1.Ұлттық банкі, оның мақсаты мен
Орталық банктер бүкіл елдің несие жүйесін
әрі реттеуші бас органның ролін атқара
Орталық банк елдің эмиссиялық, резервтік және
Әлемдік тәжірибе көрсеткендей, мемлекеттің Орталық банкіге
Орталық банк мемлекет берген эмиссиялық құқығы
Орталық банк тарапынан ақша – несиелік
«Қазақстан Республикасының Ұлттық банкі туралы» Заңы
Жоғарыда айтылғандай, КСРО – ның мемлекеттік
Тәжірибе жүзінде кассалық резервтердің барлығы Ұлттық
Ұлттық банк – ақша резервтерінен, алтын
Заңның 9 – бабына сәйкес, Ұлттық
Әлемдік тәжірибеде, нарықтық экономика жағдайында Орталық
оның капиталының қалыптасуы 100 % мемлекеттің
акцияларының бөлігі мемлекетке тиесілі (немесе мемлекеттің
бірлестік типтес ұйым (мемлекеттің қатысуымен немесе
Орталық банкінің қызметін бірігіп атқаратын тәуелсіз
АҚШ – та банктердің капиталына мемлекет
Негізгі ұлттық банк унитарлық орган болып
Ұлттық банкінің қаржылық жылдағы пайдасы сол
Пайданың жарғылық, резервтік және басқа қорларды
Қазақстан Республикасының Ұлттық банкінің негізгі міндеті
Сонымен қатар, Қазақстан Республикасының Ұлттық банкісіне
Қазақстанның экономикалық дамуы және оның дүние
ақша–несие және банк жүйесінің тұрақтылығын қамтамасыз
банктік және басқа несиелік мекемелердің қызметін
Ұлттық банк жұмысының негізгі бағыттары:
елдегі несиелік ресурстарды және ақша айналысын
басқару;
өзіне бағынышты мекемелер арқылы ақшалай түсімді
халық шаруашылығындағы несиелік, есеп айырысу және
банк ісін бақылау және қадағалау;
елдің банк жүйесінің тәуелсіз балансын жасау;
ғылыми – зерттеу және аналитикалық жұмыстар
валюталық операцияларды жүргізу ережелерін және тәртібін
Ұлттық банктің несиелік ресурстары мыналардың есебінен
меншікті қаражаттары;
басқа банктермен тартылғын және келісім –
негізінде Ұлттық банкіге орналастырылған ақшалай қаражаттар;
Қазақстан Республикасынан тыс жерлерден тартылған
қаражаттар;
мемлекеттік арнайы қорлардан және бюджеттің уақытша
2. Ұлттық банктің құрылымы мен басқару
Ұлттық банкінің басқару құрылымы мен ұйымдастырудың
Ұлттық банкі өзінің қызметтерін орындауы үшін
Ұлттық банкінің ең жоғарғы басқару органы
мемлекеттік ақша – несиелік саясатын жасайды;
Ұлттық банкі шығарған, банктер ісіне қатысты
актілерді бекітеді;
Парламент бекіткен тұжырым негізінде банкноттар мен
монеталардың номиналдық құнын және әшекейлік пішінін
Ұлттық банкінің банктермен және Қазақстан
Республикасының бюджетімен операциялар бойынша пайыздық мөлшерлемесін
Қазақстан Республикасының валюталық айырбас бағамын
анықтау тәртібін белгілейді;
Ұлттық банкінің жұмысы туралы есеп береді,
жиынтық балансты қарастырады;
Ұлттық банк туралы Ережені, Ұлттық банк
бекітеді және Ұлттық банк департаменттерінің директорларын
банктер және олардың филиалдары үшін экономикалық
нормативтерін бекітеді.
Басқарма шешімдерін басқарма қаулылары формасында жүзеге
Басқарма
Директорлар кеңесі
Төраға
Төрағаның орынбасарлары
Ұлттық банкінің орталық аппараты
Департаменттер, дербес басқармалар
Облыстық басқармалар
Ұлттық банкінің тәуелсіз бөлімшелері
Мемлекеттік сақтау орыны
Банкноттық фабрика
Бағалы қағаздардың фабрикасы
Приборлық бақылаудың мемлекеттік инспекциясы
Қазақстандық банкаралық есеп айырысу Орталығы
Банкаралық және қаржылық теле-коммуникация Орталығы
Банктік сервистік бюро;т.б.
Қазақстан Республикасының Ұлттық банкінің құрылымы.
Басқарма мәжілісі қажет кездерде немесе айына
Кезектен тыс мәжілістер Ұлттық банк төрағасының
Ұлттық банк төрағасы ҚР Президентінің ұсынуымен
Ұлттық банк төрағасы Ұлттық банк атынан
Ұлттық банк төрағасы Ұлттық банк қызметі
Ұлттық банк төрағасы басқарманы, директорлар кеңесінің
Ұлттық банкінің жедел басқару органы –
Ұлттық банк өзінің негізгі қызметтерін жергілікті
Қазақстан Республикасы Ұлттық банкінің қызметтері мен
Ұлттық банк «Қазақстан Республикасының Ұлттық банкі
айналыстағы ақша массасының көлемін реттеу жолымен
кепіл беруші Үкімет болып табылатын Қазақстан
Республикасының ішкі және сыртқы қарызына қызмет
Қазақстан Республикасы аумағында, одан тыс жерлерде
банктердің бағалы қағаздар эмиссиясы жобасының оның
ол банктерге несие беруге, банктердің қарыз
банктердің жұмысына және шетелдік валютаны сатып
Қазақстан Республикасында ресми мөлшерлемелерде өзгерту арқылы
Қазақстан Республикасында валюталық реттеу мен валюталық
банк ісі, есеп, есеп айырысу, валюталық
Ұлттық банкіге жүктелген функцияларды жүзеге асыруға
қолма – қол банкноттар мен монеталарды
Қазақстан Республикасы банктерінің жиынтық балансын құрады
Қазақстан Республикасындағы банктер жүйесіне кадрларды дайындауға
Сирек жағдайларда мемлекеттік бюджеттің қаражаттары арқылы
Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес болатын басқа
3.1. Ақша айналысын басқару
Ұлттық банк – заңды төлем құралын,
Қазақстан Республикасында шығарылатын банкноталар мен
Ұлттық банк Қазақстан Республикасының валютасын шет
Эмиссия – бұл мемлекетпен банкноталардың, монеталардың,
Қолма – қол ақша түріндегі эмиссия
Қазақстандағы теңгенің көп мөлшерде эмиссиялануының негізгі
Депозиттік банктердің эмиссиясын реттеу Ұлттық банкінің
Ақша базасы – бұл Ұлттық банк
Артық резервтер дегеніміз – банктердің Ұлттық
Экономикадағы ақша айналысының жылдамдығы Ұлттық банк
Ақша айналысының жылдамы экономикалық монетаризация деңгейіне
Монетаризация деңгейі 1984 жылы Францияда -
3.2. Ақша – несие саясатының құралдары.
Айналымдағы ақша массасын, несие көлемін, проценттік
Пайыздық саясат ақша – несие саясатының
Теңгені айналысқа енгізгеннен кейін пайыздық саясаттың
Қаржы операцияларының барлық түрлері бойынша пайыздық
Резервтік талаптар. Банктерге берілетін несиенің көлемін
Банктердің міндетті резерв нормативінің көбеюі, 1994
Ұлттық банк орташа айлық қалдыққа байланысты
Ашық нарықтағы операциялар. Бұны Орталық банкпен
Есеп – несие операциялары – есептеу
Қазыналық вексельдерді есептеуді көптеген өркендеген мемлекеттерде
Ұлттық банк әр түрлі мақсатпен бағалы
Біріншіден, көптеген өркендеген мемлекеттерде бюджеттің кемшілігін
Екіншіден, Ұлттық банктер мемлекеттік облигацияларды банк
Валюта нарығындағы операциялар арқылы өтімділікті қамтамасыз
4. Қазақстан Республикасының Ұлттық банкі –
«Банктердің банкі»
Республиканың Ұлттық банкінің ең басты мақсаты
Ұлттық (Орталық) банк «банктердің банкі» қызметін
коммерциялық банктердің резервтерін сақтайды;
коммерциялық банктерге қысқа мерзімді қажеттіліктеріне байланысты
жалпы ұлттық ауқымда қолма – қолсыз
банктердің қызметіне қадағалау және бақылау жүргізеді.
Ұлттық (Орталық) банкінің маңызды қызметі
Ұлттық (Орталық) банк – коммерциялық
Қазақстан Республикасының Ұлттық банкі, жалпы банктік
Аукциондық несиелерді енгізу (1993 жылдың аяғында),
Банктерге ломбардтық несие беру, тек ақша
Ломбардтық несие бойынша мөлшерлемелер қайта қаржыландыру
РЕПО операциясы – екі бөлімнен тұратын
Бұл операция банктерге қысқа мерзімді несиелеу
Ұлттық (Орталық) банк банкаралық қолма –
Ұлттық банк банкаралық есеп айырысу сияқты
қолма – қолсыз және қолма –
ауқымын бақылау;
бүкіл банктік жүйесі үшін бірыңғай методологиялық
негіздегі елдің бірыңғай есеп айырысу орталығы;
есеп айырысу, есеп жүргізу және есеп
орнату және үйлестіру;
Елімізде қолма – қолсыз есеп айырысудың
Тұрақты байланыстары бар клиенттердің операциясы бір
Ұлттық банк пен өзінің құрамдас бөлімшелері
1988 жылы банктік жүйені қайта ұйымдастыру
КСРО Мемлекеттік банк халық шаруашылығындағы есеп
1988 жылдан кейін арнайы банктер пайда
Клиенттермен жасалатын операцияларын өзіндік баланстарында бейнелейтін
ФАА шоттар жүйесінің көмегіменг банктер арасындағы
Республикамызда банктік реформаның жүзеге асырылуы барысында
Төлем құжаттарының барлық түрлерін өңдеуді, төлемдерді
Ірі және ұсақ сомалардағы төлемдер үшін
Қтысушының кез келген уақытта корреспонденттік шоттың
Төлем жүйесінің реформасы шегінде екінші деңгейлі
Қорытынды.
Қазақстан Республикасының Ұлттық банкі Қазақстан
Республикасының орталық банкі ретінде басқа
Ұлттық банк – оның жоғары үкімет
мемлекеттік біртұтас органы, бір ғана қол
ҚР Ұлттық банкінің басты міндеті ұлттық
ҚР Ұлттық банктің негізгі қызметтері мыналар:
айналыстағы ақша массасының көлемін реттеу жолымен
ҚР Ұлттық банкінің ақша – несие
ұлттық валютаның тұрақтылығын: оның сатып алу
Эмиссия – мемлекеттік банкнота, монета, бағалы
қағаздарды шығаруы. Ол қолма – қол
7. ҚР Ұлттық банкінің есеп
пайызды өзгерту жолымен қарыздық капиталдар нарығын
8. Міндетті резерв нормасының мағынасы
соммасы мен несиелік операциялар көлемі арасында
9. Айналыстағы ақша массасын реттеудің біршама
әдісі – ашық нарықтағы операциялар. Мағынасы
10. ҚР Ұлттық банкі «банктердің банкі»
яғни коммерциялық банктер резервтерін сақтайды, оларға
11. ҚР Ұлттық банкі бас банкир,
Үкіметтің, басқа да мемлекеттік органдардың агенті
12. ҚР Ұлттық банкі Қазақстанда және
валютасындағы кез келген операциялар – валюта
13. Ұлттық банктің қызметінің біріне –
банктер қызметіне бақылау және қадағалау жүргізу,
Жоспар:
Кіріспе .................................................................................. 1 – 2
1. Ұлттық банк, оның мақсаты мен
2. Ұлттық банктің құрылымы мен басқару
3. ҚР Ұлттық банкінің қызметтері мен
а). Ақша айналысын басқару................................................. 9 –
б). Ақша – несие саясатының құралдары...........................
4. ҚР Ұлттық банкі «Банктердің банкі»................................
Қорытынды........................................................................... 21 – 24
Қолданылған әдебиеттер ..................................................... 24 –25
Қолданылған әдебиеттер:
Сейтқасымов Ғ. С. «Ақша, несие,
Алматы «Экономика» 2001 ж.
Шеденов Ө. Қ.
Байжомартов «Жалпы экономикалық теория»
Алматы – Ақтөбе 2002 ж.
Газет, «Дала мен қала» № 32
«Экономика» бөлімі
13 тамыз, жұма, 2004 ж.
5. Канарейкин С. Н. «Экономикс:
АО «Дорваль», АО «Лига» Санкт
6. Шеденов О.Қ., Байжомаров Ү.О.
Жүнісов Б.А., Комягин Б.И.
«Жалпы экономиялық теория»
Алматы – Ақтөбе 2002 ж.
7. Ж.О. Ихдаханов
Ә.О. Орманбеков
«Экономиканы мемлекеттік реттудің өзекті мәселелері» Алматы
Әубәкіров Я. «Экономика теория негіздері»
Алматы «Санат» 1998 ж.
Қазақстан Республикасының Білім және Ғылым Министрлігі
Орта – Азиялық Университеті
Тақырыбы: «Ұлттық банк»
Орындаған: Жакуова А.М.
Тексерген: Асанова Т. А.
Алматы 2004
Кіріспе.
Несие жүйесінің негізгі буыны – банктер.
Капиталистік банктердің алғашқы ізашарлары Флоренция мен
Карл Маркс банктердің пайда болуы туралы
Банк ісі – қарыз капиталын жинақтаумен
Осы айтылған жағдайларды қорыта келе банктің
Уақытша бос ақша қаражатын тарту, жинақтау
Кәсіпорындарға, мемлекетке, жеке адамдарға несие беру,
Ақша айналымын реттеу. Банк - әр
Айналымға несие құралдарын шығару. Банк клиенттің
Экономикалық және қаржылық кеңес беру.
Эмиссиялық банк – ол айналысқа ақша
Мемлекеттегі басқа банктердің барлығының да ақша
Инвестициялық және инновациялық банктердің екі түрі
Ипотекалық банктер – жерді және жылжымайтын
Несие жүйесінің негізгі буыны – банктер.
Карл Маркс банктердің пайда болуы туралы
1.Уақытша бос ақша қаражатын тарту, жинақтау
2.Кәсіпорындарға, мемлекетке, жеке адамдарға несие беру,
3.Ақша айналымын реттеу. Банк - әр
4.Айналымға несие құралдарын шығару. Банк клиенттің
5.Экономикалық және қаржылық кеңес беру.
Мемлекеттегі басқа банктердің барлығының да ақша
Орталық банктер бүкіл елдің несие жүйесін
атқара отырып , ерекше орынға ие
оның капиталының қалыптасуы 100 % мемлекеттің
акцияларының бөлігі мемлекетке тиесілі (немесе мемлекеттің
бірлестік типтес ұйым (мемлекеттің қатысуымен немесе
Орталық банкінің қызметін бірігіп атқаратын тәуелсіз
Ұлттық банкінің қаржылық жылдағы пайдасы сол
Пайданың жарғылық, резервтік және басқа қорларды
Қазақстан Республикасының Ұлттық банкінің негізгі міндеті
Қазақстанның экономикалық дамуы және оның дүние
ақша–несие және банк жүйесінің тұрақтылығын қамтамасыз
банктік және басқа несиелік мекемелердің қызметін
Ұлттық банк жұмысының негізгі бағыттыры:
елдегі несиелік ресурстарды және ақша айналысын
өзіне бағынышты мекемелер арқылы ақшалай түсімді
халық шаруашылығындағы несиелік, есеп айырысу және
банк ісін бақылау және қадағалау;
елдің банк жүйесінің тәуелсіз балансын жасау;
ғылыми – зерттеу және аналитикалық жұмыстар
валюталық операцияларды жүргізу ережелерін және тәртібін
Ұлттық банктің несиелік ресурстары мыналардың есебінен
меншікті қаражаттары;
басқа банктермен тартылғын және келісім –
негізінде Ұлттық банкіге орналастырылған ақшалай қаражаттар;
Қазақстан Республикасынан тыс жерлерден тартылған
қаражаттар;
мемлекеттік арнайы қорлардан және бюджеттің уақытша
Республиканың Ұлттық банкінің ең басты мақсаты
Ұлттық (Орталық) банкінің маңызды қызметі
Қазақстан Республикасында шығарылатын банкноталар мен
Ұлттық банк Қазақстан Республикасының валютасын шет