ЖОСПАР
Кіріспе 2
1916 жылғы Қазақстандағы ұлт-азаттық қозғалыс 3
Қазақ ұлтының зиялыларының ұлт-азаттық көтеріліске ұстанымы
Қорытынды 16
Қолданылған әдебиеттер тізімі 17
Кіріспе
Ұлт-азаттық көтеріліс…
Елінің намысын жыртып, елдігін, жерін қорғап,
Ұлт-азаттық көтеріліс - әділетсіздікке, басқыншылыққа, қанау,
Қандайда болмасын халықтың көтерілісі артында
Қазақ халқының 1916 жылғы ұлт-азаттық көтерілісі
Бұл – қазақ халқының ғұлама перзенті
Иә, 1916 жылғы көтерілістің ел өміріндегі
Академик М.Қозыбаевтың: «1916 жылғы ұлт-азаттық қозғалыс
Біздің семестрлік жұмысымыз осы ұлт-азаттық көтеріліске
1916 жылғы Қазақстандағы ұлт-азаттық қозғалыс
1916 жылғы ұлт-азаттық қозғалыстың алғышарттары. 1916
Өмір сүрудің негізгі көзі мал шаруашылығы
Көтерілістің басты себебі: қазақ жерлерін отарлау,
Бір сөзбен айтқанда, аграрлық мәселенің шиеленісуі
Оның негізгі қозғаушы күші — қазақ
Қазақстанның барлық аймақтарын қамтыған үлкен қозғалысты
Көтерілістің Торғай және Жетісу ошақтары. Ұлт-азаттық
Тым асығыс жағдайда жергілікті тұрғындардан майданға
Торғай, Ақмола, Орал, Семей және Жетісу
1916 ж. Түркістан өлкесінің генерал-губернаторы А.Н.Куропаткиннің
М.Әуезовтің “Қилы заман”, Ж.Аймауытовтың “Қартқожа” романдарында
“Қария қабағын шытынып, шын назаланып, айласы
Патша жарлығын “Зілді бұйрық” деп атаған
Халықтың еркі кетті баласынан,
Сөзімнің ғибрат ал сарасынан.
Ақ патша бұйрық қылды солдат бер
Он тоғыз — отыз бірдің арасынан.
Осыған тірі отырып көнеміз бе,
Іріктеп бар боздақты береміз бе?!
Болмаса елдік қылып, тізе қосып,
Батырға қол бастаған ереміз бе?! —
деп халыққа үн тастап, кеңінен кеңесіп
Алғашқы кезде көтеріліс стихиялы сипатта жүрді.
1916 жылғы көтерілістің Жетісудағы ірі ошағы
Жетісуда сол кездегі Верный, Жаркент, Лепсі,
1916 ж. 9 тамызда көтеріліс біртіндеп
Жазалаушы жасақтар қимылы. 1916 жылғы тамыз
Қазақстан мен Орта Азияның басқа аймақтарындағы
Қозғалысты басуға негізінен Түркістан, Омбы, Қазан,
Көтерілістің екінші бір ошағы — Торғай
Көтерілісшілер біраз жерлерде жазалау жасақтарына күшті
Ал Ақмола және Семей облыстарындағы көтерілісшілерге
Күшті қарсылықтар Торғай облысында ерекше байқалды.
Түркістан өлкесіндегі жазалау жасақтарының қиянатын арнайы
“Біздер түн қараңғысын жамыла жәрмеңкеге бардық,
Патша генералдары әскерлерге қозғалысқа қатысушыларды аяусыз
Мұндай жазалау операцияларының озбырлығы Торғай уезінде
Көтерілістің жеңілуі және салдарлары. Америка зерттеушісі
Далалық ауданда көтерілісшілерді қолға түсірудің қиындығын
Сонымен қатар, қозғалысқа қатысушыларға қарсы құқықтық,
Көтерілісшілерді жазалау олардың жерін тартып алумен
Осылайша көтеріліске қатысқандар туып-өскен мекендерінен жері
Патшалық сот, әскери жазалау күштерінің қысымынан
Түркістан өлкесінде сол жылдары 7 млн
Сонымен, 1916 жылғы ұлт-азаттық қозғалыс басып-жанышталды.
Көтеріліс жеңілгеннен кейін 1917 жылдың ақпан
1916 жылғы ұлт-азаттық көтеріліс Шығыс халықтарының
Көтеріліске шыққан халық бірінші кезекте отарлауға
Хан кеңесі құрылды. Әліби Жангелдин хан
Ұлт-азаттық қозғалысты басып-жаныштау барысында патша үкіметі
Жеңіліс себептері. Қозғалыстың жеңіліс табуының ең
Қозғалыстың әлеуметтік, ұлттық құрамының әр түрлі
Қазақ ұлтының зиялыларының ұлт-азаттық көтеріліске ұстанымы
Қазақ ұлтының зиялылары қатарында бірлік болмады.
Бұл арада тағы бір мәселенің бетін
Бір сөзбен айтқанда, стихиялық халық көтерілісінен
Ал көтеріліс басылып, қазақ жігіттері майдандарға
Қазақ қоғамында патшаның жарлығы мен көтеріліске
Бұл орайда зиялылардың жоғары топтары (Ә.Бөкейханов
Қорытынды
Қозғалыстың тарихи маңызы - халықтың ұлттық
Көтерілістің бірыңғай басшылығы және ұйымдастырушы орталығы
Көтерілістің негізгі қозғаушы күші ұлттық шаруалардың
Қазақ халқының 1916 жылғы ұлт-азаттық қозғалысы
Қолданылған әдебиеттер тізімі
Әбдәкімұлы Ә. Қазақстан тарихы.-Алматы, 1997.
Тәнекеев С. 1916 көтеріліс.-Алматы
Жас Алаш №25,2002.
Жас Алаш №14,2000.
Жас Алаш №1,2001.
Егемен Қазақстан 26 сәуір 2002.
Түркістан 23 ақпан 2001.
1