МАЗМҰНЫ
К І Р І С П
1. МҰНАЙ МЕН ГАЗ ӨНДІРУДІҢ ҚАЗІРГІ
2. ҚАЗАҚСТАННЫҢ МҰНАЙГАЗ САЛАСЫНЫҢ 4
ҚАЗІРГІ ЗАМАНДАҒЫ ЖАҒДАЙЫ. 4
ҚОРЫТЫНДЫ 12
ҚОЛДАНҒАН ӘЕБИЕТТЕР 15
К І Р І С П
1990 жылдан бастап Қазақстанның кәсіпорындары тұрақсыз
Энергетикалық сала елеулі орын алады және
Тау–кен өндіріс орындарында мұнай өндіру саласы
2000 жылмен салыстырғанда 2003 жылы кәсіптік
Қ.Р-ның қазіргі ғылыми техникалық саясатына сәйкес
1. МҰНАЙ МЕН ГАЗ ӨНДІРУДІҢ ҚАЗІРГІ
1990 –2000 жылдары отынның дүниежүзілік қорының
Осы жылдар ішінде дүниежүзілік мұнай өндіру14,5%
Мұнайдың бар қоры Сауд Аравиясына 80
2. ҚАЗАҚСТАННЫҢ МҰНАЙГАЗ САЛАСЫНЫҢ
ҚАЗІРГІ ЗАМАНДАҒЫ ЖАҒДАЙЫ.
Сонғы жылдары мұнай газ саласы біздің
Қазақстан Республикасының территориясында 202 мұнай және
Өндірілетін қордың және өндіруге даярланған 202
Едәуір бөлігі 12 біршама ірі кенорнына
55 кенорнында мұнай өндірілуде. Ең ірі
Континетальды бөліктегі көмірсутек ресурстарын болжау және
Арал бассейінің ресурстарын болжау 2 млрд.
1999 ж. мұнай өндіруші өнеркәсіп салалары
Егер 1999 ж. көмірустек өндіру 30,04
Мұнай өндіруді өсіру төмендегідей СП ТШО(113(),
5 мұнай өндіруші өнеркәсіпте өнім өндіру
1999 ж. мұнайды экспорттау (орын алмастырмай)
1999 ж. республикада мұнайды қайта өңдеу
ПНПЗ –666,1 мың. т. немесе 34,7(;
ШНПЗ – 3382,7 мың т. немесе
АНПЗ – 1884,3 мың. т. немесе
Өндірілген мұнай өнімдері:
безин 1287,3 мың. т. (70,0()
авиокерасин 56,5 мың. т. (24,5();
дизельдік отын 1819,4 мың.т. (72,5();
мазут 2167,7 мың.т. (74,2();
сұйытылған газ 184,5 мың. т. (94,6().
1999 ж. шикізатпен қамтамсыз ету төмен
01.02.2000ж. дейін ұзартылды, ол Қазақстан рыногында
Мұнайдың дүниежүзілік бағасының көтерілуінің жалғасуы және
Республика сұранысын отаннан өндірілген бензин мен
Заводтарға мұнайдың толық жеткізілуі былай түсіндіріледі,
Республикада эканомикалық қарымқатынастарды компанияларға және мұнайды
Отандық МӨЗ –де сақтағанда Өңделген мұнайға
2. Мұнай экспортында экспорт пошлинасының мөлшерін
3. Мұнайға экспорт пошлинасын белгілеу НДС
Егер бірінші нұсқа бойынша көрсетілген компаниялар
Сатып алатын елдер, мұнайды жан-жақ қайта
Екінші нұсқа бойынша ішкі рыногта мұнай
Бірінші нұсқадағыдай, мұнай сатушылар экспортқа ұмтылады,
Үшінші нұсқа бойынша экспортқа квота тағайындау
Екінші және үшінші нұсқалар бюджетке қаржы
НДС –тің мұнай өндіруші компаниялары және
- НДС – тің мұнай өнімдерін
Отандық МӨЗ де мұнайды қайта өңдеудің
Егер 1999 ж. Республика 21,2 млн.
2000 ж. мұнай мен газ конденсатын
Шығыс Қазақстан учаскісінде бірінші борлау скважинасында
Ішкі рынокта мұнаймен қамтамасыз ету мақсатында
Мұнайды сыртқы рыногқа тасымалдау проблемасы 2000ж
Қазіргі уақытта сыртқы рыногқа шығудың негізгі
Республиканың экспорттық мүмкіндігін өсіру үшін қуаты
«Қазтрансойл» компаниясы арқылы Кенкияк – Атырау
Мұнайды Турция арқылы Джейхан терминалына дейін,
Саяси көзқарас тұрғысынан бәсекеге қабілеті бар
Қазақстан – Түркіменстан – Иран (Парсы
Жылына 20 млн.т. мұнай өткізуге қабілетті
Мұнайды экспорттауда және импорттауда тасмалдау мәселесі
Мұнай газ кәсіпорны саласында проблемалы салалар
Қазақстанның ішкі рыногы өте шектеулі, сондықтан
3 кесте
1994 –2000 ж. Мұнай, газ және
Энергоресурстар 1994 1995 1996 1997 1998
Мұн- ай Мың.т. 19575 20312 20632
Газ конденсаты мың т 33349
21232 33735
Газ млрд м 4,99 4,96 4,21
1998 ж. соңында дүниежүзілік мұнай рыногында
Біршама қиындықтарға қарамастан, еліміздің энергетикалық даралануын
Маңғыстау облысындағы мұнай өндірудің көлемінің азаюы
Қазақстанның Батыс аймағы бүгінде 25,56 млн.
Дүниежүзі елдерінің ішінде газ қоры бойынша
4 кесте
ҚР облыстары бойынша мұнай өндіру, млн.т.
Облыстар 1997 2000
Атырау 7,7 11,9
Маңғыстау 8,6 5,6
Ақтөбе 2,6 2,5
Күзгі қысқы кезеңде газдың пиктік қолдануын
Қолданушыларды тұрақты газбен қамтамасыз етудің маңызды
2000 ж. газбен қамтамасыз етуді тұрақтандыруға
Өзбекстан республикаснан әкелінген табиғи газға бағаның
23.09.99ж «Өзбекстан Республикасынан табиғи газды шығарттудың
Қостанай және Ақтөбе облыстарында газ компаниялармен
Табиғи газбен қамтамасыз етуші болып табылатын
1999 ж. қазан айы мен 2000ж.
2000ж. ақпанда ЗАО «ИнтергазЦА» және «Itera
2001 ж. қаңтарынан бастап республиканың оңтүстік
ҚОРЫТЫНДЫ
Энергетикалық сала маңызды орын алады және
Кен өндіруші өнеркәсіпте мұнай газ өндіруші
Мұнай - газ өндіруші саланың дамуы
1999 ж. дүниежүзінде мұнай өндіру 3518,9
1998 ж. дүниежүзінде өндірілген газ 2271,8
Дүнижүзі елдері ішінде газ қоры жөнінде
Мұнайдың дүниежүзілік рыногының келешегі тұралы айтсақ,
Тұтастай алғанда дүниежүзілік мұнай рыногы жоғары
Бар болжамдарға сәйкес алғанда энергияны жүниежүзілік
Табиғи газдың дүниежүзілік энергетикалық баланыста маңызының
Дүниежүзілік энергетиканың дамуының маңызды тенденциясы, әсіресе
World Bank–тің мәліметтері бойынша, 2000 ж.
1994-2000 ж. Қазақстан экономикасына тура шетел
1996-2000 ж. Қазақстан экономикасының мұнай өндіруші
Инвестицияның едәуір бөлігін потенциалдың мүмкіндіктерін талап
Қазақстанның контиентальды бөлігінің үлкен көмірсутек ресурстары
Болашағы бар бағыттардың бірі мұнай кен
Біріккен комплекстің дамуы көрініп тұрған қажеттілік
Қазақстанның сервизткі кәсіпорындарының көпшілігі күрделі қаржы
Машина жасау кәсіпорнының даму жобасын инвестициялау
Басқа жобалармен қатар мұнай өнімдері мен
ҚОЛДАНҒАН ӘДЕБИЕТТЕР
1. Промышленность Казахстана на рубеже ХХI
2. Семеновиич В. Плюс газификация всей
3. Арбатов А.А. Динамика цен на
4. Каримова З.А., Садиев А.Р. Энергетические
5.Телегина Е.А. Геополитические и экономические интересы
6. Овчинников А.М. Тенденции формирования мирового
7. Мировая экономика: Стат. Пресс-бюл. Агентства
8. Конопляник А. Куда исчезли справочные
9. Ахметов Д. Большое будущее казахстанской
10. Суперменво Х., Сабитов М. Предложения
11. Экспорт нефти Казахстаном // Кориноф.
12. Надиров Н.К. Нефтегазовый комплекс Казахстана
1
3