МАЗМҰНЫ
КІРІСПЕ....................... 3
І. I. АҚПАРАТТЫҚ ЖҮЙЕНІ ӨҢДЕУ
1.1 Аутоматтандырудың сипаттамасы....................... 6
1.2 Бағдарламалық қамтамасыз ету................ 8
1.3 Жүйенің инфологиялық моделі................ 12
II. «ЖҮРГІЗУШІ КУӘЛІГІН АЛУ МЕКЕМЕСІНІҢ» АҚПАРАТТЫҚ ЖҮЙЕСІН ҚҰРУ СИПАТТАМАСЫ..........
15
2.1 Жобаланатын ақпараттық жүйенің қамтамасыз ету түрлерін сипаттау.................................
15
2.2 Жобаланатын жүйенің бағдарламалық қамтамасыз етудің сипаттамасы..............................
17
ҚОРЫТЫНДЫ....................……....... 31
ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ ........... 32
КІРІСПЕ
Кез-келген мәліметтерқорын басқару жүйесінің мақсаты (МҚБЖ)- мәліметтер қорын басқару,
Мәліметтер деп сақтауға қажетті кез-келген ақпратты айтады, ақпаратты
Microsoft Access ақпаратты сақтауға және оны көрсетуге арналған жеке
Негізгі ақпарат кестелерде сақталады. Кесте – жазбалардың қасиеттері. Бағандар
Кестелерді құрудың 5 түрі бар:
Кесте режимі – кесте режимінде жаңа кесте құруға мүмкіндік
Конструктор – Конструктор кестесінде жаңа кесте құруға мүмкіндік береді;
Кесте шебері – Шебер көмегімен жаңа кесте құруға мүмкіндік
Кесте импорты – ағымдағы мәліметтер қорына іштегі файлдан кесте
Кестелер арасындағы байланыс – ішкі файлдардағы кестелермен байланысты кестелер
Access өрістерінің түрлері:
Мәліметтер түрі Сипаттама
Мәтіндік (Үнсіздік бойынша жариялау) Санауды қажет етпейтін сандар
Сандық Есептеулерді жүргізуге арналған әр-түрлі форматтағы сандық деректер.
Күні/уақыты 100 ден 9999 дейінгі күн мен уақытты сақтауға
Ақшалық Математикалық есептеулерде қолданылатын дәлдікпен 15 мәнге дейін және
MEMO өрісі Сұхбаттарды сақтау үшін; 65535 символға дейін.
Счетчик Арнайы сандық өріс, Access автоматты түрде әрбір
Логикалық Екі мәнді ғана қабылдау мүмкіндігі бар (True/False, Иә/Жоқ)
OLE обьектісі өрісі Access кестесіне байланысқан немесе кірістірілген
Гиперссылка Әріптерден немесе сандардан және гиперссылка адресін көрсететін
Қою шебері Тізімінен немесе тізімі бар өрістен мәндерді
Кілттік өріс (алғашқы кілт) – бұл бір немесе бірнеше
Индекс — бұл кестеде мәліметтерді табу және таңдуады тездететін
Мәліметтер арасындағы байланыстар типі:
1:1: «бірден – бірге» қатынасы. Мысалы: Әр студенттің транскрипт
1:К: «бірі көпке». Мысалы: Бір жабдықтаушы бір тауармен жабдықтай
К:К: «көбісі көбіне» А кестесіндегі бір жазбаға В
Курстық жұмыстын мақсаты – Жүргізуші куәлігін алу мекемесін аутомататнлыру
Есептері:
Ақпараттық жүйені өндеу технологиясы қарастырылды;
Бағдарламалық қамтамасыз етуі жайында сипатталды;
Ақпараттық жүйе құрастырылды;
«РЕБ МАЙ» ақпараттық жүйесі сипатталды.
Курстық жұмыс кіріспеден, екі бөліменен, қорытындысынан, қолданылыған әдебиеттер тізімінен
Бірінші бөлімде ақпараттық жүйені өндеу технологиясы туралы мағлұматтар, бағдарламалық
Екінші бөлімінде «Жүргізуші куәлігін алу мекемесінің» апараттық жүйесін құру
1 АҚПАРАТТЫҚ ЖҮЙЕНІ ӨҢДЕУ ТЕХНОЛОГИЯСЫ
Автоматтандырудың сипаттамасы
Автокөлік жүргізуге толықтай құқұлы болу үшін, арнайы құжаттарды қабылдайтын,
Құжаттарды қабылдау бөлімі - мұнда емтихан тапсыруға келген әр
Медициналық байқаудан өткені жайында қағаз;
Жеке куәлік (данасыман);
РНН (данасы);
Авто ісін оқыған куәлігі.
Мұнда тек емтихан тапсыруға ғана емес, сондай – ақ
Емтихан тапсыратын бөлім – бұл бөлімде емтихан тапсыру үш
Жол жүру ережелері бойынша (ЖЖЕ);
Автокөлікке техникалық күтім жасау;
Автокөлікті жүргізу.
Осы кезеңдердің біріншісінде, яғни жол жүру ережелері бойынша (ЖЖЕ)
Курсантты қабылдау.
Қазіргі таңда курсантты қабылдау кезінде жоғарыда айтылып өткен құжаттарды
Емтихан тапсыру.
Емтихан басталғанда бірінші «жолда жүру ережелері» бойынша, компьютерде отырып
Жүргізушілердің жалпы міндеттері;
Жолаушы және жолдан өтушілердің міндеттері;
Бағдаршам және реттеушінің белгілері;
Жүрісті, маневрлердің басталуы:
Бағдаршамдардан өту:
Тоқтау мен авто тұрақтар;
Жүріс физикасы;
Автомагистральдар арқылы жүріс;
Маршруттық транспорттардың приоритеті:
Адамдарды және жүктерді тасу;
Механикалық транспорттық құралдарды тікеуге алу.
Курсант осы тақырыптарда дайындалғаны дұрыс. Неғұрлым көп дайындалған курсанттың
Автокөлікке техникалық күтім жасау.
Автокөлікті жүргізіп қана қоймай, сондай – ақ оған техникалық
Оның мағынасы мынада: алдын – ала жоспарланған мерзімдерде белгілі
Күнделікті күтімге (КК) мыналар жатады: автокөлік жұмысының қауіпсіздігіне көз
Бірінші техникалық күтім (ТК1) ақауларды, бөлшектердің тез тозуын болдырмауға
Екінші техникалық күтімнің (ТК2) атқарылатын жұмыстары сол ТК1 сияқты,
Әрине сынаққа алынып жатқанда бұның барлығын орындатуы мүмкін емес.
Автокөлікті жүргізу.
Бұл деңгейде курсанттар автокөлікті жүргізу сауаттылығы және жолда жүру
1.2 Бағдарламалық қамтамасыз ету
Операциялық жүйе туралы жалпы түсінік.
Бағдарламаларды өңдеу, олардың таралуы компьютердің барлық құрылғыларының дұрыс пайдалануы-
ЭВМ-нің операциялық жүйесі:
- қандай да бір бағдарламалау тілдерімен байланыссыз автономды ортаны
- нақты аппараттық платформада жұмыс істейді, мысалы ІВМ РС(бір
- қосымшалар деп аталатын нақты қолданбалы бағдарламалардың жұмысын
Операциялық жүйе файлдары жүйелік дискіде сақталып, компьютерді іске қосқанда
Оның негізгі қызметі – программаларлардың бірі-бірімен және сыртқы
Мәліметтер қоры ( МҚ ) – белгілі бір пәндік
Мәліметтер қорын басқару жүйесі ( СУБД ) – мәліметтермен
Microsoft Access 97/ 2000 СУБД – сы Windows
Кестелер – мәліметтерді сақату үшін жасалған, өрістерден (
Кесте ( Tables ) – мәліметтер қорымен жұмыс істеуге
Жазба ( Record ) – кестенің бір қатары,
Өріс ( Field ) – кестедегі бағана немесе тік
Объектінің әрбір сипаты ( қасиеті ) белгілі
Түйінді өріс ( ключевое поле ) – кестедегі жазбаларды
Кілт ( ключ ) немесе түін – кесте жазбаларын
Санауыш – кестедегі жазбалардың реттік нөмерлері орналасатын өріс.
Сұраныс – бұл деректерді таңдауда және өзгертуде талдау құралы.
Сұраныстарды берудің бірнеше түрлері болады:
Конструктор сұраныстың кез-келген түрін құруға мүмкіндік береді.
Жай сұраныс Мастер көмегімен сұранысты өз қалауыңызша құруға мүмкіндік
Қйылыс сұраныстары деректерді талдауды оңайлататын есептеулер және көрсетілімдер жасау
Қайталанатын сұраныстар жай кестеде немесе сұраныста қайталанатын жазбаларды іздеу
Форма әр түрлі мақсаттарда қолданатын өздігіне экреннығ арнайы форматын
Форманы бірнеше әдістермен құруға болады:
Конструктор сізге форманы өз бетіңізше құруға көмектеседі.
Форма шебері таңдалған өрістер негізінде автоматты түрде форманы құруға
Автоформалар форма шеберлерінің жиілік іс-әрекеті болып табылады, сонымен қатар
Диаграмма құрылған диаграммалы форманы құрайды.
Құрама кесте Excel құрама кестесімен форма құралады.
Есеп – бұл баспаға шығарар алдында деректер топтамасын үшін
Есеп құрудың 6 әдісі бар:
Конструктор сізге өз бетіңізбен есеп құруға мүмкіндік береді, бірақ
Есеп шебері сізбен таңдалған кестелер өрісінен есеп макеттері негізінде
Бағанға автоотчет және жолдық автоотчет есеп құрудың ең қарапайым
Диаграмма шебері есепті диаграмма түрінде құруға мүмкіндік береді.
Почталық жапсырмалар – почталық тапсырмалар басуға арналған форматталған есеп
Access - те тұтынушыға өз есептерін ойдағыдай шығаруға
Access – ті іске қосу Пуск -
1 сурет - Мәліметтер қорын ашу терезесі
Access терезесінің жалпы түрі 2 – суретте көрсетілген.
Негізгі меню ағымдағы жұмыс режимінде өзгеріп отырады, оның құрамында
2 сурет- Access терезесінің жалпы көрнісі
Word мәтіндік редакторы.
WORD – та жұмыс істеу принциптері WINDOWS жүйесіндегі жұмыс
WORD редакторы қазіргі заманғы мәтіндік процессорға қажетті барлық сапалық
WORD қосымша мүмкіндіктерінің бірі – Мастер және Шаблонды
1.3 Жүйенің инфологиялық моделі
Мәліметтер схемасы мәліметтер базасының құрлымын жасап, оның графикалық
Схема кестелер арасындағы байланыстар анықталып, олардың нұсқалары жасалады.
Осындай өзара байланысу бейнесі мәліметтердің екі тобы арасындағы
Мысалы, жүргізуші құжатының объектісін сипаттау кезінде КУРСАНТ, ЕМТИХАН ҚАБЫЛДАУ
1:1 – КУРСАНТ ЕМТИХАН ҚАБЫЛДАУ БӨЛІМІ
1:К – КУРСАНТТАР ЕМТИХАН ҚАБЫЛДАУ БӨЛІМІ
К:К – ҚЫЗМЕТКЕРЛЕР КУРСАНТТАР
Access бағдарламасы мәліметтер схемасын құру кезінде таңдап,
Басты кестеден байланыс өрісі ретінде түйінді болып, саналмайтын типті
1)екі кестенің де байланысқан өрістерінің мәндері бірдей болған жазбаларды
2)екі кестенің де байланысқан өрістерінің мәндері бірдей болған
3)екі кестенің де байланысқант өрістерінің мәндері бірдей болған жазбаларды
1:1 немесе 1:К типіндегі байланыс түрлеріне мәліметтер тұтастығы
Байланысқан жазбаларды каскадты түрде жаңарту режимінде басты кестенің байланысу
2. «ЖҮРГІЗУШІ КУӘЛІГІН АЛУ МЕКЕМЕСІНІҢ» АҚПАРАТТЫҚ ЖҮЙЕСІН ҚҰРУ СИПАТТАМАСЫ
2.1 Жобаланатын ақпараттық жүйенің қамтамасыз ету түрлерін сипаттау
Forester Research, Media Asset Management секілді деректер көздері
қағаз құжаттарды сақтауға кететін шығын электрондық құжаттарды сақтауға
интеллектуалдық қызметкерлер қажетті құжаттарды іздеуге уақытының 40 пайызын
қайталап қолдануға болатын құжаттардың 70 пайызы жаңадан қайта жасалады;
кәсіпорындарда құрлымдық жүйеге түсірілмеген ақпараттар көлемі жыл сайын 200
құжаттардың 30 пайызы белгіленген мерізімнен кеш өңделеді;
құжаттардың 6 пайызы жоғалып кетеді;
Қағаз негізді құжаттарды мұрағаттаудың тағы бір проблемасы:
мұрағаттағы құжаттардың 3 пайызы дұрыс орналастырылмайды;
6 пайызы мүлдем жоғалады;
құжаттардың 60 пайызы қозғаусыз қалып жатады немесе ұмытылады.
Жақсы ұйымдастырылған кәдімгі мұрағаттардың өзінде құжат іздеуге 10 күнге
Осыған байланысты неғұрлым құнды құжаттар пайдалануға тіпті берілмейтін болады.Өйткені
Кәсіпорындағы электрондық мұрағат және оның құжат айналымындағы алатын
Қағаз құжаттар секілді электронды құжаттар да кез келген кәсіпорын
«Электрондық мұрағат» жүйесіне қойылатын негізгі талаптар
Электрондық мұрағат дегеніміз – бұл:
құжаттарды өнеркәсіптік негізде сканерлеу;
ретроспективтік айырбас ( қағаз құжаттарды жаппай электронды түрге көшіру);
ұйымның ақпараттық ресурсын жасау;
мәліметтермен құжаттар қоймаларын басқару жөніндегі процедураларды автоматтандыру.
Электрондық мұрағат ақпараттық технология, мұрағат ісі, құжат айналымы мен
Кәсіпорында электрондық мұрағат жүйесін ендірудің пайдалы жақтары
Кәсіпорында электрондық мұрағат жүйесін ендіру құжаттарды іздестіруге, оларды көшірмелеу
ақпараттарды неғұрлым тиімді жолдармен басқаруға, атап айтқанда:
құжаттарды әртүрлі белгілері бойынша топтастыруға (классификациялауға), оларды
құжат тарихын қарауға, құжаттарға енгізілгенбарлық өзгерістерді
тексеруге;
3) клиентке қызмет көрсету сапасын жақсартуға: бұл мұрағат бойынша
4) құжаттарды жоғалып кетуден немесе бүлінуден сақтауға ( электрондық
компания жоғарғы басшылығының ақпаратқы тез әрі дер кезінде қосылуы
« Электрондық мұрағат» жүйесінің мүмкіндіктері
1. Анықтамалықтар жүргізу
2. Тіркеу карточкаларын толтыру арқылы есепке алынған объектілер туралы
3. Құжаттар құндылығына сараптама жасау
4. Ақпараттық қызмет көрсету үшін ресми сұрау салу
5. Мәліметтерді іздестіру (электрондық мұрағаттағы есепке алынған объектілдерді
6. Үстелге қоятын қолданбалы жүйелерге (Lotus Notes, Microsoft Office
7. Құжаттардың тіршілік циклын басқару.
Мұрағаттың есепке алу объектілері жөніндегі ақпараттарын «Электрондық мұрағат» модуліне
Электрондық мұрағаттағы ақпараттарды іздестіру үшін үш әдіс қолданылады: параметр
Параметр бойынша іздеу кезінде бұл әдісті қолданушы фамилия немесе
Толық мәтін бойынша іздеу әдісінде құжаттарды табу үшін
Параметр бойынша да, толық мәтін бойынша да іздестіру тәсілдерін
2.2 Жобаланатын жүйенің бағдарламалық қамтамасыз етудің сипаттамасы
Ассess – ті іске қосу үшін Windows жұмыс
Программа
Жаңа ДҚ құру үшін «Жаңа ДҚ» ауыстырып қосқышын
Макростар – макрокомандалар (бірнеше командаларды біріктіріп орындайтын команда).
Модульдер – Visual Basic бағдарламалау тілінде жазылған ішкі
Деректер қоры терезесінің оң жағында үш командалық түйме
Ашу түймесі қоңдырмадан таңдалған объектіні ашады. Егер объект кесте
Конструктор түймесі қоңдырмадан таңдалған объект құрлымын ашып, оны түзету,
Формалар құру
Access – те МҚ – мен жұмыс жасауға араналған
Бір кесте негізінде жасалатын форма біркестелік деп аталады. Форманы
1)Кірістіру – Форма (Вставка – Форма) командаларын орындау;
2)Кірістіру – Автоформа (Вставка – Автоформа) командаларын орындау;
3) Access объектілерінің ішінен «Формалар» бөлімін таңдап, Жасу (Создать)
1-және 3 – жағдайда жұмыс форманы құру режимін таңдаудан
Форма шебері форма жасау барысында форма негізін құрайтын кестені,
Форма шебері режимінің бірінші қадамын форма негізін құрайтын кестені
3 сурет- форманы құру режимін таңдау терезесі
4сурет- Форма жасауда өрістерді таңдау терезесі
Форма шебері режимінің екінші қадамында формадағы мәліметтердің орналасу түрін
Келесі қадамда форманың стилін таңдаймыз (6-сурет). Бір стильден екінші
5 сурет - Форманың түрін таңдау терезесі
6 сурет- Форманың стилін таңдау терезес
7 сурет - Формаға ат қою терезесі
8-суретте «20 – дан 40жасқа дейінгі жас әйелдер» кестесі
8 сурет- « Бір бағаналық» форманың түрі
9-суретте «Курсанттардың аты – жөні алфавит бойынша тізімі» кесте
9 сурет- « Таспалы» форма түрі
10-суретте «Курсанттар мағлұматтары» кестесі үшін құрылған «Кестелік» түріндегі форма
11- суретте «РЕБ МАЙ» кестесі үшін құрылған «Тураланған» түріндегі
10 сурет.- «Кестелік» форманың түрі
11 сурет- «Тураланған» форманың түрі
Сұраныстар тұрғызу
Сұраныстарды қолдану МҚ – нан ақпараттарды алудың ең жылдам
Сұраныс құру үшін «Сұраныстар» («Запросы») парақшасындағы Жасау (Создать) батырмасын
12 сурет- Сұраныстарды жасау режимін таңдау терезесі
Сұраныс менюі сұраныстармен жұмыс істеуге арналған, оның мынадай пункттері
-Іске қосу (Run) – сұраныстың орындалу нәтижелерін
-Кестені бейнелеу (Отобразить таблицу) – «Кесте қосу» («Добавление таблицы»)
- Кестені жою (Удалить таблицу) - белгіленген кестені немесе
- Таңдау (Выборка)- ағымдағы екпінді сұранысты таңдаудағы сұранысқа (запрос
- Айқасқан (Перекрестный) – айқасқан сұраныстар жасау қызметін атқарады;
- Кесте жасау (Создание таблицы)- ағымдағы екпінді сұранысты жаңа
- Жаңарту (Обновление) – екпінді сұранысты жаңарту сұранысына
-Үстемелеу (Добавление) - екпінді сұранысты үстемелеу сұранысына түрлендіреді;
- Жою (Удаление) – екпінді сұранысты жою сұранысына түрлендіреді;
- SQL сұранысы (Запрос SQL) – екпінді
Сұраныстар конструктор арқылы жаңа сұраныстар құруға және сұранысты
1.Деректер қорының терезесінде обьектілер тақтасында Запросы ярлыгын таңдаймыз.
2.Создание запроса в режиме конструктора белгісін немесе Создать-Новые
3.Добавление таблицы терезесінде қажет кесте таңдап, Добавить батырмасын басамыз.
4.Закрыть бұйрығын орындаймыз.
5.Өріс қосу үшін Конструктор терезесінің жоғарғы жағында кестеден
13сурет- Сұраныстар конструкторы терезсі
Поле жолында өрістер тізімі болады
Имя таблицы жолында қай кестеден алынғаны тұрады.
Сортировка жолын ашшақ қажетімізше сорттап аламыз.
Саймандар тақтасындағы Групповые операции элементтін таңдасақ Сортировка жолының
сурет - Мән енгізуді талап ететін сұраныс
Сұраныс атын қойып, қайта ашшақ берілген санды өрісімен өзім
15 сурет- Қажетті мәнді сұрату арқылы енгізу терезесі
16 сурет- Сұраныс арқылы алынған мәліметтер
Басылымдар құру
Басылымдар кестедегі мәліметтерді қағаздағы нәтижелік құжаттар түрінде басып шығаруға
Басылым құру үшін « Басылымдар» («Отчеты») парағына көшіп,
17 сурет - Басылым құру режимін таңдау терезесі
Басылымды алдын ала көруді Басылым көрнісі (Представление отчета) батырмасын
Диаграмма шебері (Мастер Диаграмм) режимі Мастер көмегімен диаграммасы бар
Басылымдар шебері (Мастер Отчетов) режимін таңдап алынған өрістер негізінде
«РЕБ МАЙ» кестесі үшін Басылымдар шебері (Мастер отчетов) режимінде
18сурет - Басылым үшін кестелер мен өрістер таңдау
19 сурет - Жоба түрін таңдау
20 сурет - Басылым стилін таңдау
21 сурет - Басылым атын енгізу
22сурет – Курсанттар мағлұматтарының басылым жүйесі
ҚОРЫТЫНДЫ
Бұл курстық жұмыс бойынша алдыма қойған мақсатым
ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
1. Робинсон С. Microsoft Access 2000. M.; CПб., 2000.
2. Гончаров А. Access 97 в примерах. М.; СПб.,
3. Наратьгин С.А. Access 2000. Руководство пользователя с примерами
4. Кен Гетц, полметвин, Майк Гилберт Access 2000.
издательская группа ВНV, 2000 – 1264 с, ил.
5. Литвин П. Access 2002 разработка корпоротивных прилложений,
6. Шафрин Ю. Информационные технологий и информационные системы, 2002
7. Жангисина Г.Д. информатика: ВЗЧ.: Учеб. Пособие. Ч.З
8.Келги Д. Access 97/Д. Келги, 1999-333с.
9.Пасько В. Access 2000: руссифицир. Версия Учеб. Пособие/В. Пасько
10. Золотова С.И. Практикум по Access: Подгот кур,
11. Каратьгин С. Access 2000: Руководство пользователя с примерамик,
12. Назарбекова, К.Т. Практикум по обучению работе с
13.Кирпос В.Н. Информатика: учеб. для 11 кл. Ср. Общеобразовать
14. Access жүйесінде жұмыс істеуге лабораториялық практикум. Оқу құралы
15. Республиканская научко – практическая конференция молодых ученых и