М А З М Ұ Н Ы
КІРІСПЕ.........................................................................................3-5 беттер
НЕГІЗГІ БӨЛІМ
I тарау. Қазақстанның кешегісі мен бүгінгісі
Тәуелсіздіктің алғашқы жылдарындағы
қиыншылықтар………………………………….……………6-13 бет
1.2. Тәуелсіз мемлекеттің таңдау жолы……………………..14-20 бет
II тарау. Қазақстанды ілгерілету жолындағы билік пен
баспасөздің рөлі
2.1. Ілгерілетудің басты бағыттары…………………………21-37 бет
2.2. «Баспасөзі күшті елдің өзі де күшті»……….…………..37-43 бет
ҚОРЫТЫНДЫ......................................................................................44-48 бет
СІЛТЕМЕЛЕР ТІЗІМІ..........................................................................49-50 бет
ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР............................................................51 бет
К І Р І С П Е
Қазақстан Республикасы – Азия төсіндегі алып мүмкіндіктері, асқар мақсаттары
Бүгінгі күнгі мемлекет басындағы азаматтарды, зиялы қауым өкілдерін ойландырып,
«Газет – халықтың құлағы, көзі, һәм тілі. Адамға көз,
«Тау мен тасты су бұзар, адамзатты сөз бұзар» деген
«Қазақ баспасөзіндегі жедел ілгерілеу идеясын» дипломдық жұмысымызға тақырып етіп
Бітіру жұмысының өзектілігі туралы айтар болсақ, Қазақстан өз алдына
Бітіру жұмысының жаңалығы – алдымен, алғашқы рет дипломға тақырып
Жұмыс барысында кеңінен қолданылған дерек көздері ретінде егеменді ел
Қазақстанның ілгерілеуіне негізінен қазақ тілді баспасөз ғана мүдделі. Елімізде
Ғылыми жұмыстың тұщымды болып, көздеген мақсатына жетуі, сондай-ақ, қойылған
Бітіру жұмысының құрылымына келсек, ол ғылыми жұмысқа қойылатын талап
I тарау. Қазақстанның кешегісі мен бүгінгісі
1.1. Тәуелсіздіктің алғашқы жылдарындағы қиыншылықтар
1990 жылдардағы қазақ баспасөзінде негізінен тәуелсіздік, Қазақстан территориясының
Қазақстанның қазіргі тарихының аса күрделі және жарқын сәттерін
Қайсар рухты қазақ халқы дәл осынау сәтте қол жеткізген
Тәуелсіздіктің алғашқы жылдарында қазақ баспасөзі де ауыр кезеңдерді басынан
Ұлттық баспасөз беттеріне егемендікпен ере келген тақырыптардың тағы бір
Әрбір халықтың, ұлттың тарихында өзінің аса маңыздылығы мен ғасырға
«Өтпелі кезеңде әлеуметтік топтардың біріне шектен тыс жағдай жасалып,
«Қазақ әдебиеті» газетінің бетінен түспей, егемендіктің алғашқы жылдары
Міржақып Дулатовтың 1925 жылы «Еңбекші қазақта» жарияланған «Ендігі бір
Демограф Мақаш Тәтімовтың «Қазақтың тайпалық құрамы мен саны және
1991 жылдың 16 желтоқсанында Жоғары Кеңес қазақ халқының ғасырлар
«Егемен Қазақстан» газетінде «Горбачевті сотқа беру керек пе?» деген
Сондай-ақ, тәуелсіздіктің алғашқы жылдарында баспасөз беттерінде еліміздің нанын
Қайсар Әлімнің «Міржақып мүрдесі елге қашан әкелінеді?» деген корреспонденциясында
Жалпы тәуелсіздіктің алғашқы жылдары қазақ баспасөзінде көрініс тапқан публицистика
90-жылдардың ортасын ала қазақ баспасөзінде орныққан тенденция − қазақ
Ө. Сұлтанғазиннің «Ұлт намысын қорғауды ұмытпайық» деген тақырыпта мақаласы
Әлемнің бірде-бір елі қалыптасу кезеңінде дағдарысты қиыншылықтардан қашып құтыла
Елдің материалдық дамуына серпін беріп, тіреу қызметін атқаратын фактор
Мынау алмағайып заманда қазақтың қазақ болып қалуы ұлттық сана,
«Жас Қазақ» апталығының соңғы санында «Қазақтың көзі, құлағы, тілі
1.2 Тәуелсіз мемлекеттің таңдау жолы
Бүгіндері Қазақстандағы реформалар тәжірибесінің нәтижелі екендігін халықаралық сарапшылар ғана
Қазақстанның «таңдау жолы» туралы айтар болсақ, әрине, бұл жол
1992 жылдан бергі ең үлкен жетістік Қазақстан өзін дербес
Ақпарат саласы − асқан қырағылықты, мол еңбекті керек ететін
«ақпараттық соғыс» теориясының маңызын жетік біледі. Басшылыққа келе салысымен
М. Шахановтың «ақпараттық диверсияға» қатысты сынын да министр мырза
Елдің жедел ілгерілеуінің бір көрсеткіші − экономика саласындағы жетістіктер.
... Қазақстан 2010 жылға дейін бәсекелестікті арттыру мақсатында мақта
Аталған мақаламен үндес, елбасының экономикалық концепцияларын тарқатып насихаттауы көздеген
...Қазақстанда әлемдік маркалардың жолаушылар автомәшинелерін сату 2000 жылғы 9,07
Өнеркәсіптік әлеуеттің өсуі көбіне кәсіпорындардың жаңа экономикалық және экономикалық
Ендеше, өндіріс пен мәдениетті сабақтастыра дамыту ел дамуының даңғыл
Тәуелсіздігіміздің алғашқы жылдарында алдымызда тұрған мемлекеттік дамудың исламдық, түркілік,
«Қарыштап даму процесінің жүруі БАҚ-тан ажырағысыз. БАҚ өзара
Мүдделері ортақ, жеке тұлғалар атынан «Айқын» газетіне «Тамырсыздық қоғамға
2006 жылы «Жас қазақ» газеті тарихшы Сәбит Шілдебай сынды
Тарихтың бізге бұйыртқан сыбағасына жеңіл-желпі қарауға болмас. Уақыт дегеніңіз
Қазақ қоғамында «мемлекеттік», «мемлекеттік емес» деген ұғымдар қалыптасы. Одан
Ал, «мемлекеттік», «мемлекеттік емес» баспасөз құрамына келсек, мұнда елдегі
Ең алдымен Қазақстан тәуелсіздгінің идеясын насихаттау. Тәуелсіздікті қамтамасыз ету
Ағартушы Ахмет Байтұрсынов атамыздың артына қалдырған ақтық аманаты мынадай
II тарау. Қазақстанды ілгерілету жолындағы билік
пен баспасөздің рөлі
Ілгерілеудің басты бағыттары
Ілгерілеу – елді жан-жақты дамыту. Қазақ елін дамыту біздің
1. Әлеуметтік-экономикалық бағыт. Яғни, дамыған елу елдің қатарына кіру
Асылы, баспасөздің міндеті қай заманда болмасын осы басым
Академик, агробиология және экология институтының директоры Рақымжан Елешевтің «Экономика»
Төреғали Тәшеновтің мақалалары да осы күннің өткір проблемаларын көтере
...Елбасының биылғы Қазақстан халқына арнаған Жолдауына сәйкес, 2005 жылы
2005 жылы ауыл халқына шағын несие беруде 925 миллион
2. Мәдени бағыт. Оған өз ретінде әдебиет, спорт, өнер
Кезінде XX-ғасырдағы қазақ ұлтының зиялысы, көркемсөз шебері, жазушы Ахмет
Енді елдің рухани дамуының көрсеткіші ретінде саналатын әдебиет пен
Қандай ұлт болсын өзге елдермен араласқанда мемлекетінің өндірістегі табысымен
Бәсекеге барынша қабілетті елуліктің ендігінде біздің де елдік ерекшелігіміз
Азаттық алған жылдар ішінде әдебиетіміз бен мәдениетіміз жаңа туындылармен
Өнер туындыларын бағалағанда «өнер баршаға түсінікті болуы қажет» деген
Кеңестік қоғам жылдары республикамыздағы мәдениет саласының күрмеуі көп мәселелері
Бодандық шылауында әдебиетіміз бен мәдениетіміз цензураның жіті қадағалауында болса
Нарықтық қатынасқа көшкен соң Жазушылар одағы бұрынғыдай бюджеттен қаржыландырылмайтын
Енді спорт тақырыбына ойыссақ. Өзге елдің байрағы белгілі бір
Кеңес Одағы кезінде спорттың негізгі ұстыны Мәскеу болатын. Бізде
Қазақ спорты әсіресе қазақ мамандарына зәру. Мамандар ұлттық құрамаларға
Қазақ спортын көтеру үшін Қажымұқан, Балуан Шолақ, Жақсылық, Ғұсман,
3. Демографиялық саясат. Халық санының өсуіне нақты жағдайлар жасау
Халқымыздың демографиялық ахуалы туралы баспасөз беттерінде аз айтылып, аз
Қазақ ақпарат кеңістігіне тың серпін, жаңа леппен батыл енген
Өз авторларының ғана жарияланымдарымен ғана шектелмей, ауық-ауық білікті маманавторлардың
Белгілі әлеуметтенушы Мұртаза Бұлытай «Ақиқат» ұлттық қоғамдық-саяси журналының
Демографиялық ахуалды күшейту үшін әлеуметтік жас отбасыларына үй беру
2006 жылдың шілдесінде Қазақстандағы қалың қазақтың тоғыз миллионыншы ту
Бұдан 30-40 жыл бұрын жазылған Қабдеш Жұмәділовтың «Соңғы көш»
Парламент «Халықтық көші-қон Заңына өзгертулер мен толықтырулар енгізіп жатыр.
4. Басым бағыт ретінде білім-ғылым саласы. 2005 жылғы халыққа
«Бүгінде қолданылып отырған ҰБТ отандық білім жүйесінің сапасын арттыруға
Т.Кәкішұлы «Білімге базардың саудасы жүрмейді» атты мақаласында: «Қазақстан жан
Президенттің «Болашақ» стипендиясы бойынша шетелде білім алушылар саны көбейіп
Қазақ баспасөзінде көтеріліп келе жатқан үлкен мәселенің бірі −
XXI ғасыр ғылым мен технологиялар ғасыры болған шақта, еліміздің
Тарихқа жүгінсек, 1946 жылы Ұлттық Ғылым Академиясы құрылған.
Ғылымның артта қалу себебі әр алуан. Ең бастысы
«Баспасөзі күшті елдің өзі де күшті»
«Халық мәдениет жолында ілгері басып, ел қатарынан қалмасына себепші
Бүгінгі демократиялық елімізде баспасөздің қоғамдағы рөлі елеуді өзгеріске ұшырады.
Біз қарастырғалы отырған қазақ баспасөзі де еліміздегі қоғамдық-саяси өзгерістер
Кеңес дәуірінің алғашқы кезеңінде қазақ баспасөзі жөнінде бірен-саран шағын
Қазақ баспасөзінің тарихы жөніндегі алғашқы зерттеу еңбектер 40-шы жылдардың
Сонымен қатар, 1950 – 1980 жылдардың аралығында қазақ кеңестік
Қазақ баспасөзіне байланысты зерттеу еңбектері 90-жылдарда өз жалғасын
1992 және 1995 жылдары жарыққа шыққан Т.Қожакеевтің «Көк
Еліміз тәуелсіздік алғаннан кейін бұрынғы таптық коммунистік идеология күйреп,
Қазіргі бұқаралық ақпарат құралдарын саяси талдау тұрғысынан зерттеген А.Сәрсенбаевтың
Республикамыз азат ел ретінде әлемдік ақпарат кеңістігіне енген қазіргі
«Жол үстінде журналист» атты монографиялық еңбегінде Н.Омашұлы қазақ журналистикасының
Сонымен қатар, біздің тақырыбымызға тікелей қатысты қазіргі қазақ баспасөзінің
Баспасөз – уытты құрал. Мұны өз дәуірінде басқыншылығымен мәшһүр
«БАҚ-тың төртінші билік мәртебесіне әлі көтеріле қойған жоқ.Тіпті көбіміз
Ақпарат құралдарының төртінші билікке қол жеткізуі жолындағы екінші шарт
«Бүгінде құрғақ ақпараттардың заманы өткен. Журналист мақала жазғанда терең
Баспасөздегі ұлттық мүдде турасында айтсақ, осы тақырып қазақ газеттерінің
◘ Бұқаралық ақпарат құралдарының заң мен ықпал жүзіндегі орынсыз
◘ Биліктегі үдерістердің БАҚ тарапынан бақылауда болуы, яғни биліктің
Қазақстанның бұқаралық ақпарат құралдары тілге байланысты екі түрлі
Бүгінде еліміздегі қазақтілді БАҚ-тың бостандығы жөніндегі әңгімеден гөрі қазақтілді
• Қаражаттық кірпітарлықтан. Өз жерімізде өзіміз өмір сүре
• Саяси-идеологиялық кіріптарлықтан. Қазақтілді журналистерді мамандандыратын оқу орындарының санаулысынан
• Біліктілік кірпітарлығынан. Қазақ журналистері ескі әдістемелік оқу
Сөз бостандығы азаматтық қоғам дамуының басты күтілген нәтижелерінің бірі
ҚОРЫТЫНДЫ
Қазақстан Республикасында 2006 жылдың бірінші жарты жылдығындағы мәлімет бойынша
Уақытысында мәдениет, білім саласында лауазымды қызметте болған М.Жолдасбеков: «Мәдениет
«Ана тілі» газетінде Қазақстан Республикасы Парламенті Мәжілісінің депутаты Мұхтар
Қазақстанда мемлекеттік тілдегі баспасөз құралдарының жалпы саны 453 басылым
Елімізде ойда жоқта бой көтерген осы үлкен проблеманы қорыта
Қырық батпан қиыншылық астына түсіп, кенеуі кетіп, жетім баладай
Газет-журналдың маңызы, оның елге берер пайдасы жөнінде қарастырған дүниелеріміздің
СІЛТЕМЕЛЕР ТІЗІМІ
Қазақ. − Алматы, Қазақ энциклопедиясы, 1998 жыл,
Назарбаев Н. Бас редактормен кездесу //Егемен Қазақстан 02.07.1994ж.
Назарбаев Н. Қазақстан жолы. − Алматы, 2007жыл 5-бет
Асқабылов А. Баламды тауып беріңдер //Дидар 28.09.1991ж.
Засурский Я. Закономерности и тенденции развития журналистика в переходной
Нұржеке Б. Кешіріңіз синонимнің көптігі − тілдің байлығы //Қазақ
Ақ түйенің қарны жарялған күн! //Қазақ әдебиеті 16.02.1991ж.
Сыздықов С. Казачество − отарлау саясатының қолшоқпары //Жас алаш
Қайсар Ә. Міржақыпқа туған топырағы бұйырды //Егемен Қазақтан 23.07.1992ж.
Сұлтанғазин Ө. Ұлт намысын қорғауды ұмытпайық //Парасат 1997/2
Исабек Д. Бәсекеге берікпіз бе ? //Егемен Қазақстан 17.03.06ж.
Көшім Д. Қазақтарды қалай көтеруге болады //Жас қазақ 14.
Оразай М. Қазақ кодексі //Жас қазақ 31.03.2006ж.
Түсіпбек Ж. Қазақтың көзі, құлағы, тілі кімнің қолында? //Жас
Казахстан: история успеха глазами мирового сообщество //Алматы, Таймас, 2005ж.
Ертісбаев Е. Бәсекеге барынша бекем болу − ұлттың ұлы
Сағадиев К. Алдымен экономика… //Егемен Қазақстан 16.12.2006ж.
Алшанов Р. Жаһандық экономика және Қазақстан //Егемен Қазақстан 28.02.2007ж.
Алшанов Р. Жаһандық экономика және Қазақстан //Егемен Қазақстан 28.02.2007ж.
Көшім Д. Қиясбайдың қисындары //Жас қазақ 22.06.2007ж.
Қазақ. − Алматы, Қазақ энциклопедиясы, 1998 жыл, 88-бет.
Елешев Р. Мемлекет бөлген ақшаны ауылға тура жеткізетін механизм
Тәшенов Т. Ауыл жылы ауылға не берді? //Айқын 31.02.2005ж.
Сығай Ә Театр тоқыраудан аман //Егемен Қазақстан 05.07.2003ж.
Сығай Ә Сахна мен сана //Егемен Қазақстан 03.03.2007ж.
Қасқабасов С. Рухани мұра мен мәдениеттің жаһандану кезіндегі жай-жапсары
Исабек Д. Бәсекеге берікпіз бе ? //Егемен Қазақстан 17.03.06ж.
Ахметжан Т. Анекдот пен өсек-аяңға алдана алмаймыз //Журналист №4
Жұмаділов Қ. Кешір бізді келер ұрпақ! //Қазақ әдебиет 12.11.1999ж.
Жұмаділов Қ. Азат елдің әдебиеті //Қазақ әдебиет 28.02.1992ж.
Әбішев Ә. Әдебиет әл үстінде қалмасын //Егемен Қазақстан 28.07.1993ж.
Рысбекұлы Қ. Қатпары қалың қазақ спорты //Егемен Қазақстан 16.09.04ж.
Қойшыбай Б. //Қазақ әдебиеті 14.06. 2004ж.
Рысбекұлы Қ. Қатпары қалың қазақ спорты //Егемен Қазақстан 16.09.04ж.
Жеңісұлы Е. Пекинде он алтын аламыз. Бұл мүмкін бе?
Теміров Б. Боксымыз құлдырамайды, биіктейді //Жас қазақ 19.04.2007ж.
Әлім А. Демографиялық соғыс // Жас қазақ 20.04.2007ж.
Айтжанбайқызы Г. Қазақ шынымен кәрі ұлт па? //Айқын 12.05.2006ж.
Анаш Д. Елдің есі де, сесі де халық //Алматы
Ғали Ә. Егемендіктің ел үлкен кемшілігі − халық санының
Бұлұтай М. Демографиялық ахуалымыз: ойлар мен ұсыныстар //Ақиқат2003/4
Елбасының Қазақстан халқына жолдауы //Егемен Қазақстан 01.03.2007ж.
Қуантайұлы Е. Көштен қалған көш //Жас қазақ 12.04.2007ж.
Назарбаев Н. Қалың елім қазағым Алматы. Өнер, 1998ж. 16-бет
Қуантайұлы Е. Көштен қалған көш //Жас қазақ 12.04.2007ж.
Құсайынов А. Білім реформасы //Егемен Қазақстан 23.06.2005ж.
Кәкішұлы Т. Білімге базардың саудасы жүрмейді
//Түркістан 31.03.04ж.
Байтұрсынұлы А. Ақжол. − Алматы, Жалын, 1991ж. 252-бет
Үмбет Ә. Менің Отаным − Ресей //Жас Қазақ 06.04.2007ж.
Жұмағұлов Б. Зайырлы қоғамның зиялылары //Ақиқат 1997/2 1-бет
Назарбаев Н. Ғылымы қарқын елдің − болашағы жарқын //Егемен
Жұрынов М. Академияның алпыс асуы //Егемен Қазақстан 01.11.2006ж.
Сұлтанғазин Ө. Ұлт намысын қорғауды ұмытпайық
//Парасат 1997/2 6-бет
Жаңа заманға бастайтын жаһандану //Егемен Қазақстан 12.03.1996ж.
Құрышбаев А. Аграрлы саланы көтеретін кез келді
//Егемен Қазақстан 04.04.2007ж.
Назарбаев Н. Әділеттің ақ жолы. − Алматы, Қазақстан,
Қожакеев Т. Көк сеңгірлер. − Алматы, Қазақ университеті, 1992ж.
Омашев Н. Жол үстінде журналист. − Алматы, 1999
Сәрсенбаев А. Стратегия формирования информационной политики РК в переходный
Ерболұлы Р. Төртінші билік //Жас алаш 30.12.2006ж.
Бекниязов Т. Журналистің шығамашылық шеберлігі Алматы, Қазақ университеті, 2004
Әбдірешұлы С. Ақпарат және қазақы БАҚ //Қазақ 17.05. 2007ж.
www.gov.kz.
Жолдасбеков М. Қазақтың қитығына тиіп, зығырданын қайната бермеу керек
Шаханов М. Ақпараттық диверсияны қалай тоқтатамыз
// Ана тілі 11..2004ж.
ПАЙДАЛАНҒАН ӘДЕБИЕТТЕР
Қазақ. − Алматы, Қазақ энциклопедиясы, 1998 жыл
Назарбаев Н. Қазақстан жолы. − Алматы, 2007жыл
Казахстан: история успеха глазами мирового сообщество. −
Алматы, Таймас, 2005ж.
Назарбаев Н. Әділеттің ақ жолы. − Алматы, Қазақстан, 1991
Назарбаев Н. Қалың елім қазағым. − Алматы, Өнер,
Назарбаев Н. Тарих толқынында. − Алматы. Өнер, 1998ж.
Қожакеев Т. Көк сеңгірлер. − Алматы, Қазақ университеті, 1992ж
Омашев Н. Жол үстінде журналист. − Алматы, 1999
www.gov.kz.
Бекниязов Т. Журналистің шығамашылық шеберлігі.
− Алматы, Қазақ университеті, 2004 ж
Сәрсенбаев А. Стратегия формирования информационной политики РК в переходный
Нұржеке Б. Ойұшқын. − Алматы, Жалын 2002 жыл
18