Оқушылардың орындайтын өздік жұмыстарын ұйымдастыру

Мазмұны
Кіріспе. . . . . . . .
І. Оқушылардың өздік орындайтын жұмыстарына жалпы сипаттама .
1.1. Өздік орындайтын жұмыстар туралы түсінік . .
1.2. Өздік орындайтын жұмыстардың түрлері. . . .
1.3. Оқушылардың өзіндік жұмыс істеу дағдыларын қалыптастыру. .
ІІ. Қазақ тілі сабағында оқушылардың орындайтын өздік жұмыстарын
2.1. Қазақ тілі сабағында оқушылардың орындайтын өздік жұмыстары
2.2. Оқушылардың орындайтын өздік жұмыстарын ұйымдастыру . .
Зерттеу жұмысы . . . . . .
Қорытынды . . . . . . .
Әдебиеттер тізімі . . . . . .
Кіріспе
Қазақстан Республикасының «Білім туралы» Заңында білім берудің ізгілікті,
Қазіргі таңда мемлекеттік тілді жетік меңгерту өзекті мәселенің
Мектепте оқытылатын қазақ тілі пәнінің түпкі мақсаты –
Қазақ халқының рухани көсемі А.Байтұрсыновтың "Әр жұрт баласын
Мектепте оқушылардың оқу әрекетін дұрыс ұйымдастырудың алғы шарттарының
Оқушылардың өздік жұмыстары педагогикалық процестегі екі жақты мәніне
Педагогикалық зерттеулерді, еңбектерді талдау барысында, біз өздік жұмысқа
В.П.Беспалько өздік жұмыс ұғымын адамның белгілі бір жұмысты
Тағы бір топ ғалымдар Н.В.Кузьмина, А.Г.Ковалев және т.б.
Осы ретте оқушылардың өздік жұмыстарының түрлері мен ұйымдастыру
Соңғы жылдары мектептерде оқушылардың өздік жұмыстарына ерекше көңіл
Зерттеу жұмысы тақырыбының өзектілігі: бүгінгі таңда оқушы меңгерген
Зерттеу жұмысының мақсаты: бастауыш сыныпта қазақ тілі сабағында
Зерттеудің міндеттері.
1. Қазақ тілі сабағында оқушылардың орындайтын өзіндік жұмыстарын
2. Өздік жұмыстар арқылы оқушылардың іздемпаздығын, өзбетінше жұмысқа
3. Қазақ тілі сабағында оқушылардың орындайтын өзіндік жұмыстарын
4. Қазақ тілі сабағында оқушылардың орындайтын өзіндік жұмыстарын
Зерттеу жұмысының пәні: бастауыш сыныптың қазақ тілі үрдісі.
Зерттеу жұмысының нысаны: бастауыш сыныпта қазақ тілі үрдісіндегі
Зерттеу жұмысының болжамы:
Біріншіден: Өз бетімен жұмыс істеуге дағдыландыру барысында оқушылардың
Екіншіден: Жеңілден қиынға қарай қиналмай өтуге үйренеді.
Үшіншіден: Рухани байлығы молаяды.
Төртіншіден: Айналадағы қоршаған ортамен қарым – қатынас жасау
Бесіншіден: Ой - өрістері кеңейіп, өздіктерінен ой қорытуға,
Алтыншыдан: Зейін қойып ойлау мен тапқырлықтары дамиды.
Зерттеудің ғылыми жаңалығы және теориялық мәнділігі:
- өзіндік жұмыс арқылы оқушылардың өз бетімен жеке
- өзіндік жұмыстар арқылы өздік жұмысын қалыптастырудың мүмкіндіктері
- өзіндік жұмыс арқылы оқушылардың қазақ тілі сабағындағы
оқушылардың өзіндік жұмысы арқылы қазақ тілі сабағында ұйымдастыру
Зерттеудің көздері: зерттеу проблемасы бойынша философтардың, педагогтар мен
Зерттеудің әдістері: ғылыми әдебиеттер мен бағдарламалық-әдістемелік құжаттарға теориялық
Зерттеу жұмысының құрылымы: кіріспеден, екі тараудан, қорытындыдан, эксперимент
І. Оқушылардың өздік орындайтын жұмыстарына жалпы сипаттама
1.1. Өздік орындайтын жұмыстар туралы түсінік
Қазіргі әлемде жүріп жатқан жаһандану процесі мектептегі білім
"Өздік немесе өз бетінше жұмыс термині – негізінен
Оқыту процесіндегі оқушылардың өзіндік істейтін жұмыстары дегеніміз не?
Оқыту процесіне енгізілген оқушылардың өзіндік істейтін жұмыстары дегеніміз
Демек, оқушылардың өзіндік істейтін жұмыстары жай жаттығу, көшіріп
Өзіндік жұмыс өз бетінше іс-әрекет арқылы іске асады.
Оқушылардың мұғалімнің қатысынсыз өз бетінше істейтіндерінің бәрін олардың
Ол былай дейді:
1) Оқушылардың барлық әрекеттерінде өзіндік істейтін жұмыстың белгілері
2) Оқу процесіндегі оқушылардың дербестігі тапсырма орындату, жұмыс
Оқушылардың өзіндік істейтін жұмыстарын оқыту процесіне ендірудің психологиялық
Енді бірде мұғалім жаңа материалды оқулықтан оқушылардың өздері
Оқушылар тапсырманы орындау барысында талдау, салыстыру, қорытынды жасау
Оқушының оқудағы белсенділігі дегеніміз – оның оқуға қажетті
Мектепте оқушылар өзінің ақыл-ойының даму дәрежесіне сай берілген
Оқушыларға өзіндік жұмыс істеуге дағдыларын тәрбиелеу басты міндет
Біріншіден, бұл үйге берілетін тапсырманың көлемін ықшамдуға да
Екіншіден, кітап бойынша өнімді жұмыс істеуге дағдыланған оқушы
Өздік жұмыс технологиясының ерекшеліктері:
1. Түрлі құралдар арқылы оқушылар білім, іскерліктерін жиі
2. Үлгермеушілерді анықтау және іріктеу.
3. Олармен қосымша жұмыстар өткізу, материалдарды қайталау. Осы
4. Оқушылардың жаңа материалды меңгермеу себебін зерттеу, анықтау.
5. Оқу материалын меңгеру заңдылықтары. Оқушы кез-келген оқу
Шығатын қорытынды: оқыту процесіндегі оқушылардың өздік жұмыстары олардың
1.2. Өздік орындайтын жұмыстардың түрлері
Педагогикалық әдебиеттерде өзіндік жұмыс түрлерін әр түрлі тұрғыдан
1) ұйымдастыру түрлеріне қарай: ұжымдық, топтық, жеке-дара жұмыс;
2) мақсатқа бағытталу сипатына байланысты: теориялық және практикалық;
3) логикалық бағыттылығына байланысты: фактілерді бақылау және ұғымның
4) іс-әрекеттің сипаты бойынша: репродуктивті (қайталаушы), реконструктивті-вариативті, жартылай
5) танымдық үдерістегі қолдану орнына байланысты: жаңа білімді
6) мұғалім тарапынан жасалынатын жетекшіліктің сипатына, нәтижелеріне бақылау
7) жоспар бойынша жүргізілетін жұмыстар, шығармашылық жұмыстар, сынақтар
8) оқу және шығармашылық сипаттағы үй тапсырмаларын орындаудағы
9) оқушылардың өздік жұмыс істеу (дербестілік) деңгейіне
- еліктеу,
- жаттықтыру,
- шығармашылық,
- зерттеу өзіндік жұмыстары.
Ғылыми-зерттеулерде оқушылардың өзіндік істейтін жұмыстары:
1) оқушылар орындайтын іс-әрекет түріне;
2) ол әрекеттердің шығармашылық сипатына;
3) оқушылардың ойын қалыптастыруда атқаратын рөліне;
4) білім алу жолына;
5) ұйымдастыру формасына қарай сипатталады. [6,102]
Дидактикамен айналысушы ғалымдар оқушылардың оқыту процесіндегі өздік жұмыстарын
1) Үлгі бойынша өзіндік жұмыстар. Бұл жұмыстар –
2) Өзгертіп, қайта құрап жинақтайтын тәжірибенің, білімнің, дағдының
3) Өзіндік істейтін вариантты жұмыстар. Бұлар ғылыми білімді
4) Өзіндік істейтін шығармашылық жұмыстар. Ол ой мен
Бұл аталған өзіндік жұмыстарды әрекет сипатына қарай жаттығу,
Жаттығу жұмыстары. Жаттығу деп – белгілі бір дағдыны,
Зерттеу сипатты жұмыстар. Оқушылардың ойын дамыту, белсенділігі мен
Мектептерде сабақ процесінде проблемалы тапсырмалар арқылы оқушылардың өз
Біріншіден, проблемалы тапсырмалар сабақтағы қорытындылардың қандай және қалай
Екіншіден, проблемалы тапсырмалар оқушыларды ғылыми және логикалық ойлауға
Үшіншіден, проблемалы тапсырмалар эмоцияға молырақ әсер етеді, сондықтан
Шығармашылық жұмыс. Әрбір зерттеу сипаты бар жұмыста азды-көпті
Шығармашылық дегеніміз – адамның белсенділігі мен дербес іс-әрекетінің
Сонымен қатар, оқушылардың шығармашылық еңбегі – жаңа бір
Бір оқу жұмысы, мұғалімнің тапсырмасы болмасын, оны орындауда
1.3. Оқушылардың өзіндік жұмыс істеу дағдыларын қалыптастыру
Бастауыш сынптарда пәндерді байланыстыра оқыту шығармашылық тұлғаның қалыптасуына
Оқушылардың танымдық қызметін дұрыс қалыптастырудағы өз бетімен жұмыс
Мұғалімнің басшылығымен жүргізілетін оқу сабақтары оқушылардың өздік орындайтын
Өздік жұмыс жасауға үйретуде негізінен екі түрлі мақсат
1) кітаппен жұмыс жасауға дағдыландыру;
2) тапсырманы өзбеттерімен орындауға үйрету, өз еңбектерінің
Сабақ барысында оқушылардың өздік орындайтын жұмыстардың негізгі мазмұны
Өздік орындайтын тапсырманың түрлерін, оның сабақтағы орнын белгілейді,
Бастауыш сынып оқушыларының өздік жұмыстарының түрлері:
1.Кітаптың мазмұнымен (кітаптың ең соңында берілген материалдардың тізімімен)
2. Шығарманың балалардың іштерінен оқуы. Әдетте мұндайда сұрақтар
3. Жоспар жасау жұмысы.
4. Тапсырманы өңдеу. Жаңа сөздерді жазу, қорытынды шығару,
5. Оқушылардың үйден орындайтын жұмыстарына көңіл аудару. Оқушылардың
Өздік білім алу, өз білімін өзі бақылай алу
Өзіндік жұмыс істеу моделі
Талдаулар
Жаттығулар
бақылаулар
Фактілер жинау
байланыс
Бұл модельден 3 кезеңді айқын көрсетуге болады.
Бірінші кезеңде ӨБЖ (өз бетімен жұмыс) оқу мазмұнымен
Екінші кезеңде алған оқу мазмұнының беріктілігі принципі негізінде,
Үшінші кезеңде осы дағдылардың нәтижесін өндірісте пайдалана білу
Ал, енді вертикальді қарасақ, көрсетілген модельдің тағы да
1-дейгей-тұтас ӨБЖ түрі.
2-деңгей-ӨБЖ-ты жүзеге асыру формалары.
3-дейгей-ӨБЖ-ты жүзеге асыру әдістері.
Сонда ӨБЖ-тың горизонтальды және вертикальды сызықтарының түйіскен нүктесі
Оқушылардың өзіндік жұмыс істеу дағдыларын сабақ үстінде қалай
Егер, сабақ үстінде олар тек әрекетсіз тыңдаушы
Демек, сабақ үстінде оқушылардың өзіндік істейтін жұмысына елеулі
ІІ. Қазақ тілі сабағында оқушылардың орындайтын өздік жұмыстарын
2.1. Қазақ тілі сабағында оқушылардың орындайтын өздік жұмыстары
Қазіргі заман талабына сай жаңа технологияларды пайдалану оқушылардың
Өздік тапсырмаларды орындау барысында оқушылардан белсенді ойлау, әр
Қазақ тілі сабағының дидактикалық мақсатына қарай өздік жұмыстар:
жаңа материалдарды оқып үйренуге дайындық,
жаңа материалды оқып үйрену,
бекіту,
қайталап пысықтау,
бақылау деп бөлуге болады.
Қазақ тілі пәнін оқытудың мақсаты – оқушылардың жеке
Оқушылардың өзіндік жұмыстарын қазақ тілін оқыту процесінде қолдануда
1. Жай жоспар жасаудан түрлі тақырыптарға шығарма жазуға
2. Көркем мәтінді қарапайым талдаудан мазмұн мен форма
3. Оқулықпен істейтін қарапайым жұмыстан 2-3 қосымша оқулықтарды
4. Лекция жоспарын жасауға конспект, тезис, реферат жасауға
5. Мұғалімнің сұрақтарына жауап беруден баяндама, диспутқа дейін
Оқушылардың қазақ тілі сабағында өздік орындайтын жазбаша жұмыстарының
1. Шығарма жаздыру – дәстүрлі оқытуда да, тәжірибеде
Оқушылардың өзіндік орындайтын жұмыстарының ішінде шығарма басты орын
Шығарма жазу оқушылардың шындыққа нақты қатысын қалыптастырады, еңбек
2. Диктант жаздырту. Диктант дәстүрлі оқыту үрдісінде де
Олар: терме диктанты, бақылау диктанты, көру диктанты, түсіндірмелі
Диктанттарды жүргізудің басты мақсаты төмендегідей сараланады:
1) қазақ тілінен алған білімдерін тәжірибеде пайдалана білу
2) сауаттылыққа, жазу мәдениетіне баулу;
3) көркем мәтін негізінде әдеби тілдерін ұстарту;
4) білімді өз ізденістері арқылы алу, өзін-өзі тану
5) тіл дамытуға негізделген шығармашылық диктанттар технологиясын жетілдіру.
Қайталау кезінде өткен білімді тек еске түсіріп қана
1. Оқулық бойынша өзіндік жұмыс.
Жалпы кітап, оның ішінде оқулықтардың ең алдымен білімдік
Оқулық пен қосымша кітаптарды сабақта пайдалану ісі, негізінен
2. Оқулықты жаңа материалды өтумен байланысты пайдалану.
Оқушы өзіндік тек мұғалімнің көмегімен ғана емес, сонымен
Жаңа материалды түсіндіріп болған соң сыныпқа «енді бұл
3. Теориялық материалды түсіндіру алдында не соңында өткізілетін
1) Оқытылған материалдағы негізгі ойды айқындап, оны оқулықтан
2) Айқындалған негізгі ойды дәлелдірек өз мысалдарымен келтіру.
3) Тұтас материалдарды немесе оның жеке бөлімдерін төмендегіше
Тапсырманы көбінесе сынапта тексердік. Ережені жатқа айтқызумен қатар,
4. Әр алуан жаттығуларды орындағанда кітап бойынша жұмыс
Сондықтан ондай тапсырмаларды үйрету және тәрбиелеу сипатында болуы
Ол үшiн мұғалім жаңа материалды баяндап, оқушылардың бiлiмiн
Жаңа материалды түсіндiру процесiнiң өзiнде-ақ оқушылардың бұрынғы бiлiмдерiне
2.2. Оқушылардың орындайтын өздік жұмыстарын ұйымдастыру
Оқушылардың орындайтын өздік жұмыстарын ұйымдастыруда саралай оқыту әрекеті
Саралай оқытуды ұйымдастыру арқылы баланың ойы абстрактіден нақтыға
Оқушылардың жеке ерекшеліктері сабақтың сұрақ беру, кіріспе әңгіме,
Өздік жұмыс әдісін жүзеге асыруда мына мәселелер көзделеді:
Оқушылардың жеке ерекшеліктерін зерттеп, типтік топтарға бөлу.
Оқу үрдісінің барлық сатыларында әр түрлі топтардағы оқушыларды
Әр алуан мақсатта жеке дидактикалық материалдардың жүйесін құру.
Білімді бағалау, бақылай жүйелерін жетілдіру.
Оқушыларды топтарға бөлгенде олардың оқуға және жұмысқа деген
Сыныпта барлық балалардың ойлау қабілеті бірдей емес. Сондықтан
Бірінші деңгей (оқытушылық деңгей) – білімнің минималдық шегі.
Граммаикалық тапсырмалар, жазба жұмыстарын орындау, мәтінді түсініп оқу,
Екінші деңгей (алгоритімдік деңгей) - үйренушілік деңгейдегі
толықтыру күрделі материалдарды жүйелей алуы, алған білімдерін басқа
Үшінші деңгей (эвристикалық деңгей) – материалды саналы түрде
меңгеру. Бұл деңгейде оқытушылардың меңгерген білімдерін тереңдету үшін
Төртінші деңгей (шығармашылық деңгей) - өз
меңгеру. Құбылысты өз бетімен талдай келіп, шағын шығармашылық
Деңгейлік тапсырмалардың өзі дамытпалы түрде болады. Барлық оқушы
өз қызметін ең төменгі деңгейдегі тапсырмаларды орындаудан бастайды
Деңгейлік саралау оқушы мен мұғалімнің белсенді шығармашылық
қызметін дамыту мен қатар, оқушыларға өз білімін жаңа
Оқушылардың өздік жұмысын ұйымдастыруда даралап – саралап
оқытудың маңыздылығы:
1.Сынып оқушыларын жаппай жұмыс істеуге әкеледі.
2.Бос отырған оқушы болмайды.
3.Әркім өзінің білім деңгейін біліп, оны дамытуға тырысады.
4.Қиындықтарды жене білуге дағдыланады, пәнді оқып үйренуге
5.Ізденіс дағдысы қалыптасады.
Оқушылардың өздік жұмысын ұйымдастыруда даралап-саралап оқытуда
күтілетін нәтиже:
Алдына қойған мақсатына жете алатын оқушы тәрбиелеу.
Әр оқушы өз білім деңгейін, мүмкіндігі, іскерлігін біліп
Өз бетімен ізденіс дағдыларын шығармашылық қабілетті жетілдіретін, шығармашыл
Ерекшелігі:
Таланттылар өздерінің қабілеті мен икемдігін одан әрі бекіте
әлсіздер оқуға ниет білдіріп, сенімсіздіктен айырылады.
Оқушылардың оқуға деген ынтасы артады.
Білім дәрежесі бірдей топтарды оқыту ісі женілдейді.
Сондықтан да мұғалімдерге саралап - даралап оқыту технологиясын
Сонымен қатар, қазақ тілі сабағында оқушылардың өздік білімділігін
Осы технология оқушының қабілетін дамытуға, еңбек етуге баулып,
Оған мынадай басты талаптар қойылады:
әр оқушының еңбектенуі және оның еңбегін пайдаға жарату;
өзінің еңбегімен қоса басқаның да еңбегіне жауапкершілікпен қарау;
өзі оқи отырып, қасындағы оқушыны да оқыту;
серіктесінің түсінбегенін түсіндіріп көмектесу;
әрбір оқушы кезектесіп (ауысып)не оқушы, не мұғалім болады;
әр оқушы кезек тәртібін сақтап барлығын үйретеді, ал
Әдістеменің ерекшелігі:
жекелеу оқыту;
қасындағы оқушымен жұптасып оқыту;
топпен оқыту;
ұжымдық оқыту.
Бұл технологияның тиімділігі сол, жаңа тақырыпты оқушылар шығармашылық
Оқушылардың білімін жүйелі түрде меңгеруіне және жеке оқушының
Бастауыш сынып оқушыларының оқытуда тиімді әдістерді пайдалана арқылы
Оқушының белсенділігі, ауызша, жазбаша жұмыстарға, бақылау-бағдарлауға, практикалық тәжірибе
Бұдан шығатын қорытынды:
1) Оқушылардың өзіндік жұмыс істеуі үшін белгілі дәрежеде
2) Оқушылардың өзіндік істейтін жұмыстары олардың ой -
Зерттеу жұмысы
Зерттеу жұмысының материалдық базасы Өскемен қаласының А.Байтұрсынов атындағы
Эксперимент барысында мұғалім оқушының сабақтағы әрбір әрекетін алдын
Сабақтың нәтижесінен мейлінше жоғары көрсеткішпен шығу үшін, оны
Сабаққа осындай дайындықпен қатысқан оқушы одан көптеген жаңалықты,
Зерттеу-эксперимент жұмысының мақсаты – қазақ тілі сабақтарында өздік
Зерттеу жұмысындағы әрбір сабақ мазмұндық-логикалық ерекшелігіне қарай мынандай
1) Үлгі бойынша өзіндік жұмыстар. Бұл жұмыстар –
2) Өзгертіп, қайта құрап жинақтайтын тәжірибенің, білімнің, дағдының
3) Өзіндік істейтін вариантты жұмыстар. Бұлар ғылыми білімді
4) Өзіндік істейтін шығармашылық жұмыстар. Ол ой мен
Сабақта оқушылардың өзіндік жұмысын ұйымдастыру және оқушыларды өзіндік
1. Оқулық бойынша өзіндік жұмыс.
2. Оқулықты жаңа материалды өтумен байланысты пайдалану.
3. Теориялық материалды түсіндіру алдында немесе соңында өткізілетін
4. Әр алуан жаттығуларды орындағанда кітап бойынша жұмыс
Оқушыларды өздік жұмысқа баулып, олардың шығармашылық қабілеттерін, белсенділіктерін,
Мәтін, ертегі, әңгімені өз бетінше аяқтау.
Ақын, жазушылардың дайын мәтіндерін басқаша аяқтау.
Белгілі мақал негізінде әңгіме жазғызу.
Мәтін бойынша мақал құрастыру.
Табиғат құбылыстарына, заттарға және жеке суреттерге қарап жұмбақ
Әңгімелерді салыстыру, бөліктерге бөлу.
Шығарма, мәтін, ертегі құрастыру. (тақырып бойынша, жоспар бойынша,
Өлең, мақалдар құрастыру.
Шығармадағы әңгімелерге ұқсас оқиғалар айтқызу.
Кейіпкерге мінездеме беру.
Шығарма бойынша сурет салғызу, ауызша суреттеу, қиялдау арқылы
Рөлге бөліп оқыту.
Логикалық ойлауын дамытатын ойындармен берілген тапсырмаларды шешкізу (анаграмма,
Диалог-ертегі.
Образға кіру.
Өздік жұмысты ұйымдастыруда жүргізген диктанттар түрлері.
1. Суретті диктант. Бұл диктантты түрлендіріп өткізуге болады.
2. Сөздік диктанты. Сөздік диктантын күрделендіріп алдық. Бірнеше
3. Шығармашылық диктанты. Үйрету диктанттар ішінде мазмұн, құрылым,
Ауамен, біз, дем, аламыз.
Ауа, денсаулыққа, таза, пайдалы, өте.
Үйдің, таза, ауасын, әр уақытта, сақтаңдар.
Жиі, терезені, тұрыңдар, ашып
Бұл жерде сөзді дұрыс орналастыру арқылы сөйлем құрап
4. Терме диктант. Бұл диктант түрі белгілі бір
І топ: заттың қимылын білдіретін сөздерді теріп жазу.
ІІ топ: тасымалдауға болмайтын сөздерді теріп жазу.
ІІІ топ: жіктелген сөздерді теріп жазу.
5. Өздік диктанты. Оқушылар өтілген материалдарға байланысты әріптер
Диктанттың бұл түрінің өткенді қайталап, тіл ұстартуда маңызы
Көктем… Қар… Жер… Жаңбыр… Найзағай… Құстар туған жерге…
6. Бақылау диктанты. Бұрын өтілген материалдарды оқушылар қандай
- Диктант тақырыбы тақтаға жазылады да, алғашқы сөйлемнің
- Диктант мәтінінде кездесетін жазылуы қиын немесе ережелері
- Диктант мәтінін мұғалім екі рет дауыстап оқып,
- Егер диктант мәтіні жеке сөздермен сөз тіркестерінен
Мұғалім оқушылардың түгелдей жазып отырғанан қадағалап, ең баяу
- Оқушылар түгел жазып болғаннан кейін мұғалім мәтінді
Осы сияқты жұмыс түрлерін жүргіздік. Енді осы өздік
І.Қате құрылған мәтінді, сөйлемдерді орын-орнына қойып, логикалық жүйелікті
Олардың әрқайсысы адамға тигізетін пайдасын айтып, өздерін жыл
Бұл жерде балаларға әдейі сюжеті таныс ертегі беріліп
ІІ.Аяқталмаған мәтінді логикалық ойды бұзбай жалғастырып айту. Мысалы:
Оқиғаны әр бала бірін-бірі қайталамауға тырысып, өз ойларымен
ІІІ. Сөз туынды шешу, артық сөзді алып таста.
я,м,а,у,и,ғ,а (Мағауия)
й,а,қ,ы,б,а,л (Ақылбай)
қ,ш,у,ы,а,н,т,а (анықтауыш)
о,й,а,д,а,ғ (одағай)
й,ө,е,м,с,л (сөйлем)
Түсінік: Оқушы берілген әріптерден әр қатар бойынша бір-бір
ІУ. Буынды тап.
жұм…ша (бақ) жұмбақша
тыр…ша (нақ) тырнақша
дом…ра (бы) домбыра
қар…ғаш (лы) қарлығаш
жел…сан (тоқ) желтоқсан
Түсінік: Оқушы бір-бір сөз шығаруы тиіс ол сөздерден
У. Мағыналас сөздер.
Берілгені Жауабы
Батыр… тоқым ер
жылқы…есім ат
аспан…түс көк
әлем… зат дүние
бәйге… айтыс жары
УІ. Сөз тізбектерін жазу (ассоциация)
мектеп… парта, орындық, мұғалім
оқушы… дәптер, мектеп, кітап
қазақ тілі… жаттығу, сөйлем, тыныс белгісі
теледидар… үй, диван, ата-ана
мұғалім… жаңа сабақ, жетекші, ақылшы
Түсінік: Оқушы берілген тапсырмаға қауымдасатын басқа да сөзде
УІІ. Суретті ертегі құру тапсырмасы.
УІІІ. Өздік жұмысқа неізделген тағы бір шығармашылық жұмыс
образға кіру,
талдау және қиялдау,
суырыпсалма ақын,
диалог-ертегі, жұмбақ-мақалдар құрастыру.
Қорыта келгенде, зерттеу жұмысымда оқушылардың өзіндік жұмысын ұйымдастыру
Оқушылардың өздік жұмыс істеу дағдыларын қалыптастыру деңгейінің көрсеткіштері
Деңгейлер Экспериментке дейін % Эксперименттен кейін %
БС ЭС БС ЭС
Жоғары
Орта
Төмен 9,2
20,7
35,1 10,6
25,4
39,0 20,4
26,0
38,6 29,3
41,6
33,1
Экспериментке дейінгі және эксперименттен кейінгі сараптаулар нәтижесі оқушылардың
Қорытынды
Қорыта келгенде, оқушылардың өздік жұмыстарының өздiгiнен орындау бiлiктiлiгiн
Оқушылардың шығармашылық жұмыстарын өз бетінше орындау бiлiктiлiгi, олардың
Өздік жұмыстарды орындау бiлiктiлiгiн қалыптастыру моделi компоненттер,
Оқыту процесіне ендірілетін оқушылардың өз бетінше істейтін жұмыстары
Оқушы тапсырмада қойылған мәселені саналы түрде ақыл-ой мен
Педагогикалық зерттеулерді, еңбектерді талдау барысында, біз өздік жұмысқа
Мұғалімнің басшылығымен жүргізілетін оқу сабақтары оқушылардың өз бетінше
Жаңа материалды игерумен байланысты әр алуан жаттығулар жүргізу
1) Оқушылардың өзіндік жұмыс істеуі үшін белгілі дәрежеде
2) Оқушылардың өзіндік істейтін жұмыстары ой-әрекет дербестігін, жұмыс
Енді осы қорытындыға байланысты мынандай екінші мәселе туады:
Оқушының бұл сияқты оқыға қатысы өзі істейтін жұмыстары
Біздiңше, өзіндік істелетін жұмысты есепке алудың жолдары болуға
Оқушылардың бұл жөнiндегi бiлiмi мен жаттығу дағдыларына бағалар
Әдебиеттер тізімі
1. Айсина М.А. Оқыту - білім мен
– 2006. - № 2. – 28.
2. Алдабергенова Ж.Д. Оқу әдістерін тиімді қолдана білу
жетекшісі. - № 2. – 35.
3. Ахатаева К.Б. Жоғарғы сынып оқушыларының өз бетінше
орындау біліктілігін қалыптатыру / Алматы. -Автореферт.-2007. – 35б.
4. Боранбаева З.К. Әдіс – тәсілдер барысындағы оқушының
// Бастауыш мектеп. – 2000. - № 12.
5. Илина А. Педагогика / Москва. Проссвещение. –
6. Қазақ тілі бойынша оқу-әдістемелік кешен /А.Құрманова.,
Р.Молдағалиева., И.Қайырбекова., т.б. Қазақстан Республикасының Білім
және ғылым министрлігі, Ш.Уалиханов атындағы Көкшетау мемлекеттік
университеті. – 2008.-169б.
7. Қоянбаев Ж.Б., Қоянбаев Р.М. Педагогика /Алматы. –
8. Қасымбеков Ә. Қазақ тілі мен әдебиетін оқытуды
жолдары /Алматы: «Мектеп». – 1989. – 200б.
9. Көшімбетова С.А. Оқу – тәрбие үрдісінде оқытудың
әдіс – тәсілдерін пайдалану /Алматы. Білім жолы. –
10. Мүшелбаева Н.Н. Оқытудың тиімді болуының мәні неде
жетекшісі. – 2005. - № 3. – 35б.
11. Намысбаева Е.Н. Өзіндік жұмысты ұйымдастыру //Бастауыш мектеп.
-2004.-№4.-13-15б.
12. Оразбаева С.С. Оқушылардың сабақта өзіндік жұмысын ұйымдастыру
//Ұлағат.-2003.-№1.-21-22б.
13. Рахымбаева Н. Оқушылардың өз бетінше жұмыстарын сабақта
ұйымдастырудың жолдары // Бастауыш мектеп. – 1999. -
14. Рахметова Р.С. Қазақ тілін оқыту әдістемесі /
– 180б.
15. Сүлейменова Р. Оқушылардың өздік жұмыстарын ұйымдастырудың
ерекшелігі //Хабаршы педагогикалық ғылымдар сериясы. – 2006. -
– 64б.
16. Табанбаева Ш.Е. Өзіндік жұмыс және шығармашылық еңбек
мектебі. -2002.-№1.-18-19б.
17. Шоқай С.С. Оқушылардың шығармашылыққа итермелейтін – өздік
жұмыс // Бастауыш мектеп. -2006.-№2.-10-11б.
18. Ырысбаева Н.Н. Бастауыш сыныпта оқушыларыдң өзіндік жұмыстары
//Бастауыш мектеп.-2002.-№4.-8-9б.
19. Ырыздық А.А. Сабақтағы өзіндік жұмыстар //Бастауыш мектеп.-2007.
-№3.-17-18б.
20. Уатаева Э. Оқушылардың өз бетімен жұмыс істеу
қалыптастыру // Мектептегі технология. – 2007. – №
35
Оқу мазмұны
Ойын түрлері
Өндіріспен байланыс
Бақылау
Тексеру