Рухани құндылық

Мазмұны
КІРІСПЕ......................................................................................................................
1 ҚАЗІРГІ ЖАСТАРДЫҢ РУХАНИ ҚҰНДЫЛЫҚТАРЫН ҚАЛЫПТАСТЫРУДЫҢ ТЕОРИЯЛЫҚ АСПЕКТІЛЕРІ........................................
1.1 Қазіргі жастарды рухани құндылықтар негізінде әлеуметтендіру …………
1.2 Қазіргі жастардың бойында рухани құндылықтарды қалыптастыру
жолдары...........................................................................................................................
1.3. Рухани адамгершілік негізінде жастардың өзін-өзі дамытудың педагогикалық
2 ЖАСТАРДЫҢ РУХАНИ ҚҰНДЫЛЫҚТАРЫН ҚАЛЫПТАСТЫРУ МҮМКІНДІКТЕРІН ІС-ТӘЖІРИБЕ АРҚЫЛЫ КӨРСЕТУ.............................
2.1 Әртүрлі танымдық іс шаралар арқылы жастардың рухани құндылықтарын
2.2 Жастардың рухани құндылықтарын қалыптастыру деңгейін диагностикалау.........................................................................................................
ҚОРЫТЫНДЫ...........................................................................................................
ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ...............................................................
ТІРКЕМЕ....................................................................................................................
ҚОРЫТЫНДЫ...........................................................................................................
Кіріспе
Зерттеу өзектілігі: Бүгінгі таңда Қазақстан Республикасында қоғам өмірін демократияландыру
“2010-жылға дейінгі білім беруді дамыту тұжырымдамасы” ұсынылып, “Мәдени мұра”
Сондықтан да ХХІ ғасырдың жаһандану мен ұлттық тенденциялардың бірлігі
Өйткені жаңа ғасырдың басында адамның қоршаған ортамен өзара қатынасы
Қазіргі жаһандану заманында әркімнің ісінің өнімді табысының толымды болуы,
Демек, қоғамдық, әлеуметтік және мәдени өмірдің белсенді қатысушысын яғни
Осы ретте, жастардың бойында адамгершілікке бағытталған жүйе
Жастардың рухани құндылықтарының қалыптастыру мәселесі барлық кезеңдерде де өзектілігін
Қазақ даласының ойшылдары Әл-Фараби,Ж.Б.Баласұғын, М.Қашқари, ғұлама ағартушылар
Рухани құндылықтың қайнар көзі, алтын арнасы ұлттық байлықта, яғни,
Сонымен бүгінгі қоғам сұранысының талабына сай біз жұмысымыздың тақырыбын
Зерттеу жұмысының мақсаты:Қазіргі жастардың бойында рухани құндылықтарды
Зерттеу обьектісі:Жоғарғы оқу орындағы тәрбие үрдісі.
Зерттеу пәні: Жалпы жоғарғы оқу орынындағы жастардың рухани құндылықтарын
Зерттеу міндеттері:
“Құндылық”,“рухани құндылық”, “Жалпы адамзаттық құндылық”ұғымдарының ғылыми–теориялық мәнін, әлеуметтік– педагогикалық
- рухани құндылық мазмұнына сипаттама беру;
-жастардың рухани құндылықтарын қалыптастырудың педагогикалық шарттарын анықтау;
-жастардың рухани құндылықтарын қалыптастырудың модульдік технологиясын жасап, оның тиімділігін
Зерттеудің ғылыми болжамы:
Егер жастардың рухани құндылықтарын қалыптастырудың ғылыми педагогикалық негіздері анықталса,
1 ҚАЗІРГІ ЖАСТАРДЫҢ РУХАНИ ҚҰНДЫЛЫҚТАРЫН ҚАЛЫПТАСТЫРУДЫҢ ТЕОРИЯЛЫҚ АСПЕКТІЛЕРІ
1.1 Қазіргі жастарды рухани құндылықтар негізінде әлеуметтендіру
ХХ -ғасырға аяқ басқан Қазақстан күрделі тарихи бетбұрыстар
Жастарға рухани–адамгершілік тәрбие беру–қазіргі қоғамның ең маңызды міндеттерінің бірі.Бұл
Қай заманда болмасын адамзат алдында тұратын ұлы мұрат- міндеттердің
Әрбір қоғам алдына қойған мақсаты-сол келешек қоғам иелерін жан-
Ендеше жаңа дәуірде жаңашыл адамды қалыптастыру қажеттілігі туып отыр.Бұл
Заман ағымына лайықты қазіргі кезде алдымызда тұрған міндет- халқымыздың
Қазіргі ұрпақ тәрбиесіндегі басты мәселе тұлғаны рухани дамыту.
ХХ-ғасырдың бірінші жартысындағы педагог ағартушылар тобы
М. Жұмабаев, Ш.Құдайбердиев , М .Дулатов , А.Байтұрсынов, С.Торайғыров
Рухани даму жеке тұлғаны қалыптастырудың негізі болып табылады. Рухани
Қазіргі уақытта халқымыздың әдет–гұрып салт-сана дәстүр, рухани
Біз зерттеу барысында қарастырып отырған мәселелерінің теориялық әдіснамалық негізін
Сондықтан құндылықтарға теориялық тұрғыдан талдауды өзекті мәселесі деп қарастырамыз.
Қазақ тілінің терминдерінің салалық ғылыми түсіндірме сөздігінде,жалпы адамзаттық құндылық-барша
Сурет1- Н.Е. Щуркова ұсынған құндылықтар “пирамидасы”.
Осы жұмыс негізінде ғалысм Р.К.Төлеубекованың жаңа әлеуметтік–мәдени жағдайда
Жоғарыда айтылған көзқарастардан байқағанымыз, берілген бұл жүйелер бірдей болмағанмен,
Қазақстандық зерттеуші ғалым Г.К. Нұрғалиева 90-жылдардың басында, жеке адамның
Сондықтан, жалпы адамзаттық құндылықтар жүйесін негізге ала отырып, адамгершілік
Құндылықтар –жоғарыда аталған анықтаманың ең маңызды белгілері,ол адамдарды
Сондықтан философиялық тұрғыдан қарастырғанда мынадай топтарға бөлуге болады.Қоғам және
Демек біздің пайымдауымызша осы құндылықтардың жиынтығы “Жалпы адамзаттық құндылықтарды
Айтылған пікірлерді талдай отырып,жүйелей негіздеуге мүмкіндік бар.Бұл негізде шетел
Терминальды құндылықтардың ішінде интраперсональді, яғни адамның жеке басына байланысты
Жоғарғыда айтылған ғалымның тұжырымынан біз,тұлғаға адамгершілік құндылықтарды қалыптастыруда жеке
Бөбек қорының президенті С.А. Назарбаева “Адамгершілік-адамдардың күнделікті қарым-қатынасына қатынасына
Адамның бойында жеке тұлғалық қасиеттерінің пайда болуы, ізгілік
Адам жер бетіндегі тіршілік әрекетінің жоғарғы формасы болғандықтан, жануарлардан
“Мәдениет”- бұл адамның өмір-әрекетінің мазмұны, оның түрлі әдістері мен
Қазақтың ойшылы Абай Құнанбаев өз кезеңінде айтқан :“Егер адам
Материалдық мәдение - бұл тек қана өмірдің өндірістік тәсілі
Сонымен қатар адамның рухани адамгершілік мәдениеті пайда болады.Руханилық –
Руханилық – бұл адамның өзіндік ашылуы және өзіндік дамуының
Философиялық, педагогикалық, психологиялық шолу жасай келе адами қасиеттерді белгілейтін,
Сонымен, “рухани-адагершілік құндылықтар дегеніміз адамның өзінің табиғи жаратылысы мен
Руханилықтың бір көрінісі –қоршаған әлемді тану мәдениеті және өзін-
Жастардың бұл толқыны
Қазіргі кезде теледидардан тұрпайы фильмдер шектеусіз көрсетіледі.Алдын артын танып
Қазіргі кезде жастар бойындағы рухани байлығымыздың жоғалып бара
Сондықтан оп-оңай айта салатын жалаң сөздерге, үгіт насихатқа қарағанда
Қазақ халқының қыз перезентін ерекше тәлім-тәрбиеде ұстағаны тарихтан белгілі.Сыпайылылық,
Біреулер жастардың жағымсыз әрекеттерімен айналысуын жұмыстың жоқтығынан, күн көрудің
Рухы жоғары адам тіршіліктің қиыншылығымен тұйықталынып қалмай, өзгенің адамгершілігін
Рухани қажеттілік – адамның жеке тұлғалық ,шұығармашылық тәлімдік -әлеуметтік
Руханилық ең жоғарғы құндылық деп қарайтын жеке адамның қасиеті.
Руханилық ізгі ақылдың шешімі, ізгі жүрек әмірі,ізгі сезімі махаббат
Үлкенді сыйлау – адамгершіліктің бір негізі. Қазақ халқының әлеуметтік
“ Ұятсыз,арсыз салтынан,қанғып кетер арынан ”- деп ұлы Абай
Сондықтанда басқаларға қарағанда жастар әлеуметтік топ ретінде өзгеше қасиеттерге
Жастар қанша өзгеше қасиеттерге ие болмасын,ол таптан,әлеуметтік топтан тысқары
Бүгінгі таңда қоғам өзгерістерінің шешуші факторы-жастар. Жастар қарым-қатынасының үйлесімділігін
ХХ ғасырдың ұлы ойшылы исламтанушы ғалым Бәдуйя Заман Сайд
“Адам жолаушы. Балалық шақтан жастық шаққа, жастық шақтан кәрілікке,
Өмірдегі бағытың да,іс-қаректіңде өз бойыңа үңілуден басталады.Әркімде ерекше көзге
Қабілеттілік жетіледі,бірақ әр кісіде оның кез келген түрі жетіле
Шығыс философы Әл-Фараби:“Ер жүректілік жақсы адамшылық қасиет дейміз және
Нағыз адамға тән қасиеттер:1)ұғымды, ойлы ететін зерде-зейінің, 2)сені өрге
1)Жалқаулық, 2)аңқаулық, 3)жасқаншақтық, 4)жасықтық пен пасықтық,5)су жұқпас суайттық,6)өсекшілдік, 7)мылжыңдық.
Өзі жас еліне бас боларлық адамның асыл мінезі –шыншылдығы,
Мына нәрселерге ынтық бол:
Емін-еркін өмір сүруге, жұрттың құрметіне бөленуге, келешекке пайдасы тиетін
1.2 Қазіргі жастардың бойында рухани құндылықтарды қалыптастыру жолдары
Қазақстан республикасының Президенті Н.Назарбаев республика Білім және ғылым қызыметкерлерінің
Жастарды рухани дүниесі бай, ой парасаты кемелденген, бойында адамгершілік,
Жалпы парасатты тұлға рухани құндылығымыздың бет бейнесі. Парасат- жеке
Парасатты адамға істейтін ісін,сөйлейтін сөзін қабылдайтын шешімін алдымен ақыл
Мынау сан құбылып,кейде алай-дүлей, бұрқ-сарқ қайнап жататын тіршілікте адамның
Даналардың тұжырымдауынша,ақыл-парасаттылық мынадай он нәрседен:біріншіден,адамдарға кіші пейіл һәм нәзік
Адам парасатты болу үшін,сондай-ақ терең ілім-білім болу керек.Білім адамды
Оның жемісі–көптің игілігі,оның жарығы айналасына түседі,оның нәрі қайырымдылық,қамқорлық тамырлары
Білім әрине,тек басқаларға үйрету үшін қажет емес,қызығын иесі көрмеген
Парасатты адам әрқашан да алды-артын бағамдап алып,әрект жасайды.Қолға алған
Парасатты адам тарих тағылымын, ата-бабалардан қалған өмір сабақтарын, жол-жосынды,үлгі-өнегені
Парасатты кісі жанына қанша ауыр тисе де, өз қатесін
Осы орайда орыстың ұлы суреткері Л.Н.Толстой “Даналық білмеуден қорықпайды,күдіктенуден,еңбектен,зерттеуден
Қоғамымыздың ертеңгі болашағы – бүгінгі жастардың тәрбиесімен тығыз байланыста.Сондықтанда
Радио мен телеарналарда біраз ұлттық болмысымызға сай бағдарламалардың жүргізілуін
Жастардың бүгінгі таңдағы өміріне қатысты ең өзекті мәселе-ол олардың
Жеке адамның рухани адамгершілік жағынан қалыптасуы оның өмірге келген
Ұлт тағдыры білімге байланысты болған соң, ең алдымен,білім берудің
“Ұлтты жою үшін ең алдымен оның жастарын аздыру керек”-
Әдептілік,имандылық,мейірімділік,қайырымдылық ізеттілік,құндылықтары қалыптасқан халқымыздың абыройлы қасиеттері жастардың ақыл парасатына
Қазір көп шулап айтып жүрген технология талаптары да білім
Жеке тұлға, индивид туралы ғалымдар ізденісіне назар аударсақ, мына
Ол өзін-өзі тануға, өзін- өзі дамытуға мақсатты түрде ұмтылуы
Әрине бұл болжамның жүзеге асуы үшін диагностиканы меңгере отырып,
Сондықтан жастардың рухани құндылықтарын қалыптастырудың деңгейі мына
Егер:
тәрбие үрдісі жастардың бойында рухани құндылықтарын қалыптастыруға бағытталса;
жастардың рухани құндылықтарды бойында қалыптастыру мақсатында рефлективтік іскерлік дағдыларды
жастардың жеке тұлғаның әлеуметтік мәні бар рухани құндылықтарды өз
Ұлттық адамгершілік тәрбие бесіктен басталса, жастар аңшы, зергер,
Жастардың бойында бала кезден бастап рухани құндылық тәрбиесінің негізі,
Жастар оқу барысындағы жұмыстар арқылы рухани құндылығын, тәрбиелікті
Республикамыздың егемендігі жарияланғаннан бастап рухани адамгершілікке тәрбиелеу мәселелері қоғам
Кейде айтамыз,теледидардың кесірінен бәрі оқуды азайтады деп.Онысы раста
Ресей сияқты үлкен мемлекетте кітап шығару жақсы жолға қойылған.Олар
Ғалымдардың пікірінше балаларға арнап әлемдік таралыменг жылына 300 кітап
Оқырман 4-5 жыл кітап оқымағаннан кейін оқу әдісінен айрылады.
Өздігінен кітап оқуды белгілі мақсат бойынша жоспарлай білу (ұйымдастырушылық)
Белгілі тақырыпқа байланысты қажетті кітапты таңдай біл, каталогпен жұмысістей
Кітаптың мазмұнының байланысын ашатын негізгі компоненттерін тауып оқи білу
Кітаптың басты идеасын түсініп, оның композициялық құрылысы мен байланысын
Оқыған кітапты конспектілей (немесе тезистерін жасау) білу ебдейліктері.
Оқыған кітапты сын көзбен қарай, бағалай білу ебдейліктері.
Мұндай ебдейліктер оқырманға өте қажет.
Қазіргі кезде Америка, Англия сияқты өркениетті елдерде балаларға компьютерде
Әйгілі неміс ақыны Гете өзі туралы айтқанда, мен 80
Кітап... Кітап оқи білу... Бұл құретті ұғымдарға қатысты небір
М.Горькийдің «кітапты жақсы көрсеңіз, ол сіздің өміріңізді жеңілдетеді...Ол адамды
Кітаптарда сақталып жатқан ұлан-ғайыр білім қорын игеру үшін де
Дана ақын халықтың ырысы “Құтты біліктің”негізін қалаушы Жүсіп Баласұғын-адамның
жақсы ісін қалдырып отыруы қажет.Ол үшін әр кез жаман
Сондықтан жастар кітап оқуды күнделікті әет қылуы тиіс. Кітап
Жеке тұлғаның рухани құндылықтарын қалыптастырудың бір көрінісі-ол театр мен
1.3 Рухани адамгершілік құндылықтар негізінде студенттердің өзін-өзі тәрбиелеуінің педагогикалық
Егеменді еліміздің болашағы бүгінгі студенттердің білікті де білімді, іскер
Қазақстан Республикасының біртұтас әлемдік білім кеңістігіне енуге бетбұрыс жасауы
Қазіргі уақытта жоғарғы білім берудің кредиттік жүйеге көшірілуі оқытудың
Жалпыадамзаттық құндылықтар мәселесі көне заманнан бастап бүгінгі күнге дейін
Бүгінгі педагогика ғылымы қоғамдық дамудың обьективті заңдылықтарына жүгіне отырып,
Себебі осы құндылықтардың өмірдегі мәнін түсініп,талдап,саралап қабылдайтын бұл адам
Студент тұлғасының “Мен” келбетін сипаттау оның өзіндік дамуындағы жетістікке
Тұлға бойында рухани адамгершіліктің келесі сипатын дамыту адамдарға деген
Адамның әдепті өнегелі болуы алдымен өзіне байланысты содан кейін
Соңғы жылдары педагогикада адамның өзін-өзі дамыту идеясына ерекше көңіл
Біз осы студенттердің рухани адамгершілік негізінде өзін-өзі тәрбиелеудің құрылымы
Білім беру теориясындағы ізгіліктік және рухани адамгершілік құндылықтарды зерделей
Тәжрибеде көрсеткендей тұлғаға сырттан әсер ету арқылы тәрбиелеу үнемі
Дегенмен бүгінгі тәрбие үрдісінде тұлғаны ізгілікке тәрбиелеу жолдары қарастырылғанымен,
Өзін-өзі тәрбиелеу-қалыптасқан идеалдар мен сенімдерге мойындалып қойылған мақсаттарға сәйкес
Қазіргі қоғамның белсенді өмір сүрудегі жеке тұлғаның тәрбиесін ең
А.И. Кочетков өзін-өзі тәрбиелеу үрдісін тек жеке бастың қызығушылығынан
Тұлғаның рухани-адамгершілік құндылықтарының қалыптасу жолын өзін-өзі түсіну мен өзін-өзі
“...Өзін-өзі бағдарламасының міндеті-тұлғаға өзін-өзі тануға және әлеуметтік ортасын түсінуге
Олай болса,студеттерге жан-жақты сапалы білім беру,жалпы жоғарғы білім беру
Сонымен ,рухани адамгершілік құндылықтар негізінде студенттердің өзін-өзі тәрбиелеу дегеніміз-тұлғаның
Студенттердің рухани адамгершілік құндылықтар негізінде өзін-өз тәрбиелеу төмендегі педагогикалық
- Тұлғаның өзіндік танымы мен мүмкіндіктерін дамыту арқылы рухани
- өз мүмкіндіктерін өмірде пайдаланып, дағдыға айналдыру, іскерлік, ұйымдастырғыштық,
-Студенттердің өз мүмкіндіктері мен өзінің сапалық қасиеттері, мінез құлқындағы
Студенттердің қазіргі қоғамдық дамудың жаңа өзгерістеріне сай (кредиттік жүйе,
Студенттерлдің өзін-өзі рухани-адамгершілік құндылықтар негізінде тәрбиелеуде “Студенттердің өзін-өзі басқару
студенттердің рухани-адамгершілік құндылықтар негізінде өзін-өзі тәрбиелеуін ұйымдастыруда топ жетекшілері
рухани-адмгершілік құндылықтар негізінде студенттердің өзін-өзі тәрбиелеуі үшін жоғары оқу
жоғары және арнайы оқу орындарында, мұғалімдердің біліктілігін арттыру иеституттарында,
2 ҚАЗІРГІ ЖАСТАРДЫҢ РУХАНИ ҚҰНДЫЛЫҚТАРЫН ҚАЛЫПТАСТЫРУ МҮМКІНДІКТЕРІН ІС-ТӘЖІРИБЕ АРҚЫЛЫ
2.1 Әртүрлі танымдық іс-шаралар арқылы жастардың рухани құндылықтарын қалыптастыру
Жалпыадамзаттық құндылықтарды қастерлей білу,ұлттық сана сезім сияқты қасиеттердің пайда
Жер басқанға мәз болма,жерде ізің қалмаса,соны ойламай бос жүрсең
Осыған орай өмір талабына сай тұлға тәрбиелеудің ерекшелігі оның
Адам тұлға болып тумайды, қалыптасады.Адамның дамуы–ішкі және сыртқы жағдайлардың
Біз тұлғаны толыққанды жүйе деп есептесек,оның психикалық қасиеттері
“Жастай берген тәрбие-жас шыбықты игендей” деп ,біз жастайынан халықтық
Сонымен қатар жастардың бойында рухани құндылықтарды қалыптастыруда әртүрлі танымдық
Осыған байланысты біз жоғарғы оқу орнында өткізген іс тәжрибемізге
Осы тұрғыдан алғанда жастарымызға қазақтың ұлы ойшылдарының ой- пікірлерін
Жалпы білім беретін жоғарғы оқу орындарында жастардың өзіндік жұмысқа
Жаңа дәуірде жастардың бойында рухани адамгершілікке тәрбиелеуде еліміздегі бұқаралық
Жастардың бойына рухани-адамгершілік құндылықтарды қалыптастыруда пікір–талас, танымдық
Сонымен қатар тұлғаны рухани адамгершілігін дамытуда ойынның маңызы зор.
Біріншіден,жанындағы адамдарды ұнатып жақсы көре біледі,оларды қуантуға асығады.
Екіншіден,бір-біріне көмектесе біледі,жанашырлық сезімі оянады,қамқорлық жасай біледі.
Үшіншіден, әрқашан кешірімді болуға тырысады.
Төртіншіден, адамдар іс - әрекетінің жақсы жақтарын аңғартады,жағымды ойлауды
Осыған дәлел ретінде бірнеше ойындарды қарастырайық .Мысалы, “Сүйіспеншілік ойыны”.
Бағыттаушы сөзді таңдап айтады.Ойынға қатысушылар сол аймақтағы сөзді айтып
Келесі ойын Құнды қасиеттер ойыны.
Музыка ойналады.Студенттер шеңбер құрып отырады.Күні бұрын даярланып қойған парақтарға
Ұлы ойшылдар өздерінің нақыл сөздері арқылы мінездің ұнамды ұнамсыз
“Мінез-құлықты сөз жүзінде ғана емес, іс жүзінде шыңдау арқылы
“Басында бұлағы бар өзен ұзақ ағады” дейді халық даналығы.Міне,осындай
2.2 Жастардың рухани құндылықтарын қалыптастыру деңгейін диагностика арқылы
ХХ1-ғасыр- мәдениеттегі,саясаттағы және экономикадағы болатын түбегейлі өзгерістердің ғасыры.
Қоғамдағы тіршілік әректіне қатысты барлық салалар,соның ішінде идеологиялық және
Демек жастарға жан жақты терең білім беріп, оның жүрегіне
Жалпы, біз күнделікті өмірімізде сүйкімді адамдармен,тартымды адамдармен жиі ұшырасамыз.
Сүйкімділік – біздің бәріміздді өзіне баурап алады.Ол адамды адам
Ал енді осы сүйкімділік қасиетке қалай ие болуға болады?Осы
1 кезең – бұл адамның әр түрлі тестердің көмегімен
2 кезең- мамандыққа тән мінез-құлықты бойға жинау кезең.Дәрігер дәрігерге,сатушы
3 кезең - сыртқы түр-тұлға, ажар-көрікпен жұмыс.
бет-жүзімізді жақсы білеміз. Тым қатты күлмейін бе?Осылайша біз барлық
4 кезең –ол біздлің коммуникативтік қасиеттерімізді жетілдіру кезеңі.Яғни сауатты
“Жақсы тәрбие сенің тұздықты дастарқанға төгіп алмағаның емс,басқа біреу
Сонымен,қазіргі жастардың бойына рухани құндылықтарды қалыптастыру жайлы жалпы психологиялық-педагогикалық
Біз зерттеу жұмысының мақсаттары мен міндеттеріне орай қазіргі жастардың
Тәжрибелік-педагогикалық жұмыстың бірінші “бағдарлы” кезеңінде біз жастардың рухани
Тәжрибелі-жұмыс кезеңде ұйымдастырылып, әр кезеңде өзгерістердің нәтижелігін бақылап отырдық.
Осыған орай, жоғарғы оқу орнында студенттердің рухани құндылықтарын қалыптастыру
Тәжрибелік-педагогикалық жұмыстың барлық кезеңінде жастардың рухани-адамгершілік құндылықтарын қалыптастыру қарқынын
Кітап көзін жастардың білімін арттыратын,сөйлеу мәдениетін дамытатын,рухани құндылықтарын
Жоғарыда көрсетілген міндеттерге сүйене отырып,қазіргі жастардың рухани құндылықтарын қалыптастыру
Анықтаушы эксперимент барысында біз студенттермен анкета әдісін жүргіздік.Анықтаушы
1. Құндылық деген ұғымды қалай түсінесіз және құндылықтың неше
2. Адам бойынан қандай құндылықтарды көргіңіз келеді?
Рухани құндылық пен материалдық құндылықтың айырмашылығы неде?
4. Рухани құндылыққа нені жатқызар едіңіз?
5.Рухани бай адам қандай болуы керек?
6. Соңғы рет қандай кітап оқыдыңыз және қандай мәдени
Саулнама арқылы студенттердің (жастардың)рухани құндылтарының төмен екенін байқадық..Экспериментке қатысқан
1-сызба.
Жастардың рухани құндылықтарындың қалыптасу деңгейіндегі анықтаушы экспериментте өзгеруі.
Анықтаушы эксперимент нәтижесін анықтай отырып, енді экспериментіміздің екінші кезеңінде
Қалыптастырушы экспериментіміздің басты мақсаты-студенттердің рухани құндылықтарын қалыптастыру жолдарын көрсету,олармен
Аталған факультетің 1-2 курс студенттерімен әр түрлі шаралар өткіздік.Қазіргі
1-курс студенттерімен тәрбие сағатын өткіздік.Мұндағы мақсатымыз студенттердің рухани-адамгершілік асыл
Біз тәжріибелі педагогикалық жұмысымызды жоғарғы оқу орынында болашақ ұстаз
Соның нәтижесінде студент жастардың рухани білімдерінің жоғарладыОсы анықтаушы мен
2-сызбанұсқа.
Соның нәтижесінде студент жастардың рухани білімдерінің 10%орта деңгейге жоғарлады.Осы
Мен үш қасиетімді мақтан тұтам-дептіАқансері.Олар: жалған айтпадым, жақсылықты сатпадым,
Қорыта келе, адамның рухани білімі оның ішкі жан дүниесіне,біліміне,мәдениетіне,парасаттылығына
Біріншісі алмай қоймайды, кәріліе келмей қоймайды, ал баланың тексіз
ҚОРЫТЫНДЫ
Экономикадағы,саяси - әлеуметтік, ғылым салаларындағы жетістігіміз мақтануға тұрарлық.Осы орайда
Жастар тәлім тәрбиені, адамгершілік қасиеттерді үлкендерден, ұстаздардан насихат жолымен
осы бағытта жүзеге асады,сөйтіп өзін-өзі тануына, өзіндік бағдарын анықтауына
Қарапайым мысал, аңшының қолында қаруы болмаса басқа құрал-жабдығы жоқ
Осы орайда,біздің зерттеуіміз жастар бойында рухани құндылықты қалыптастыру мәселесі
Көптеген педагогикалық психологиялық,халықтық әдебиеттерге талдау жасай отырып біздің тәжірибе
Жас ұрпақтың дүние танымындағы өзгерістердің мәнін ой елегінен өткізіп,
Жастардың рухани құндылықтарын қалыптастыру мәселесіне жан-жақты көңіл бөлінбесе,жастар ата
.Білім берумен қатар жастардың бойына жақсылықтың дәнін себіу.
ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР
. Асылов Ұ. Әдептану-Алматы:Мектеп баспасы 2001.
. Ахметов Б.Адамгершілікке тәрбиелеу әліппесі.-Издательство Просвещение 1989.
. Аханов Б.Шығармашылық тұлға қалыптастыру. //Сыныптағы тәрбие 2006,№1 .
. Аманжолова А.А. Жеке тұлғаны адамгершілік рухани бағытта тәрбиелеу.
. Ж .Әбиев.Педагогика.-Дарын, Алматы-2004ж.
. Аблайшитова Ш. Жеке тұлға қалыптастыру міндет. //Қазақстан мектебі,
. Әбдірайымова Г. Жастар жаңарып жатқан қоғамда. //
. Әбдірахманов Ш.Ұрпақ тәрбиесінің кейбір мәселелері.
. Бекенова Ә.Қ. Адамгершілік қасиеті атамыздан қалған мұра
. Данина Г.Рухани- адамгершілік тәрбиесінің негіздері. // Бастауыш
.Данаева М.Т. Әр адам өзінің адам екенің ұмытпау қажет
. Жолдыбекова Қ. Рухани құндылық // Сыныптағы тәрбие
. Капешова Ш.Т. Адамгершілікті жасөспірім бойында қалыптастыру. //
. Қабанбаева Ж.С. Кітапқа деген қызығушылықты арттыру. //
. Құрманбаева М. Тұлғаны рухани- адамгершілікке тәрбиелеу //
. Қалыбекова Қ. Жастар бос уақыттарын дұрыс пайдаланып жүр
. Қасқабасов С.Нарық және мәдениет. //Егемен қазақстан.-1995.-9 қазан.
. Қазақ тілі терминдерінің салалық ғылыми түсіндірме сөздігі. Алматы
. Ержұманов.Рух биіктігі мұраты. //Жетісу 2007жыл 21 сәуір.
Маңғытбаев а М.З. Баланың рухани жан дүниесін байыту
. Исмағұлова Т. Рухани адамгершілікті дамыту //Бастауыш мектеп, 2006,№3,
. Маңғытбаева М. Баланың рухани жан дүниесін байыту //Отбасы
Мұхаметшин С. Сен қандайсың немесе өзін-өзін түсінген – дана
. Мұқанбетжанова Ә. Тұлғаны дамыту өзекті мәселе.//Қазақстан мектебі,2005,№2,10-11 бет.
. Сыдыкова М. Жас ұрпақты рухани құндылықтар негізінде әлеуметтендіруге
.Мұқышев К. Жеке тұлғаның рухани адамгершілігін дамытудағы ойынның маңызы.
.Игісінова Н.Б. Жастарға адамшгершілік-рухани тәрбие берудің негізі.//Өзіндік таным.2004,№5,2-4бет.
Игенбаева Б.Қ. Жеке тұлғаның рухани адамгершілік дамыту бағытындағы
Адамгершілік – ардың ісі.
Сабақтың мақсаты:Студентердің мінез туралы білімдерін тереңдете түсуді,оларға ұлы ойшылдардың
Сабақтың көрнекі құралдары: ұлағатты сөздер мен бейнесөзді, әңгімелер жинақтары
Сабақ басында бейнесөз арқылы мінез тақырыбын ашып көрсету арқылы
Ұлы ойшылдар өздерінің нақыл сөздері арқылы мінездің ұнамды, ұнамсыз
Сабақты түсіндіру кезінде студенттерді трт топқа бөліп мына төмендегі
Мінез туралы сұрақтар алынады.
Ұжымдық жұмыс (карточка және сызба жұмыстары ) жүргізіледі.
“Ертеңгі имандылық әліппесі” тренинг элементтерін пайдалана отырып, іс-жүзіндік әрекеттер
Алғашқы тапсырма бойнша әр топ сұрақтарға жауап береді.
Мінездің жан дүниемізден алатын орны қандай? Мінездің сапаларын атаңдар.
Типтік мінездер дегенімізді қалай түсінесіздер?
Типтік мінез бітістері. Ол адамның қандай ерекшеліктерінен байқалып тұрады?
Мінезді тәрбиелеу жолдарын атыныздар?
Мінез адамның адамгершілік қасиеттерін сипаттайтын іс-әрекеттер жиынтығы. Ол адамның
Жеке тұлға дененіз не? Жеке тұлғаның факторларына талдау жасандар.
Рух дегенімізді қалай түсінеміз? Екі қуатты атап сипаттама беріңіздер?
Адамгершілік қасиеттердің жағымды, жағымсыз түрлерін атаңдар және талдау жасаңдар.
Жеке тұлғаның рухани адамгершілігін дамыту жолдарын көрсетіңдер және оған
“Ертегі- имандылық ” деп аталған үшінші тапсырма бойынша тренинг
Қоғамдағы жетістіктердің негізгі күші- адам және оның білімі, тәжірибесі,
Жеке тұлғаның рухани адамгершілігін дамыту әр мұғалімнің міндеті.
Жеке тұлғаның рухани адамгершілігін дамыту мұғалімнің міндеті тақырыбы бойынша
Бір-бірінің жақсы қылықтарын айтып мадақтау ойынын ұйымдастыру;
Топқа бөлу(әр топ аттарын тағайындау, таныстыру).
ІІ. Нұсқау бөлімі.
әр топқа нұсқау ретінде суреттер беріледі. Сол әңгіме
Рухани адамгершілік дегеніміз не? Жее тұлғаның рухани адамгершілігін дамыту
Жеке тұлғаны қалыптастыру әрекеттері қандай?
Әр топқа Ыбырай Алтынсариннің “Таза бұлақ ” әңгімесінің мәтінін
Ы.Алтынсарин.
“Таза бұлақ” әңгімесі
Үш жолаушы бір бұлақтың басында біріне-бірі кез болыпты. Бұлақ
Манағы үш жолаушы бұлақтан ішіп қанған соң жазуды оқып,
Бұл жазылған ақыл сөз екен, бұлақ күн-түн ағып,асыл жерлерге
Екінші жолаушы мүсәпір молда екен,басын шайқап:
Жоқ мен олай ойламаймын, бұл жазудың мағынасы сіздің ойлағаннан
Үшінші жолаушы көркем келген әдемі жігіт екен, бұл үндемей
Жолдастары:“Сен не ойлайсың”-деп сұрады.
Жігіт айтты:
Менің ойыма бөтен нәрсе келді: бұл бұлақтың суы бір
Рухани дәрежесін анықта.
І-жолаушы
ІІ-жолаушы
ІІІ-жолаушы
ІІІ. Бағыт бөлімі.
Берілген бағыттарға “бұрынғы”,“қазіргі” талаптарды салыстыра отырып кестелерді толтыру;
“Тәрбие”,“Жеке тұлға”“Рухани адамгершілік” бағыттарына өлең құрастыру.
№ Бағыттары бұрынғы Қазіргі
1 Педагогтардың жұмыс нәтижесі
2 Педагог бойындағы қасиеттер
3 Педагогтың түпкі мұраты
4 Педагогтың тәрбие жұмыс жоспары
IV. Қорытынды бөлімі.
1 Жоғарғы оқу орнындағы тәрбие жұмыстарын ұйымдастырудағы қиыншылықтармен жетістіктерді
2 “Жаңа оқу жылына әріптеске бір тілек”ойынын ұйымдастыру арқылы
38
Қазіргі жастардың бойына рухани-адамгершілік құндылықтарды қалыптастыруға жағдай жасау
Нәтиже
Өзін-өзі бағалау, қадағалау, есеп беру, түзету, одан әрі рухани
Өзге ұлт өкілдерінің ұйымы Кеңеңсі
Студенттік кәсіподақтар ұйымы
Оқу-тәрбие, ғылым, спорт,жатақхана секторлары
Әдістері мен тәсілдері
Пікір таластар тренингтер және басқа тәрбиенің әдістері
Рухани құндылықтың жоғарғы деңгейі
Тәрие сағаттары, үйірме жұмыстар, пікір талас, этикалық әңгіме, тренинг,саулнама.
- Халық ауыз әдебиеті;
- карточкалар;
Студенттер кіші ассамблиясы
Студенттік ректор, студенттік декандар
Студенттік қоғамдық бірлестіктер одағының Президенті
Өзін-өзі басқару
Конференция, студенттік театр, шығармашылық орталықтар
Тренинг, интерактивті ойындар
Диалогтар,ми белсенділігі, кездесу;кештер ұйымдастыру
Қазақ халқының дәстүрлері мен мәдениетіне ынтаны дамыту;
Білімге, кітапқа деген қызығушылығын арттыру;
Психологиялық педагогикалық мониторинг
Рухани құндылық
Отаның, елін сүйетін патриот
Білімді адам
Халықтың өнерін ары дамытушы
Жан-жақты адам
өзін-өзі басқаны да өрге сүйрейтін қайратты жан
Эстетикалық сезімі, жаны нәзік, сұлу
Парасатты
Рухы таза, өнерпаз
Нысандары
Құралдары
Өзін-өзі тану пәні
Өзін-өзі дамыту
Семинар, тренинг, жаттығулар, сабақ өткізу
Адам
Өмір.Табиғат.Қоғам.
Жақсылық.Ақиқат.Сұлулық.
Еңбек.Таным.Қарым-қатынас.
Ойын.Еркіндік.Бақыт.
Ар-намыс.ұят.Әділеттілік.Бауырластық.
Міндеттері
Мақсаты
Өзін-өзі тану