Жоспар:
Кіріспе
I Фразеологизм,тұрақты сөз тіркесі жайлы түсінік.
II Фразеологизмдердің өздеріне тән негізгі қасиеттері
III Фразеологизмдердің мағынасына қарай бөлінуі
IV Қазақ тіліндегі фразеологизмдердің сөз табына қатыстылығы жағынан
Қорытынды
Кіріспе
Г. Смағұлова айтпақшы «Тұрақты тіркестер қазақ лексикасының ең
Жоба тақырыбы: «Фразеологизмдердің өзіне тән негізгі қасиеттері»
Жобаның мақсаты − Фразеологизмдерге тән негізгі қасиеттерді табу,ол жайлы
Фразеологизм жайлы түсінік
«Фразеология» термині кең мағынада алғанда, белгілі бір тілдегі тұрақты
Фразеологизмдердің негізгі қасиеттері
Фразеологизмдердің өзіне тән негізгі қасиеттері: 1.Дайын
Қазақ тілі фразеологизмдерінің біразы өткір сықаққа құрылған.Ол қасиет әсіресе
Фразеология өз алдына бөлек лингвистикалық пән ретінде еліміздегі фразеологизмдерді
Лингвистикалық пәндер сөйлемді дұрыс құрып, қалай жазуды, тыныс белгілерін
1.Фразеологизмдердің қолданылу тиянақтылығын сөйлеуде, айтылуда бұрыннан қалыптасқан даяр қалпында
2.Фразеологизмге тән мағына тұрақты тіркесті құрастырушы сөздердің жеке мағыналарына
3.Тұрақты тіркес тізбесіндегі сөздер айтушының қалауынша емес, қалыптасқан белгілі
Бой бермеді: а) айтқанға көнбеді, жеңістік бермеді, ә) ырық
Көзі шықты: а) соқыр болды, ә) көзі қанды, маманданды
Дымы құрыды: а) діңкеледі, шаршады, ә) лажы қалмады, не
Ат үсті: а) жол-жәнекей, жолшыбай, ә) жеңіл-желпі, үстіртін.
Сыңар езу: а) бір жағына бұра тартып жүретін жылқы,
Жүзіктің көзінен әткендей: а) сұлу, әдемі, мүсінді, ә) еті
Аузымен құс тістеген: а) жүйрік, ұшқыр, ә) сезге шешен,
Фразеологизмдерді жалпы мағынасына қарай бөлінуі
Көркем проза тілінде кейбір сөйлемдердің өлең жолдарындағыдай ұйқасып келетін
«Босағама бір келер күні болса,
Көрермін!» – деп қайраған күйеу тісті (Кім жазықты» 34
Қазақ тілінде қандай да бір жағдайға байланысты адамның ішкі
Фразеолгизмдер мән-мағынасы жағынан бір-біріне синоним болып жұмсалуымен қатар мән-мағынасы
Екінші түрі құрылым-құрылысы жағынан мүлдем бөлек эмоциялық реңкті фразеологиялық
Қорыта келгенде адамның түрлі ситуацияларға байланысты туындап отыратын көңіл-күйі
Белгілі бір ұғымды бір сөзбен де екі немесе одан
Фразеологизмдердің сөз табына қатыстылығы жағынан топтарға бөлінуі
Қазақ тіліндегі фразеологизмдерді сөз табына қатыстылығы жағынан негізінен төрт
1. Егістік мағыналы фразеологизмдер.
2. Сындық мағыналы фразеологизмдер.
3. Заттық мағыналы фразеологизмдер.
4. Үстсу магынасындагы фразеологизмдер.
Етістік мағыналы фразеологизмдер: Көзінің еті өсті — көкірек керді,
Сындық мағыналы фразеологизмдер: аспанмен тілдескен ~ биік, үзын; қара
Заттық мағыналы фразеологизмдер: Кіндік кесіп, кір жуған — туған
Үстеу мағынасындағы фразеологизмдер: Сақадай сай — дайын, әзір; атқан
Қазақ тіліндегі Фразеоалоизмдсрдің сөз табына катыстығы жағынан ең көбі
Қорытынды
«Фразеологизмдер – күрделі лингвистикалық бірліктер. Олардың күрделілігі тек құрылымдық
Пайдаланылған әдебиет:
1. Кеңесбаев І. Қазақ тілінің фразеологиялық сөздігі. – Алматы:
2. Болғанбаев Ә., Қалиев Ғ. Қазіргі қазақ тілі лексикологиясы
3. Сатенова С. Қос тағанды фразеологиялық тіркестердің авторлық қолданысына
4. Айтбаев Ө. Қазақ тіл білімінің мәселелері. – Алматы:
5. Смағұлова Г. Фразеологизмдердің синонимдік қатарлары // Тіл тарихы
6. Қасқабасов С. Қазақтың халық прозасы. – Алматы: Ғылым,
7. Қоңыратбаева Ж. ХХ ғасыр басындағы қазақ прозасы тіліндегі