ЖОСПАР
КIРIСПЕ 1
I ТҰТЫНУШЫЛАР ТАЛҒАМЫНЫҢ ЭКОНОМИКАЛЫҚ МАЗМҰНЫ 3
1.1 Тұтынушылар рыноктағы сұранысты қалыптастырушы және олардың қалауы
1.2 Бюджеттiң шектеулiгi тұтынушылар мiнез-құлығына әсер етушi негiзгi
II ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНДАҒЫ ТҰТЫНУ РЫНОГЫ ЖӘНЕ ОНЫ ДАМЫТУ
2.1 Тұтынушы талғамына әсер ететiн “табыс және баға
2.2 Қазақстандағы тұтыну нарығы мен тұтынушылар талғамының жағдайы
ҚОРЫТЫНДЫ 24
ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР 25
КIРIСПЕ
Елiмiздiң нарықтық экономикаға өтуiне байланысты нарықтық қатынастар күрделенiп,
Нарық механизмiнiң қызмет етуiнiң негiзi сұраныс пен ұсыныс
Кез келген тұтынушы нарықта ұнатымдылығымен артық көруiне сүйену
Бiрақ шын мәнiнде тұтынушылардың табысына байлаынсты олардың бюджеттiк
Бұл тақырыптың өзектiлiгi, нарықтық экономикада тұтынушылар, олардың талғамы,
Сондықтан мен экономикалық теория пәнiнен курстық жұмысымның
Бұл тақырыпта еңбек еткен экономикалық ғалымдарға тоқталатын болсақ,
Сондай-ақ бұл тақырыпта микроэкономика деңгейiнде еңбек еткен ғалымдар
Ал отандық экономикада бұл тақырыпқа экономикалық теория және
Менiң бұл жұмысты орындаудағы мақсатым Қазақстан Республикасындағы тұтыну
Осы мақсатқа сай жұмыстың мiндеттерi келесiдей:
Тұтынушы рыногын зерделеу;
Тұтынушылар мiнез-құлығын қарастыру;
Тұтынушылар талғамына әсер етушi факторларды қарастыру;
Қазақстанның тұтынушылар рыногын талдау арқылы, өзiндiк баға беру.
I ТҰТЫНУШЫЛАР ТАЛҒАМЫНЫҢ ЭКОНОМИКАЛЫҚ МАЗМҰНЫ
1.1 Тұтынушылар рыноктағы сұранысты қалыптастырушы және олардың қалауы
Тұтынушы рынокта белгiлi көптеген тауарлар мен қызметтердiң iшiнен
Олардың арасындағы бәсеке және мәмiлелер бағаға әсер етiп,
Кез келген тұтынушы ұнатымдылығымен артық көруiне сүйену және
Тұтынушылар бiрiгiп сұранысты қалыптастырса, онда сұраныс тауардың бағасы
Q = QD (P) (1)
Мұндағы, Q - өнiм көлемi;
Р – тауар бағасы;
QD (P) – сұраныс функциясы / 1,
Сұраныс көлемi – сұранысқа әсер ететiн басқа факторлар
Баға
Р1
Р2
Q2
Сурет-1 – Сұраныс қисығы
Тұтынушылардың талғамы келесiдей анықталған гиотезалардан тұрады. Мысалы:
Күнделiктi өмiрде адамдар тауарды төмен бағамен және көп
Әр уақытта да тұтынушы өнiмнiң алғашқы бiрлiгiнен көп
Тұтынушылардыi iс-әрекетiн табыс әсерi және ауыстыру әсерi
Бiрiншi, ауыстыру әсерiн мысал ретiнде көрсек. 2-шi
P P
250 250
200 B 200
150 A 150 A1 B1
100 100
50
D1
10 20 30
(а) Шайдың мөлшерi, қорап
Сурет-2 – Шайдың бағасының өсуi кофеге деген сұранысқа
(а) суреттен көрiп отырғанымыз, басқа факторлар тұрақты болғанда,
2-шi (а) суреттегi сұраныс қисығының бойымен жылжуды экономикада
Ал ендi бiрiн-бiрi толықтыратын тауарларды қарастырайық. Мысалы, автомобиль
P P
100
80 B 400
60 A 300 В1 А1
40 200
20
D2
20 30 40
(а) Бензин мөлшерi, литр
Сурет-3 –Бензин бағасының өсуi автомобильге деген сұранысқа
Суреттен көретiнiмiз басқа факторлар тұрақты деп есептегенде бензин
1.2 Бюджеттiң шектеулiгi тұтынушылар мiнез-құлығына әсер етушi негiзгi
Тұтынушылардың сұранысына әсер ететiн негiзiнен бағалы және бағалы
Сонымен қатар, тауарға деген сұраныс көлемiне тұтынушылардың табысы
кәдiмгi тауарлар;
жоғары сапалы және қымбат тауарлар;
сапасы төмен тауарлар.
Егер тұтынушылардың табысы жоғарылаған кезде зерттелiп отырған тауарға
4-шi суреттен көрiп отырғанымыздай, табыс өзгергенде ет өнiмдерiне
Р
250
200
150
100
50 D2
D1
20
Ет өнiмi мөлшерi, кг
Сурет-4 – Тұтынушы табысының өсуi ет өнiмдерiне деген
Бiр тауардың екiншi тауарға қарағанда пайдалылырақ екендiгiн анықтау
Жалпы жағдайда тауарлар құрамы берiлген болса, онда оның
U = U ( х, у )
Бұл функция тұтынушы Х,У тауарларын тұтынғанда
Егер пайдалылық функциясы тұрақты бiр санға тең болса,
U = U ( x, y) = C0
Онда жазықтықта мұндай функцияның графигi 5-шi суретте
Х- алма саны;
У- алмұрт саны.
1-шi кестеде және 5-шi суреттi салуға негiз болған
Кесте 1
Жиын У алмұрт Х алма
А1 10 4
А2 6 5
А3 3 6
А4 1 7
А1 жиынындағы 4 алма мен 10
Талғамсыздық қисықтарының жалпы қасиеттерi:
Талғамсыздық қисығы неғұрлым кординаттар осьiне алыс орналасса, соғырлым
U1 < U2