ЖОСПАР.
I. Бөлім. Жұмысшы күштің халықаралық миграциясы.
Жұмысшы күштің халықаралық миграциясы және негізгі бағытты.
Еңбектің әлемдік нарығы және халықаралық миграцияның тиімділігі мәселелері.
2. Негізгі бөлім.
II. Бөлім. Жұмысшы күші миграциясының нарықтық салымы.
2.1 Жұмысшы күші тартылудың негізгі орталары.
2.2 Жұмысшы күштерінің халықаралық ауысуының себептері.
1.1 ЖҰМЫСШЫ КҮШІНІҢ ХАЛЫҚАРАЛЫҚ МИГРАЦИЯСЫ:
Дүние жұзінде белсенді түрде жұріп жатқан өндірістің ин-тернационализациясы
Еңбек миграциясы белгілі бір проблемаларды туындата отырып жұмысшы
Халықтың жаппай миграциясы XX ғасырдың екінші жартысында әлемдік
Халық миграциясы дегеніміз - тұрғылықты жерін өзгерту немесе
Халықаралық миграция әр түрлі формаларда болады: еңбектік, отбасылық,
Жұмысшы күшінің халыкаралық нарығы ұлттық шекараларды кесіп өтетін
Жұмысшы күші митрациясының екі түрлі себебі бар:
- экономикалық сипаттағы,
- экономикалық емес сиптаттағы.
Экономикалық емес сипаттағы себептерге мыналар жатады: саяси, ұлттық,
Экономикалық сипаттағы себептерге жекелеген елдердің дамуының әр түрлі
Жұмысшы күші өмір деңгейі төмен елдерден өмір денгейі
Жұмысшы күшінің миграциясын анықтайтын маңызды экономикалық факторлардың бірі
Транспорттық корпорациялар жұмысшы күші мен капиталдың біреуіне ықпал
Транспорттық байланыс құралдарының дамуы. өз ретінде халықаралық еңбек
Енді жұмысшы күші миграциясының 5 бағытын атап көрсетейік:
1) жұмысшы күшінің дамушы елдерден
2) өнеркәсібі дамыған елдер шендеріндегі миграция;
3) дамушы елдер арасындағы
4) жұмысшы күшінің бұрынғы
5) ғылыми қызметкерлердің, білікті мамандардың өнеркәсібі дамыған
Жұмысшы күшінің халықаралық ммграциясының қазіргі таңдағы ерекшеліктері:
Еңбек нарығында қатаң шектеулердің күшейе түсуі.
Мексика - АҚШ-қа
негізгі қайнар көзі. 1995 жылы бұл елден 90
Бірақ та бұрынғы Кеңес Одағы мен Филипин елдерін
Еуропалық одақ азаматтары осы Одаққа кіретін кез келген
Еуропалық Одаққа мүше елдердің, әр қайсысындағы шетелдік азаматтардың
2. Мигранттар арасында жоғары квалификациялы мамандар
Бұл құбылыс бүкіл дүние жүзіне тән. Ол экономиканы
3. Сауданың кеңейтілуі.
Ол білікті мамандар үшін тікелей (саудаға қатысы
4. Көп ұлттық, кәсіпоындардың өсуі.
Ірі компаниялар еркіндікті қажет етеді, ол мамандардың бір
5. Соңғы жылдары миграция мәселесі проблемалық сипатқа
Қабылдаушы ел үшін иммиграция көп пайда келтіреді. Бай
ЖҰМЫСШЫ КҮШІ ТАҒЫЛУЫНЫҢ НЕГІЗГІ ОРТАЛЫҚТАРЫ
Тауарлар мен капиталдардын халықаралык ағымымен салыстырғанда, жұмысшы күшінің
Оның ссбептері айтпаса да түсінікті: яғни адамның өзінің
Миграииялық ағымдардың негізін жұмысшылар, аз мөлшерде қызметкерлер құрайды.
Енді жұмысшы күші миграңиясының нсгізгі тенденцияларына тоқталып өтейік.
XIX ғасырдың, 40-жылдарында коптегеп мигранттар Ирландиядан АҚШ-қа қоныс
XIX ғасырдың 80-жылдарында басында Италия және Шығыс Еуропа
Бірақ АҚШ-тағы экономикалық конъюнктураның нашарлауы солдарында бұл миграция
Жұмысшы күшінін кең масштабты миграциясы гебетттеріне мыналар жатады:
• жұмыссыздық;
• АҚШ-тағы жұмыстың ыңғайлы жағдайлары;
• жекеменшік жұмысты
Жұмысшы күшінің Еуропадан АҚШ-қа қоныс аударуысыз жаңа толкыны
Екінші дүниежүзілік соғыстан кейін МЦТ-тағы мгарацияның үш жаңа
•біріншіден ақыл ойдың, ағымы", жоғары квалнфикциялы
»екіншіден, коммунизмге карсы көтерілісті басқаннан кейін Венгриядан (1956
Егер алғашқы екі жағдайда миграция себебі - саяси,
60-жылдардағы иммрациялық, ағымдарға зияның, ең, алдымен Оңтүстік Корея,
60-жылдарда АҚШ-тағы Иммигрант Жалпы жоғарыда айтылған
Соңғы жылдары тағы бір мифшиялық ағым, яғни африкалық
Біз жоғарыда жұмысшы күйінің осы уақытқа дейінгі тартылу
Жұмысшы күшінің тартылуының екі дәстүрлі орталығы бар: олар
АҚШ жөнінде айтар болсақ, бұл елдің еңбек ресурстары
Қазіргі таңда АҚШ бұрынғыдай жұмысшы күшін тартудың үлкен
Төмен және жартылай квалификациялы мамандар (әсіресе, Мексикадан) белсенді
Жұмыс күйін тартудың дәстүрлі екінші орталығы - Батыс
80-жылдары шетел жұмыскерлерін жұмыспен камту құрлымында белгілі бір
Бірақ Еуропалық Одақ елдеріне жұмысшы күшінің ағылып кетілуі
Бұл орталықтарға мына елдер жатады:
1) Таяу
2) Австралия;
3) Оңтүстік Африка;
4) Азия - Тыінық мұхиты аймағы елдері;
5) Латын Америкасы.
Енді осылардың әрқайсысына жеке-жеке тоқталып өтейік.
Таяу шығыстың мұнай шығарушы елдері жөнінде айтар болсақ,
Бүл аймаққа Онтүстік және Оңтүстік-Шығыс
Египет. Бірқатар Араб елдері жұмысшы күшінің бір мезгілде
Австралияда шетелдік жұмыскерлердің 200 мыңға жуығы пайдаланылады.
Оңтүстік Африка Республикасы 50-жылдардың екінші жартысына дейін-ақ басқа
Халықаралық корпоративті 70-жылдары Онтүстік Африка және Намибияға елді
Азия-Тынық мұхиты аймағындағы елдер жұмысшы күйін тартудың, ірі
60-жылдары Латын Америкасында жұмысшы күшін тартудық халықаралық орталық
Миграцияның бұл аймактағы ең көп тараған формасы -мезгілдік
Өзіміз білгендей, үкіметтер жоғары табыс табатын иммигранттарды қабылдауды
Төмендегі кестеде иммриганттарды кабылдаушы елдер көрсетілген. Кестеде 1995
Еңбектің әлемдік нарығы және халықаралық
миграцияның тиімділігі мәселелері.
Біркатар елдерде көптеген салалар жұмысшы күшінің импортына тәуелді.
Басқа көрсеткіштік мәліметтер Франциядағы гермигранттар құрылыста жұмыс істейтіндсрдің
Жұмысшы күшін экспортқа шығаратын көптеген елдср үшін мұндай
Иемен Араб Республикасы сияқты елдер аударымдар саясаты экспорттан
Мемлекет миграция процесіне айтарлықтай белсенді әсер етеді. Иммигранттардың
Иммигграциялық саясат, әдетте еңбек министрлігінің, юстицияның немесе ішкі
Егер де бірлесіп иммиградцияны есепке алмасақ, онда иммригация
Еуропалық елдерде бейресми иммригацияны қарсы Саясатталған катаң иммиграциялық
Жоғарыда айтып өткеніміздей, жұмысшы күшінін имригациясы белгілі бір
Жұмысшы күшін экспорттық шығарудан түсетін тікелей валюталық табыс
дслдал фирмалардың. пайдасынан алынатын салықтар;
мигранттардың Отанына, отбасыларына және туған-
туыстарына көмектесу үшін тікелей аударымдарын;
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНДАҒЫ ЖҰМЫСШЫ КҮШІНІҢ МИГРАЦИЯСЫ
Елдердің әлеуметтік және экономикалық дамудың тәуелсіз түрде калыптасқан
Бүл елдің әлеуметтік-экономикалық өмір жағдайының көтерілісі мен саяси
Еңбек миграциясы аймағындағы көп қырлы процестін масштабын, интенсивтілігін
Ол бағыттарға мыналар жатады:
эмиграция (жұмысшы күшінің, кетуі);
иммиграция (жұмысшы күшінің келуі)
халықтың ішкі қозғалысы
Кэзақстандағы еңбек миграциясы процесі бұрынғы КСТО кезінде де,
70-80-жылдарда Қазақстан пайда болған хылықтық эмиграция құбылысы республика
"Акыл-ойдың" кетуі деген миграциянын төмендегідей себептері бар:
Демофафиялық және экономикалық дамудын сәйкессіз-
дігі нәтижесінде басқа елдерге кетуі ұлғаяды және
дегідей, яғни еңбек балансы реттеледі.
Тұрақты емес халықтың интенсивті түрде республикадан
ағылып келуі.
Бұл процесс өздеріне етене жақын әлеуметтік-психологиялық. ұлттық органы
Ресейлік мамандардың зерттеулері бойынша, халықтын рес-публикадан Ресейге миграциялануы
Казіргі кезде халықтың эмиграция таяу және алыс шет
Төмендегі кеседе Қазақстан Республикасындағы соңғы екі жылдағы халыктық
Еңбекке жарамды жастағы адамдар саны 147,5 мың адамға
Соғыс жылдардағы миграция саласындағы тенденция миграцялық қатынастардың изаюым
1996 жылы мигряциялық қозғалыс 757,2 мың адамға, ал
Төмендегі кестеде соңғы екі жылдағы республикадағы ми~ грацияның
Эмкгранттардың негізгі бөлігін (78%-тен астамы) таяу елдердегі елдер
Кетушілердің ішінде елеулі үлесті орықтар (58,9%), немістер (19%),
басқа республикалар бойынша, келушілер саны кетушілер санынан артық
Қазакстан мен Германия, Израиль, Греция арасында бір-жақтылық миграциялық
1996 жылы змигранттар санының азаюы Германияға кетушілер ағымының
Кетушілер ағымының біртіндеп аэайғанына қарамастан. олар жеткілікті дәрежеде
Негізінен, елбасы жағдайына байланысты адамдардан кетуі айдалуда. Мигранттардың
Ажырасқандар - 4%, және 16 жастан төмен адамдар
Республикадан салыстырмалы түрде алғанда, білім денгейі жоғары адамдар
Республикадағы халықтың иммирациясы елдің әлеуметтік қиындықтар ошағынан алыс
1995 жылмен салыстырғанда, 1996 жылы республикаға халықтың келуі
сыртқы саясат жағдайының күрделенуі;
республикадағы экокомика және әлеуметтік
жағдайды қиындауы.
Басқа мемлекеттер өзге мемлекеттермен мигрлциялық алмасу нәтижесінде республикамызда
Елдің экономикасы мен тұрақтандырудың мемлекеттік бағдар-ламасы келешекте иммшраиияның
1991-1994 жылдар кезеңінде халмақты ішкі тиграциясының ішкі тиграциясымен
1994-1996 жылдар ішінде тұрғылықты халыктың тиграциялық белссенділігі айкындалған,
1995 жылы Солтүстік облыстарда казак, ұлтынын саны көбейді.
Сонымен бірге, соңғы жылдары ауыл тұрғындарының калаға көшуі,
ЖҰМЫСШЫ КҮШІНІҢ ХАЛЫҚАРАЛЫҚ
АУЫСУЫНЫҢ СЕБЕПТЕРІ.
Жұмысшы күшінің жаппай ауысуы XX ғасырдың екінші жартысында
Жұмысшы күшінің, ауысуы дегеніміз — адамдардың тұрақты мекен-жайларының
Халықаралық миграцияның жұмыс бабындағы, отбасылық, рекреациондық (үзіліс, дем
1995 жылдың басында дүние жүзінде 35 млн. астам
Жұмысшы күшінің халықаралық рыногы басқа дүние-жүзілік рыноктармен, мысалы,
Жұмысшы күшінің миграциясына экономикалық және экономикалык, емес факторлар
Экономикалык, себептер әр түрлі елдердің экономикасының даму дәрежесіне
Жұмысшы күшінің миграциясын көрсететін маңызды экономикалык, себепке кейбір
Көлік қатынасының дамуы да өз кезегінде халықаралық еңбек
Миграциялық толқындар негізінен жұмысшылардан тұрады, маман-қызметкерлердің саны жұмысшылардан
Халықаралық еңбек миграциясы алғашында стихиялық құбылыс ретінде пайда
Халықтар миграциясы тарихындағы ең белгілісі XIX ғасырдың ортасында
Екінші дүниежүзілік соғыстан кейінгі АҚШ-қа миграцияның үш толқынын
екінші толқындардың мигранттар саяси себептермен келсе, үшінші толқын
XIX—XX ғғ. Қытай тұрғындарының Оңтүстік Шығыс елдері мен
Еуропадағы миграцияның ерекшеліктеріне тоқталсақ,, мұнда Испания, Португалия, Греция,
Қазіргі кезде шетел жұмысшы күшін пайдалану дүниежүзілік шаруашылықтың
Жұмысшы күші халықаралық, миграциясының 5 бағытын атауға болады:
дамушы еддерден өнеркәсібі дамыған елдерге миграция;
өнеркәсібі дамыған елдердің өз шеңберінде жұмысшы күшінің ауысуы;
3) дамушы елдер
жұмысшы күшінің бұрынғы социалистік елдерден өнеркәсібі дамыған елдерге
кәсіби даярлығы жоғары мамандар
Өнеркәсібі дамыған елдер үшін дамушы елдерден келетін жұмысшы
Мысалы, Францияда құрылыс саласындағы жұмысшылардың 25% эмигранттар, Бельгиядағы
Өнеркәсібі дамыған елдер шеңберіндегі жұмысшы күштерінің ауысуы негізінен
Еуропалық одақ, елдері шеңберіндегі халықаралық жұмысшы күшінің ауысуын
„Хартияның" 1-бөлімінде былай
Еуропалық экономикалық Одақтастық елдерінің әрбір қызметкері қоғамдық тәртіп,
2) Еркін жүріп-тұру құқығы Еуропалық Экономикалық Одақтастықтың әрбір
„Хартияда" біртұтас экономикалық кеңістік құру әлеуметтік жағынан қамтамасыз
Жұмысшы күшінің Еуропалық Одақ елдері шеңберінде ауысуы жоғары
Қалай болғанда да Еуропалық Одақ, елдеріндегі жұмысшы күштері
Соңғы жылдары дамушы елдер арасындағы жұмысшы күштерінің ауысуы
Өнеркәсібі дамыған елдердің, өзінен дамушы елдерге жұмысшы күшінің
Мұның басты себебі ОПЕК елдеріндегі жоғары оқу орындары
Соңғы жылдары Тәуелсіз Мемлекеттер Достастығы елдері
Шетел жұмысшы күштерінің жақын шетелден келіп-кетуі, ең алдымен
Қазақстан үшін жақын шетелден жұмысшы күшін импорттау мәселесі
Жұмысшы күштері миграциясынан бөлек босқындар мен еріксіз қоныс
Біріккен Ұлттар Ұйымы эксперттерінің анықтауы бойынша 1991 жылдан
Жұмысшы күші миграциясының оларды импорттайтын және экспорттайтын елдерге
Жұмысшы күшін қабылдайтын елдер төмендегідей артықшылықтарға ие болады:
шетел жұмысшы күшінің бағасының төмендеу болуымен байланысты тауар
шетелдік жұмысшылар тауарлар мен қызмет көрсету түрлеріне қосымша
жоғары дәрежелі жұмысшы күшін импорттайтын ел оқытуға және
шетелдік жұмысшылар экономикалық, кризис немесе жұмыссыздық
шетелдік қызметкерлер зейнетақымен қамтамасыз етілмейді және
Жұмысшы күшін экспорттаушы елдердің артықшылықтарына мыналар жатады:
1. Жұмысшы күшінің, экспорты елге валюта келтірудің маңызды
Халықаралық валюта қорының есептеуі бойынша тауар экспорты пайдасының
Жұмысшы күшін экспорттаудан түсетін пайда 90-жылдары дамушы елдегі
Жұмысшы күшін экспорттау артық еңбек ресурста-
рының экономикаға жасайтын
сөйтіп қоғамдағы әлеуметтік шиеленісті төмендетеді,
Экспорттаушы ел үшін маман кадрлар қайта дайын-
дықтан тегін өтеді және еңбекті ұйымдастырудың жаңа
әдістеріне үйренеді т. с. с.
Сонымен қатар жұмысшы күшін экспорттаушы елдер кейбір тиімсіз
Жұмысшы күшін тартудың дәстүрлі орталықтарына АҚШ пен Батыс
Америка Құрама Штаттарының еңбек ресурстарын негізінен иммигранттар құрағаны
Жұмысшы күшін тартудың тағы бір орталығы — Батыс
60—70-жылдары капитализм дамуының жаңа орталықтары —"шеткері капитализм" (периферийный