МАЗМҰНЫ
1 Кіріспе 7
2 Есептік-теориялық бөлім 8
2.1 Internet желісі туралы жалпы түсінік 9
2.2 TCP/IP хаттамалары. Олардың принциптері 13
2.2.1 IP хаттамасы 20
2.2.2 IP-адрес құрастыру принциптері 21
2.3 үй желісін құру принциптері
22
2.4 Internet желісі мүмкіндігі 23
2.4.1 Міндеттерді қою 23
2.5 Міндеттерді шешу әдістерін талдау 24
2.6 OSI базалық моделі (Open System Interconnection)
2.7 Желілік қондырғылар және коммуникация құралдары 29
2.8 Есептеуіш желі топологиялары 32
2.9 Ақпаратты беру әдісі бойынша желілерді құрастыру типтері
2.9.1 Token Ring локалды желісі 32
2.9.2 Arknet локалды желісі 32
2.9.3 Ethernet локалды желісі 33
3.1 Локальды желілерге арналған желілік операциялық жүйелер
41
3.1.2 NetWare 3.11, Nowell Inc 41
3.1.3 LAN Server, IВМ Согр 42
3.1.4
3.1.5
3 VINES 5.52, Banyan System Inc
Windows NT Advanced Server 3.1, Microsoft Corp
Экспериметалды-практикалық бөлім 42
43
51
3.1 мектептің локалды желісін құру 54
3.2 желі арқылы мектеп компьютерін басқару 53
4. Экономикалық бөлім 57
4.1. Бизнес жоспар 56
5. Өмір сүру қауіпсіздігі 65
5.1.
Мектептегі компьютерлердің қауіпсіздігін қорғау
66
5.2 Кондиционерлерді таңдау 67
5.3 Жұмыс орынының жарықтығын есептеу 68
5.4 Эвакуациялық жолдарды есептеу 69
5.5 Желдету жүйесінің есептеулері 73
6 Қорытынды. 78
7 Пайдаланылған әдебиттер тізімі 79
Кіріспе
Қазіргі күні әлемде 130 миллион компьютер бар және
Есептеуіш желілердің мұндай потенциалды мүмкіндіктері өндірістік процестің өңдеу
Сондықтан қазігргі кезде ақпараттық есептеу желілерін ұйымдастыру барсында
Соны ескере отырып бұл дипломдық жұмыста компьютерды алстан
Диплом жұмысының мақсаты –мектептегі компютерлік класстің барлық
Жасалынған жұмыс нәтижесінде желі арқылы желідегі компьютерлерді
2 Есептеу-теореялық бөлім
2.1 Internet желісі туралы жалпы түсінік
Internet желісі – локалды желілерді және жаһандық желілерді
«ТСР/ІР» термині арқылы әдетте ТСР және ІР хаттамаларына
ТСР/ІР хаттамаларының негізгі міндеті пакеттік кіші желілердің шлюз
Маршрутизация дегеніміз – пакеттің бір желіден екіншісіне өту
Жұмыс тобын ұйымдастыратын коммутаторлар, желінің екі сегментін
беретін switch – бұлардың бәрі IEEE 802.3 немесе
Маршрутизаторлар өз порттарының саны және типі бойынша ерекшеленеді.
Маршрутизаторлар желілік деңгейдегі (OSI моделіндегі үшінші) хаттамалар негізінде
Желілердегі маршрутизация бес атақты желілік хаттамаларды: TSP/IP,
2.2. TSP/IP хаттамалары. Олардың принциптері.
Желіаралық байланыстарды қарастырған кезде барлығы International Standard Organization
бағдарламалық қамтудың алмасу хаттамаларына дейін көрсетілген.
Моделдің физикалық деңгейі мәліметтерді берудің физикалық желісінің сипаттарын
Каналдық деңгейге SLIP (Strial Line Internet Protocol), PPP
Желілік (желіаралық) деңгейге мәліметтерді жіберіп және алуға жауап
Транспорттық дкңгей мәліметтерді жеткізу сенімділігіне жауарп береді, және
2.1 - сурет Желілік алмасудың жетідеңгейлік моделі OSI
Internet-те транспорттық деңгей екі
Сессия деңгейі қолданбалы бағдарламалық қамту арасындағы байланыс стандарттарын
Мәліметтермен алмасу деңгейі қолданбалы бағдарламаларымен бірге (Presentation Layer)
Қолданбалы бағдарламалар және қосымшалар деңгейі осы қолданбалы бағдарламалардың
Жалпы алғанда TSP хаттамасының ағымы OSI моделінен бөлек
2.2- сурет TSP/IP хаттамаларының құрылымы
Бұл схемада желіге жетер деңгейде физикалық қондырғыларға жетер
OSI классификациясына сүйене отырып TSP/IP хаттамаларының архитектурасын мына
Схемада тікбұрыштар түрінде пакеттерді өңдейтін модульдар, линиялармен –
Драйвер – желілік адаптермен тікелей қатынаста болатын бағдарлама.
Модуль – драйвермен, желілік қолданбалы бағдарламалармен және басқа
Схема жеті түйіндерінің локалды жүйе Ethernet арқылы қосылу
Желі түйінінде TCP/IP хаттамаларын жүзеге асыратын модульдер схемасы
2.3 сурет - Желі түйінінде TCP/IP хаттамаларын жүзеге
Желілік интерфейс – компьютерді желіге қосатын физикалық жабдық.
Кадр - желілік интерфейсті қабылдайтын және жіберетін
IP-пакет – IP модулінің желілік интерфейспен алмасатын мәліметтер
UDP-датаграмма - IP модулінің UDP модулімен алмасатын мәліметтер
ТСР-сегмент - IP модулінің ТСР модулімен алмасатын
Қолданбалы хабарлама – желілік қосымша бағдарламалары транспорттық деңгей
Инкапсуляция – бір хаттама форматындағы мәліметтердің басқа хаттама
Жоғарғы деңгейдегі хаттамалардың TSP/IP хаттамаларына инкапсуляциясы
2.4 сурет - TSP/IP хаттамалары
Барлық схема (2.4 сурет) TSP/IP хаттамаларының ағымы деп
ТСР- Transmission Control Protocol – TSP/IP хаттамаларының бәріне
UDP – User Datagram Protocol – TSP/IP тобының
ARP – Address Resolution Protocol – IP-адресі мен
SLIP – Serial Line Internet Protocol (телефон линиясы
PPP – Point to Point Protocol («нүкте-нүкте» мәліметтерімен
FTP – File Transfer Protocol – (файлдармен алмасу
TELNET – виртуалды терминал эмуляциясы хаттамасы.
RPC – Remote Process Control (жойылған процесстерді басқару
TFTP – Trivial File Transfer Protocol (файлдарды берудің
DNS – Domain Name System (домендік аттар жүйесі).
RIP – Routing Information Protocol (маршрутизация хаттамасы).
NFS - Network File System (бөлінген файлдық жүйе
2.5 сурет -TCP модулін қолдану кезіндегі хаттамалар ағымы
UDP трангспорттық хаттамасын қолданатын бағдарламалармен жұмыс кезінде басқа
UDP транспорттық хаттамасы арқылы жұмыс кезіндегі хаттамалар ағымы
2.6 сурет - UDP транспорттық хаттамалар ағымы
ТСР, UDP модульдары және ENET драйверлері блоктық мәліметтерді
UDP-датаграммасын немесе ТСР-хабарламасын алушы датаграмма және хабарлама атауындағы
Internet технологиясы түрлі физикалық ортаны қолдайды, олардың ішіндегі
арқылы телефондық каналдар бойынша қосылуы қызығушылық туғызуда. ATM
2.2.1 IP хаттамасы
IP хаттамасы TCP/IP хаттамаларының ішіндегі ең бастысы болып
а) Internet желісіндегі мәліметтерді таратудың өлшемі және негізгі
б) Internet желісінде пайдаланылатын адрестік схеманы анықтау;
в) каналдық деңгей мен транспорттық деңгей арасында мәліметтерді
г) желі бойынша пакеттердің маршрутизациясы, яғни пакетті бір
д) транспорттық деңгей пакеттерін фрагменттерге «кесу» және жинау.
IP хаттамасының басты ерекшелігі - онда физикалық және
Пакет өтетін жол туралы ақпарат пакеттің өтер кезінде
Маршрутизация принципі Internet желісінің икемділігін қамтамасыз етіп оның
Жалпы айтқанда IP хаттамасының біп\рнеше версиялары бар. Қазіргі
2.7сурет - Ipv4 пакетінің форматы
Бұл жерде барлық керек мәліметтер анықталған: жіберушінің адресі
Мәліметтерді қолдана отырып машина пакетті қай желілік интерфейске
Егер пакет желі бойынша ұзақ «адасып жүріп» қалса
IP-модуль желілік пакеттен ақпараттың раскапсуляциясын жасайды, оны қамтамасыз
IP-пакетінің форматын талдау кезінде инкапсуляцияны тағы да қарастырамыз.
IP хаттамасын қарастыра отырып қазіргі кезде Internet алдында
2.2.2 IP-адрес құрастыру принциптері
IP-адрестері IP хаттамалары сияқты RFC-да анықталады. Адрес TCP/IP
IP-адрес – бұл 4-байттық реттілік. Реттіліктің әрбір байты
Желілік интерфейске жетер жолдың әрбір нүктесінің өз IP-адресі
IP-адрес екі бөліктен тұрады: желі адресі және хост
IP-адрестің 5 класы бар. Бұл класстар бір бірінен
2.8 сурет - IP-адрес кластар
Бұл құрылымға сүйене отырып әр класстың сипаттамаларын анықтауға
Кесте 2.1 - IP-адрес кластарының сипаттамалары
Класс Бірінші октет шамасының диапазоны Желілердің мүмкін болар
А 1 - 126 126 16777214
B 128 – 191 16382 65534
C 192 – 223 2097150 254
D 224 – 239 - 228
E 240 – 247 - 227
IP-адресінің құрылымын өңдеген кезде оларды түрлі мақсатта пайдалануға
А класының адрестері үлкен желілерде қолдануға арналған. В
IP-адрестер ішінде арнайы қажеттіліктер үшін резервтелгендері бар. Оны
Кесте 2.2 - Бөлінген IP-адрестер
IP-адрес Шамалар
Барлық нөлдер Желінің берілген түйіні
желі номері | барлық нөлдер Берілген IP-желі
барлық нөлдер | түйін номері Берілген (локалды) желідегі
Барлық бірліктер берілген локалдық IP-желінің барлық
түйіндері
желі номері | барлық бірліктер Көрсетілген IP-желінің барлық
127.0.0.1
Кестедегі соңғы қатарға ерекше көңіл қойылады. 127.0.0.1 адресі
Жалпы барлық 127.0.0.0 желісі резервтелген.А класының бұл жүйесі
Кейбір резервтелген адрестер кең таралатын хабарламалар үшін қолданылады.
IP-адрестер негізінде IP-қызметтер көрсетілетін ұйымдарда нақты адрестер болады.
2.3 Үй желісінің құру принциптері
Үй желісін құру - «соңғы миля» проблемасының шешімі,
«Соңғы миля» — бұл қолданушының үйімен Интернет провайдер
«Соңғы ярд» — үйдін ішіндегі сигналдың разводкасы.
«Соңғы фут» - бұл пәтердегі сигнал разводкасы. Бұл
Үй желілердің көбісі коммерциялық емес болып табылады, оны
Желіні инициативті топ құрған жағдайда, яғни жабдықтарды ауыстырғанда,
Провайдерлер үй желісін мынадай схемамен құрады. Бір кварталда
2.4 Internet желісі мүмкіндігі
Internet желісі – локалды желілерді және жалпы желілерді
«ТСР/ІР» термині арқылы әдетте ТСР және ІР хаттамаларына
ТСР/ІР хаттамаларының негізгі міндеті пакеттік кіші желілердің шлюз
Маршрутизация дегеніміз – пакеттің бір желіден екіншісіне өту
Бұл жүйені құру кезінде оның ұзаққа шыдауы және
Жұмыс тобын ұйымдастыратын коммутаторлар, желінің екі сегментін байланыстыратын
Маршрутизаторлар өз порттарының саны және типі бойынша ерекшеленеді.
Маршрутизаторлар желілік деңгейдегі (OSI моделіндегі үшінші) хаттамалар негізінде
Желілердегі маршрутизация бес атақты желілік хаттамаларды: TSP/IP,
2.4.1 Міндеттерді қою
Бірігудің қазіргі кезеңінде мынадай жағдай қалыптасты.
1. Бірлестікте қалғандарынан бөлек жұмыс істейтін әрі басқа
2. Жалпыға ортақ мәліметтер базасын құру, қазіргі қалыптасқан
3. Қазіргі қалыптасқсн локалды есептеу желілері өзінде аздаған
4. Жинақталған бағдарламалық және ақпараттық қамту бар көлемде
5. Internet секілді глобалды есептеу желісіне қосылудың
2.5 Міндеттерді шешу әдістерін талдау
Бұл проблеманы шешу үшін кәсіпорынның бірыңғай ақпараттық желісін
1. Барлық пайдаланушылар үшін түрлі уақытта және мәліметтерді
2. Қателіктер мен ақпараттың жоғалуына төтеп бере алатын
3. Технологиялық, технико-экономикалық және қаржылық-экономикалық ақпараттарды глобалды мәліметтер
4. Құжаттарды өңдеу және оның негізінде жағдайды талдау,
5. Пайдаланушыларға өзінің құқықтары мен мүмкіндіктері негізінде ақпаратқа
Бұл жұмыста практика жүзінде міндеттердің 1- пунктін шешу
Біздің АЕЖ-сін қарастырайық. Міндетті жеңілдету үшін оны локальды
ЛЕЖ дегеніміз не? ЛЕЖ дегеніміз бірнеше компьютерлік жұмыс
Локальды есептеу желісі (ЛЕЖ) түсінігі ( ағыл. LAN
Өндірістік практикада ЛЕЖ өте үлкен роль атқарады. ЛЕЖ
Ресурстарды бөлу
Ресурстарды бөлу ресурстарды бөлу үнемді қолдануға мүмкіндік береді,
Мәліметтерді бөлу
Мәліметтерді бөлу ақпарат қажет еткен перифериялық жұмыс орындарындағы
Бағдарламалық құралдарды бөлу
Бағдарламалық құралдарды бөлу бұрын қондырылған орталықтандырылған бағдарламалық құралдарды
Процессор ресурстарын бөлу
Процессор ресурстарын бөлу кезінде есептеуіш қуаттарды желіге кіретін
Көппайдаланушылық режим
Жүйенің көппайдаланушылық қасиеті орталықтандырылған қолданбалы бағдарламалық құралдарды, бұрын
Барлық ЛЕЖ компьютерлік желіге арналған стандартта - Open
2.6 OSI базалық моделі (Open System
Бір бірімен араласу үшін адамдар бір тілді қолданады.
Жоғарыда көрсетілген кезеңдер хабарлама берушіден алушыға жеткенге дейінгі
Мәліметтерді беру процесін қозғалысқа келтіру үшін бір бірімен
ISO халықаралық коммуникациялық хаттамалардың моделін өңдеуге арналған, оның
Халықаралық стандарттау ұйымы (ISO) ашық жүйелер арақатынасының базалық
Модель жекелеген жеті деңгейден тұрады:
1Деңгей: физикалық – ақпаратты берудің биттік хаттамалары;
2 Деңгей: каналдық – кадрларды қалыптастырып, ортаға
3 Деңгей: желілік – мәліметтер ағынын маршруттау,
4 Деңгей: транспорттық – жойылған процесстер арақатынасын
5 Деңгей: сеанстық - жойылған процесстер арасындағы
6 Деңгей: мәліметтерді ұсыну – берілетін мәліметтер
7 Деңгей: қолданбалы - мәліметтерді пайдаланушылық басқару.
Бұл моделдің негізгі идеясы әр деңгейге оның ішінде
Пайдаланушылар тиімді басқаруды қажет ететіндіктен есептеу желілерінің жүйесі
Жоғарыда айтылғанды ескере отырып пайдаланушылық қолданбалы деңгейде атқаратын
Базалық моделдің жекелеген деңгейлері мәліметтер көзінен төменгі бағытта
Қабылдаушы жақта түсіп жатқан мәліметтер талданып, керек болса
1 Деңгей: Физикалық
Физикалық деңгейде жүйедегі физикалық байланыс үшін керекті электрлік,
2 Деңгей: Каналдық
Каналдық деңгей 1-деңгей арқылы берілетін мәліметтерден "кадрлер" және
3.Деңгей Желілік
Желілік деңгей есептеуіш желіде екі абонент арасында байланыс
4. Деңгей Транспорттық
Транспорттық деңгей бір бірімен үздіксіз байланыста болатын пайдаланушы
5. Деңгей Сеанстық
Сеанстық деңгей байланыстың бір сеансының қабылдау, тарату және
6. Деңгей Мәліметтерді ұсыну
Мәліметтерді ұсыну деңгейі мәліметтерді интерпретациялауға және пайдаланушылық қолданбалы
7. Деңгей Қолданбалық
Қолданбалық деңгейде пайдаланушыларға дайын ақпаратты ұсыну қажет. Бұл
Сурет 2.6.1 – OSI моделі
Коммуникациялық линия бойынша ақпарат тарату үшін мәліметтер бір
Берілетін алфавиттік-цифрлық белгілер биттік комбинациялар көмегімен көрсетіледі. Биттік
Ұсынылған белгілер саны кодта қолданатын биттер санына тәуелді
Ақпаратты беру кезінде бірдей есептеу жүйелері мен өзгеше
Халықаралық деңгейде символдық ақпарат беру 7-биттік кодтау көмегімен
7-биттік кодтау арқылы ұлттық және арнайы белгілерді көрсетуге
Мәліметтерді дұрыс және толық, қатесіз беру үшін келісілген,
Мәліметтерді беру хаттамасы келесі ақпаратты қажет етеді:
• Синхронизация
Синхронизация дегеніміз мәліметтер блогының басын және соңын
• Инициализация
Инициализация дегеніміз өзара әрекет ететін партнерлер арсында
• Блоктау
Блоктау дегеніміз берілетін ақпараттарды қатаң анықталған максималды ұзындықтағы
• Адресация
Адресация мәліметтердің қолданылатын түрлі жабдықтарын идентификациялауды қамтиды, олар
•Қателерді табу
Қателерді табу дегеніміз жұп биттерді тауып бақылаушы биттерді
• Блоктар номерленуі
Блоктарды номерлеу қате берілген және жойылып кеткен ақпаратты
• Мәліметтер ағынын басқару
Мәліметтер ағынын басқару ақпараттар ағынын бөліп және синхрондауға
• Қалпына келтіру әдістері
Мәліметтерді бері процесі үзілгеннен кейін ақпаратты қайта жіберу
• Жету жолына рұқсат алу
Жолдың шектелуін бөлу, бақылау және басқару жету жолына
2.7 Желілік қондырғылар және коммуникация құралдары
Коммуникация құралдары ретінде көбінесе виттік жұп, коаксиалдық кабель,
• монтаж және қызмет құны;
• ақпаратты жіберу жылдамдығы;
• ақпаратты жіберу қашықтығының шамасына сәйкес шек-теулер (қосымша
• мәліметтерді беру қауіпсіздігі.
Басты мәселе бұл көрсеткіштердің бір мезгілде қамтылуында, мысалы,
Сурет 2.7.1 - Қазіргі жүйелік плата
Өрілген жұп
Өрілген екі сымдық өткізгіш арзанырақ кабелдік байланыстырушы түріне
Кабельді монтаждау үшін RJ-45 конекторы пайдаланылады. Төменде сымдардың
ашық-қызғыш
қызғыш
ашық-көк
аспан көк
ашық-аспан-көк
көк
ашық-сұры
сұры
Экранды өрілген жүп төмендегідей көрсетілген (сурет 2.7.2)
сурет 2.7.2 - Экранды өрілген жүп
Коаксиалды кабель.
Коаксиалды кабель орташа бағада болады, жақсы кедергіден қорғалған
Сурет 2.7.3 – коаксиалды кабель
Кеңжолақты коаксиалды кабель.
Кеңжолақты коаксиалды кабель кедергілерді қабылдамайды, оңай алынады
Еthernet-кабель.
Ethernet-кабель 50 Ом толқындық қарсыласуы бар коаксиалды кабель
Сheapernеt-кабель.
Cheapernet-кабель Ethernet-кабельге қарағанда арзанырақ болады. Оны жиі жұқа
Сhеарегnеt-кабель сегменттері қосылған кезде қайталағыштар керек болады. Cheapernet-кабелі
Қайталағыштарсыз екі жұмыс станциялары арасындағы қашықтық максимум 300
Сурет 2.7.4 – Сhеарегnеt-кабел
Көпталшықты линиялар.
оптоөткізгіштер қымбат болып келеді оларды әйнектік талшықтық кабельдер
Мәліметтер таратудың үш типтік ортасының көрсеткіштері кестеде көрсетілген:
Кесте 2.1- Тараудың үш типтік ортасы.
Көрсеткіштер Мәліметтер тарату ортасы
Екісымдық кабель– өрілген жұп Коаксиалды кабель
Бағасы Жоғары емес Салыстырмалы түрде жоғары Жоғары
Алынуы Өте жеңіл Қиын Қарапайым
Тыңдалудан қорғалуы Аз ғана Жақсы Жоғары
Көрсеткіштері Мәліметтер тарату ортасы
Екісымдық кабель– өрілген жұп Коаксиалды кабель
Жерге түсу мәселесі Жоқ Мүмкін Жоқ
Кедергілерді қабылдауы Бар Бар Жоқ
Жоғарыда көрсетілген компоненттер негізінде ЛЕЖ-ні құрудың принциптер қатарын
2.8 Есептеуіш желі топологиялары
Жұлдыз типіндегі топология.
Жұлдыз түріндегі желі топологиясының концепциясы үлкен ЭЕМ облысынан
мәліметтерді алып, өңдеп отырады. Бұл принцип мәліметтерді тарату
Сурет 2.8.1 -Жұлдыз түріндегі топология
Желінің өткізгіш қасиеті түйіннің есептеуіш қуаты арқылы анықталады
Кабельдік қосылу қарапайым, себебі әр жұмыс станциялары
Есептеуіш желілерді кеңейту кезінде бұрынғы орындалған кабельдік байланыстар
Жұлдыз түріндегі топология тез әрекет етеді, өйткені жұмыс
Есептеуіш желілерінің өнімділігі бірінші кезекте орталық файлдық сервердің
Басқарудың орталық түйіні – файлдық сервер ақпаратқа деген
Сақиналық топология.
Сақиналық топология кезінде жұмыс станциялары бір бірімен шеңбер
Сурет 2.8.2 -Сақиналық топология
Кабельдер тығыны бір станциядан екіншісіне дейін күрделі әрі
Хабарлама ретті түрде сақина бойынша циркуляцияланып отьырады. Жұмыс
Сақиналық топология кезіндегі басты мәселе барлық жұмыс станцияларының
Жаңа жұмыс станциясының қосылуы желінің тез өшуін қажет
Сурет 2.8.3-Логикалық сақиналық тізбек құрылымы
Сақиналық топологияның арнайы формасы сақиналық желі болып табылады.
Сурет 2.8.4 –Сақиналық желі
Жұмыс станцияларының санына және кабелдердің ұзындықтарына байланысты белсенді
Шиналық топология.
Шиналық топология кезінде ақпаратты беру ортасы барлық жұмыс
Сурет 2.8.5-Шиналық топология
Жұмыс станциялары кез келген уақытта барлық есептеу желісі
Стандартты жағдайда Ethernet шиналық желісі үшін жіңішке кабель
Жаңа технологиялар есептеуіш желінің жұмысы кезінде жұмыс станцияларын
Сурет 2.8.6 - пассивтік штепселдік корабшалар
Желілік процесстер мен коммуникациялық ортаны үзбей-ақ жұмыс станцияларын
Сурет 2.8.7 – разъем RJ-45
Тура (модульденбеген) ақпарат жіберуі бар ЛЕЖ-де ақпаратты беретін
Ақпарат беруі кеңжолақтық модульденген ЛЕЖ-де түрлі жұмыс станциялары
Есептеуіш желілердің топологиясы кестеде көрсетілген.
Кесте 2.2 –Есептеуіш желілердің топологиясы
Сипаттамалары Топология
Жұлдыз Сақина Шина
Кеңейту бағасы Аздаған шамада Орташа Орташа
Абоненттердің қосылуы Пассивті Активті Пассивті
Қарсылықтан қорғанысы Аз ғана Аз ғана Жоғары
Сипаттамалары Топология
Жұлдыз Сақина Шина
Жүйе өлшемі Кез келген Кез келген Шектеулі
Тыңдалудан қорғанысы Жақсы Жақсы Аз ғана
Қосылу бағасы Төмен Төмен Жоғары
Жоғары жүкте-ме кезіндегі жүйе әрекеті Жақсы Қанағаттанарлық Жақсы
Уақыттың әдет-тегі режимін-дегі жұмыс мүмкіндігі Өте жақсы Жақсы
Кабель таралуы Жақсы Қанағаттанарлық Жақсы
Қызметі Өте жақсы Орташа Орташа
Сур.2.8.8 -ЛЕЖ-нің ағаш тәрізді құрылымы
Есептеуіш желінің сақина, жұлдыз және шина тәрізді атақты
Ағаштәріздес құрылымдағы есептеу желілері базалық желілік құрылымдарды таза
Практикада олардың екі түоі қолданылады, олар сәйкесінше сегіз
Көп дегенде үш станция қосуға болатын қондырғыны пассивті
2. 9 Ақпаратты беру әдісі бойынша желілерді құрастыру
2.9.1 Token Ring локалды желісі
Бұл стандартты IBM фирмасы шығарған. Тарату ортасы ретінде
қондырғы желіге сақина топологиясы бойынша қосылады;
желіге қосылған барлық қондырғылар тасымалдауға рұқсат алысымен (маркер),
кез келген уақытта желідегі тек бір станция ғана
Пакет типтері
IВМ-де Тоkеn Ring үш негізгі пакет типін қолданады:
басқару пакеті /мәліметтер (Data/Соmmand Frame);
маркер (Token);
тастау пакеті (Аbort).
Басқару пакеті /Мәліметтер. Осындай пакет көмегімен мәліметтерді беру
Маркер. Станция осындай пакетті алғаннан соң ғана мәліметтерді
Тстау пакеті. Мұндай пакетті тарату кез келген таратуды
Желіде компьютерлерді жұлдыз және сақина топологиялары бойынша қосуға
2.9.2 Arknet локалды желісі
Arknet (Attached Resource Computer NETWork ) – локалды
Желіге қосылған барлық қондырғылар тасымалдауға рұқсат алысымен (маркер),
кез келген уақытта желідегі тек бір станция ғана
бір станция беретін мәліметтер желінің барлық станцияларына ашық.
Жұмыстың негізгі принциптері
ӘІрбір байттың Аrcnet-ке берілуі ISU(Information Symbol Unit –
Аrcnet-те пакеттің 5 типі анықталған:
Пакет IТТ (Information To Transmit) – таратуға шақыру.
Пакет FBE (Free Buffeг Еnquiries) – Мәліметтерді алуға
Мәліметтер пакеті. Бұл арқылы мәліметер тарату іске асады.
Пакет АСК (ACKnowledgments) – қабылдауды бекіту. Мәліметтерді алуға
Пакет NAK ( Negative AcKnowledgments) – қабылдауға дайын
( FBE-ге жауап) немесе қатесі бар пакет қабылдануы.
Arknet желісінде екі топология: жұлдыз және шина қолданылады.
2.9.3 Ethernet локалды желісі
Ethernet ерекшеліктерін жетпісінші жылдар соңында Xerox Corporation компаниясы
Жұмыстың негізгі принциптері
Логикалық деңгейде Ethernet-те шина топологиясы қолданылады:
Желіге қосылған барлық қондырғылар тең құқылы, яғни кез
бір станция беретін мәліметтер желінің барлық станцияларына ашық.
3.1 Локальды желілерге арналған желілік операциялық жүйелер
Қазіргі Желілік Операциялық Жүйелер (Network Operation System -
Қазіргі NOS-та желі ресурстарын басқарудың үш негізгі бағыты
Біріншісі – бұл Объект Кестелері (Bindery). NetWare 28б
Екінші әдіс LANServer және LANMahager - Домен
доменнің, домен құрамындағы барлық сервердің және қондырғылардың барлық
Үшінші бағыт - Директорийлер Атауларының және Каталогтарының Қызметі
Қазіргі күнде IDC компания жұмысын бағалау бойынша келесі
NetWare v2.х и vЗ.х, Nowell Inc.
LAN Server, IВМ Согр. 14%
LAN Manager, Microsoft Corp. 3%
VINES, Ваnуаn Systems Inc. 2%
Бұл және де басқа желілік операциялық жүйелер мүмкіндіктерін
3.1.2 NetWare 3.11, Nowell Inc.
Ерекше белгілері:
қазіргі NOS ішіндегі ең тиімді файлдық жүйе;
аппараттық қамтудың кең таңдауы.
Аппараттық қамтудың негізгі сипаттары мен қойылатын талаптар.
Орталық процессор: 38б және жоғары.
Қатаң дискінің минималды көлемі: 9 МБайт.
Сервердегі ОЖ (Оперативті Жады) көлемі: 4 МБайт -
Клиенттің ЖС (Жұмыс Станциясы) ОЖ минималды көлемі: 640
Операциялық жүйе: жеке жасалған Nowell
Хаттамалар: IРХ/SРХ.
Мультипроцессорлық: жоқ.
Пайдаланушылар саны: 250.
Файлдың максималды өлшемі: 4ГБайт.
Мәліметтер шифрлануы: жоқ.
Монитор UPS: бар.
ТТS: бар.
Желінің таралмалы ресурстарын басқару: сервердегі bindeгу кестелері.
Қарсылыққа тұрақтылық жүйесі: дискілерді қайталау, дискілердің айналық бейнесі,
Мәліметтерді компрессирлеу: жоқ.
Блоктар фрагментациясы ( Block suballocations): жоқ.
Клиенттердің файлдық жүйесі: DOS, Windows, Мас(доп.), ОS/2(доп.), UNIX(доп.),
3.1.3 LAN Server, IВМ Согр.
Ерекше белгілері:
Желіні домендік ұйымдастыру желі ресурстарына жолды және басқаруды
Иерархиялық жүйелермен толық қатынасты қамтамасыз етеді (SNА архитектурасы).
операциялық жүйеде қызмет түрі көп. ОS/2 базасында жұмыс
LAN Server-дің екі версиясы шығарылады: Entry и Advanced.
Серверлер мен пайдаланушылар домендерде бірігеді. Домендегі серверлер бір
Кемшіліктерге мынаны жатқызуға болады:
NOS орнату қиын процедура болып табылады;
драйверлерді қолдайтын желілік адаптерлер санының шектеулілігі.
Аппараттық қамтудың негізгі сипаттары мен қойылатын талаптар.
Орталық процессор: 386 және жоғары.
Қатаң дискінің минималды көлемі: 4.6 МБайт клиент үшін
Сервердегі ОЖ (Оперативті Жады) көлемі: 1.3 МБайт -
Клиенттің ЖС (Жұмыс Станциясы) ОЖ минималды көлемі: 4.2
Операциялық жүйе: OS/2 2.х.
Хаттамалар: NetBIOS, ТСР/IР.
Мультипроцессорлық: қолданылады.
Пайдаланушылар саны: 1016.
Файлдың максималды өлшемі: 2 Гбайт.
Мәліметтер шифрлануы: жоқ
Монитор UPS: бар.
ТТS: бар.
Желінің таралмалы ресурстарын басқару: домендер.
Қарсылыққа тұрақтылық жүйесі: дискілерді қайталау, дискілердің айналық бейнесі,
Мәліметтерді компрессирлеу: жоқ.
Блоктар фрагментациясы ( Block suballocations): жоқ.
Клиенттердің файлдық жүйесі: DOS, Windows, Мас (доп.), OS/2,
3.1.4 VINES 5.52, Banyan System Inc.
Ерекше белгілері:
Басқа кез келген желілік операциялық жүйелермен қатынасу мүмкіндігі;
StreetTalk аттары қызметін пайдалану тармақталған жүйелерді құруға мүмкіндік
NetWare 4 VINES пайда болғанға дейін желілік операциялық
Арабайланысты ұйымдастыру үшін аттардың глобалды қызиеті – StreetTalk
Х.29-ды қолдау алыста орналасқан DOS жұмыс станциясына Х.25
VINES коппьютер және қатаң диск типіне критикалы қатынаста
Аппараттық қамтудың негізгі сипаттары мен қойылатын талаптар.
Орталық процессор: 386 және жоғары.
Қатаң дискінің минималды көлемі: 80 Мбайт.
Сервердегі ОЖ (Оперативті Жады) көлемі - 25б Мбайт.
Клиенттің ЖС (Жұмыс Станциясы) ОЖ минималды көлемі: б40
Операциялық жүйк: UNIX.
Хаттамалар: VINES IР, AFP, NetBIOS, ТСР/IР, IРХ/SРХ.
Мультипроцессорлық: бар - SMP(Symmetric MultiProcesing).
Пайдаланушылар саны: шексіз.
Файлдың максималды өлшемі: 2ГБайт.
Мәліметтер шифрлануы: жоқ.
Монитор UPS: бар.
ТТS: жоқ.
Желінің таралмалы ресурстарын басқару: StreetTalk.
Қарсылыққа тұрақтылық жүйесі: StreetTalk пен мәліметтерді резервтік көшіру.
Мәліметтерді компрессирлеу: бар.
Блоктар фрагментациясы ( Block suballocations): жоқ.
Клиенттердің файлдық жүйесі: DOS, Windows, Мас(доп.), ОS/2, UNIX(доп.),
3.1.5 Windows NT Advanced Server 3.1, Microsoft Corp.
Ерекше белгілері:
пайдаланушы интерфейсінің c v қарапайымдылығы;
қолданбалы бағдарламаларды өңдеу және прогрессивтік объектілік-бағдарланған технологиялар.
Мұның бәрі операциялық жүйенің атақты операциялық желілердің
Интерфейс Windows 3.1 терезелік интерфейсіне ұқсайды, инсталяция 20
Аппараттық қамтудың негізгі сипаттары мен қойылатын талаптар.
Орталық процессор: 386 және жоғары, MIPS, R4000, DEC
Қатаң дискінің минималды көлемі: 90 Мбайт.
Сервердегі ОЖ (Оперативті Жады) көлемі: 16 Мбайт.
Клиенттің ЖС (Жұмыс Станциясы) ОЖ минималды көлемі: 12
Операциялық жұйе: Windows NT.
Хаттамалар: NetBEUI, ТСР/IР, IРХ/SРХ, АррlеТаlk, АsyncBEUI.
Мультипроцессорлық: қолданады.
Пайдаланушылар саны: шексіз.
Файлдың максималды өлшемі: шексіз.
Мәліметтердің шифрлануы: С-2 деңгейі.
Монитор UPS: бар.
ТТS: бар.
Желінің таралмалы ресурстарын басқару: домендер.
Қарсылыққа тұрақтылық жүйесі: дискілерді қайталау, дискілердің айналық бейнесі,
Мәліметтерді компрессирлеу: жоқ.
Блоктар фрагментациясы ( Block suballocations): жоқ.
Клиенттердің файлдық жүйесі: DOS, Windows, Мас, ОS/2, UNIX,
жауап береді.
3.1.6. Алдын-ала компьютерлік үй желісін жобалау
Станцияларды бақылап және мәліметтерді жинау үшін көпқабатты тұрғын
Бастау үшін ғимарат жоспарын (планын) және жұмыс орындарының
Жұмыс орны дегеніміз - пайдаланушының ғимараттың орталық желісіне
Сурет 3.1.1– типтік жұмыс орны.
Одан кейін біз жұмыс орнындағы кабельдерімізді салатын кабельдік
Коммутациялық бөлмені активті жабдық үшін дайындаймыз (серверлік бөлме).
Жұмыс орындарынан кабельдерді коммутациялық шкафқа дейін тартамыз. Жұмыс
Сурет 2.15– ақпараттық розетка: телефон және компьютер желісі
Ақпараттық розеткалар- СТ сериясынан. Декоративті қораптарда
Ақпараттық розеткаларға екі горизонталь кабель келеді. Розетканың бір
Сурет 3.1.2 - 568 В стандарты бойынша RJ-45
Әрбір жұмыс орнына екі кабель – телефон және
Сурет 3.1.3 – патч-панельдердің көріністері
Шкаф жағынан біз кабельді Patch Panel-ге тігеміз.(Сур. 2.17).
кордтар) арқылы коммутациялар, концентраторлар, маршрутизаторлар сияқты активті коммутациялық
Қорыта айтқанда, осындай жүйенің арқасында кабельдік жүйенің коммутациясын
Қосымша патч-панель болған жағдайда коммутация басқа күрделі сұлба
Патч-панельдердің әртүрлі тетіктері бар, көбінесе RJ-45 пайдаланылады. Тетік
Патч-панельдер коммутациялық шкафтарға, тіреулерге, рамаларға монтаждалады, бірақ қабырғалық
Бұл патч-панельдер көмегімен Switch-пен жалғанады. Коммутациялық шнурлар (патч-кордтар)
Физикалық жағынан ол екі жағында тетіктері (коннекторлары) бар
Патч-корд дегеніміз - кросс шкафындағы немесе патч-панельдегі телекоммутациялық
Коммутациялық шнурлар, кабельді жүйенің басқа кез-келген компоненті сияқты,
Кесте 2.3 – 6 категориялы RJ-45
MC6-8T-(XX)-B(XX)
6 категориялы RJ-45 патч-кордтары, 2 жағынан қысылған ,
MC6-8-T-(XX)-(XX)
6 категориялы RJ-45 патч-корды 2 жағынан қысылған ,
Шнурдың ұзындығын анықтау үшін алғашқы (XX):
03 = 0,9 м., 05 = 1,5 м.,
Түсті анықтау үшін келесі екеуі (XX):
01 = қара, 02 = ақ, 03 =
3 Экспериметалды-практикалық бөлім
3.1 мектептің локалды желісін құру
Мектепте бір бөлмелі компьютерлік сыныпты мысалға алдым.
3.1.1сурет
Бір модемге қосылып орталық бір компьютердің бақылауында болады
3.1.2сурет
қосылған қосылу схемасы мына суретегідей 3.1.3 сурет
Модем мектептің жоғарғы қабатындағы антеннаға қосылған, антенна «Радиобайланыс»
3.2 желі арқылы мектеп компьютерін басқару
Бірінші қадамда жұмыс жасайтын компьютердің бардығына TeamViewer
(1 компьютер 3.1.4сурет )
егер келіс компьютердің де ID нөмерімен паролы болғанда
( 2 компьютер 3.1.5сурет )
компьютерді тіркеу барсында желідегі атын өзіңіз бересіз сол
3.1.6 сурет
келесі компьютер сіздің компьютеріңзге тіркеледі оны төмендегі сұхбат
3.1.7сурет
Егер сіз осы компьютер жүйесіне енгіңіз келсе сұхбат
3.1.8 сурет
Қарсы жақтағы компьютордің төмендегі сұқбат терезесі пайда болады.
Сіз өз компютеріңізде отырып сізге тіркелген
3.1.9 сурет
Компютердің жүйесіне еніп антивирустық программа орнатуға болады оны
3.1.10 сурет
Сонымен қатар желіде отырып осы компьютердің ішіндегі барлық
3.1.11 сурет
Желіде файлды алғаныңыз жөнінде мәліметтер желі арқылы
3.1.12 сурет
4 Экономикалық бөлім
4.1 Бизнес жоспа
Жалпы шолу
Мақсаттар:
Бұл дипломдық жобада негізгі мақсат болып – мектептің
Тап осы жүйенің, тиісті қолдану аудандары:
Мәліметтерді жіберу желісін тұрғызу;
Есептегіштерді бақылау үшін;
Электр энергиясын жұмсау туралы ақпараттарды жинау үшін.
Осы жобаның іске асыруының басқа мақсаттары:
Жоғары жылдамдықты мәліметтерді жіберу қызметін сатудан, максималды мүмкін
Мәліметтерді жинау, бақылау және электр энергиясын есепке алу
Осы ауданда жеке тәжірибе жасау;
Жаңа станцияларды құру және қосу кезінде алынған тәжірибені
Қаржылы салымдардың көлемі.
Жіберу және транспортты желіде коммутациялану құрал-жабдығын әкелуге, монтаждауға,
Келісім-шарттың бағасы 1320000 теңгені құрайды, ондағы 792000 мыңы
Қызметтер:
Жасалатын қызметтер түсініктемесі.
ADSL технологиясының негізінде тұрғызылған жоғары-жылдамдықты кең жолақты мәліметтер
Әмбебаптық – бұл технология барлық трафиктердің түрлерін қолдайды,
Бірегей масштабталу – бұл технология кез-келген жылдамдықта және
Қазіргі заманға сай коммутацияның автоматты түрде керекті класын
Арзан шешім - ADSL технологиясының басқа дәстүрлі желілерге
Сондықтан, егер тапсырушы ADSL технологиясымен жасалған корпоративті желіні
ADSL технологиясының негізінде жасалған желі, жалға алынған магистральді
Нарық:
Потенциалды сатып алушылар мен қолданушылар.
Жоғары жылдамдықта мәліметтерді жіберу қызметін потенциалды сатып алушылар
үлкен және орташа сауда орталықтары, өнеркәсіптік компаниялар және
мұнай-газды/өндіруші өнеркәсіптік компаниялар;
офистер, шет елдер фирмаларының өкілдіктері мен ұйымдары;
бизнес-орталықтары;
оқу орындары;
қалааралық және халықаралық байланыс ұйымдары;
жергілікті байланыс ұйымдары мен басқа да операторлар;
кәдуілгі қолданушылар, адамдар.
Бәсекелілігі:
Бүгінгі күні АҚ «Қазақтелеком» бар байланыс желілерінің негізгі
компания халықтық оператор негізінде болашақта жалпы республикалық желіні
Қазақстан аумағында өзінің жеке техникалық қоры бар;
Соңғы технологиялар жетістіктері мен менеджментті пайдаланып, ADSL технологиясының
Сақталынған дәстүр, жоғарғы профессионализм, қызмет көрсету саласында тұрақтылық,
Маркетинг:
Бағаның құрылуы
Мәліметтерді жіберу мен қызмет көрсетуге берілетін бағалар мынадан
Құрылғының құны;
Эксплуатациялық шығындар;
Тарифті бірлік тұрғысынан құрау;
Анықталған тарифті бірліктер бойынша құрылған мәліметтердің жіберу құны.
Мәліметтерді жіберу қызметінің құны болжамалы берілетін ұсыныстардың сұранысының
Сауда саясаты:
Мәліметтерді жіберу қызметі 3 мүмкін түрде беріледі:
Бөлшектеп сату
Жергілікті желілер арқылы мәліметтерді жіберу және табыстарды алу
Ақырғы пайдаланушыларға дүниежүзілік ақпараттар қорларына (Internet) кіру мүмкіндігін
Ақырғы пайдаланушыларға мәліметтерді жіберу мүмкіндіктерін беру (факс-бюро, электронды
Көтерме сату
Басқа операторларға мәліметтерді жіберу құрылғыларын сату және табыстарды
Басқару және техникалық қызмет көрсету;
Жабдықты сатуға баға қосу;
Табыстың бөліктері.
Жалға беру
Мәліметтерді жіберу магистралды арналарын жалға беріп табыстарды алу:
Басқару және техникалық қызмет көрсетуден;
Жалдау төлем ақысының.
Телекоммуникациялық нарыққа жарнама жасау және қызмет көрсетуді ұсыныстарын
Көрмелер ұйымдастыру;
Сатып алушыларға соғу арқылы тікелей сату бағдарламалары;
Бірінші кезеңде теледидардан баспа ақпараттар ұйымдары арқылы көптеген
Жеңілдіктердің иілгіш жүйесін қолдану (күндік, түндік, мейрамдық тарифтер);
Қоғамның ойына әртүрлі әсер әдістерін қолдану, қоғаммен байланыс;
Әрі қарай кең түрде жарнама компанияларын жасау керек,
Біріңғайлы жарнама концепциясын анықтап, жарнама жоспарын қысқа мерзімді
Даму жоспары:
Кезеңдері
Жобаны жасау мерзімі, жұмыстардың басталу уақытынан 1 жылды
материалдарды және мәліметтерді жинау; жобалы жұмыстар және құжатнамаларды
Құрал-жабдықты қоюға, монтажға және жөндеу жұмыстарының контракттарын нәтижелеу.
Құрал-жабдықты қою, монтаж, құрал-жабдықты қалыпқа келтіру. Мамандарды үйрету,
Сервис инженерлерін жаттықтыру.
Құрал-жабдықты сынауға орнату. Сұраушының нақты талаптары бойынша жетілдіру.
Коммерциялық іске асыру, табысты алу.
Қаржының жоспарлы есептемесі:
1. Қорлық нұсқаның қаржылық шығындарын есептеу
Қаржылық шығындарды мына формуламен анықтаймыз:
,
мұндағы Ц – жүйенің құны; 792000
– орнатылатын орынға жеткізу құны;
– құрылғыны жергілікті орында орнату жұмыстарының бағасы: 528000
жүйенің бағасының 2%-ін құрайды:
(4.2)
және -тердің бағалары маңызды болмағандықтан оларды
жүйенің бағасының 5% құрайды:
(4.3)
Мұнан қаржылық шығындар:
(4.4)
2. Жылдық эксплуатациялық шығындарды есептеу
Эксплуатациялық шығындарды мына формулалармен анықтаймыз:
(4.5)
мұнда – құралға қарайтын (құрылғы,
Сн – әлеуметтік салық;
А – амортизациялық алымдар;
М – материялдар мен қосымша бөлшектерге кететін шығындар;
– арнаны жалға алу;
– өндірістердің қажеттіліктері жағынан – электроэнергия;
–10 % несиеге.
Төлем ақыны анықтау үшін құралдарға қарайтын қызметкерлердің орташа
Кесте 4.1 – Орташа айлықтар, бір жыл ішінде
Аталуы Төлем ақы, тенге Жұмысшылар саны
Бас инженер 25000 1
Инженер 20000 1
Юрист 30000 1
Құрушы инженер 15000 1
(4.6)
Жылдық төлем ақы қорына негізгі төлем ақының 30%-тін
(4.7)
Жылдық төлем ақы қорын есептеген кезде жұмысшыларға төленетін
(4.8)
Жылдық төлем ақы негізгі және қосымша төлем ақылардың
(4.9)
Еңбек ақы төлеу қорынан әлеуметтік қажеттіліктерге 20 %-і
(4.10)
Құрылғының құнының 15% амортизация құрайды:
(4.11)
Келесі формуламен электроэнергия шығындарын есептейміз: ,
мұндағы W – тұтынылатын қуат, W = 1,5
T – құрылғының жұмыс істеу уақытының саны;
S – электр-энергиясының киловатт-сағат құны,
S = 4,64 тенге кВт/сағ.
Мұнан:
Арнаны жалға алу, айына 26400 теңгені құрайды
Яғни, эксплуатациялық шығындар:
3. Жүйені енгізуден шығатын пайданы есептеу
Жүйені енгізуден шығатын пайданың сомасын келесі формуламен анықтаймыз:
(4.13)
мұнда, Доп – Алматы қаласының телефон желісіне қосылудың
Дбк - АПК-ны көпшілік қолданатын корпоративті желіге
Дмг/мн – қалааралық және халықаралық трафикті көбейтуден түсетін
Әрбір табысты кезеңдеп анықтайық.
а) Алматы қаласының телефон желісіне қосылудың пайдасы:
,
мұнда, Доп – операторларды жалпы желіге
Твкл – жалпы желіге қосудың бір уақытылы төлем
Таб – портты жалға алудың айлық абоненттік төлем
N – опетаторлар саны.
Онан:
б) АПК-ны көпшілік қолданатын корпоративті желіге қосудан түсетін
,
Мұнан бизнес клиенттерді РВХ-ға қосудан түсетін пайда:
в) Жүйенің аппаратурасының және қосу жолдарының ЧНН дағы
,
мұнда, Тср –ЧНН дағы бір абоненттің қалааралық және
Онан:
Осыған орай жүйеден түсетін табыстың құны мынаған тең
,
4. Экономикалық нәтижеліліктің көрсетулерін есептеу
Есептемелі есені қайтару мерзімі экономикалық нәтижеліліктің кері өлшемі
(4.17)
Е – абсолютті экономикалық эффект мына формуламен анықталады:
(4.18)
ЧД- таза пайда:
(4.19)
Салым салықтан түсетін пайданы:
(4.20)
Қаражатқа кететін 30% - салықты мына формуламен табамыз:
Кәсіпкерлердің таза пайдасы:
Таза пайданы тауып абсолютті экономикалық тиімділікті анықтаймыз:
немесе 99,4 %
Мұнан:
Есептемелі есені қайтару мерзімі:
жыл,
Сонымен есептемелі есені қайтару мерзімі – 0,1 жылды
Барлық алынған мәліметтерді кесте 4.2-ге толтырайық.
Кесте 4.2 – АПК – ға корпоративті желіні
Көрсеткіштер атауы Мәні, теңгеде
Қаржылы шығындар 847440
Эксплуатациялық шығындар 1929369,6
Сонымен қатар ақы төлеу қоры 1 566000
Әлеуметтік қажеттіктер 313200
Амортизациялық бөлімдер 118800
Электр энергиясының шығындары 60 969, 60
Табыс 13 967534, 8
Таза табыс 12 038165, 2
Абсолютті экономикалық эффект
Есені қайтару мерзімі, жыл 9,94
0,1
Экономикалық көрсеткіштерді талдай отырып мынандай шешім шығаруға болады.
5.1 Мектептегі компьютерлердің қауіпсіздігін қорғау
Мектеп желісі – орталығында қауіпті және зиянды факторлар
Бөлмеде компьютерлер, сканер, ксерокс және принтер бар. Басқа
Келушілердің жұмыс істеуі үшін оңтайлы жағдай жасау үшін
Столдардың ара қашықтықтары 1,2 м кем емес.
Оператордың жұмыс орынының минималды өлшемдері келесідей: ауданы
Сонымен, оператордың жұмыс орыны істелінетін жұмыс сипаты үшін
Оператордың жұмыс орыны бір пайдаланушының минималды өлшемдеріне сәйкес
Бөлмелердің жалпы ауданы 138,3 м2 құрайды, бөлмелер жоспары
Клиенттік залда АПК пайдаланушылары үшін 15 жұмыс орыны
Микроклиматты сипаттайтын көрсеткіштерге температура, салыстырмалы ылғалдылық, ауаның қозғалыс
Организмнің энергияны жұмсауына байланысты "Жұмыс аймағының ауасы, жалпы
категориясына жатады, яғни табиғи жеңіл, организмнің энергияны жұмсауы
Жылдың суық кездеріндегі микроклимат параметрлері төмендегідей:
температура + 21 +23 С, ауаның
Жылдың жылы кездерінде температура +22 +24 С, ауаның
+27 С температура болғанда ауаның салыстырмалы ылғалдылығы 60%
Жұмыс бөлмелерін жарықтандыруға арнайы талаптар қойылады. Табиғи жарықтандыру
,
мұнда – бөлме ішіндегі нүктенің жарықтығы,
– сыртқы жарықтық, лк.
КЕО СНиП II-4-79 бойынша анықталады.
Көзбен жұмыс істеу разряды IV – орта
Бөлмеде 3 терезе бар және жарықтануы нормаға сәйкес.
Бөлмеде аспалы төбеге орнатылған 8 дана жарықшам
ЛБ 20-2 желісінің кернеуі – 127В, номиналды
Бір лампыдан тарайтын номиналды жарық ағыны 1060 лм.,
Объектінің қара фонмен төменгі қарама-қарсылығы кезінде: қиыстырылған жасанды
Бөлменің жарықтығы нормаға сәйкес. (СНиП II – 4-79).
Бұған қоса, оператор мен пайдаланушының жұмыс столында үстелге
Объектілердегі өрт қауіпсіздігі өрттің пайда болуын болдырмауды қамтамасыз
Офис желісі – орталығы құрылымы отқа қарсылығы II
Өндірістік коммуникацияларды қорғау үшін өртке қарсы іс-шаралар ойластырылған.
Өртті сөндіруге арналған құралдар ішінен еш қиындықсыз алынатын,
Сыйымдылығы 5 литр, әсер ету уақыты
Адамдарды жанудың улы заттарынан және түтіннен қорғау үшін
Әрбір столда жеке компьютер тұр.
Қорғаныш фильтрлері компьютерлер үшін міндетті зат және сондықтан
Монитор экранынан көзге дейінгі қашықтық 50-70 см кем
Терезелер солтүстікте немесе солтүстік-шығыста орналасуы қажет.
Столдар арасындағы қашықтық кем дегенде 1,2 м болуы
Корпусы металлдан жасалған барлық жабдық жермен жалғастырылуы қажет.
Монитор мен клавиатураның корпустары ток өткізбейтін пластмассадан жасалған.
қосуға арналған арнайы контактпен қамтамасыз етілген.
Бұл демонтаждалған жабдықтан босатылған өндірістік бөлме болғандықтан, бұрын
Шудың ұлықсат етілген деңгейі:
басып шығару құрылғысынсыз жұмыс істеген кезде -
басып шығару құрылғысы қосылған кезде - 75дБА
Жарықтық нормалары: экрандікі - 100-250 лк, столдікі -
Экран жарқындығы 35 кд/м2 кем болмауы керек.
Компьютерден келетін зиянды әсерлер болады:
ультрафиолетті және инфрақызыл сәулелену;
электромагнитті сәулелену;
рентгенді сәулелену;
статикалық электр;
дақтар және жыпылықтаулар.
Статикалық электрді алып тастап отыру үшін фильтр ұдайы
Терезелерге бұрылу бұрышы 90 градус болатын жалюздер
Егер жұмыстағы регламенттелген үзілістер уақыттары туралы айтсақ, онда
Әрбір жұмыс сағатынан кейін 5-10 минут немесе әрбір
Кесте 5.1 – Жұмыс орнындағы жүктеу деңгейі
Жұмыс катего-риясы Жүктеу деңгейі Смена кезіндегі үзілістердің
Ақпаратты оқу
(мың.баспа белг.) Ақпарат-
ты енгізу (мың баспа белг.) Диалог түзімі
(сағ.) 8-са-ғаттық 12-са-ғаттық
I 20 дейін 15 дейін 2
II 40 дейін 30 дейін 4
III 60 дейін 40 дейін 6
Салқындату қуаты кез келген кондиционердің негізгі сипаттамасы болып
Бөлмеде 2 кондиционер бар, бөлменің жалпы ауданы –
орнатылған кондиционерлер нормаға сәйкес (ГОСТ 12.2.028-77).
Шамалап есептеу үшін әрбір 10 шаршы метр үшін
Осы оңайлатылған әдістеме бойынша қабырғадан, еденнен, төбеден және
5.2 Кондиционерлерді таңдау
Тұрмыстық кондиционердің шамамен алынған қуатын анықтай аламыз -
Q = S * h * q,
Мұнда Q - жылы ағындар (Вт);
S – бөлме ауданы (шаршы м);
h – бөлме биіктігі (м);
q - 30 - 40 Вт/кб.м
Есептеулер бойынша тыныштық жағдайда адам 0,1 кВт жылу
қалған приборлар үшін паспорттық қуаттың 1/3 жылу түрінде
Мысал үшін ішінде 15 адам және компьютерлер бар
114,6 кв.м * 3,0 м * 35 Вт/кб.м
Адамдар мен компьютерден бөлінетін жылуды компенсациялау үшін:
0,1 кВт * 15 = 1,5 кВт (адамдардан)
Қорытқанда, барлық жылу бөлінулерін және жылу ағындарын қосайық:
12,03 кВт + 1,5 кВт + 4,8 кВт
Бөлмедегі жылу ағыны 19,23 кВт болды, жоғарыда айтқандай,
Кондиционер қуатының дәл таңдалуы өте маңызды:
қуатты кондиционер суық ауаның күшті ағынын тудырады, егер
кондиционер жиі қосылып және жиі өшіріліп тұрады, бұл
5.3 Жұмыс орынының жарықтығын есептеу
Еңбектің қалыпты шарттарын жасада жұмыс орынының жарықтығы маңызды
Жұмыс бөлмелерінің жарықтандырылуына келесі талаптар қойылады:
осы жұмыс түрі үшін жұмыс беттерінің жарықтығы гигиеналық
көру алаңында жарық көздерімен немесе басқа заттармен шағылысу
жасанды жарық өзінің спектрлік құрамы жағынан табиғи жарыққа
өндірістік жұмыстардың сипаттамасын ескере отырып өндірістік бөлмелердегі жарықтық
Оператордың жұмыс орынының жарықтығын есептеу үшін нүктелік әдісті
Бастапқы мәліметтер:
Бөлме өлшемдері: ұзындығы – 14,5м., ені – 7,9
Көзбен жұмыс істеу разряды IY ; нормаланған
Бөлменің төбесінде 8 дана жарықшам орнатылған. Әрбір жарықшам
O контурлық нүктесін белгілейміз. Әрбір жарықшамнан осы нүктеге
d1=d7=√1,42 + 2,42 = 2,8 м.
d2=d6=√2,52 + 2,42 = 3,5 м.
d3=d5=√3,22 + 2,42 = 4
d4=√3,52 + 2,42 = 4,2 м.
d8=√0,52 + 2,42 = 2,5 м.
Әрбір жарықшамның О бақылау нүктесіне қатысты шартты жарықтығын
ег = I* cos3 α / h2,
мұнда I – O
h - есептелінетін биіктік, м.
Жұмыс бетінің еденнен биіктігі hp = 0,8 м.
Шешуі:
d1 = 2,8 м.
tg α1 = d1 / h =
cos3 α1 = 0,2824
I1 = 297 кд.
e1 = 297*0,2824 /2,4 2 = 14,6
d2 = 3,5 м.
tg α2 = d2 / h =
I2 = 185 кд.
e2 = 185*0,1887 /2,4 2 = 6,1
d3 = 4 м.
tg α3 = d3 / h =
I3 = 185 кд.
e3 = 185*0,1366 /2,4 2 = 4,4
d4 = 4,2 м.
tg α4 = d4 / h =
I4 = 101 кд.
e4 = 101*0,125 /2,4 2 = 2,2
d8 = 2,5 м.
tg α8 = d8 / h =
I8 = 297 кд.
e8 = 297*0,3353 /2,4 2 = 17,3
Шартты қосынды жарықтықты келесі формула бойынша есептейміз:
∑eг=(e1 + e2 + e3 )*2 + e4
∑ e г =(14,6 +6,1 + 4,4) *
О нүктесінің барлық жарықшамнан жарықтануын былай анықтаймыз:
,
мұнда е – O нүктесіне дейінгі барлық жарықшамдардың
μ – алыстатылған жарықшамдар әсерін ескеретін коэффициент, 1,1-ге
Фс - жарықшамның жарық ағыны, лк.
Кз - запас коэффициенті, 1,5-ке тең.
Е = 69,7 * 1,1 * 5400 /
Е Енорм. 20 % артық немесе кем
(276