Мазмұны
Кіріспе 2
Жүн өңдеу 2
Киіз басу 4
Сырмақ атты мүліктің тұрмыс талабындағы мазмұны.
Киіз ою 8
Қолданылған әдебиеттер 12
Кіріспе
Жүн өңдеу
Қой жүнінің сан түрлі сарттарымен тайталаса
Алуан түрлі ою-өрнектер оюланып немесе сырылып
Сапалы бұйым шығу үшін жүн өңдеуде
Тоқымашылардың айтуынша, жүн біркелкі, шебер иірілуі
Түтіп, шірушілердің айтуынша, жүннің таза қырқылып,
Қырықтықшылардың айтуынша, қойдың жабағы жүні уақытында
Маманның айтуынша, жүн сапасы алдымен малдың
Малдың күтімі талапқа сай болмаса, одан
Ғалымның, айтуынша, жүн сапасы, одан жасалған
Жүн дұрыс сұрыпталмаған жағдайда (боз, ақ-қарасы
Жүннің тұрмыстық қажеттілігінен гөрі ғылымда дәлелденген
Жүн жылуды жақсы сақтайды, сондықтан одан
Жүннің күн көзінің үльтракүлгін өткізетін ерекшелігі
Жүн бояуды жақсы алады әрі басқа
Жүннің әр түрлі шуды және тербелістерді
Шикізат сапасы – төзімді де әдемі
Жүнді сақтау жөнінде айта келіп, ғалымдар
Мұндай жүнді пайдаланар алдында ашық күндері
Киіз басу
Сапалы жүн алып, оны сақтау ережелерімен
Тоғытылып қырқылған қойдың жүнін жумаса да
Кептіріліп боялғаннан кейін бір тілмен домалаққа
Киім-кешекке арналған жүнмен түбіттің иірілуі өзгеше.
Ал бұл мақсаттағы жүн алаша жібіне
Қылшық жүндер мен ешкінің қылынан түйенің
Қойдың күзем жүні оңтүстікте сентябрь айында,
Киім тоқып бұйым жасаудан бөлек сапасы
Жабағы, күзем, қылшық жүндерді сыртқы сипатына,
Халықтың күнделікті тұрмыс тәжірибесінен бояу ретінде
8-10 литр суды қатты қайнатып, 1
Қазанның қақпағын жауып бір қалыпты қайната
Қазан бір қайнағаннан кейін от қызуын
Жүннің бояу алғандығын былай тексереді: қалақтық
Қазанды әбден жуып, бояудан тазартады.
Текеметке түр салынатын болса, кептірілген жүн
Сырмақ атты мүліктің тұрмыс талабындағы мазмұны.
Қолөнер – халық өмірімен, тұрмысымен бірге
Қазақ қолөнерінің бүгінгісі мен болашағын айтар
Адамзат дамуының қай сатысында болсын қоғаммен
Қазақ қолөнерінде пайдаланылған негізгі шикізаттың бірі
Киіз басу өнері адамзат өмірінде сонау
Тарихи деректерге қарағанда, адамдар қола дәуірінде
Әрине, дүние жүзіндегі әр халыққа ата-баба
Киіз ою
Оюлап киіз басу өнерімен басқа халықтардың
Халық өмірімен бірге жасасып, біте қайнаған
Киіз пайдалану мақсатына байланысты қалық не
Әлгі аталған заттардың тұтыну ерекшеліктеріне байланысты
Киіз сапасының мықты болып, қөңілден шығуында
Киіз басуға алынатын қой жүннің талшықтары
Киіз басу өнерінде халық арасында кең
Киіз басу, текемет ойыстыру ісі алдымен
Жабағы жүн қойдан күн жылып шамыратай
Күзем жүн қойдан күз сезгілінде қырқылып
Қозы жүні - қозы туған жылғы
Текемет, киіз басу жұмысына осы жүндерден
Егер жабағы жүн шайырллы әрі лас
Осы сұрыпталған жүндерді одан әрі өндеуге
Алдымен жүн сабалады. Жүн сабау да
Жүн сабайтын жер тегіс әрі кең
Тулақ - жүн сабауға арналып, ірі
Текемет немесе киізге жабағы, күзем, қозы
Әдетте тулақты айнала отырып 4 адам
Сұрыпталанған жүн сабалып, реттеліп, келесі өңдеу
Шидің бір шетінен бастап аралас жүнді
Егер текеметке түр салынса, шидің орнауы
Киіз қарпу 1 сағатқа созылады. Киіз
Қолданылған әдебиеттер
Аубакирова Ш. «Халық қолөнері». – Алматы
Арғынбаева Х. «Қазақ халқының қолөнері». –
Ахметжанов Қ.С. «Тамырынан шабылған». – Ана
Әмірғазин Қ. «Қазақ қолөнері». – Алматы,
Әнімбаев М. «Алаша». Егемен Қазақстан, 1998
Күнтуқызы І. «Қазақтың ұлттық кілемі». –
Кенжеғали М. «Жүнен жасалынған бұйымдар». –
Қасиманов С. «Қазақ халқының қол өнері».
Нұрмұхамедұлы Н.Б. «Қазақ халқының сәндік ою-өрнек
Нұрғалиев Р.Н. «Шаңырақ» Энциклопедиясы, - Алматы
Оралбек І. «Жүн қолөнерінің шикізат түрлері».
Орымхан Ж.О. «Қазақ ханымы».
1