МАЗМҰНЫ
КІРІСПЕ...............................................................................................................2
1 КӘСІПОРЫННЫҢ ИНВЕСТИЦИЯЛЫҚ ТАЛДАУДЫҢ ЖАЛПЫ СИПАТТАМАСЫ
1.1 Кәсіпорындарда инвестицияның мәні, мазмұны және инвестициялық қызмет түсінігі......................................................................................................4-7
1.2 Кәсіпорынның инвестициялық тартымдылығының көрсеткіштері......................................................................................................7-11
2 «АТАМЕКЕН» АҚ-НЫҢ ИНВЕСТИЦИЯЛЫҚ ЖӘНЕ ЭКОНОМИКАЛЫҚ ӘЛЕУЕТІН ТАЛДАУ..............................................................................................
2.1 «Атамекен» АҚ-ның экономикалық қызметін талдау...........................12-16
2.2 «Атамекен» АҚ-ның қаржы экономикалық тұрғыдан талдау жасау ...17-22
2.3 Кәсіпорынның инвестициялық тартымдылығын бағалау......................20-22
3 ӨНЕРКӘСІПТІК КӘСІПОРЫНДАРДЫҢ ИНВЕСТИЦИЯЛЫҚ ТАРТЫЛЫМДЫЛЫҒЫН ЖЕТІЛДІРУ ЖОЛДАРЫ...................................
3.1 Қазақстан Республикасында инвестициялық ахуал және инвестициялық саясатты жүйелі
3.2 Кәсіпорынның инвестициялық тартымдылығын арттырудың негізгі бағыттары ..................................................................................................................
ҚОРЫТЫНДЫ..........................................................................................................ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ...............................................................
КІРІСПЕ
Қазіргі кезде Қазақстанда жүзеге асырылып жатқан инвестициялық процесс әлеуметтік
Кәсіпорынның инвестициялық тартымдылығы мәселелерін зерттеу туралы көптеген авторлар [3,6,12,20,23]
Жылжитын және жылжымайтын мүлік (ғимараттар,үймереттер, машиналар,жабыдықтар, басқа да маетриалды
иелік ету құқытары: «ноу-хау», басқада интеллектуалды құндылықтар;
жерді иемдену құқығы және де басқа табиғи ресурстармен;
ақшалай қаражаттар, мақсатты банктік салымдар; пайлар, акциялар және басқадай
Менің бұл курстық жұмысты таңдаған себебім: Кез-келген істі бастау
Кәсіпорынның инвестициялық тартымдылыған талдау шаруашылық жүргізу субъектісіне қатысты үлкен
Осы курстық жұмыстың зерттеу мақсаты "Атаменкен" АҚ кәсіпорынның инвестициялық
Осы жұмыста кәсіпорынның инвестициялық тартымдылығы оның инвестициялық тартымдылығы мен
Берілген тақырып өте кең масштабты болғанмен және осы
Курстық жұмыстың бірінші бөлімінде кәсіпорынның жалпы инвестициялық талдауына сипаттамасы
Курстық жұмыстың екінші бөлімінде «Атамекен» АҚ инвестициялық және экономикалық
Үшінші бөлімде өнеркәсіптік кәсіпорындардың инвестициялық тартымдылығын жетілдіру жолдары мен
1 КӘСІПОРЫННЫҢ ИНВЕСТИЦИЯЛЫҚ ТАЛДАУДЫҢ ЖАЛПЫ СИПАТТАМАСЫ
1.1 Кәсіпорындарда инвестицияның мәні, мазмұны және инвестициялық қызмет түсінігі.
Инвестициялар бұл – кәсіпорынның активтеріне жаңа өнімді шығару мақсатымен,
Инвестициялардың сыныпталуын 1 кестеден көруге болады.
1.материалды-заттай түрдегі инвестициялар - материалдық;
- материалдық емес;
- қаржылық.
2. тағайындалуына байланысты - тікелей;
- айналым және негізгі қаражаттарды сатып алуға арналған;
- портфелдік (бағалы қағаздарды сатып алуға арналған).
3. қаржыландыру көздері бойынша - меншікті (амортизация, мүлікті жалға
- қарыздық (несие, лизинг және т.б).
4. пайда болуына байланысты - ұлттық;
- шетелдік.
5. мақсаттары бойынша - пайда табу мақсаты;
- әлеуметтік немесе экологиялық нәтижелер үшін.
6. жүзеге асыру мерзімдері бойынша - қысқы мерзімді;
- орта мерзімді;
- ұзақ мерзімді.
7. объекті бойынша - өндірістік;
- өндірістік емес.
8. өндірістік инвестициялардың бағыттары бойынша - негізгі капиталды жаңғырту
-айналым капиталды ұлғайту үшін;
- жаңа жоғарғы сапалы өнім шығару үшін
Сурет 1. Кәсіпорындағы нвестициялар түрлері
Венчурлық капитал - бұл тәуекелділік күрделі қаржыны салуды білдіруде
Күрделі қаржының жүзеге асуы, кәсіпорның клиенттердің акцияларының бір бөлігін
Тікелей инвестициялар - бұл шаруашылық субъектісіне табыс алу үшін
Портфельдік инвестиция - бұл өзінің портфелін құрап алумен байланысты
Аннуитет - жеке адамның салған инвестициясы. Бұл зейнеткер болып
Сақтандыру компаииялары және зейнетақы қоры қарыздық міндеттемелер шығарады да,
Кәсіпорында инвестициялық жобалар мен қаржылық мүмкіндіктерді уақытымен ұйқастыру жөн.[11
Сурет 2 Кәсіпорынның инвестициялық қызметтерінің сыныптамасы.
Инвестициялық қызмет бұл – инвестицияларды салып және инвестицияларды жүзеге
Қазіргі кезде Қазақстанда жүзеге асырылып жатқан инвестициялық процесс әлеуметтік
Пайда табу. Түскен пайданың өзі екі аспектіні қамтиды: экономикалық,
Жоғарыда көрсетілген пайданың негізінде жұмыскерлер де табыс тауып, соның
Пайдадан түскен салық пен өтелімдер мынадай мақсаттарға жұмсалады:
Міндетті медициналық қамсыздандыру қорына;
Мемлекеттік зейнетақы қорына;
Аймақтық бюджетке;
Республикалық бюджетке;
4. Өнеркәсіптік әлеуметтік даму қорын құру.
Инвестициялық жобалар техникалық-экономикалық негіздеу түрде немесе бизнес-жоспар ретінде көрсетіле
Инвестициялық жобалардың жоспарлау мен тиімділігін бағалау критерийлері бұл экономикалық
Жобалар талдауының тиімділігін талдау үшбөлімдерден тұрады: жалпыэкономикалық, техникалық-экономикалық және
1.2 Кәсіпорынның инвестициялық тартымдылығының көрсеткіштері
Кәсіпорынның инвестициялық тартымдылығы деп - кәсіпорынға белгілі бір мақсатты
Кәсіпорынның инвестициялық тартымдылығын анықтаудағы негізгі ақпарат көздері болып кәсіпорынның
Инвестициялық тартымдылық өзіне келесілерді қосады:
- кәсіпорынның жалпы техникалық базасының сипатттамсы - технологиялар сипаты;
- техникалық база сипаттамасы - технологиялар жағдайы; негізгі қорлар
- өндірілетін тауар номенклатурасы.
- өндірістік қуат - жоспарда белгіленген ассортиментте және номенклатураға
- кәсіпорынның саладағы, нарықтағы орын және оның монополия дәрежесі.
- басқару жүйесінің сипаттамасы. Кәсіпорынның ұйымдастырушылық құрылымы, кәсіпорынның құрылымына
Сурет 3. Кәсіпорынды басқару мүшелерінің құрылымы
Кәсіпорынды басқару барысында келесідей басқару құрылымдары бар:
сызықтық - ең қарапайым жүйе, ол біртұтастылықты ескереді;
сызықтық - штабты - орта масштабты кәсіпорындарда қолданылады, сонымен
функционалдық - кәсіпорынның жетекшісі өзінің міндеттерінің бөлігін функционалды бөлімдердің
матрицалық - мысалға, жаңа өнімді ұйымдастыру бойынша директор жаңа
аралас - ол жоғарыда айтылағ 4 формалардың қарапайым қосылуы.
Жарғылық қор, кәсіпорынның иелері. Жарғылық қор бұл кәсіпорынның жұмыс
Салымдардың құны шаруашылық субъектінің қатысушыларымен гривналармен бағаланады және олардың
Өндіріске кеткен шығындар құрамы. Өндіріс шығындары бұл - берілген
негізгі материалдар мен шикізат
қосымша материалдар
отын
энергия
еңбекақы
әлеуметтік және медициналық сақтандыруға бөлінетін ақшалар
кейбір қолма-қол төлемдер
кейбір салықтық төлемдер
амортизация.
Олардың мөлшерінен өнімнің минималды бағасы тәуелді болады, сол уақытта
жалпы шығындар - белгілі бір мерзім ішіндегі барлық өнім
өнімнің бір бірлігіне кеткен шығындар - белгілі бір мерзім
Өнімді өндіруге кетеін шығындарды келесідей сыныпай аламыз:
шығындардың пайда болу жері;
өнім, жұмыс пен қызмет көрстетулердің түрлері;
шығындардың біркелігі (қарапайым – шкізатқа, материалдарға және жұмыскерлерге
шығыдардың түрлері – экономикалық элементтер мен калькулаяция баптарыдағы элементтер
өнімге кеткен шығындарды шығындарға жатқызу бойынша шығындар тікелей -
өндіріс көлемінен шығындардың тәуелді болуы бойынша қалыпты - уақыт
күнтізбелік мерзім – олар ағымдағы шығындар (әрдайым ай сайын
қолданудың мақсаттылығы – өнімдік (өндірістің технологиялары мен ұйымдастыруымен қарастырылған)
өнімнің өзіндік құнға қатынасы – өнімге кеткен шығындар (барлық
Табыс көлемі және оны қолдану бағыттары. Табыс шаруашылық кәсіпорынның
Өнімді (тауар мен қызмет көрсетулер) өткізуден түскен табыс (шығын),
Табысты анықтау кәсіпорынның өнімді өткізуден (тауар мен қызмет көрсетулер)
Әлемдік тәжірибеге сай, нарықты қатынастар жағдайында пайда табудың негізгі
біріншісі - табысты кәсіпорынның қандай да бір өнім шығаруы
екінші қайнар көзі өндірістік және кәсіпкерлік іс-әрекетпен байланысты;
үшінші қайнар көз кәсіпорынның инновациялық әрекетімен байланысты.
Таза пайда кәсіпорынның ағымдағы мерзімі ішіндегі пайда мен шығындар
пайданы қатысушылар арасында бөлу (дивидедтер және басқадай төлемдер);
жарығылық қорды ұлғайту;
резервтік капиталды ұлғайту.
Кәсіпорынның қаржылық жағдайын бағалау.
Қаржылық жағдай бұл көрсеткішетр жиынтығы, олар қаржылық ресурстардың мөлшері,
2 «Атамекен» Ақ-ның инвестициялық жӘне экономикалық Әлеуетін талдау
«Атамекен» АҚ-ның экономикалық қызметін талдау.
«Атамекен» АҚ-ның өз қызметін Қазақстан Республикасының Конституциясы, Азаматтық кодекс,
Өз қызметтерін жүзеге асыру үшін кәсіпорын келесі қызмет түрін
жиһаз жасауға арналған материалдарды өңдеп, дайындау;
жиһаз бұйымдарын бөлшектеп сату;
жиһаз бұйымдарын дайын тауар ретінде құрастырып оны нарыққа шғару;
көтерме және бөлшек сауда;
сыртқы экономикалық қызмет;
және басқа да қосалқы қызметтер.
«Атамекен» АҚ 1997 жылы ЖШС болып құрылған. Кәсіпорын нарық
Қазақстанның басқа да өңірлерінде өндірістік цехтар ашуды көздеп отыр.
4 сурет «Атамекен» АҚ-ның ұйымдық құрылымы.
Компанияның негізгі өндірісі әртүрлі жиһаз өнімдерін шығару болғандықтан өз
«Атамекен» АҚ-ның негізгі органдары:
жоғарғы орган – Акционерлердің жалпы жиналысы.
басқару органы – Басқармалар кеңесі.
атқарушы оргпн – Басқарма
бақылау органы – Ревизиялық комиссия.
4- суреттен көргеніміздей атқарушы орган өз жұмысын бөлімдер арқылы
Кәсіпорынның инвестициялық тартымдылығын арттыру үшін жұмыс нақты өнім мен
Ұйым құрылымы бөлімдердің өзара жақсы байланыста болуын, жауапкершілік пен
2 кесте – «Атамекен» АҚ-ның жұмыскерлерінің ұйымдастырушылық құрылымы.
№ Көрсеткіштер 2008 ж 2009 ж
адам саны % адам саны %
1 Басшылар 5 1 9 1
2 Мамандар 46 5,5 47 5,2
3 Қызметкерлер 4 0,5 9 0,3
4 Жұмысшылар 777 93 831 93,4
5 Барлығы: 832 100 896 100
2 кестеден 2005 жылы жалпы жұмыскерлер 55 адамға көбейсе,
«Атамекен» АҚ-да жұмысшылардың еңбек ету өнімділігін кәсіпорын басшылығы еңбекақы
«Атамекен» АҚ-ның экономикалық жағдайын талдау үшін кәсіпорынның техника-экономикалық көрсеткіштерін
Кәсіпорын инвестициялық тартымдылығын артыруда инвеисторлар көптеген экономикалық-қаржылық көрсеткіштеріне мән
1) Өткізілген өнімнен түскен табыс көрсеткіші бойынша :
Әрине өнімді өткізу ол кәсіпорынның шығарылған өнімінің ең соңғы
2) Өткізілген өнімнің өзіндік құны көрсеткіші бойынша:
Бұл кәсіпорынның басқару есебі қалай жүргізіліп жатқанын аңғартатын көрсеткіш.
3) Жалпы табыс көрсеткіші бойынша:
Жалпы табыс кәсіпорынның нақты нәтижелігін көрсетуге неғайбіл көрсеткіш. Ол
4) Кезең шығындары көрсеткіші бойынша:
Бұл көптеген кәсіпорындардың шығыстар бөлігіндегі қомақты үлестерді алатын бөлігі.
5) Негізгі қызметтен түскен табыс көрсеткіші бойынша:
2009 жылы негізгі қызметтен түскен табыс 13770 мың тг.
6) Негізгі емес қызметтен түскен табыс көрсеткіші бойынша:
Негізгі емес қызметтен түскен табыс 2009 жылы 2901 мың
7) Салық салғанға дейінгі табыс көрсеткіші бойынша:
Бұл көрсеткіш табыстың 2008 жылмен салыстырғанда –10859 төмендегенін көрсетуде.
8) Таза табыс көрсеткіші бойынша:
Таза табыс көрсеткіші 6453 мың тг. төмендеуде. Осының салдарынан
9) Жұмысшылардың тізімдік саны көрсеткіші бойынша:
Жұмысшылардың тізімдік саны сәйкесінше 54 адамға артып отыр.
10) Жұмысшылардың жылдық еңбек ақы қоры көрсеткіші бойынша:
Еңбек ақы қоры Қазақстан Республикасының Заң, нормативті актілері, сондай-ақ
11) Жұмысшылардың орташа айлық еңбек ақысы көрсеткіші бойынша:
Жұмысшылардың орташа айлық еңбек ақасы инфляция деңгейі және кәсіпорынның
12) Өндірістегі негізгі қордың жылдық орташа құны көрсеткіші бойынша:
Негізгі қордың орташа жылдық өсімі біріншіден, негізгі қорларды қайта
13) Қор сыймдылығы көрсеткіші бойынша:
Қор сыйымдылығы 2009 жылы өндірілген өнімнің 1 теңгесіне 0,01
14) Қор қайтарымдылығы көрсеткіші бойынша:
Қор қайтарымдылығы кері көрсеткіш, сондықтан әрбір негізгі құралдардың бір
15) Жұмысшылардың қормен қарулануы көрсеткіші бойынша:
Бұл - әрбір жұмысшыға қанша өндірістік негізгі қордың деңгейін
16) Өнімнің 1 теңгесіне кететін шығыны көрсеткіші бойынша:
Кәсіпорынды шығындар есебін жақсы білетін мамандар қарастырмайынша, кәсіпорынның инвестициялық
«Атамекен» АҚ-ның башылығының алға қойған міндеттері бойынша -
«Атамекен» АҚ-ның қаржы экономикалық тұрғыдан талдау жасау.
Нарық қатынастары жағдайында кәсіпорынның қаржы-экономикалық талдау үлкен мәнге ие.
Себебі – бұл кәсіпорынның тәуелсіздігі, меншік иелерінің пайызы, жұмыскерлер
Кәсіпорынның қаржы-экономикалық жағдайына көптеген факторлар әсер етеді. Оларды келесідей
ішкі және сыртқы ортаға байланысты;
маңыздылығына қарай – басыңқы және басыңқы емес;
қарапайым (жәй) және күрделі;
тұрақты және уақытша;
Кәсіпорындағы ішкі факторлар өзінің қызметіне байланысты болады. Қаржылық –
Инвестициялық тартымдылықтың маңызды факторларының бірі – кәсіпорындағы қаражат құрамы
Кәсіпорынның инвестициялық тартымдылығына қарыздық міндеттемелер нарығының үлкен әсер етуі
Тәуелсіздік коэффиценттің мәні – кәсіпорын сырттан тартылған қаржыдан қаншалықты
Тәуелсіздік коэффиценттін мешікті капиталды барлық авансталған капиталдан бөлумен анықталады.
Ктәуелсіздік =Мк/Бв
КТ (2004 ж) = 127908 / 2882565 =
КТ (2005 ж) = 1297247 / 4103471 =
Бұл деректерден, кәсіпорынның меншікті капиталының шоғырлануы 0,1 позицияға төмендегенін
Жабдықтаушылар мен сатып алушылар арасындағы келісім-шарттық міндеттемелер қатаң сақталатын
Кәсіпорынның қаржылық тұрақтылығын сипаттайтын келесі көрсеткіші тартылған капиталдың меншікті
Кқ / ш = Тк / Мк ;
Тк – тартылған капитал
Мк – меншікті капитал
Кқ / ш 2004 = 1603484 / 1279081
Кқ / ш 2005 = 2806224 / 1297247
Бұл коэффиццент кәсіпорынның меншікті қаражаттарының әрбір теңгесіне қанша қарыз
Келесі, кәсіпорынның қаржылық тұрақтылығын сипаттайтын меншікті капиталдың тартылған капиталға
Кқ = Мк / Тк ;
Мк – меншікті капитал
Тк – тартылған капитал
Кқ 2004 = 1279081 / 1603484 = 0,8
Кқ 2005 = 1297247 / 2806224 = 0,5
Бұл коэффицент жоғары болған сайын, соғұрлым банктер мен инвесторлар
Әдетте кәсіпорындар кезеңдегі және жылдық бухгалтерлік есеп беру көрсеткіштеріне
Абсалютті өтімділік коэффиценті.
Кабс = ақша қаражаты / ағымдағы міндеттемелер
Кабс 2004 = 68957 / 689498 = 0,1
Кабс 2005 = 267971 / 1487298 = 0,18
Кәсіпорынның абсалютті өтімділігі 2005 жылы 1,8 есе өскен. Бұл
Аралық өтеу коэффиценті:
Кар. өтеу = ағымдағы активтер - ТМЗ / ағымдағы
Кар. өтеу 2004 = 620548 / 689498 = 0,89
Кар. өтеу 2005 =1070854 / 1487298 = 0,72
Бұл мәннің төмендеуі “Атамекен” АҚ-ның ақша қаражаттарының түсуін қамтамасыз
Кағымдылық = ағымдағы активтер / ағымдағы міндеттемелер
Кағымдылық 2004 = 1241096 / 689498 = 1,7
Кағымдылық 2005 = 2825866 / 1487298 = 1,89
Бұл көрсеткіштердің ұсынылатын мәні 2 ≥ 1 болғандықтан, 2-ден
Кәсіпорынның инвестициялық тартымдылығын бағалау
Кәсіпорынның инвестициялық тартымдылығының жауапты кезеңі инвестициялық жобаны экономикалық негіздеу
Ұзақ мерзімдегі инвестиция салуда өнімнің өміршеңділігі есепке алынады. Дүние
«Атамекен» АҚ-ның қаржы көрсеткіштерінің құрамына:
құрылыс алаңын дайындау, жобалық-зерттеу және жобалық-конструкторлық жұмыстар, технологиялық құрал-жабдықтар
жобаны іске асыру кезеңіндегі ақша қаражаттарының түсу көлемі мен
негізгі эклномикалық көрсеткіштер;
инвестициялық шығындар және қаржыландырудың жоспары;
өндіру мен өткізудің бағдарламасы;
жабдықтардың күтілуі мен жөнделуі;
әкімшілік және үстеме шығындар;
айналым капиталдың қажеттілігі;
амортизациялық аударымдар;
ақша қаражаттарының қозғалысы;
«Атамекен» АҚ-ның қызметкерлері кеңсе жиһаз шығарудағы қызметінен жаңа өнім
5 кесте - «Атамекен» АҚ-ның инвестициялық қызметі.
№ Көрсеткіштер Жылдар
1-ші 2-ші 3-ші 4-ші 5-ші
Инвестициялық қызмет
1 Технологиялық желістің құны, мың теңге 50000 - -
2 Айналым капиталынының өсімі, мың теңге 10000 - -
3 Инвестицияның барлығы, мың теңге 60000 - - -
5 - кестеден кәсіпорынның инвестициялық қызметіне барлығы 60000 мың
«Атамекен» АҚ-ны негізгі құралдарын жаңарту мақсатында кәсіпорын акционерлернің шешімі
Бұл кестеден көптеген мағлұмат алуға болады. Соның ішінде жобалық
7 кестенің нақты инвесторлардың зерделеп, қарастыратын позициясы. Нақты қаражаттар
Жобаның тиімділігінің негізгі көрсеткіштері 8 кестеден көреміз.
№ Көрсеткіштер Жылдар
1-ші 2-ші 3-ші 4-ші 5-ші
1 Инвестициялық қызметтің әсері (тиімділігі) мың тг. - 60000
2 Нақты ақшалай қаражаттардың түсімі, мың тг. - 45450
3 Операциялық қызметтің әсері (тиімділігі) мың тг. 14550 21200
Соңғы бесінші жылы есептелінген нақты қаражаттарды «Атамекен» АҚ-ның деректері
«Атамекен» АҚ-ны қаржылық тұрақтылығының төмендігіне байланысты шетелдік тікелей инвестицияны,
Қазақстан Республикасының инвестициялың саясаты көбінде сыртқы инвестицяға емес, ішкі
3 ӨнеркӘсіптік кӘсіпорындардың Инвестициялық тартымдылығын жетілдіру жолдары
3.1 Қазақстан Республикасында инвестициялық ахуал және инвестициялық саясатты жүйелі
Қазақстан Республикасында экономикалық және саяси тәуелсiздiгiн алғаннан берi он
1991-1996 жылдарды республика экономикасының нарықтық қатынасқа көшу ретiнде қарастыруға
Сол жылдары республикамыздағы инвестициялық iс-әрекеттер негiзгi екi фактордың әсерiне
Инвестициялық белсендiлiктiң төмендеуiне инфляция деңгейiнiң қарқынды өсуi, ауыр қаржылық
1997 жылдан бастап Қазақстан. Республикасында инвестициялық iс-әрекеттер жанданып, экономиканың
1997-2004 жылдар аралығындағы кезеңде Қазақстан Республикасындағы инвестициялау динамикасы, экономикалық
9 кесте - Қазақстан Республикасындағы инвестициялау динамикасы
Көрсеткiштер Жылдар
1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004
Жалпы iшкi өнiм, % 87,4 91,8 100,5 101,7 103,1
Өнеркәсiптiк өндiрiс көлемi, % 71,9 96,8 101,3 104,0
Негiзгi капиталға инвестициялар көлемi ,% 85,0 63,0 61,0 112,0
Деректер көзі : ҚР-сы статистика агентігі мәліметтері негізінде есептелген.
Бұл кестеден келтiрiлген көрсеткiштердiң өзара байланыстылығын көруге болады.
Егер, жалпы iшкi өнiм көлемi 1997 жылдан 1999 жылға
1999-2000 жылдардағы өнеркәсiптiк өндрiсi көлемiнiң өсуi (100,5 және 101,7%),
Экономикалық көрсеткiштер сияқты, негiзгi капиталға инвестициялардың көлемi өзгеру динамикасының
Соңғы жылдары қаржылық емес активтерге бағытталған инвестициялар көлемiнiң өсуi
Қаржылық емесе активтерге инвестицияларға мыналар жатады: негiзгi капиталға инвестициялар,
Жылдан-жылға инвестициялардың жалпы көлемiнде негiзгi капиталға инвестициялардың үлесi артып
Инвестициялық басылымдықтардың өзгеруi аймақтар дамуындағы өзгерiстерге алып келедi. Негiзгi
2003 жылы инвестиция көлемiнiң өскенi республиканың 13 өңiрiнде байқалды.
Павлодар, Маңғыстау және Шығыс Қазақстан облыстарында өткен жылдармен салыстырғанда
Негiзгi капиталға бағытталған инвестицияларды қаржыландырудың негiзгi көзi кәсiпорындар мен
Негiзгi капиталға инвестициялардың меншiк нысандары бойынша құрылымы 10
10 кесте - Инвестициялардың меншiк нысандары бойынша құрылымы.
Көсеткіштер 2004 ж. млн. теңге Инвестициялардың жалпы көлемiндегi үлесi,
2004 ж. 2003 ж.
Кәсiпорындар мен ұйымдар бойынша барлығы 1193113 100,0 100,0
Соның iшiнде:
Мемлекеттiк 134944 11,3 14,5
Жеке 754336 63,2 84,3
Басқа мемлекеттер, олардың заңды ұйымдары мен азаматтары мен халықаралық
Деректер көзі : ҚР-сы статистика агентігі мәліметтері негізінде есептелген
Негiзгi капиталға инвестициялардың негiзгi көлемiн жеке меншiк нысандағы кәсiпорындар
Мемлекеттiк сектордың үлесi өткен жылмен салыстырғанда 3 пайыздық пунктке
2004 жылы 1193 млрд. тенге негiзгi капиталға инвестициялардан өнеркәсiптiң
1996-2004 жылдар аралығында күрделi құрылысқа бағытталған инвестицияларға талдау жасасақ,
Күрделi құрылысқа бағытталған инвестициялар 2002 жылы 414,2 млр. теңгеден
11 кесте - Қазақстан Республикасындағы инвестициялық құрылыс
Көрсеткiштер 2001 ж. 2002 ж. 2003 ж. 2004 ж.
Негiзгi қорларды iске қосу 133616 163620 331264 385356
Күрделi құрылысты инвестициялау 214493 275698 414238 604915
Деректер көзі : ҚР-сы статистика агентігі мәліметтері негізінде есептелген
Негiзгi капиталға бағытталған инвестициялар көлемiнiң өсуi негiзгi қорларды iске
Сондықтан Қазақстан Республикасында iске қосылған инвестициялау объектiлерi мыналар болды:
Күрделi құрылысқа бағытталған инвестиция көлемiнiң өсуi экономика алалары бойынша
12 кесте - Экономика салалары бойынша күрделi құрылысты инвестициялау.
2002 ж. 2003 ж. 2004 ж.
млн.тг % млн.тг % млн.тг %
Экономика салалары бойынша барлығы: 214493 100,0 275698 100,0 414238
Соның iшiнде:
Өнеркәсiп 135460 63,2 190719 69,2 299438 72,3
Ауыл шаруашылығы 911 0,4 1414 0,5 5695 1,3
Орман шаруашылығы 11 0,0 25 0,0 179 0,0
Көлiк және байланыс 23834 11,1 21765 7,9 44031 9,8
Құрылыс 1660 0,7 1781 0,6 6760 1,6
Сауда және қоғамдық тамақтану, материалды техникалық жабдықтау және өткiзу
Тұрғын үй құрылысы 19127 8,9 13771 5,0 22435 5,4
Басқалар 22984 13,2 40088 14,6 28484 7,1
Деректер көзі : ҚР-сы статистика агентігі мәліметтері негізінде есептелген
2004 жылы күрделi құрылысқа бағытталған инвестициялардың жалпы көлемiнiң 72,3%
Көлiк пен байланыс саласына 2004 жылы 440,3 млрд.теңге немесе
Металлургиялық, химиялық және мұнай-химиялық өнеркәсiп, машина жасау сияқты сратегиялық
Өнеркәсiптiк салалық құрылымындағы жағдайды қарастыратын болсақ, өнеркәсiп iшiндегi инвестициялардың
13 кесте - Күрделi құрылысқа бағытталған инвестициялардың өнеркәсiп салалары
Көрсеткіштер 2002 ж. 2003 ж. 2004 ж.
млн.тг % млн.тг % млн.тг %
Өнеркәсiп - барлығы: 135460 100,0 190719 100,0 299438 100,0
Соның iшiнде:
Кен өндiру өнеркәсiбi 89328 66,0 150814 79,0 252527 84,3
Өңдеу өнеркәсiбi 33326 24,6 29317 15,4 31361 10,5
Электроэнергетика 12806 9,4 10588 5,6 15550 5,2
Деректер көзі : ҚР-сы статистика агентігі мәліметтері негізінде есептелген
Өнеркәсiптiң салалық құрылымындағы жағдайды қарастыратын болсақ, өнеркәсiп iшiндегi инвестициялардың
13 кесте көрсетiлген салалардағы капиталды салымдардың құрылымдық өзгерiстерi
Шикiзат өндiрудi инвестициялау, өнеркәсiптiң өңдеу секторы мен электро және
Қазақстан Республикасының экономикасына шетелдiк инвестицияларды тарту және оларды тиiмдi
Шетелдiк инвестицияларды тарту Қазақстан экономикасының өндiрiстiк құрылымын жақсартуға, жаңа
Қазақстан үкiметi шетелдiк инвесторлар үшiн қолайлы әлеуеттiк, қаржы-экономикалық, құқықтық
1997 жылдың ақпан айында “Тiкелей инвестицияларды мемлекеттiк қолдау туралы”
Бұл iс-шара Қазақстанның iрi өнеркәсiптiк дамыған елдермен тығыз iскерлiк
Қазақстанның инвестициялық ахуалын бағалағанда ең алдымен елдiң табиғи байлығы,
1998-2003 жылдар аралығында несиелердi өтеудi есептегендегi шетелдiк тiкелей инвестициялар
2003 жылы тартылған шетелдiк тiкелей инвестициялар көлемi 2002 жылғы
1999-2003 жылдары шетелдiк фирмалардың акционерлiк капитал көлемi 1767,6 млн.
1999 жылдан бастап, Қазақстанға келген шетелдiк тiкелей инвестициялардың жылдық
Қазақстан экономикасын инвестициялау өнеркәсiптiк секторда диспропорцияның тереңдеуiмен қатар жүрдi.
Елiмiздiң бай жер қойнауы бiрiншi кезекте өздерiнiң салалық бәсекелестерiн
Қазақстанның Ұлттық банкiсiнiң мәлiметi бойынша 2003 жылы тартылған шетелдiк
2000-2003 жылдар кезеңiнде шетелдiк тiкелей инвестициялардың кен өндiру және
2000-2003 жылдары донор-елдерден Қазақстанға несиелер, қаржылық сұраныс, реинвестицияланған табыс
2003 жылы Қазақстанға шетелдiк тiкелей инвестициялардың ең үлкен көлемi
Сонымен, соңғы 15 жыл iшiнде Қазақстан экономикасына шетелдiк инвестициялардың
Ұлттық экономиканы түбегейлi жаңғырту мен елдiң негiзгi салалары мен
Қазiргi жағдайларда тiкелей инвестициялардың құйылысы iшкi рынокты байытуға арналған
Шетелдiк капиталдың құйылының арқасында экономиканың салалық құрылымы өзгеруде, жаңа
Қазақстан Республикасының үкiметiнiң инвестициялық саясаты Ұлттық экономиканы дамытуға тiкелей
Қазақстан Республикасы өнеркәсіптік кәсіпорындарының инвестициялық тартымдылығын арттыру мақсатында нақты
3.2 Өнеркәсіптік кәсіпорынның инвестициялық тартымдылығын арттырудың негізгі бағыттары
Қазіргі кездегі инвестициялық саясаттын ерекшелігі техникалық қаруландыруға салымдар және
Кәсіпорында инвестициялық саясатты жүргізген кезде мыналарды ескеру керек:
өндіріс орынның қаржылық ахуалы;
өндірістің техникалық дәрежесі;
аяқталмаған құрылыс;
лизинг арқылы құрал-жабдыктарды алу мүмкіншілігі;
меншікті қаржының жеткіліктілігі;
капитал нарығының конъюктурасы;
мемлекеттен келетін жеңілдіктер;
инвестициялық бағдарламаның коммерциялық және бюджеттік тиімділігі;
сақтандыру қызметі;
салық;
маркетингтік зерттеу;
өнімнің сату бағасы;
өнімді сатудағы географиялық шекараның жағдайы;
жалпы өнімнің мөлшері;
инвестициялық саясат жүргізетін уақытта тұтынушылардың сұранысының динамикасы;
нарықтағы бәсекелестік дәрежесі;
техникалық мүмкіншілігі және дамыту мүмкіншлігі.
Инвестицияны өндіріс орнында басқаруды жақсарту үшін мынандай шараларды
инвестиция кызметінің қажеттілігін табу;
инвестициялық табыстың үлес салмағын преферениялау болып табылады, яғни мемлекет
инвестициялық салыктық преференциялар;
кеден баждарын салудан босату;
мемлекеттік заттай гранттар.
Инвестициялық преференцияларды беру талаптары:
көздетілген қызметтердің басым түрлерінің тізбесіне сәйкес болу керек;
осы заманға сай техникалар қолдана отырып жаңа өндірістер құру,
Инвестициялық салыктық преференциялар тікелей активтерге салынатын инветициялардын көлеміне қарай
Преференция алу үшін келісім шарт жасау керек.
Мемлекеттік заттай гранттар ретінде мыналар болады:
жер учасклері;
ғимараттар мен құрылыстар;
есептеу техникасы;
машиналар мен жабдықтар;
көлік беру мүмкінділігі.
Қолданылып жүрген инвеститцияларды көтермелеу және өзара қорғау туралы келсiмдердiң
Тiкелей инвеститциялар тартудың тәжiрибесiмен алмасу, жекелеген елдердегi инвеститциялық ахуал
Елеулi инвестициялық ресурстарға ие немесе әлеуеттi инвесторлардың мейлiнше кең
Қазақстанға тiкелей шетелдiк инвестицияларды тарту бойынша елшiлiктермен және дипломатиялық
Қазақстанның халықаралық қаржы ұйымдарымен (Дүниежүзiлiк банк, Халықаралық валюта қоры,
Сонымен бiрге халықаралық ұйымдарда дамып келе жатқан елдерге жеке
Атап айтқанда, дамып келе жатқан елдердi жеке қаржыландыруды тарту
Қазақстанның жеке меншiк секторын, инфроқұрылымдары мен әлеуметтiк саласын дамытуға
Дүниежүзiлiк банктiң кепiлдiктерiн тарту және инвестициялық жобаларды әзiрлеу мен
Қазақстанда тiкелей инвестицияларды тартудағы әлсiз жер инвестициялық тәуекелдердi сақтандыру
Инвестициялау практикасындағы болған өзгерiстер, сондай-ақ әлемдiк экономикадағы елеулi оқиғалар
Сақтандыру қызметi рыногын дамыту, қазақстандық сақтандыру ұйымдарына халықаралық ынтымақтастықты
Алайда Қазақстанда мұндай инфрақұрылым орасан үлкен аумақта жеткiлiксiз күйде,
Қазақстан Республикасының Инвестициялық жөнiндегi агенттiгiнiң институционалдық дамуы үшiн инвесторлармен
Әрбiр аймақ пен жеклеген елдер бойынша деректер банкiн құра
Өнеркәсіптік кәсіпорындарда инвестиция түрi мен тәуекелдiлiк деңгейiнiң арасындағы мұндай
Өндiрiстiк-экономикалық потенциалды сақтау және дамыту – өнеркәсіптік кәсiпорынның өндiрiстiк
ҚОРЫТЫНДЫ
Бұл жұмыста кәсіпорынның инвестициялық тартымдылығын арттыру мәселесін қарастырдық. Бірінші
Инвестициялар – бұл, нарықтық экономикаға өту кезеңiнде пайда болған,
Инвестициялық iс-әрекет еліміздің экономикасын дамытудың маңызды факторларының бiрi болып
Екінші тарауда «Атамекен» АҚ-ның инвестициялық және экономикалық әлеуетін талдау
Үшінші тарауда техниканы жетелеу жөнінде ұсыныстар берілген. Осылайша, Біздің
Қоғамдағы бұл өзгерістер өте маңызды, сондықтан мұндай мәселеден тек
Алайда біз осындай беделге жету үшін олардың көптеген қиыншылықтан
Кәсіпорынның бәсекеге қабілеттілігін сақтау үшін, жұмыс бір нақты өнім
Ұйымдастырушы құрылым әр бөлімнің бір-бірімен деген байланысын қамтамасыз етеді
Ұйымдастыру жұмыстарын алға жылжыту үшін құқықтары жақсы білу керек,
Ұйымдастырушы структура ең бастысы фирманың барлық бөлімдерінде жақсы байланыс
Сонымен алға қойылған мақсаттар мен оның орындалу мүмкінділігі өте
Өнеркәсіптік кәсіпорындардың инвестициялық жобаларды табысты iске асыру үшiн дамыған
ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
Қазақстан өз дамуындағы жаңа серпіліс жасау қарсаңында. Қазақстан Республикасының
Н.Ә. Назарбаев Қазақстан 2030. Барлық Қазақстандықтардың өсіп өркендеуі,
Бард В. С., Бузулуков С. Н., Дрогобыцкий И. Н.,
Ковалев В.В. Методы оценки инвестиционных проектов. – М: Финансы
М.В Ивошин «Инвестиция. Организация управления и финонсирования.»//Москва 1999 год//
Бочаров В. В. Инвестиции – СПб.: Питер, 2002. –
Интернет сайт WWW.WFIN.KZ
Қазақстан экономикалық, әлеуметтік және саяси жедел жаңару жолында. Қазақстан
Қазақстан Республикасының “Инвестиция туралы” заңы. 2003 жыл және 2005,
Қаржы-қаражат А. Қантарбаев //Инвестицияларды талдау// 2004-2006 жылдар
Нурланова. Н.К. “Инвестиционная ситуация
Инвестициоиный рейтинг Казахстана // Офиальный сайт ЗАО «Казинвест
Бирман Г., Шмидт С. Экономический анализ инвестиционных проектов /
Қазақстан Республикасының Конституциясы
Абрютина М.С., Грачев А.В. Анализ финансово-экономической деятельности предприятия. М.:
Гуртов В. К. Инвестиционные ресурсы. / В. К. Гуртов.
Липсиц И.В., Коссов В.В. Инвестиционный проект. – М.: БЕК,
Гуртов В. К. Инвестиционные ресурсы. / В. К. Гуртов.
Гуськова Т. Н. Оценка инвестиционной привлекательности объектов статистическими методами.
Катасонов В. Ю. Инвестиционный потенциал экономики: механизмы формирования и
Стоянова Е.М. “Финансовый менеджмент: теория и практика.
Бланк И.А. Инвестиционный менеджмент. - Киев: МП «Итем» ЛТД;
Колтынюк Б. А. Инвестиции. Учебник. – СПб.: Изд-во Михайлова
Инвестициялық әлеуеттің қайнар көздері // Научный журнал
Инвестиция-Қазақстан экономикасының бәсекелестік деңгейін жетілдіретін негізгі фактор // Материалы
Методологические подходы к оценке инвестиционных проектов в условиях переходной
Идрисов А.Б. Планирование и анализ эффективности инвестиций. М. 1995.
Бланк И.А. Инвестиционный менеджмент. - Киев: МП «Итем» ЛТД;
Пересада А.А. Основы инвестиционной деятельности. – К.: «Издательство Либра»
Ефимова О. В. Финансовый анализ. ( М.: Изд-во «Бухгалтерский
ҚОСЫМШАЛАР
Қосымша А
3 кесте - «Атамекен» АҚ-ның қызметін техника-экономикалық талдау
№ Көрсеткіштер
Жылдары Ауытқулар
2008 2009 +/- %
1 Өнімді өткізуден түскен табыс мың тг 250834 905276
2 Өткізілген өнімнің өзіндік құны мың тг 183770 756074
3 Жалпы табыс мың тг 67064 140202 73137 209
4 Кезең шығындары мың тг 45093 132001 86908 293
5 Негізгі қызметтен түскен табыс мың тг 21971 8201
6 Негізгі емес қызметтен түскен табыс мың тг 3980
7 Салық салынғанға дейінгі табыс мың тг 25951 15082
8 Таза табыс мың тг 18166 11613 -6453 64
9 Жұмысшылардың тізімдік саны адам 777 831 54 106
10 Жұмысшылардың жылдық еңбек ақы қоры мың тг 230437
11 Жұмысшылардың орташа айлық еңбек ақысы тг 24714 27997
12 Өндірістегі негізгі қорлардың жылдық орташа құны мың тг
13 Қор сыйымылығы тг 0,31 0,01 0,30 3,2
14 Қор қайтарымдылығы тг 32,5 83,2 50,7 256
15 Жұмысшылардың қормен қарулануы тг 9921 13082 3161 132
16 Өнімнің 1 теңгесіне кететін шығын тг 0,73 0,84
17 Еңбек өнімділігі мың тг 323 1089 766 337
Қосымша Б
4 кесте - «Атамекен» АҚ-ның капиталының құрамы және құрылымы.
№ Көрсеткіштер 2008 ж 2009 ж Ауытқулар
соммасы мың тг. % соммасы мың тг. % +/-
1 Баланс валютасы мың тг.
соның ішінде:
Меншікті капитал мың тг.
Қарыз капитал мың тг. 2882565
1279081
1603484 100
44,4
55,6 4103471
1297247
2806224 100
31,6
68,4 1220906
18166
1202740 142,3
101,4
175
2 Тартылған капиталдың меншікті капиталға қатынасы коэффиценті Х 1,2
3 Тәуелсіздік коэффиценті Х 0,4 Х 0,3 -0,1 75
4 Тартылған капиталдың шоғырлану коэффиценті Х 0,56 Х 0,68
5 Меншікті капиталдың табыстылық коэффиценті Х 0,01 Х 0,008
6
Қаржыландыру коэффиценті Х 0,8 Х 0,5 -0,3 62
Қосымша Б.
6 кесте - «Атамекен» АҚ-ның операциялық қызметі.
№ Көрсеткіштер Жылдар
1-ші 2-ші 3-ші 4-ші 5-ші
1 Өнімді өткізуден түскен түсетінтабыс, мың тг. 75000
2 Жұмысшылардың жылдық еңбек ақысы, мың тг. 20000 21000
3 Шикізат, материалдар құны, мың тг. 25000 27500 30000
4 Тұрақты шығындар, мың тг. 1000 1000 1000 1000
5 Амортизациялық аударымдар, мың тг. 10000 10000 10000 10000
6 Кредит пайыздары бойынша, мың тг. 12500 12500 9400
7 Салық салынғанға дейінгі табыс, мың тг. 6500 16000
8 Табыс салығы (30%), мың тг. 1950 4800 8880
9 Жобаланған таза табыс, мың.тг 4550 11200 20720 23940
10 Операциялық қызметтен түсетін таза түсімдер, мың тг. 14550
Қосымша В.
7 кесте - «Атамекен» АҚ-ның қаржылық қызметі.
№ Көрсеткіштер Жылдар
1-ші 2-ші 3-ші 4-ші 5-ші
1 Меншіктікапитал, мың тг. 10000 - - - -
2 Ұзақ мерзімді қарыздар, мың тг. 50000 - -
3 Қарызды төлеу, мың тг. - - 12500 -
4 Қаржылық қызмет сольдосы, мың тг. 60000 - 12500
5 Нақты қаражаттар түсімі, мың тг. - 45450 21200
6 Нақты қаражаттардың сальдосы мың тг. 14550 8700 18220
7 Жинақталған нақты қаражаттар сальдосы, мың тг. 14550 23250
Қосымша Г.
14 кесте - 1998-2003 жылдары Қазақстанға келген шетелдiк тiкелей
Атаулары 1998 1999 2000 2001 2002 2003 1998-2003
Ұйымдар мен кәсiпорындардың несие, қаржылық сұраныс және реинвестицияланған табыс
Акционерлiк капитал 144,4 262,0 631,5 133,8 175,8 263,6 1767,6
Шетелдiк инвесторлардың бюджетке жасалған салымдары 77,0 97,7 62,9 43,8
Несиелердi өтеудi есептемегендегi шетелдiк тiкелей инвестициялар барлығы 898,5 1433,5
Мiндеттемелердi өтеудi есептемегендегi шетелдiк тiкелей инвестиция 870,1 1325,1 1227,1
Деректер көзі : ҚР-сы статистика агентігі мәліметтері негізінде есептелген
0
2 цех
3 цех
1 цех
Бас технолог
Кәсіпорын персоналы
Көлік бөлімі
Қаржы бөлімі
Маркетинг бөлімі
Сапа және бақылау бөлімі
Қаржы-есеп бөлімі
Заңгер
Өндіріс, техникалық мәселелермен қамтамасыз ету,вице президент
Президент
Акционерлердің жиналысы
Юрист
Директор
Бас бухгалтер
Директор орынбасары – бас инженер
Өндірісті басқару директорының орынбасары
Коммерциялық және қаржылық сұрақтары бойынша директор орынбасары
Кадрлар мен әлеуметтік сұрақтар бойынша көмекші(орынбасар) директора по
1. Техникалық бөлімдер
2. Зертханалар
3. Бас механик
4. Бас энергетик
1. Негізгі цехтар
2. Көмекші цехтар
3. Қызмет көрсетуші цехтар
1. Өткізу бөлімі
2. Маркетинг бөлімі
3. Жабдықтау бөлімі
4 Қаржылық бөлімел
5 Жоспарлау бөлімі
1. Кадрлар бөлімі
2. Тұрмыстық қызмет көрсету мен персонал бөлімі.
Кәсіпорынның инвестициялық
қызметі
Инвестициялық стратегия
Стратегиялық жоспарлау
Инвестициялық жобалау
Жобалар анализі
Аннуитеттік
Портфельдік
Тура
Венчурлық
Инвестициялардың түрлері