1. Топырақтың жалпы зоогигиеналық маңызы
2. Топырақтың механикалық құрамы және оның
3.Топырақтың физикалық қасиеттері
4. Топырақтың химиялық құрамы
5. Топырақтың биологиялық қасиеттері
6. Топырақтың ластану көздері
7. Топырақты санитариялық тұрғыдан бағалау
8. Топырақты ветеринариялық-санитариялық тұрғыдан қорғау шаралары
1. Топырақтың жалпы зоогигиеналық маңызы
Топырақ дегеніміз — жер қыртысының құнарлы
Сонымен бірге топырақ — түрлі өсімдіктер,
Топырақ сол жердің климатына, ал оның
Мал мамандарын бәрінен де бұрын топырақтың
Топырақтың үстіңгі қабатынан басқа оның жер
Ластанған топырақ шыбын-шіркейдің де жаппай өсіп
Сондықтан топырақтың санитариялық жағдайын жақсарту және
2. Топырақтың механикалық құрамы және оның
Топырақтың механикалық құрамы оның сулы-физикалық, физикалық-механикалық,
Механикалық құрамына байланысты топырақта оны өңдеудің,
Топырақ бөлшектерінің көлденеңі 1 мм-ден артық
Гигиеналық тұрғыдан топырақ тасты, қиыршықты тастақты,
Механикалық бөлшектердің көлеміне қарай топырақтың бес
3.Топырақтың физикалық қасиеттері
Гигиеналық тұрғыдан топырақтың мынандай көрсеткіштерінің маңызы
Топырақтың саңылаулығы. Адамның жерді өңдеуінің нәтижесінде,
Саңылаулықтың санитариялық мәні зор. Мәселен, жекелеген
Топырақ саңылауы 60-65 пайыз болса онда
Топырақтың су өткізгіштігі. Топырақтың бетіне түскен
Топырақтың өткізгіштігі судың қысымының ұлғайған кезінде
Топырақтың су өткізгіштік қасиетіне байланысты судың
Міне, топырак қаншалықты ұсақ түйірлі болса,
Топырақ су сыйымдылығының жоғары болуы оның
Топырақтың капиллярлық қасиеті деп — топырақтың
Топырақ тым капиллярлы болса қораның (ғимараттың)
Топырақ саңылауларында сонымен бірге су буы
Топырақтың ылғал тартқыштық қасиеті. Топырақ түйірлерінің
Топырақтың коллоидты заттары суды өзіне ең
Топырақтың булану қабілеті қаншалықты нашар болса,
Топырақтың ауа өткізгіштігі деп — топырақтың
Органикалық заттарға бай топырақтарда оттегі мөлшері
Топырақтың ауа өткізгіштігі барометрлік қысымның өсуіне
Топырақтың ауа өткізгіштігінің және оның оттегімен
Өйткені, ылғал және ұсақ түйірлі топырақ
Топырақтың жылулық қасиеттері. Топырақ негізінде күннен
Сыртқы ауа температурасынан топырақ температурасының едәуір
Топырақтың жылу өткізгіштігі нашар болады. Әсіресе,
Топырақ температурасының өте үлкен гигаеналық маңызы
Жануарлар, әсіресе олардың төлдері мен әлсіздерінің
4. Топырақтың химиялық құрамы
Топырақ минералды және органо-минералдық заттардан тұрады.
Топырақтың минералдық бөлігінің химиялық құрамы оның
Топырақтың химиялық қосылыстарының ішінде үлесі жағынан
Химиялық қосылыстардың көп мөлшері оның топырақтағы
Топырақта макро- және микроэлементгердің биологиялық айналымы
Топырақта, суда, азықта микроэлементтер аз немесе
Биогеохимиялық эндемия — бұл осы аудандарда
Біздің елімізде бірнеше биогеохимиялық аудандар (региондар)
Топырақтың тегінің (породасының) макро- және микроэлемент
Орманды және жазықты қара топырақты зоналарды
Құрғақ жазықты зоналардың топырағында көп мөлшерде
Жазық зоналарда топырақтың тұздалуынан натрийлік геохимиялық
Таулы зоналарда бірқатар элементтер саны жағынан
Кейбір территорияларда азональды биохимиялық аудандар кездеседі.
Топырақта химиялық элементтердің концентрациясының азаюынан өсімдік
Аудан топырақтарындағы микроэлементтердің мөлшерін білу арқылы
Топырақ радиоактивтілігі. Топырақ радиоактивтілігі топырақта радиоактивті
Уран, радий, торий және калийдің радиоактивті
Топырақта радиоактивті элементтердің барлық мөлшері топырақ
5. Топырақтың биологиялық қасиеттері
Топырақтың негізгі биологиялық құрамына микробтар, құрттар
Топырақтағы микробтар табиғаттағы зат айналымын арттыруда
Топырақтағы бактериялар саны мен химиялық құрамы,
Топырақ микрофлорасының тіршілігі қара шірік, фосфор,
Микроорганизмдердің топырақтағы құрамы жыл маусымында өзгеріске
Топырақтағы микроорганизмдер саны 7 см қалыңдықтан
Топырақ микрофлорасы бактериялардың көптеген түрлерінен тұрады.
Пайдалы микроорганизмдермен қатар топырақта ауру тудыратындары
Патогенді (кінәрат тудырушы) микрофлоралар, көбінесе ашық
Топырақта патогенді анаэробты микроорганизмдердің споралары өте
Сіреспе және газ өліеттенумен мал зақымдалғанда
Топырақ гельминтоздарды (аскаридоз, диктиокаулез, гемонхоз, мониезиоз,
Геогельминттермен бірге кейде биогельминттер де кездеседі.
Топырақта, паразиттік насекомдар көптеген індетті ауру
Топырақтың минералдануы. Микроорганизмдер өз тіршілігінің барысында
Бұл ыдыраулар аэробты және анаэробты жағдайда
Нитрификациялану және аммонификациялану. Белоктық заттардың минералдануы
2-сурет. Нитрификация процесі сызбасы
Аммоний қосылыстарының тотығуы бірінші сатыда нитрозо-
Денитрификациялану. Оттегінің жетіспеу салдарынан, мысалы, әлсіз
Денитрификациялану топырақтың, мысалы, суармалы егістікті пайдаланудың
6. Топырақтың ластану көздері
Топырақты негізгі ластаушыларға пестицидтер (улы химикаттар),
Топырақтың ластануы дегеніміз химиялық заттар, биологиялық
Химиялық ластаушылар (неорганикалықжәне органикалық заттар) үлкен
ТМД елдерінде ттестицидтердің көптеген түрін қолдануға
Алайда, пестицидтердің топырақтағы нақты құрамы қалыпты
Қазіргі кезде пестицидтер қолданудың қауіпсіздігін көтеруге
Минералды тыңайтқыштар — ауылшаруашылығында топырақ құнарлылығын
Минералды тыңайтқыштар түрлері көп-ақ. Мысалы, азотты
Калий топыраққа өте баяу көшеді және
Фосфат топырақты онша ластай қоймайды. Әйтсе
Минералды микротыңайтқыштар жердің құнарлылығын көтеру үшін
Топырақ құрылымын жақсарту мақсатымен әдетте тұрақсыз
7. Топырақты санитариялық тұрғыдан бағалау
Топырақтың санитариялық жағдайы эпвдемиологиялық, эпизоотологиялық және
Топырақтың санитариялық жағдайының химиялық көрсеткіші ретінде
Топырақтың санитариялық көрсеткіштері
(сынаманы 0...20 см тереңдіктен алғанда)
Топырақ-тың жағдайы 1 кг -ғы гельминт-тердің
Таза 0 0 1,0 0,1 0,98
Аз
мөлшерде 10-ға 1... 10 1,0...0,01 0,1.-0,001
былғанған -дейін
Былғанған 11...100 10...100 0,01...0,001 0,001...0,0001 0,7...0,85
Көп 100 және 100 0,001 жөне
мөлшерде одан да
одан да және одан
былғанған көп
төмен да төмен
Топырақтың құрамында белоктық заттардың (топырақтық белоктық
Санитариялық сан (баға) дегеніміз — органикалық
Топырақтың бактериологиялық ластануының көрсеткіші ретінде ішек
Топырақтың санитариялық-гельминтологиялық жағдайының көрсеткіші ретінде 1
Топырақтың санитариялық жағдайына баға бергенде оған
Топыраққа санитариялық тұрғыдан баға бергенде оның
Топырақты химиялық жолмен ластаушылардың ішінде өсімдіктерге,
Химиялық заттарды гигиеналық тұрғыдан нормалау үшін
8. Топырақты ветеринариялық-санитариялық тұрғыдан қорғау шаралары
Топыраққа органикалық және неорганикалық ластаушылар (патогенді
Тиісті ауыспалы егіс жүйесімен бірге, жерге
Топырақ індеттері мен геогельминтоздардың алдын алу
Санитариялық шаралар арқасында мал фермалары қалдықтардан
Топырақты органикалық қалдықтармен ластанудан және топырақ
Топырақ спора түзбейтін микроорганизмдермен және вирустармен
Шағын алаңдар күкіртті карбол қоспасының 10
Топыраққа санитариялық жағынан баға беру физикалық,