы алтынның, күмістің аз
Айтылған кластерімізге жоғарыда аталған объектілерден өзге, Алматы облысының территориясынан
Кешенді цирконийлік кендерді
цирконийлік және оған ілеспе ниобий, лантаноидтық металдардың
кешенді концентратын алып, оны Ертіс ХМЗ-да металлургиялық
өңдеумен аса қажет, жетімсіз саналатын цирконий металын ілеспе
ниобий, лантаноидтық металдарды алу;
Каолиндік кешендерді өңдеп байытуда толық өндіріліп артылмаған
каолиндік концентраттан қағаз, парфюмерлік, резиналық, лактық-
бояулық, жұқа керамика
талаптарына дәлме-дәл келетін жоғары сапалы концентраттарды бөліп, оларды пайдалануды
Волластонит кендерін байытуда толық өндіріліп артылмаған волластонит концентраттарынан абразивтік,
Жоғарыда аталған кәсіпорындардың жұмыс істеуіне керекті шикізатпен толық қамтамасыз
Айтылып отырған құрылыстық материалдардың жаңа технологиялық түрлерін өңдеп, өндіріп
2.3 Қазақстан құрлыс индустриясы және Састөбе цемент зауытының даму
А) Құрылыс материалдары индустриясын серпінді және тиімді дамыту мақсатында
Қазақстанда құрылыстың өзіндік құны ТМД елдерінің ішінде ең жоғары
Салада жұмыс істеп тұрған кәсіпорындар негізгі материалдарындағы құрылыс кешенінің
Құрылыс материалдарының кластерлік құру үш кезеңде жүзеге асырылатын болады.
Құрылыс материалдарының өнеркәсібін дамытудың негізгі алғы шарты–құрылыстың серпінді дамуы
Экспортты бағдарлау өнеркәсібінің алға қойылуына географиялық тиімді орналасуы әсер
саладағы жұмыс істеп тұрған өндірісті қайта құру және жаңарту,
мемлекеттік қаражат есебінен салынатын тұрғын үй құрылысына
ресурстық базаны дамыту шикізатты өндірудің аса прогресивті әдістерін еңгізу
лицензиялау процедураларын оңтайландыру және оңайлату;
отандық құрылыс өнімдерінің бәсекеге
ұлттық жүйесін дамыту, халықаралық стандарттаудың талаптарына сай,
сапа жүйесі мен экологиялық менеджментті әзірлеу және еңгізуді
кәсіпорындарында түсіндірме жұмыстарын жүргізуге жағдай жасау;
кәсіпорындарда жаңа тиімді
ғылыми зерттеуге бюджеттік
темір жол тасымалдауына тарифтерді зерттеу;
шетел кәсіпорындарымен коорпарациялық байланыстарды дамыту,
жоғары сапалы бәсекелік өнімді өндіруші — кәсіпорындарды салалық және
жүргізу[28].
Қазіргі кезде Қазақстанның барлық өңірлерін қамтитын, 49 жобалар карастырылуда.
Жобаларды географиялық қарастыру мынадай түрде бөлінеді: Ақмола
облысы - 9 жобалар, Алматы облысы - 9 жобалар,
Шығыс Қазақстан - 4,Жамбыл облысы - 3, Батыс Қазақстан
Қарағанды облысы - 3 жоба, Қызылорда облысы - 1
2 жоба, Маңғыстау облысы - 5 жобалар, Павлодар облысы
Қазіргі заманға сай ірі масштабты өндірісті цемент, табақты әйнек,
Цемент, қиыршықтас және кесектас өндірісі бойынша кәсіпорындарды осы өнімдерді
Құрылыс материалдар өнеркәсібін дамытудың 2005-2014 жылға арналған бағдарламасы жүзеге
Осыдан 2-4 жыл бұрын аталмыш сала жалпы ішкі өнімнің
2014 жылы тұрғын үй құрылысына жалпы алғанда 2043750 теңге
Б) 1969 жылы 1 қазанда бастап зауыт түсті цемент
Ақ және түсті цементтер табиғи тастарды өндейтін плиталар түрінде,
1967 жылдың қазан айынан бастап, екі шахталық пештен тұратын
Кальций гидрототығы түріндегі кейбір бөлігі, алдын – ала механикалық
Елбасымыздың бастауымен кәсіпкерліктің әлеуметтік салаға бет бұру үрдісі кең
Зауыт өз жұмысшылары да көмек беруде. Мұнда жұмысшылар өткен
В) Састөбе цемент зауыты 1952 жылы пайдалануға және Қазақстанның
TOO "Sas-Tobe Technologies" бірлестік құрылымына кіретін "Базәл цемент"
Тоқсаныншы жылдарғы экономикалық дағдарыс Састөбе цемент зауытына ауыр соққы
2.4 Састөбе цемент зауытының қоршаған ортаға экологиялық әсері
Адам іс - әрекетінің жедел өсуі қоршаған ортаның
Оңтүстік Қазақстан облысында 130 - дан астам орындары атмосфераны
"Састөбе цемент" ЖШС бөлінетін зиянды қалдық затардың жалпы мөлшері:
Састөбе цемент зауыты өндрісінен бөлінген қалдықтардың топыраққа тигізетін әсерінен
Састөбе поселкесінің экологиялық ахуалы қазіргі кезде су ресурстарын сақтау
Зауыттың қоршаған ортаға экологиялық әсері
Қорытынды
Қазақстанда құрылыс материалдар өнеркәсібі ХХ-шы ғасырдың басынан дами
Еліміз аумағында жаңа алып құрылыстардың талабын қамтамасыз ететіндей оның
Қазақстанның құрылыс матиралдар өнеркәсібі минералды-құрылыс шикізатын өндіру, оны өңдеу,
Құрылыс материалдар кәсіпорындар шығаратын өнімдерінің
Бүгінде бұл өнеркәсіпте 20-дан асатын дербес салалар қалыптасып, оның
Қазақстан құрылыс материалдар өнеркәсібінің өте маңызды
Аталған зауыттардың жылдық өнім көлемі 5 млн тонадан астам,
Сонымен қатар Қазақстан өзінің цемент
Қазақстандағы аталынған цемент зауыттарының бірі Оңтүстік Қазақстан обласы Шымкент
Біздің дипломдық жұмысымызда Қазақстан құрылыс материалдар өнеркәсібі дамуын сипаттай
Дипломдық жұмысымыздың қорытынды нәтижесі ретінде алдағы мерзімде «Састөбе цемент
Жоғарыда атап өткендей еліміздің цемент зауыттары жылына 5 млн
Мұндай міндетті орындау үшін зауытта жұмыс істейтін жұмысшыларға дұрыс
Зауыттың жұмыс істеу барысында қоршаған ортаға шығаратын шаң –
Зауыттың әсіресе Састөбе поселкасы маңындағы су ресурстарын сақтауына көңіл
Састөбе цемент зауытынан шығарылған өнімінің 10 % жергілікті кәсіпорындармен
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі
Абдразакова Т.А. "Рынок цемента состояний перпективы" ІІ Вестник. КазНУ
www.google .kz
С.Сулейменов «История страительной индустрии Казахстанс» Алматы-2003-258 стр.
Волженский А, Буров Ю, Колокольников В.С. "Минералды тұтқырлықзаттар технологиясы
Горчаков Г.И. "Құрылыс материалдары" М, 1981.
Көкіш Рысбай «Қазақстан Республикасының тарихы» Алматы 2005 368
"Казахстанская Правда"газеті - 2007, 29 декабря, с-67
Комар А.Г. "Құрылыс материалдары мен бұйымдары" М, 1976.
ҚР Президенті Н.Ә.Назарбаевтың 2008 жылғы Қазақстан халқына жолдауы.
ҚР Президенті Н.Ә.Назарбаевтың 2006 жылғы Қазақстан халқына жлодауы. Дағдарыстан
Е.А. Ахметов Қазақстанның экономикалық және әлеуметтік географиясы. Дәрістік курс
Е.А. Ахметов, Г.Е Бердығұлова Қазақстан Республикасының экономикалық және әлеуметтік
К.Р. Нұрғалиев Экономика Казахстан. Алматы 2007 жыл.
М. Қожахметов Қазақстанның экономикалық және әлеуметтік географиясы. Қарағанды 2006
"Құрылыс материалдары" оқулық. ҚР.Алматы 2000 жыл.
"Оңтүстік Қазақстан"газеті - 2009 жыл №145-146, 27 қыркүйек
К.Кажымұра, С. Донцов. Совершенствование системы ценообразования в современном строительстве/
Оңтүстік Қазақстан энциклопедиясы. Алматы-2005 ж
Рыбьев И.А. "Тұтқыр заттар негізіндегі құрылыс материалдары" М, 1978.
Түлкібас аудандық қоғамдық-саяси газеті "Шамшырақ" №88-89, 2008 жыл, 21
Чембелева А. "Састобинский цементный завод".
"Южный Казахстан"газеті - 2006 год №115, 29 сентября, с-47.
"Южный Казахстан"газеті - 2008 год, 18 августь.
shymkent cement @ hot box. ru
25.Конкашпаев Г. Словарь казахских географических названий Академий наук Казахской
26.Түлкібас : Энциклопедия құрастырушылар мен авторлары – Қ.Тұрсынқұлов, З.Әбдірасыл,
27.Састөбе адамзаттың алтын бесігі : Түлкібас ауданы туралы. Егемен
28.Байпаков К.М. Средневековая городская культура Южного Казахстана и семиречья.
29.Қазақстан Ұлттық энциклопедия.
30.Түлкібас- адамзат бірлігінің символы. Оңтүстік Қазақстан 2003.
31Балабеков.О.Түлкібастың киелі орындары 2007.
Қосымша-А
Құрылыс ұйымдарымен сатып алынған, құрылыс материалдарының негізгі түрлері, бөлшектері
Құрылыс материалдар Жылдар
2006 2007 2008
Тауарлы бетон 115,6 127,0 133,0
Ерітінділер мен бетондар, дайын бетон қоспасынан басқа 109,4 119,5
Қыш кірпіш 64,5 70,8 75,5
Силикат және кож кірпіш 109,5 116,8 120,1
Құм 71,6 78,3 83,8
Малтатас
62,2 65,0
Қиыршықтас, ұсақтас және шақпақтас 59,9 66,4 71,6
Минеральды мақта
Керамзит қырлары 123,2 130,7 131,3
Құрама шойын немесе болат конструкциялар 146,5 153,0 162,9
Қоспасыз болаттан жасалған қалпақ илек 116,9 121,4 131,1
Ауыр пішіндер, бұрыштар 263,4 275,5 280,8
Араланған ағаш 66,3 69,8 73,7
Ағаш жоңқалы тақталар 144,8 146,9 155,6
Ағаш талшықты тақталар 146,8 147,2 151,8
Сырлар 107,6 112,0 115.4
Лактар 189,4 202,4 207,8
Олиф 92,6 95,1 97,0
Терезе шынысы 310,0 324,7 346,2
Глазурленген қыш тақтайша 130,0 135,3 141,3
Портланд цемент 131,2 158,3 174,6
Әк 101,5 103,2 103,9
Линолеум 105,6 108,8 115,0
Сантехникалық бұйымдар, фаянс раковиналар 83,9 81,4 81,7
Қосымша-Ә
Құрылыс материалдарының негізгі түрлерін өндіру
Өлшеу бірлігі 2006 2007 2008
Электрлі оқшаулағыштар және Қыш арматура кг 4401 5469 9172
Отқа төзгіш қыш кірпіштер, блоктар, тақтайшалар және өзгелер тонна
Отқа төзгіш цементтер, құрылыс ерітінділері, бетондар және соған ұқсас
Күйдірілген балшықтан жасалған құрылыс кірпіштері, тақтайшалары. мың теңге 2241650
Цемент мың теңге 3662,0 4181,2 4880,2
Әктас тонна 858990 993544 988094
Гипс тонна 28062 41229 68161
Құрылыс мақсатына арналған бетоннан жасалған бұйымдар тонна 1658031 2365984
Цементтен жасанды тастан немесе Бетоннан жасалған кірпіштер, құрылыс блогтары
Азаматтық құрылысқа арналған құрылым элеметтерінің құрамасы, соның ішінде цементтен,
Бетоннан жасалған құрылыс құрылымдарының құрамасы. тонна 1994671 2365984 2906969
Құрылыс мақсатына арналған гипстен жасалған бұйымдар шартты метр 6324762
Тауарлы бетон тонна 6253806 8946250 10657917
Абсоцементтен, целлюлоза талшығы цементінен немесе соған ұқсас цементтерден жасалған
Ескерткіштерге, әктеу жұмыстарына және құрылысқа арналған өнделген тас және
Асфльттан немесе қаптама бұйымдар, ораммен. мың шаршы 17172,1 17202,0
Мұнай битумына, минералды шайырларға және минералдық шайыр ліспелеріне табиғи
Қожмақта, минералды силикатты мақта және соған ұқсас минералдымақталар, блогпен,
Қосымша-Б
Сурет 1 Зауыт жұмысшылары.
Қосымша-В
Сурет 2 Састөбенің кішігірім көлі
Қосымша- Г
Сурет 3 Састөбе цемент зауыты
Қосымша-Д
Сурет 4 Састөбе зауытындағы әкті зерттеу зертханасы
Қосымша-Е
Сурет 5 Састөбе цемент зауыты
Қосымша-Ж
Сурет 6 2006 – 2008 жж. (1-ші
Қосымша-З
Сурет 7 Цемент өндірісінің технологиялық процесі
Сурет 8 Састөбе цемент зауытының орналақан жері
Сурет 9 Састөбе цемент зауытының әкімшілігі
Сурет 10 Састөбе цемент зауытының өндірген
Ойдағыдай зауыт әкімшілігінің өзара тиімді қызметтестігі - мемлекет
• Инвестициялық өндірісті жөңдеу және жаңартумен сапалы өнімі.
• Өнімнің сапасы жоғарлауы.
• Білікті маман.
Сурет 11 Састөбе цемент
1
77